Bài giảng môn toán lớp 10 - Tiết 1: Mệnh đề

TiÕt 1
 MÖnh §Ò 
 Ngày soạn : / 09 / 2008 
 Ngày dạy : / 09 / 2008
MỤC TIÊU
1. Về kiến thức: Giúp học sinh
Nắm vững các khái niệm : Mệnh đề, mệnh đề phủ định, mệnh đề kéo theo 
	2. Về kỹ năng:
Bieát laáy ví duï veà meänh ñeà, meänh ñeà phuû ñònh cuûa một meänh ñeà, meänh ñeà keùo theo
Xaùc ñònh ñöôïc tính ñuùng sai cuûa moät meänh ñeà trong nhöõng tröôøng hôïp ñôn giaûn.
 	 3. Về tư duy:
Rèn luyện tư duy logic cho học sinh , biết sử dụng mệnh đề để diễn đạt một câu.
4. Về thái độ:
Cẩn thận, sáng tạo, ham học hỏi .
CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH: 
 1. Chuẩn bị của giáo viên: 
Giáo án , SGK , câu hỏi gợi mở 
 2. Chuẩn bị của học sinh:
SGK Đại số 10 .
PHƯƠNG PHÁP
Đàm thoại , gợi mở , hoạt động nhóm .
 IV. TIẾN TRÌNH BÀI HỌC:
Ổn định lớp : Kiểm tra sĩ số , sơ đồ lớp .
Kiểm tra bài cũ: Kết hợp trong bài
Bài mới:
Hoạt động 1: Mệnh đề , mệnh đề chứa biến 
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Nội dung ghi bảng
GV cho HS làm hoạt động 1 trong SGK
Nhaän xeùt, ñaùnh giaù kết quả.
GV khaúng ñònh: Các câu bên trái có tính ñuùng hoaëc sai goïi laø “ meänh ñeà”. Các câu bên phải không theå noùi ñuùng hay sai neân khoâng laø meänh ñeà.
(?1) Nhận xét tính đúng sai của 
 meänh ñeà ?
(?2) Neâu ví duï mệnh đề ñuùng ?
(?3) Neâu ví duï mệnh đề sai ?
(?4) Neâu ví duï câu không là 
 mệnh đề ?
(?5) Kết luận tính đúng , sai của 
 câu trên ?
(?6) Kết luận tính đúng , sai của 
 câu trên với x nhận giá trị 
 lần lượt bằng 1 và 3 ?
GV khaúng ñònh : Hai caâu treân laø nhöõng ví dụ veà mệnh đề chứa biến
(?7) Xeùt caâu “ x > 3”. Haõy tìm 
 hai giá trị thöïc cuûa x ñeå töø 
 caâu ñaõ cho, nhaän ñöôc 
 mệnh ñuùng vaø mệnh đề sai ?
HĐTP1: Nhaän bieát khaùi nieäm meänh ñeà töø nhöõng ví dụ cuï theå
Nhoùm hoïc taäp thaûo luaän và 
 ghi kết quả leân baûng.
Nhaän xeùt laãn nhau.
Laéng nghe vaø ghi nhaän kiến thức
1 HS tại chỗ traû lôøi.
@ Ghi nhận kiến thức 
HĐTP 2 : Cuûng coá khaùi nieäm mệnh đề 
Thaûo luaän nhoùm, choïn ví duï thích hôïp .
Nhận xét ví dụ của bạn 
HĐTP 3 : Hình thành mệnh đề chứa biến
1 HS tại chỗ traû lôøi.
Chưa khẳng định được tính đúng sai của câu này
Theo doõi, giaûi quyeát vaán ñeà
x = 1 : sai 
x = 3 : đúng 
@ Ghi nhận kiến thức 
 HĐTP 4 : Củng cố mệnh đề 
 chứa biến
Thaûo luaän nhoùm vaø baùo cáo kết quaû
§1: MỆNH ĐỀ 
I – MEÄNH ÑEÀ. MEÄNH ÑEÀ 
 CHÖÙA BIEÁN.
1. Meänh ñeà
Moãi meänh ñeà phaûi
 hoaêïc ñuùng hoaëc sai.
 Moät meänh ñeà khoâng 
 theå vöøa ñuùng vöøa sai.
Ví duï:
“ 7 < 13 “ laø meänh ñeà.
“ Meät quaù!” khoâng laø meänh ñeà.
 2. Meänh ñeà chöùa bieán
Xét câu “n chia heát cho 3” 
Vôùi n = 5 thì “ 5 chia hết 
 cho 3” laø mệnh đề sai.
Vôùi n = 15 thì “ 15 chia 
 hết cho 3” laø mệnh đề 
 ñuùng.
Xét câu “ 2 + x = 5” 
Vôùi x = 1 thì “2 + 1= 5” 
 laø mệnh đề sai
Vôùi x = 3 thì “2 + 3= 5” 
 laø mệnh đề đúng 
Hai caâu trên laø nhöõng ví duï 
veà mệnh đề chứa biến 
Hoạt động 2 : Phủ định của một mệnh đề 
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Nội dung ghi bảng
GV cho HS theo dõi ví dụ 1 trong SGK
GV khaúng ñònh : Ñeå phuû ñònh moät meänh ñeà, ta theâm ( hoaëc bôùt) töø “khoâng” (hoaëc “khoâng phaûi”) vaøo tröôùc vò ngöõ của meänh ñeà ñoù.
(?1) Lập mệnh đề phủ định của 
 các meänh ñeà Q và R ?
GV cho HS làm HĐ4 trong SGK trang 6
GV lưu ý cho HS sai lầm thường gặp : Phủ định của “ lớn hơn ” không phải là “ nhỏ hơn ” mà phải là : “ nhỏ hơn hoặc bằng ”
Phủ định của “ > ” là “”
Phủ định của “< ” là “”
HĐTP1: Hình thành khaùi nieäm phủ định của một mệnh đề 
HS xem ví dụ 1 trong SGK
@ Nghe , ghi nhận kiến thức 
Thaûo luaän nhoùm và tại chỗ trả lời .
 HĐTP 2 : Củng cố phủ định 
 của một mệnh đề 
 Thaûo luaän nhoùm và tại chỗ 
 trả lời .
@ Sửa chữa (nếu có ) 
II – PHỦ ĐỊNH CỦA MỘT 
 MỆNH ĐỀ .
Kyù hieäu meänh ñeà phuû ñònh cuûa meänh ñeà P laø , ta coù : 
 ñuùng khi P sai
 sai khi P ñuùng
Ví dụ 1
a) P : “3 laø soá nguyeân toá”
:“3 khoâng laø soá nguyeân toá”
b) Q : “Haø Noäi laø thuû ñoâ của 
 Việt Nam ”
 : “ Haø Noäi khoâng laø thuû 
 ñoâ của nöôùc Việt Nam ”
c) R :“ 7 chia heát cho 5” 
: “7 không chia heát cho 5”
Ví dụ 2
a) P : “laø soá höõu tæ”
 : “ khoâng laø soá höõu tæ”
P laø meänh ñeà sai
laø meänh ñeà ñuùng vì P sai
b) Q : “Toång hai caïnh cuûa một tam giaùc lôùn hôn caïnh thöù ba ”
: “Toång hai caïnh cuûa một tam giaùc không lớn hôn caïnh thứ ba ” 
Q : Ñuùng ; : Sai
Hoạt động 3 : Mệnh đề kéo theo
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Nội dung ghi bảng
GV neâu VD3 (SGK) : “ Neáu traùi ñaát khoâng coù nöôùc thì khoâng coù söï soáng” 
 P : “Traùi ñaát khoâng coù nöôùc”
Q : “Traùi ñaát khoâng coù söï soáng”
Meänh ñeà daïng “Neáu P thì Q” ñoù goïi laø mệnh đề keùo theo.
(?1) Lấy các ví dụ về mệnh đề 
 kéo theo ?
GV chú ý cho HS tính đúng sai của mệnh đề P Q 
HĐTP1: Hình thành khaùi nieäm mệnh đề kéo theo 
HS xem ví dụ 3 trong SGK
@ Nghe , ghi nhận kiến thức 
HĐTP2: Củng cố khaùi nieäm mệnh đề kéo theo 
Thaûo luaän nhoùm và tại chỗ 
 trả lời .
III – MỆNH ĐỀ KÉO THEO 
Cho hai meänh ñeà P vaø Q 
 Meänh ñeà “Neáu P thì Q” 
 được gọi là mệnh ñeà keùo 
 theo. Kyù hieäu là P Q
Meänh ñeà P Q coøn phaùt bieåu : “P keùo theo Q” hoaëc “Töø P suy ra Q”
 Meänh ñeà P Q chæ sai 
 khi P ñuùng Q sai
Chæ caàn xeùt tính ñuùng sai cuûa meänh ñeà P Q khi P ñuùng. Khi ñoù, neáu Q ñuùng thì PQ ñuùng, neáu Q sai thì P Q sai.
VD :
“-3 < -2” “ 9 < 4” là mệnh đề sai
“ ”“ 3 < 4” là mệnh đề sai ñuùng
Hoạt động 3 : Củng cố kiến thức
(?1) Nhận xét tính đúng , sai của mệnh đề ?
(?2) Cách phủ định một mệnh đề ?
(?3) Nêu khái niệm mệnh đề kéo theo ?
Bài tập ( dự kiến )
Câu 1. Mệnh đề nào sau đây là đúng ?
 A) “NÕu a ³ b Þ a2³ b2 ”
 B) “NÕu a chia hÕt cho 9 Þ a chia hÕt cho 3”
 C) “Mét sè tù nhiªn chia hÕt cho 5 Þ tæng c¸c ch÷ sè cña nã chia hÕt cho 5” 
 D) “Mét tam gi¸c cã 1 gãc b»ng 600Þ tam gi¸c ®ã ®Òu”
Câu 2. Cho mÖnh ®Ò chøa biÕn P(x): “x lµ sè thùc/ x + 15 £ x2”. MÖnh ®Ò ®óng lµ mÖnh ®Ò ? 
 A) P(0)
 B) P(3)
 C) P(4)
 D) P(5)
Câu 3. Cho các câu sau : 1. “CÇn ®i chËm h¬n! ” 2. “5 + 7 < 3 + 4”
3. “N¨m 2006 lµ n¨m nhuËn” 4. “Cã ph¶i lóc nµy lµ 3 giê 10 phót kh«ng?”
5. “Sè 23 chia cho 5 d­ 3”.
Trong c¸c c©u trªn sè c¸c c©u lµ mÖnh ®Ò b»ng
 A) 2
 B) 3
 C) 4
 D) 5
Câu 4. Cho các câu sau : 
1. “H×nh thoi lµ mét h×nh b×nh hµnh” 2. “H×nh b×nh hµnh lµ mét h×nh thoi”
3. “H×nh ch÷ nhËt lµ mét h×nh b×nh hµnh” 4. “H×nh b×nh hµnh lµ mét ch÷ nhËt”
Trong c¸c c©u trªn sè c©u lµ mÖnh ®Ò ®óng b»ng:
 A) 1
 B) 2
 C) 3
 D) 4
Câu 5. Cho các câu sau : 
1. “H×nh vu«ng lµ mét h×nh b×nh hµnh” 2. “H×nh b×nh hµnh lµ mét h×nh vu«ng”
3. “H×nh ch÷ nhËt lµ mét h×nh b×nh hµnh” 4. “H×nh vu«ng lµ mét ch÷ nhËt”
Trong c¸c c©u trªn sè c©u lµ mÖnh ®Ò ®óng b»ng
 A) 1
 B) 2
 C) 3
 D) 4
D. BTVN + chuẩn bị bài sau: 
Về nhà học thuộc lý thuyết và xem lại các ví dụ đã chữa.
BT : 1, 2, 3 (SGK trang 9 )
Đọc trước phần IV của bài “ Mệnh đề ” 
E. Rót kinh nghiÖm sau bµi häc :
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .