Bài giảng Tác phẩm văn học và việc phân tích cảm thụ, đánh giá tác phẩm
Bạn đang xem nội dung tài liệu Bài giảng Tác phẩm văn học và việc phân tích cảm thụ, đánh giá tác phẩm, để tải tài liệu về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Ngµy so¹n: 8- 09-09 TuÇn: 3 Ngµy d¹y: Buæi: 1 T¸c phÈm v¨n häc vµ viÖc ph©n tÝch c¶m thô, ®¸nh gi¸ t¸c phÈm. Môc tiªu bµi häc: HS n¾m ®îc nh÷ng kiÕn thøc vÒ TPVH,cã nh÷ng hiÓu biÕt c¬ b¶n vÒ viÖc ®¸nh gi¸ nh÷ng t¸c phÈm VH. H×nh thµnh nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ c¶m thô TP. ChuÈn bÞ: KiÕn thøc vÒ TP v¨n häc. C¸c kü n¨ng tr×nh bµy bµi c¶m thô TP TiÕn tr×nh c¸c ho¹t ®éng d¹y häc trªn líp: æn ®Þnh tæ chøc: KT bµi cò:Sù chuÈn bÞ cña häc sinh Bµi míi: GV: Muèn t×m hiÓu, PT b×nh gi¶ng ®¸nh gi¸ 1 TPVH, c¸c em cÇn ph¶i n¾m ®îc 1 sè hiÓu biÕt c¬ b¶n vÒ TPVH. VD: Cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª. C«ng cha nh nói Th¸i s¬n, Nghi· mÑ nh níc trong nguån ch¶y ra.... -> TPVH. GV: TP lµ sù kÕt hîp gi÷a TGKQ vµ nh÷ng t tëng chñ quan cña con ngêi....Dï nh©n vËt lµ ngêi hay vËt... th× ®ã còng lµ chuyÖn cña con ngêi, vÒ con ngêi... HT TPVH cã thÓ lµ nh÷ng TP dµi hay ng¾n... + TPVH ®îc chia lµm 3 lo¹i h×nh lín: TP tr÷ t×nh, TP tù sù, TP kÞch.... GV: Trong ®êi cã thÓ nãi: T«i rÊt nhí anh... Nhng víi ng«n ng÷ v¨n häc cã thÓ: Nhí ai bæi hæi båi håi. Nh ®øng ®èng löa nh ngåi ®èng r¬m... VD: Nãi vÒ M· Gi¸m Sinh: GhÕ trªn ngåi tãt sç sµng VÌo tr«ng l¸ rông ®Çy s©n( T¶n §µ) HTVH hiÓu theo nghÜa réng: Lµ toµn bé bøc tranh cô thÓ vÒ cuéc sèng vµ con ngêi tøc lµ toµn bé thÕ giíi NT cña nhµ v¨n ®îc t¸i t¹o vµ MT trong TP...( 41) ThËt khã mµ dïng ng«n tõ ®Ó diÔn t¶ sù im lÆng vµ xóc ®éng thiªng liªng ®Õn tËn cïng gi©y phót B¸c Hå trë vÒ Tæ Quèc sau 30 n¨m xa c¸ch b»ng mÊy c©u th¬. TV giµu thanh ®iÖu-> t¹o nªn tÝnh nh¹c cho c©u... -> H·y chØ ra hiÖu qu¶ cña viÖc ng¾t nhÞp , sö dông dÊu c©u trong c©u v¨n sau: I-Nh÷ng hiÓu biÕt c¬ b¶n vÒ t¸c phÈm v¨n häc: 1-ThÕ nµo lµ TPVH? - ND: TPVH bao giê còng lµ mét bøc tranh sinh ®éng vÒ cuéc sèng vµ con ngêi. Qua bøc tranh ®ã, ngêi viÕt lu«n göi g¾m nh÷ng t×nh c¶m, t tëng vµ thÓ hiÖn mét th¸i ®é cña m×nh tríc cuéc sèng. HT: VÒ HT tån t¹i cña TPVH, ngêi ta thêng nãi v¨n häc lµ nghÖ thuËt cña ng«n tõ. TPVH lµ 1 c«ng tr×nh NT lÊy ng«n tõ lµm chÊt liÖu, cã h×nh thøc vµ quy m« rÊt ®a d¹ng, phong phó. §Æc trng cña TPVH: a- TPVH lµ mét v¨n b¶n ng«n tõ NT: - Ng«n tõ NT trong TP mang tÝnh ®a nghÜa, giµu tÝnh h×nh tîng vµ mµu s¾c biÓu c¶m. - Mang ®Ëm dÊu Ên c¸ nh©n VD: Cïng diÔn ®¹t ND ®¸nh giÆc lµ truyÒn thèng cña d©n téc: + Tè H÷u: Líp cha tríc, líp con sau. §· thµnh ®ång chÝ chung c©u qu©n hµnh. +Hoµng Trung Th«ng: Ta l¹i viÕt bµi th¬ trªn b¸ng sóng Con lín lªn viÕt tiÕp thay cha Ngêi ®øng dËy viÕt tiÕp ngêi ng· xuèng Ngêi h«m nay viÕt tiÕp ngêi h«m qua. + Trinh §êng: Cha cßn ®eo qu©n hµm Con ®· ra nhËp ngò Mét hßn ®¸ Trêng S¬n Cha con cïng gèi ngñ... + Lu Träng L: Xa tiÔn chång ®i rêi rêi tãc xanh Nay l¹i tiÔn con ®i rung rinh ®Çu b¹c. - Ng«n tõ NT còng ®ßi hái tÝnh chÝnh x¸c cao ®é( Kh¸c víi tÝnh chÝnh x¸c cña ng«n tõ khoa häc) GhÕ trªn ngåi tãt sç sµng VÌo tr«ng l¸ rông ®Çy s©n( T¶n §µ) Khi t×m hiÓu TPVH cÇn chó ý khai th¸c nh÷ng yÕu tè trªn... b- H×nh tîng VH: - Do viÖc sö dông ng«n tõ lµm chÊt liªô nªn h×nh tîng VH lµ h×nh tîng ng«n tõ. VD: Sen tµn cóc l¹i në hoa SÇu dµi ngµy ng¾n ®«ng ®µ sang xu©n ( Ng Du) GoÝ c¶ 4 mïa trong 1 c©u th¬ b»ng ng«n tõ NT. + Theo nghÜa réng: Lµ toµn bé bøc tranh cô thÓ vÒ cuéc sèng vµ con ngêi tøc lµ toµn bé thÕ giíi NT cña nhµ v¨n ®îc t¸i t¹o vµ MT trong TP... + Theo nghÜa hÑp: Lµ nh÷ng ®Æc ®iÓm vµ phÈm chÊt cña mét sù vËt, mét nh©n vËt nµo ®ã mµ nhµ v¨n thÓ hiÖn. VD: H×nh tîng ChÝ PhÌo- H×nh tîng chÞ DËu... Hai ph¬ng diÖn trªn ®Òu ®îc vµ chØ ®îc thÓ hiÖn qua ch÷ nghÜa vµ c¸c h×nh thøc dÊu c©u cña 1 VB ng«n tõ. II- C¸c ph¬ng diÖn cña h×nh thøc NT cÇn chó ý khai th¸c khi ph©n tÝch TPVH DÊu c©u vµ c¸ch ng¾t nhÞp: - DÊu c©u ®îc coi lµ 1 lo¹i tõ, lµ h×nh thøc cña ch÷ trong TP. Ngay c¶ c¸ch ng¾t nhÞp trong VB còng ®îc coi nh 1 tõ ®a nghÜa. VD: ¤i! S¸ng xu©n nay, xu©n 41. Tr¾ng rõng biªn giíi në hoa m¬ B¸c vÒ... Im lÆng. Con chim hãt. Th¸nh thãt bê lau vui ngÈn ng¬. ( Theo ch©n B¸c- Tè H÷u) DÊu c©u ®Æt gi÷a c©u th¬-> Cã sù ®Æc biÖt-> DiÔn t¶ sù xóc ®éng ®Õn v« cïng khi ®îc ®ãn b¸c trë vÒ... Dêng nh mäi vËt ®Òu im lÆng trong phót gi©y ®ã...thËt thiªng liªng... - C¸ch ng¾t nhÞp kh¸c nhau ®«i khi t¹o ra nh÷ng c¸ch hiÓu kh¸c nhau.: VD: Mét chiÕc xe/ ®¹p b¨ng vµo bãng tèi. Mét chiÕc xe ®¹p / b¨ng vµo bãng tèi. T¹o ra nh÷ng c¸ch hiÓu kh¸c nhau... * KÕt luËn: Chó ý ®Õn dÊu c©u vµ c¸ch ng¾t nhÞp ®Ó ®äc diÔn c¶m -> C¶m nhËn ®îc nh÷ng vÎ ®Ñp vÒ ND còng nh NT. 2- VÇn ®iÖu, ©m hëng vµ nh¹c tÝnh: - Nh÷ng vÇn b»ng thêng diÔn t¶ sù nhÑ nhµng, b©ng khu©ng, ch¬i v¬i... - Cßn vÇn tr¾c thêng diÔn t¶ sù tróc tr¾c nÆng nÒ, khã kh¨n, vÊp v¸p... -> Khi cÇn kh¾c s©u mét Ên tîng, mét c¶m xóc nµo ®ã, TG thêng dïng liªn tiÕp 1 lo¹i vÇn: VD: S¬ng n¬ng theo tr¨ng ngõng lng trêi T¬ng t n©ng lßng lªn ch¬i v¬i ( Xu©n DiÖu) ¤ hay buån v¬ng c©y ng« ®ång Vµng r¬i, vµng r¬i thu mªnh m«ng. ( BÝch Khª) Dèc lªn khóc khuûu dèc th¨m th¼m ( Quang Dòng) -> Khi ph©n tÝch ®Æc biÖt lµ th¬ h·y tËp trung ph©n tÝch nh÷ng ®iÓm ®Æc biÖt nµy ®Ó chØ ra gi¸ trÞ vai trß vµ t¸c dông cña chóng trong viÖc thÓ hiÖn ND. * LuyÖn tËp: 1- Hµng n¨m, cóa vµo cuèi thu l¸ ngoµi ®êng rông nhiÒu vµ trªn kh«ng l¹i cã nh÷ng ®¸m m©y bµng b¹c lßng t«i l¹i n¸o nøc nh÷ng kû niÖm m¬n man cña buæi tùu trêng. T«i quªn thÕ nµo ®îc nh÷ng c¶m gi¸c trong s¸ng Êy, n¶y në trong lßng t«i nh mÊy cµnh hoa t¬i gi÷a bÇu trêi quang ®·ng. -> §o¹n v¨n gåm 62 ch÷, chØ cã 2 c©u, 2 dÊu ph¶y, 2 dÊu chÊm... NhÞp ®iÖu c©u v¨n nhÈn nha, kh«ng gÊp g¸p véi vµng. Ng÷ ®iÖu c©u v¨n kh«ng cã g× c¨ng th¼ng, c¶ ®o¹n v¨n lµ nh÷ng tiÕng nãi th× thÇm , nhá nhÑ nh l¸ rông mïa thu, l·ng ®·ng nh m©y b¹c gi÷a lng trêi-> Nh»m diÔn ®¹t mét t©m tr¹ng, mét håi øc, 1 tÊm lßng ®ang n¸o nøc nh÷ng kû niÖm m¬n man cña buæi tùu trêng ®Çy xóc ®éng... III- Híng dÉn häc ë nhµ: «n lý thuyÕt. TËp ph©n tÝch gi¸ trÞ cña dÊu c©u vµ c¸ch ng¾t nhÞp cho ®o¹n v¨n sau: ...Kh«ng ®îc! Ai cho tao l¬ng thiÖn? Lµm thÕ nµo cho mÊt ®îc nh÷ng m¶nh chai trªn mÆt nµy? Tao kh«ng thÓ lµ ngêi l¬ng thiÖn ®îc n÷a. BiÕt kh«ng? ChØ cã mét c¸ch... BiÕt kh«ng ! ChØ cßn mét c¸ch lµ... c¸i nµy! BiÕt kh«ng! ( Nam Cao- ChÝ PhÌo) Ngµy so¹n: 17- 09- 09 TuÇn: 4 Ngµy d¹y: 22- 09- 09 Buæi: 2 C¸c ph¬ng diÖn nghÖ thuËt cÇn chó ý khi ph©n tÝch t¸c phÈm. Môc tiªu bµi häc: TiÕp tôc cung cÊp nh÷ng kiÕn thøc vÒ kü n¨ng ph©n tÝch TP v¨n häc vÒ tõ ng÷, c¸c biÖn ph¸p tu tõ, h×nh ¶nh. Cñng cè nh÷ng kü n¨ng t×m hiÓu TP trªn c¬ së t×m hiÓu dÊu c©u, c¸ch ng¾t nhÞp... ChuÈn bÞ: KiÕn thøc c¬ b¶n. bµi tËp. TiÕn tr×nh c¸c ho¹t ®éng d¹y häc . Gi¶i ®¸p bµi tËp: §o¹n v¨n: Hµng n¨m, cø vµo cuèi thu...: Gåm 62 ch÷, chØ cã 2 c©u, 2 dÊu chÊm, 2 dÊu ph¶y. NhÞp ®iÖu c©u v¨n nhÈn nha, kh«ng gÊp g¸p véi vµng. Ng÷ ®iÖu c©u v¨n kh«ng cã g× c¨ng th¼ng. C¶ ®o¹n v¨n lµ nh÷ng tiÕng nãi th× thÇm, nhá nhÑ nh l¸ rông cuèi thu, l·ng ®·ng nh m©y b¹c lng trêi-> Nh»m diÔn ®¹t 1 t©m tr¹ng, mét håi øc, 1 tÊm lßng ®ang b©ng khu©ng, xao xuyÕn båi håi, ®ang n¸o nøc nh÷ng kû niÖm m¬n man cña buæi tùu trêng... Ho¹t ®éng cña thÇy trß Néi dung bµi häc T×m hiÓu TP v¨n häc-> T×m hiÓu nt: so s¸nh, nh©n ho¸... tõ ng÷, h×nh ¶nh... * - §©y lµ ®Æc trng quan träng nhÊt cña TPVH. §©y lµ yÕu tè c¬ b¶n, quan träng nhÊt cña h×nh thøc chÊt liÖu ng«n tõ. Bëi v× mäi ND cÇn thÓ hiÖn cña TPVH kh«ng cã c¸ch nµo kh¸c lµ nhê vµo hÖ thèng ng«n tõ.... Nhµ v¨n muèn m« t¶, t¸i hiÖn hiÖn thc ph¶i th«ng qua tõ ng÷.. HS cÇn thÊy biÕt ph¸t hiÖn nh÷ng tõ ng÷ cÇn khai th¸c còng lµ n¨ng lc c¶m thô ...Trong trêng hîp ph©n tÝch nh÷ng t¸c phÈm dÞch cÇn chó ý khi ph©n tÝch nh÷ng tõ dÞch.... HÖ thèng tõ ng÷ gîi t¶ h×nh ¶nh, c¶m xóc trong TV rÊt phong phó ®a d¹ng: VD: Gîi vÒ t©m tr¹ng: Xao xuyÕn, b©ng khu©ng, ph©n v©n... Gîi vÒ thÞ gi¸c: La ®µ, l¬ löng, chÊp chíi... Gîi vÒ vÞ gi¸c: mÆn ch¸t, chua lßm, ngät lÞm... Ph©n tÝch hiÖu qu¶ cña viÖc sö dông dÊu c©u, c¸ch ng¾t nhÞp trong VD bªn. - T×m hiÖu qu¶ cña viÖc sö dông tõ ng÷, h×nh ¶nh trong c©u th¬ sau: HS tr×nh bµy bµi viÕt, GV nhËn xÐt cho ®iÓm. 3- C¸c biÖn ph¸p tu tõ, tõ ng÷, h×nh ¶nh: * PT TPVH kh«ng thÓ tho¸t ly vµ bá qua tõ ng÷. + Muèn vËy tríc hÕt cÇn ph¶i n¾m v÷ng nghÜa cña tõ.( NghÜa chung vµ nghi· trong v¨n c¶nh.) + T¹i sao TG dïng tõ nµy mµ kh«ng dïng tõ kh¸c? + T¹i sao tõ ng÷ nµy l¹i xuÊt hiÖn nhiÒu nh thÕ? + cã bao nhiªu tõ ®ång nghÜa víi tõ ®ã? Cã thÓ thay thÕ tõ Êy b»ng mét tõ kh¸c ®îc kh«ng? + Trong c©u Êy, ®o¹n Êy, nh÷ng tõ ng÷ nµo cÇn chó ý? * Ph©n tÝch h×nh ¶nh trong TP. ( H×nh ¶nh trong TPVH thùc ra còng lµ tõ ng÷) VD: Tó Bµ: Nh¸c tr«ng nhê nhît mµu da ¡n g× to lín ®Éy ®µ lµm sao( TruyÖn KiÒu) \ Nhên nhît: Lét t¶ râ nÐt nhÊt thÇn th¸i cña Tó bµ - HÖ thèng tõ ng÷ gîi t¶ h×nh ¶nh, c¶m xóc trong TV rÊt phong phó ®a d¹ng: + Gîi vÒ t©m tr¹ng: Xao xuyÕn, b©ng khu©ng, ph©n v©n... + Gîi vÒ thÞ gi¸c: La ®µ, l¬ löng, chÊp chíi... + Gîi vÒ vÞ gi¸c: mÆn ch¸t, chua lßm, ngät lÞm... + Gîi vÒ thÝnh gi¸c: SÇm sËp, r× rµo, th¸nh thãt... - §Ó t¹o c¸ch nãi, c¸ch viÕt cã h×nh ¶nh, gîi h×nh tîng, nhµ v¨n cã thÓ sö dông nhiÒu c¸ch.: Tõ l¸y, tõ tîng h×nh, tîng thanh.... VD: Nçi niÒm chi røa HuÕ ¬i Mµ ma xèi x¶ tr¾ng trêi Thõa Thiªn...( Tè H÷u) Hay: mÆt l·o ®ét nhiªn co róm l¹i. Nh÷ng vÕt nh¨n x« l¹i víi nhau, Ðp cho níc m¾t ch¶y ra. C¸i ®Çu l·o ngoÑo vÒ 1 bªn vµ c¸i miÖng mãm mÐm cña l·o mÕu nh con nÝt. L·o hu hu khãc. * C¸c biÖn ph¸p tu tõ lµ ph¬ng diÖn quan träng khi PT TPVH: - Ph¶i chØ ra tÝnh hiÖu qu¶ cña c¸ch viÕt, c¸ch nãi vai trß vµ t¸c dông cña chóng trong viÖc MT, diÔn ®¹t... II- LuyÖn tËp: bµi tËp 1: ...Kh«ng ®îc! Ai cho tao l¬ng thiÖn? Lµm thÕ nµo cho mÊt ®îc nh÷ng m¶nh chai trªn mÆt nµy? Tao kh«ng thÓ lµ ngêi l¬ng thiÖn ®îc n÷a. BiÕt kh«ng? ChØ cã mét c¸ch... BiÕt kh«ng ! ChØ cßn mét c¸ch lµ... c¸i nµy! BiÕt kh«ng! ( Nam Cao- ChÝ PhÌo) 63 ch÷- gåm 9 c©u, vµ rÊt nhiÒu dÊu ng¾t: 5 dÊu c¶m th¸n. 2 dÊu chÊm hái, 4 dÊu chÊm löng, 3 dÊu ph¶y, 2 dÊu chÊm.-> NhÞp ®iÖu ch¾n bõng tØnh, c©u v¨n ng¾t nhanh h¬n, gÊp g¸p h¬n. Ng÷ ®iÖu c¨ng th¼ng h¬n dån nÐn h¬n tríc-> T¸i hiÖn l¹i mét cuéc ®èi mÆt ®Çy c¨ng th¶ng, kÞch tÝnh. C¶ cuéc ®êi ChÝ PhÌo ch×m trong nh÷ng c¬n say, mÖt mái, u tèi. Bçng gi©y phót nµy h¾n bõng tØnh. Nhyng gi©y phót nµy ng¾n ngñi nªn ChÝ PhÌo ph¶i nãi nhanh, gÊp g¸p. TÊt c¶ nh÷ng hµnh ®éng lµ kÕt qu¶ cña nh÷ng dån nÐn c¨ng th¼ng, quyÕt liÖt cña h¾n bÊy l©u... 2- Bµi tËp 2: Cá non xanh rîn ch©n trêi Cµnh lª tr¾ng ®iÓm mét vµi b«ng hoa. ( TruyÖn KiÒu- NguyÔn Du) -Tõ ng÷ chØ mµu s¾c cã hiÖu qu¶ lín trong viÖc MT-> Gîi lªn bøc ph«ng nÒn tuyÖt ®Ñp: Mµu xanh mît mµ tr¶i dµi ®Õn ch©n trêi tëng chõng kh«ng kÕt thóc. Gi÷a bøc ph«ng nÒn ®ã lµ bøc ho¹ mµu tr¾ng cña c¸nh lª... IV- Cñng cè- Híng dÉn häc ë nhµ: ¤n theo híng dÉn. Chó ý lµm tiÕp BT cßn l¹i ChuÈn bÞ BÝ quyÕt ®Ó giái v¨n... Ngµy so¹n :19- 09- 09 TuÇn : 5 Ngµy d¹y : 29- 09- 09 Buæi : 3 LUYÖn kü n¨ng tr×nh bµy bµi c¶m thô v¨n häc A- Môc tiªu bµi häc: - Cñng cè kiÕn thøc vÒ c¸ch lµm bµi v¨n c¶m thô v¨n häc. - RÌn kü n¨ng lµm bµi v¨n biÓu c¶m vÒ t¸c phÈm v¨n häc. B- ChuÈn bÞ: - Lý thuyÕt : c¸c bíc tiÕn hµnh lµm bµi biÓu c¶m vÒ ®o¹n v¨n, bµi v¨n. - Mét sè bµi tËp vÒ ®o¹n v¨n, ®o¹n th¬. C- TiÕn tr×nh c¸c ho¹t ®éng d¹y häc: I- æn ®Þnh: II- KiÓm tra bµi cò: Kh«ng II- Bµi míi: Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß Néi dung bµi häc - Nªu tiÕn tr×nh c¸c bíc lµm bµi c¶m thô vÒ t¸c phÈm v¨n häc. + T×m hiÓu ND ®o¹n trÝch. + ND ®ã ®îc hiÖn lªn qua nh÷ng tõ ng÷, h×nh ¶nh nµo? + H×nh dung, tëng tîng, liªn tëng th«ng qua nh÷ng h×nh ¶nh ®ã... §a ra nh÷ng lêi nhËn xÐt, ®¸nh gi¸, b×nh luËn... + ViÕt bµi.( Më ®o¹n, th©n ®o¹n, kÕt ®o¹n -? ND chÝnh cña ®o¹n th¬ ? ND ®ã ®îc thÓ hiÖn qua nh÷ng h×nh ¶nh nghÖ thuËt nµo?.... -? PhÇn më bµi cÇn nªu ®îc nh÷ng yªu cÇu g×? + T¸c gi¶, t¸c phÈm, ®o¹n trÝch vµ ND ®o¹n trÝch... ? Th©n bµi cÇn triÓn khai nh÷ng ý chÝnh nµo? ? H·y viÕt thµnh th©n bµi hoµn chØnh dùa vµo ®Þnh híng trªn? ? NhiÖm vô cña phÇn kÕt luËn? ? H·y hoµn thiÖn phÇn kÕt? I- Bµi tËp 1: Tr×nh bµy c¶m nhËn vÒ ®o¹n th¬ sau: Bçng nhËn ra h¬ng æi Ph¶ vµo trong giã se. S¬ng chïng ch×nh qua ngâ H×nh nh thu ®· vÒ. ( Sang thu - H÷u ThØnh) * ND: VÎ ®Ñp bÊt ngê, nhÑ nhµng cña mïa thu bÊt chît ®Õn. * H×nh ¶nh: + H¬ng æi- TÝn hiÖu rÊt riªng cña mïa thu-> Gîi mïi h¬ng lan to¶ trong kh«ng gian...Mµu vµng, dÞu ngät... + S¬ng chïng ch×nh: Nöa nh lu luyÕn cha nì rêi xa mïa h¹- b¶ng l¶ng tr«i trong kh«ng gian nöa h, nöa thùc... + Bçng, h×nh nh...:Tõ gîi t¶ t©m tr¹ng: ngì ngµng, ng¹c nhiªn,dpêng nh cha tin h¼n vµo nh÷ng g× ®ang hiÖn ra tríc m¾t... + Ph¶: §T diÔn t¶ sù chuyÓn ®æi cña h¬ng æi, cña giã lan to¶ trong kh«ng gian... II- Bµi tËp 2: Tr×nh bµy bµi v¨n nªu c¶m nhËn cña em vÒ ®o¹n th¬ trªn VD: Mïa thu hiÖn vÒ trong nçi nhí cña mçi ngêi ®ã lµ giã heo may, lµ mµu vµng rùc rì cña nh÷ng b«ng cóc vµng ãng ¶... Cïng víi ®ã, H÷u thØnh gãp vµo cho mïa thu ®Êt níc mét nÐt thu rÊt riªng: Bçng nhËn ra h¬ng æi Ph¶ vµo trong giã se S¬ng chïng ch×nh qua ngâ H×nh nh thu ®· vÒ - TÝn hiÖu cña mïa thu thÓ hiÖn qua : + H×nh ¶nh + Tõ ng÷ + Nh÷ng h×nh dung, tëng tîng th«ng qua c¸c h×nh ¶nh vµ tõ ng÷. NhËn xÐt vÒ c¸ch sö dông tõ ng÷ h/a cña tg trong ®o¹n th¬ ®Ó thÊy ®îc sù c¶m nhËn rÊt tinh tÕ cña tg tríc sù chuyÓn biÕn nhÑ nhµng cña bíc ch©n mïa thu. Tõ ®ã liªn hÖ tíi c¶m nhËn cña b¶n th©n vÒ sù giao mïa trong n¨m cña khÝ hËu thêi tiÕt níc ta. HS viÕt bµi. - Kh¸i qu¸t l¹i nh÷ng nÐt ®Æc s¾c cña ®o¹n th¬ - Kh¼ng ®Þnh l¹i c¶m xóc cña m×nh vÒ ®o¹n th¬. - HS viÕt bµi. IV- Hướng dẫn học ở nhà: Học và làm bài tập đã cho. Chuẩn bị tiếp phần văn nghị luận. Ngày soạn ; 3- 10- 09 Tuần : 7 Ngày dạy : 14- 10- 09 Buổi : 4 Đến với tác phẩm văn xuôi tự sự Mục tiêu bài học: HS được cung cấp những kiến thức lý luận về việc tiếp cận một tác phẩm văn học tự sự cho đúng cách. Rèn kỹ năng tìm hiểu, phân tích. Chuẩn bị: Kiến thức về kỹ năng làm bài nghị luận về văn xuôi. Tiến trình các hoạt động dạy học: Ổn định: Kiểm tra bài cũ: Bài mới: Hoạt động của thầy và trò Nội dung bài học GV: Cần giúp HS hiểu thế nào là tự sự. Tư tưởng và tình cảm của nhà văn thâm nhập vào các sự kiện và hành đoọng của con người...-> Người đọc có cảm giác như được thấy hiện thực cuộc sống đang tồn tại đâu đây... Để tóm tắt được tác phẩm văn xuôi tự sự cần chú ý những điều gì? Trong TP cần chú ý đến tình huống truyện... Nhân vật văn học bao giờ cũng mang đậm dấu ấn cá nhân - Nó là cả quá trình thai nghén TP...-> Cần chú ý đến điều này... Vậy PT nhân vật là PT những gì? - Nhân vật có tính cách riêng, lối sống riêng.... VD: Nhân vật Lão Hạc...( Nam Cao) + Vẻ ngoài già nua, đau khổ...-> Ẩn chứa vẻ đẹp tâm hồn cao thượng... Lời nói của lão Hạc với ông giáo... ... Tôi bằng này tuổi rồi mà còn đi lừa một con chó... ->? Truyện có những sưk việc nào là chính? Nhân vật nào là chính? Tiến trình các sự việc diễn ra như thế nào?... I- Vấn đề tóm tắt cốt truyện tác phẩm văn xuôi tự sự: * Tự sự: Là phương thức tái hiện đời sống qua các sự kiện, biến cố và hành vi con người trong toàn bộ tính khách quan của nó. -> Để hiểu được ND phản ánh, để PT được giá trị về ND tư tưởng, NT của TP-> Cần tóm tắt chính xác cốt truyện của nó. * Cách tiến hành: - Cần đọc kỹ tác phẩm- trả lời những câu hỏi: + Hoàn cảnh xã hội, thời kỳ lịch sử mà TP phản ánh, tái hiện? + Chủ đề của TP? + Nhân vật chínhcủa TP và các bước phát triển tính cách, của số phận nhân vật ấy? + Các chi tiết, sự kiện quan trọng trong tác phẩm tác động tới cuộc đời nhân vật ? - Lựa chọn, sắp xếp các chi tiết theo trình tự hợp lý. - Dùng lời văn của mình để tóm tắt. *- Khi tóm tắt truyện cần chú ý vị trí của các nhân vật trong mối quan hệ tương tác của nó.-> Cần quan tâm đến những bước ngoặt trong cuộc đời những nhân vật chính. - Lời văn tóm tắt phải ngắn gọn, súc tích. Bài văn nên có ngắt đoạn, chuyển ý để người đọc nắm được các phần tác phẩm, nắm được diễn biến cốt truyện. 2- Vấn đề tình huống: - Tình huống có vai trò đặc biệt quan trọng trong TP văn xuôi tự sự-> Nhân vật được bộc lộ rõ nét tính cách bản chất của mình . 3- Phân tích chi tiết trong TP văn xuôi tự sự: - Cần lựa chọn chi tiết thể hiện thần thái nhân vật, cô đọng ND, giá trị của TP. - Khi PT chi tiết, cần đặt nó trong dòng cốt truyện, trong ND phản ánh của tác phẩm để xác định đúng vị trí ý nghĩa của nó. - Cảm nhận được giá trị của các chi tiết tiêu biểu rồi thì phải tập trung phân tích, bàn luận về nó. 3- Phân tích nhân vật trong TP văn học: - Nhân vật VH bao giờ cũng thể hiện một số phận, một quan niệm nhân sinh độc đáo và thường điển hình cho một tầng lớp xã hội, một giai cấp, thậm chí một thời đại nào đó. - Nhân vật là con đẻ của tác giả bởi vậy nó mang đậm dấu ấn cá nhân. -> Phân tích nhân vật còn nhận ra tài năng, đặc điểm bút pháp của nhà văn... 1- Lai lịch: - Tính cách nhân vật có thể bị chi phối bởi hoàn cảnh xuất thân, hoàn cảnh gia đình và điều kiện sinh hoạt trước đó... 2- Ngoại hình: - MĐ: Để cá thể hoá nhân vật, tạo cho nhân vật những dấu ấn riêng. + Qua vẻ bề ngoài mà phần nào thể hiện bản chất, tính cách của nhân vật. - Ngôn ngữ: Ngôn ngữ nhân vật được cá thể hoá cao độ, mang dấu ấn cá nhân-> Ngô ngũ thể hiện tính cách nhân vật. 4- Nội tâm: - Cần quan tâm đến thế giới bên trong với những cảm giác, cảm xúc, tình cảm suy nghĩ của nhân vật..-> Để hiểu về nhân vật. - Thế giới nội tâm có thể thể hiện qua hành động, cử chỉ, lời nói -> Cần tập trung làm rõ phương diện này để lột tả rõ bản chất của nhân vật II- Luyện tập: Tóm tắt lại truyện ngắn: “ Cuộc chia tay của những con búp bê” ( Khánh Hoài) - Hai anh em Thành thuỷ chia đồ chơi. - Hai anh em chia tay với lớp học. - hai anh em chia tay nhau. HS tóm tắt: VD: Buổi sáng hôm đó, khi mẹ nhắc 2 anh em thuỷ chia đồ chơi, thì cả 2 anh em không nén nổi tiếng khóc...-> Không nên vì chưa làm rõ được nên bắt đầu kể từ sự việc nào... VD2: Hai anh em Thành và Thuỷ rất yêu thương nhau, nhưng buổi sáng hôm đó, sau một đêm khóc suốt, Thành và Thuỷ đành phải nghe lời mẹ chia đồ chơi... IV - Củng cố- Hướng dẫn học ở nhà: Học và làm tiếp bài tập. Chuẩn bị : tìm hiểu nhân vật Thành và Thuỷ trong TP Cuộc chia tay của những con búp bê. Soạn: 16- 10- 09 TuÇn : 8 Giảng: 20- 10- 09 Buæi: Bài 8 Luyện tập tìm hiểu tác phẩm tự sự A- Mục tiêu bài học: - HS rèn kỹ năng tìm hiểu phân tích một tác phẩm tự sự. - Biết tìm và lựa chọn những chi tiết liên quan đến nhân vật trong tác phẩm VH để phân tích. B- Chuẩn bị: Ôn lý thuyết - chuấn bị VB Sống chết mặc bay( Phạm Duy Tốn) C- Tiến trình các hoạt động dạy học: I Ổn định lớp: II- KT bài cũ: III_ Bài mới: Hoạt động của thầy và trò Nội dung bài học GV söa bµi tËp vÒ nhµ: Tãm t¾t TP Cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª. Khi tìm hiểu TP tự sự cần chú ý đến nhân vât và chi tiết truyện... Tai sao? -> Nhân vật là linh hồn của truyện- sợi chỉ đỏ xuyên suốt tp... -? Đề bài yêu cầu gì? Cần phải giải thích những vấn đề gì? Tại sao? Sống chết mặc bay nghĩa là gì? ( Nghĩa đen - Nghĩa bóng) - Tại sao TP lại có tên là: Sống chết mặc bay? - Những chi tiết nào trong truyện chứng tỏ hắn l à k vô lương tâm, vô trách nhi ệm? -? Th¸i ®é cña em tríc kÎ v« l¬ng t©m vµ tr¸ch nhiÖm nh viªn quan phô mÉu? HS tr×nh bµy bµi viÕt- Chó ý bè côc 3 phÇn c©n ®èi... -? Më bµi nªn giíi thiÖu nh÷ng g×? + TG- TP- Nh©n vËt- C¶m xóc kh¸i qu¸t. -? TB nªn b¾t ®Çu tõ ®©u? + GT nghÜa ®en + GT nghÜa bãng... + Gi¶i thÝch v× sao tªn TP l¹i lµ Sèng chÕt mÆc bay?... * Söa bµi tËp ë nhµ: - Thµnh vµ Thuû lµ 2 anh em rÊt yªu th¬ng nhau. - Bè mÑ ly dÞ- Hai anh em ph¶i chia tay nhau. - S¸ng h«m ®ã sau mét ®ªm khãc tr¨ng, 2 anh em Thµnh thuû chia ®å ch¬i. - §å ch¬i kh«ng cã nhiÒu chØ lµ nh÷ng con bóp bª VÖ Sü vµ con Em Nhá vèn ®· rÊt th©n thiÕt vµ g¾n bã. - Hai anh em kh«ng nì chia nh÷ng con bóp bª ra. - Thµnh dÉn thuû ®Õn líp häc chia tay c« gi¸o vµ c¸c b¹n. - T¹i ®©y c« gi¸o biÕt Thuû sÏ kh«ng ®îc ®i häc n÷a nªn rÊt th¬ng... - Chia tay líp häc trë vÒ Thµnh vµ Thuû ®· thÊy chiÕc xe ®ang ®îi ë nhµ. Thµnh nh×n bãng d¸ng em bíc ®i liªu xiªu mµ trµo níc m¾t. 1- Bài tập 1: Hãy trình bày những hiểu biết của em về nhan đề truyện: Sống chết mặc bay ( Phạm Duy Tốn) Yêu cầu đề: Giải thích và sau đó CM * VĐ cần GT: + Nghĩa đen: Muốn sống hay chết cũng mặc kệ- Không cần biết đến. + Nghĩa bóng: Chỉ những kẻ không có lương tâm, vô trách nhiệm, bất nhân độc ác... + Liên quan đến những tên quan vô lại đặc biệt là tên quan phụ mẫu. *Hắn là kẻ vô lương tâm, vô trách nhiệm: - Dân đen đang lo chống l ũ-> Hắn m ặc kệ v ẫn mải miết đánh bài - H¨n lµ cha mÑ d©n nhưng không hề quan t©m ®Õn cuéc sèng cña ngêi d©n.. “.MÆc kÖ” khi cã kÎ vµo bÈm b¸o... * H¾n lµ kÎ bÊt nh©n, ®éc ¸c, v« l¬ng t©m, kh«ng mµng ®Õn sù sèng, c¸i chÕt cña d©n..: - Víi h¾n: ï lµ h¹nh phóc... - Níc bµi cao thÊp cña quan phô mÉu b»ng mÊy m¬i ®ª vì... - Khi ®ª vì h¾n kh«ng m¶y may mét chótd ®éng lßng chØ nghÜ ®Õn v¸n bµi cña h¾n... - C¶nh th¬ng yt©m ë cuèi truyÖn: níc ngËp tr¾ng xo¸, ngêi chÕt kh«ng n¬i ch«n, ngêi sèng kh«ng chç ë ...chÝnh lµ hËu qu¶ cña viÖc lµm ¸c ®é cña viªn quan phô mÉu.. C¨m ghÐt, khinh bØ...-> Lªn ¸n nh÷ng kÎ xÊu xa v« nh©n ®¹o nh viªn quan phô mÉu... 2- Bµi tËp 2: HS tr×nh bµy bµi viÕt. IV- Híng dÉn häc ë nhµ: Häc vµ «n theo híng dÉn chó ý: C¸ch t×m hiÓu v¨n tù sù ChuÈn bÞ phÇn «n luyÖn tæng hîp D- Rót kinh nghiÖm: So¹n: Gi¶ng: Bµi 9- 10 LuyÖn tæng hîp v¨n nghÞ luËn A- Môc tiªu bµi häc: - Cñng cè nh÷ng kiÕn thøc, kÜ n¨ng t×m hiÓu t¸c phÈm v¨n häc. - RÌn HS kÜ n¨ng dùng ®o¹n, liªn kÕt vµ t¹o lËp v¨n b¶n.C¸ch viÕt MB, TB, KB. B- ChuÈn bÞ: Mét sè ®o¹n th¬, ®o¹n v¨n hay, «n lÝ thuyÕt. C- TiÕn tr×nh c¸c ho¹t ®éng d¹y häc trªn líp: I- æn ®Þnh: II- KiÓm tra bµi cò: III- Bµi míi: Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß Néi dung bµi häc GV: MB lµ phÇn ®Çu tiªn cña -> G©y høng thó cho ng ®äc-> NÕu ng¾n gän, hÊp dÉn... HS cã thÓ ®æi vÞ trÝ cña 1+ 2+ 3( SGK ph¬ng ph¸p lµm v¨n b×nh luËn líp 9( 67) VD: SGK ph¬ng ph¸p lµm v¨n b×nh luËn líp 9( 70 ) -? ViÕt MB theo 2 c¸ch TT vµ GT cho ®Ò bµi sau: §ãi cho s¹ch, r¸ch cho th¬m. -? V§ cÇn bµn luËn? + Gi÷ g×n phÈm chÊt cao ®Ñp cña m×nh dï trong bÊt cø hoµn c¶nh nµo... HS lµm bµi. VD: Tinh thÇn yªu níc cña ND ta: +Tr×nh tù dÉn chøng: Xa- Nay. Nay: MiÒn xu«i- miÒn ngîc...-> Kh«ng gian. VD: TrÝch ®o¹n: SGKTËp lµm v¨n THCS ( 165) _? ThÕ nµo lµ häc tËp tèt? ? ThÕ nµo lµ lao ®éng tèt? T¹i sao ph¶i häc tËp tèt, L§ tèt?.. -? Muèn häc tËp tèt, L§ tèt ph¶i lµm g×? I- CÊu t¹o cña MB: A- VÒ ND: Gåm nh÷ng bé phËn nhá sau: *1- Gîi më vµo ®Ò ( KiÓu më bµi gi¸n tiÕp - lung khëi) - Nªu xuÊt xø cña ®Ò, cña mét nhËn ®Þnh... - Nªu lÝ do ®a ®Õn bµi viÕt. - §a ra 1 mÈu chuyÖn, 1 so s¸nh, 1 liªn tëng, 1 danh ng«n, 1 c©u TN, CD hoÆc trÝch dÉn v¨n th¬. *2- Giíi thiÖu vÊn ®Ò: §©y lµ träng t©m-> T¹o t×nh huèng cã vÊn ®Ò mµ ta sÏ gi¶i quyÕt trong phÇn TB( NÕu chØ cã 2 bé phËn sau -> MB trùc tiÕp) - Giíi thiÖu ND vÊn ®Ò. - X¸c ®Þnh ph¬ng híng, ph¬ng ph¸p, ph¹m vi møc ®é giíi h¹n cña V§( NÕu cã) * 3 - ViÕt l¹i c©u v¨n, c©u th¬, trÝch dÉn cña ®Ò. B- VÒ h×nh thøc: - Dung lîng vµ ®é dµi cña MB ph¶i c©n xøng víi khu«n khæ cña bµi viÕt. §Æc biÖt nã ph¶i thÓ hiÖn mèi quan hÖ chÆt chÏ vµ sù t¬ng øng c¶ vÒ dung lîng lÉn phong c¸ch diÔn ®¹t víi KB. - Nªn viÕt ng¾n gän, khÐo lÐo, cã søc thu hót, gîi høng thó. - Tr¸nh nãi vßng vÌo mµ kh«ng vµo ®îc vÊn ®Ò. - Tr¸nh viÕt lan man, kh«ng ¨n khíp v¬Ý phÇn sau. - Tr¸nh viÕt bay bím, cÇu k×, dµi dßng lµm ph©n t¸n sù chó ý cña ngêi ®äc. III- Mét sè kiÓu MB: 1- MB trùc tiÕp: - Giíi thiÖu th¼ng V§ cÇn tr×nh bµy. - Nhanh, gän, ng¾n gän, tù nhiªn dÔ tiÕp nhËn. Vµ thÝch hîp víi nh÷ng bµi viÕt ng¾n. VD: ¡n qu¶ nhí kÎ trång c©y-> V§ nghÞ luËn: Lßng nhí ¬n. * MB Trùc tiÕp: GTV§: Nhí ¬n- Hoµn c¶nh( Tõ xa ®Õn nay)- Tôc ng÷. - ViÕt l¹i c©u TN §o¹n v¨n:(1+2+3): Nhí ¬n lµ 1 nÐt ®Ñp truyÒn thèng, mét phÈm chÊt tèt ®Ñp cña ND ta. PhÈm ch
File đính kèm:
Boi duong HSG VAN 7 hay .doc
