Bài giảng Chiếc thuyền ngoài xa- Nguyễn Minh Châu

 	I- T¸c gi¶ I. TIM HIỂU CHUNG Nguyễn Minh Châu (1930 -1989 Quª ë Quúnh L­u- NghÖ An. «ng tham gia qu©n ®éi, theo häc tr­êng SÜ quan lôc qu©n TrÇn Quèc TuÊnvà c«ng t¸c vµ chiÕn ®Êu t¹i s­ ®oµn 320 T¸c phÈm chÝnh: Cöa s«ng( 1967); Nh÷ng vïng trêi kh¸c nhau( 1970); DÊu ch©n ng­êi lÝnh( 1972); MiÒn ch¸y (1977); Löa tõ nh÷ng ng«I nhµ( 1977); ®Æc biÖt lµ c¸c t¹p truyÖn ng¾n: Ng­êi ®µn bµ trªn chuyÕn tµu tèc hµnh( 1983); BÕn quª (1985); ChiÕc thuyÒn ngoµi xa( 1987); Cá lau (1989) … NguyÔn Minh Ch©u ®­îc coi lµ mét trong nh÷ng c©y bót tiªn phong thêi ®æi míi. N¨m 2000 «ng ®­îc tÆng Gi¶I th­ëng Hå ChÝ Minh vÒ V¨n häc NghÖ thuËt. 	Suèt cuéc ®êi cÇm bót «ng lu«n tr¨n trë vÒ sè phËn cña nh©n d©n vµ tr¸ch nhiÖm cña nhµ v¨n ®èi víi ®Êt n­íc trong thêi ®¹i míi. Hµnh tr×nh s¸ng t¸c cña «ng chia lµm hai giai ®o¹n râ rÖt: Ngßi bót sö thi cã thiªn h­íngtr÷ t×nh l·ng m¹n( tr­íc thËp kû 80 cña TK XX) vµ c¶m høng thÕ sù víi nh÷ng vÊn ®Ò ®¹o ®øc vµ triÕt häc nh©n sinh.( tõ thËp kû 80 cña TK XX trë ®i). II- §äc –HiÓu v¨n b¶n 	1- xuÊt xø v¨n b¶n TruyÖn ng¾n “ ChiÕc thuyÒn ngoµi xa” ĐƯỢC SÁNG TÁC NĂM 1983, thuéc giai ®o¹n s¸ng t¸c thø hai in ®Ëm phong c¸ch tù sù – triÕt lý CỦA NGUYỄN MINH CHÂU 	2- Y nghÜa nhan ®Ò t¸c phÈm NghÜa t­êng minh: 	+ ChiÕc thuyÒn ngoµi xa – c¸i ®Ñp tuyÖt ®Ønh cña ngo¹i c¶nh 	+ ChiÕc thuyÒn ngoµi xa – hiÖn thùc nhäc nh»n cay ®¾ng cña ng­êi d©n chµi. NghÜa hµm Èn: Mèi quan hÖ gi÷a v¨n häc vµ cuéc sèng. NghÖ thuËt nãi chung ph¶i lµ tiÕng nãi trung thùc, thÊu hiÓu vÒ sè phËn con ng­êi. Chñ nghÜa nh©n ®¹o trong nghÖ thuËt kh«ng thÓ xa l¹ víi sè phËn con ng­êi.( §Æt trong thêi ®iÓm 8-1983, ta míi thÊy hÕt ®­îc ý nghÜa cña vÊn ®Ò NMC nªu ra ®èi víi v¨n nghÖ n­íc ta lóc ®ã) Em hãy cho biết ý nghĩa nhan đề tác phẩm? Em hãy tìm xuất xứ của tác phẩm ? 3- C¸i ®Ñp tuyÖt ®Ønh cña ngo¹i c¶nh + Mét c¶nh “đắc” trêi cho: “mòi thuyÒn in mét nÐt m¬ hå vµo bÇu trêi mï tr¾ng nh­ s÷a ….hiÖn ra d­íi mét h×nh thï y hÖt c¸nh mét con d¬i.” 	Trong bøc ¶nh mµ Phïng chôp th× chiÕc thuyÒn ngoµi xa lµ t©m c¶nh, cïng víi bèi c¶nh cña nã lµ b×nh minh trªn biÓn-> ch©n lý cña sù hoµn thiÖn bản thân cái đẹp chính là đạo đức  con người là đối tượng khám phá của văn học , nghệ thuật C¸i ®Ñp tuyÖt ®Ønh cña ngo¹i c¶nh mang ®Õn kho¶nh kh¾c h¹nh phóc trµn ngËp t©m hån anh., + Một nghịch lí đời thường : Nh­ng khi “ vµi bãng ng­êi lín lÉn trÎ con… trªn chiÕc mui khum khum Êy” lÇn l­ît hiÖn lªn bê vµ c¶nh người đàn ông hành hạ , đánh đập vợ  b¹o hµnh diÔn ra cïng nçi ®au ®ín, nhøc nhèi cña c¸c nh©n vËt ®· khiÕn Phïng cã c¸I nh×n nghÖ thuËt gÇn cuéc ®êi h¬n Cuộc đời vẫn còn những mâu thuẫn , phức tạp Cái đẹp của thiên nhiên được tác già miêu tả như thế nào ?thảo luân nhóm a.Người đàn ông làng chày 	+ Võa rêi thuyÒn ®· quay l¹i qu¸t ®øa con ë trªn thuyÒn: cø ngåi nguyªn ®Êy. §éng ®Ëy tao giÕt c¶ mµy ®I b©y giê h¨m do¹, giËn d÷ 	+ Lªn bê, l·o ®I sau ng­êi ®µn bµ, hai con m¾t ®Çy vÎ ®éc d÷ lóc nµo còng nh×n d¸n vµo tÊm l­ng ¸o b¹c phÕch vµ r¸ch r­íi, nña th©n d­íi ­ít sòngcña ng­êi ®µn bµ thÊm thÝa c¸i nghÌo khæ, cïng cùc vµ muèn trót giËn. 	+ Khi ®· khuÊt sau chiÕc xe rµ m×n cña c«ng binh MÜ…, l·o lËp tøc trë nªn hïng hæ, mÆt ®á gay… trót c¬n giËn nh­ löa ch¸y b»ng c¸ch dïng chiÕc th¾t l­ng qu¹t tíi tÊp vµo l­ng ng­êi ®µn bµ- mï qu¸ng, bÕ t¾c, trót giËn. 	+ Cø mçi nh¸t quËt xuèng l·o l¹i nguyÒn rña b»ng c¸I giäng rªn rØ, ®au ®ín: “ Mµy chÕt ®i cho «ng nhê. Chóng mµy chÕt hÕt ®i cho «ng nhê” BÕ t¾c muèn ®­îc gi¶i tho¸t. 	-> Ng­êi ®µn «ng bÕ t¾c trong cuéc m­u sinh, tha ho¸ dÇn, trë nªn vò phu, tµn b¹o b.Ng­êi ®µn bµ làng chày là người phụ nữ cam chịu và đau khổ , hiện thân của cái đẹp và đức hi sinh : 	 + §Õn chç khuÊt, ®øng l¹i, ng­íc m¾t nh×n ra ngoµi mÆt ph¸ n­íc chç thuyÒn ®Ëu mét tho¸ng, råi ®­a c¸nh tay lªn…nh­ng råi l¹i bu«ng thâng xuèng, ®­a cÆp m¾t nh×n xuèng ch©n -> Muèn giÊu c¸c con , chÞu trËn. + Bị chồng hành hạ “ ba ngày một trận nhẹ, năm ngày một trận năng’ Ng­êi ®µn bµ víi mét vÎ cam chÞu ®Çy nhÉn nhôc, kh«ng hÒ kªu mét tiÕng , kh«ng chèng tr¶ còng kh«ng t×m c¸ch ch¹y trèn- D¹n ®ßn, hay tª liÖt tinh thÇn nªn kh«ng cßn sù ph¶n øng, ph¶n kh¸ng nµo n÷a? + H×nh ¶nh b·i xe t¨ng háng nh­ mét gîi ý r»ng cuéc chiÕn ®Êu chèng ®ãi nghÌo, t¨m tèi cßn gian nan h¬n c¶ cuéc chiÕn chèng ngo¹i x©m vµ chõng nµo ch­a tho¸t khái ®ãi nghÌo, chõng ®ã con ng­êi cßn ph¶I chung sèng víi c¸I xÊu, c¸i ¸c...? +Van xin Đẩu và Phùng đừng bắt chi phải bỏ người đàn ông “ Mong các chú cách mạng thông càm cho …trên dưới chục đứa”, “ Các chú đừng bắt tôi bỏ nó” Nỗi khổ của người phụ nữ buộc lòng phải sống trên sông nước với người đàn ông tàn bạo 	 Theo em hình ảnh bãi xe tăng hỏng trong truyện có ý nghĩa gì ? Hành động và tâm trạng của người đàn bà trước và sau khi bị chồng đánh 	 Nạn bạo hành trong gia đình : 	+ Ng­êi mÑ bÞ hµnh h¹ vÒ thÓ x¸c, bÞ giµy vß vÒ tinh thÇn, bµ lu«n lu«n n¬m níp con c¸I bÞ tæn th­¬ng. 	+CËu bÐ Ph¸c v× th­¬ng mÑ mµ c¨m ghÐt bè -> t×nh m¸u mñ bÞ r¹n vì 	+ Ng­êi cha tr­íc sù ph¶n øng cña ®øa con trai liÖu cã thÓ thay ®æi c¸ch hµnh xö víi vî con, hay nh÷ng bÕ t¾c cña cuéc m­u sinh cµng khiÕn «ng th« b¹o h¬n? 	 Nhµ v¨n lªn ¸n thãi vò phu, b¸o ®éng vÒ t×nh tr¹ng b¹o lùc, ca ngîi vÎ ®Ñp cña t×nh mÉu tö, b¶o vÖ kh¸t väng ®­îc sèng trong yªu th­¬ng cña trÎ em -> t­ t­ëng nh©n ®¹o cña NguyÔn Minh Ch©u 	c. Đẩu : Một cái gì đó mới vỡ ra trong đầu của vị Bao công (…) anh vừa ngộ ra những nghịch lí của đời thường Người đàn bà cần một người đàn ông chèo chống trên biển để nuôi đàn con , cho dù người ấy có man rợ , tàn bạo như thế nào đi nữa. d. Phùng Phát hiện ra cái nghịch lí của cuộc đời : cảnh đẹp của thiên nhiên và số phận bất hạnh của con người đ. Thằng Phát : phản ứng giận dữ, căn thẳng với cha Muốn bảo vệ mẹ sự ngây thơ của trẻ con III- TỔNG KẾT: Néi dung: 	- Tõ c©u chuyÖn vÒ mét bøc ¶nh nghÖ thuËt vµ sù thËt cuéc ®êi ®»ng sau bøc ¶nh, CTNX mang ®Õn mét bµi häc ®óng ®¾n vÒ c¸ch nh×n nhËn cuéc sèng vµ con ng­êi: mét c¸ch nh×n ®a diÖn, nhiÒu chiÒu, ph¸t hiÖn ra b¶n chÊt thËt ®»ng sau vÎ bÒ ngoµi cña hiÖn t­îng. - Khát vọng tìm đến cái đẹp toàn bích nhiều khi khiến con người đơn giản hóa, không nhìn thấy thực tế khắc nghiệt NghÖ thuËt: C¸ch kh¾c ho¹ nh©n vËt,x©y dùng cèt truyÖn sinh ®éng,hÊp dÉn. C¸ch sö dông ng«n ng÷ rÊt linh ho¹t, s¸ng t¹o ®· gãp phÇn lµm næi bËt t­ t­ëng chñ ®Ò cña t¸c phÈm Xây dựng tình huống nghịch lí làm nổi bật tình huống chung – tình huống nhận thức Ý nghĩa biểu tượng của tác phẩm : - Chiếc thuyền và biển là biểu tượng cho vẻ đẹp của tự nhiên , của cuộc sống và sinh hoạt của người dân làng chài. - Chiếc thuyền ngoài xa là hình ảnh có sức gợi cảm về số phận bấp bênh của người dân miền biển , những thân phận , những cuộc đời trôi nổi trên mặt nước . Là biểu tượng cho mối quan hệ giữa nghệ thuật và đời sống . Cái hồn của bức tranh ấy là vẽ đẹp của con người vất vả, mưu sinh trong cuộc sống thường nhật . Em hãy nêu ý nghĩa biểu tượng của tác phẩm IV. GHI NHỚ SGK V. Dặn dò : Bài tập thực hành : Phân tích truyện ngắn “ chiếc thuyền ngoài xa của Nguyễn Minh Châu Chuẩn bị bài mới : Thực hành hàm ý ( SGK trang 79)