Bài giảng Tiếng việt
Bạn đang xem trước 20 trang mẫu tài liệu Bài giảng Tiếng việt, để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Ngµy so¹n: /7/2013 buæi 1 Ngµy d¹y: 7/2013 TiÕng viÖt A/Môc tiªu bµi häc: -Gióp häc sinh «n tËp l¹i kiÕn thøc vÒ tõ vùng trong tiÕng viÖt ( cÊu t¹o tõ,tõ ghÐp, tõ l¸y, ®¹i tõ ,quan hÖ tõ) vÒ kh¸i niÖm vµ vËn dông lµm mét sè bµi tËp vËn dông cho c¸c phÇn. -RÌn kü n¨ng tæng hîp kiÕn thøc , lµm bµi tËp vËn dông. B/ ChuÈn bÞ: GV : So¹n gi¸o ¸n, Tµi liÖu tham kh¶o Häc sinh: häc bµi vµ lµm bµi C/ TiÕn tr×nh c¸c ho¹t ®éng d¹y vµ häc: Tæ chøc: KiÓm tra sÜ sè KiÓm tra bµi cò Bµi míi Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß Néi dung Tõ lµ g×? cho vÝ dô? vd: Lan/®i/häc H·y cho biÕt ®¬n vÞ nµo cÊu t¹o nªn tõ? ThÕ nµo lµ tõ ®¬n ? cho vÝ dô? Vd: anh, chÞ, «ng, bµ.... ThÕ nµo lµ tõ phøc? cho vÝ dô? ( häc hµnh, xinh x¾n, tËp tµnh..) Trong tõ phøc chia lµm nh÷ng lo¹i nµo? cho vÝ dô? Vd: s¸ch vë, quÇn ¸o, líp häc ... nho nhá, ªm ¶..... ThÕ nµo lµ tõ ghÐp ®¼ng lËp? cho vÝ dô? nhµ cöa, chã m¸, suy nghÜ, ca h¸t, xinh ®Ñp, t¬i tèt, ®Êt ®ai.... ThÕ nµo lµ tõ ghÐp chÝnh phô? cho vÝ dô? Gµ ri, gµ m¸i, xanh biÕc, lµm viÖc, ¨n chay….. ThÕ nµo lµ tõ l¸y? cho vÝ dô? ®o ®á, nho nhá, con con,… Tõ l¸y cã mÊy lo¹i?cho vÝ dô? §¹i tõ lµ g×? Cho vÝ dô? VÞ trÝ cña ®¹i tõ trong c©u? cã mÊy laoij ®¹i tõ?cho vÝ dô? T«i, ta, mµy, ai, g×… ThÕ nµo lµ quan hÖ tõ?chøc n¨ng cña nã vµ cho vÝ dô? vµ, cïng, th×, nÕu…th× ThÕ nµo lµ tõ h¸n viÖt? ph©n lo¹i? cho vÝ dô? giang s¬n, s¬n hµ quèc gia.gia chñ, tham chiÕn Hs tõ t×m gv söa Gîi ý: tõ l¸y: xanh xanh, xÊu xa, xÊu xÝ, Tõ ghÐp: ch©u chÊu, häc hµnh, m¬ méng, s¹ch sÏ Hs ®Æt c©u víi tõ -.> gv söa Hs t×m yÕu tè h¸n viÖt phï hîp ®iÒn vµo chç trèng ®Ó cã tõ ghÐp chÝnh phô vµ ®¼ng lËp Gîi ý : Thay Víi ë tïng trêng hîp b»ng mét quan hÖ tõ t¬ng ®¬ng a, cïng b, cïng c, kh«ng thÓ thay thÕ b»ng tõ kh¸c d, thay víi, cïng sau ®ã chØ ra ý nghÜa kh¸c nhau trong c¸ch dïng quan hÖ tõ víi Gîi ý: so s¸nh ý nghÜa hai c©u ë ®©y xay bét trÎ em vµ ë ®©y xay bét cho trÎ em I.Tõ vµ CÊu t¹o tõ Tõ lµ ®¬n vÞ ng«n ng÷ nhá nhÊt cã nghÜa mµ ®éc lËp dïng ®Ó ®Æt c©u §¬n vÞ cÊu t¹o nªn tõ: lµ tiÕng -Tõ ®¬n lµ tõ chØ cã mét tiÕng -Tõ phøc lµ tõ cã hai hoÆc nhiÒu tiÕng C¸c lo¹i tõ ph©n theo cÊu t¹o Tõ ghÐp: lµ tõ ®îc ghÐp tõ c¸c tiÕng cã quan hÖ víi nhau vÒ nghÜa Tõ l¸y:lµ tõ cã quan hÖ l¸y ©m gi÷a c¸c tiÕng Tõ ghÐp *Tõ ghÐp ®¼ng lËp do hai tiÕng cã nghÜa cã quan hÖ b×nh ®¼ng t¹o thµnh c¸c tiÕng trong tõ ghÐp thêng râ nghÜa * Tõ ghÐp chÝnh phô do mét tiÕng cã nghÜa chÝnh ghÐp víi mét hay mét vµi tiÕng cã nghÜa phô bæ xung cho tiÕng chÝnh t¹o thµnh . Tõ l¸y: Lµ tõ do hai , ba , bèn tiÕng cã quan hÖ vÒ ©m thanh t¹o thµnh. Trong tõ l¸y cã thÓ cã 1tiÕng cã nghÜa gäi lµ tiÕng gèc, nh÷ng tiÕng cã quan hÖ ©m thanh víi tiÕng gèc gäi lµ tiÕng l¸y Tõ l¸y toµn bé lµ nh÷ng tõ l¸y c¸c tiÕng lÆp l¹i hoµn toµn(gièng nhau vÒ ©m vµ thanh) , c¸c tiÕng l¸y cã biÕn ®æi vÒ ©m thanh vµ ©m cuèi Vd: xanh xanh, ®o ®á,khang kh¸c… -Tõ l¸y bé phËn lµ tõ l¸y cã c¸c tiÕng l¸y phô ©m ®Çu gièng phô ©m ®Çu cña tiÕng gèc, c¸c tiÕng l¸y cã vÇn gièng víi vÇn cña tiÕng gèc, c¸c tiÕng l¸y cã chøa c¸c cÆp nguyªn ©m lu©n phiªn t¬ng øng c¸ch ph¸t ©m Vd: thá thÎ, mòm mÜm, l¬ m¬, l¬ th¬… II §¹i tõ Lµ nh÷ng tõ dïng ®Ó trá ngêi, sù vËt, ho¹t ®éng ,tÝnh chÊt ..hoÆc dïng ®Ó hái trong khi nãi -§¹i tõ ®îc dïng lµm c¸c bé phËn cña c©u: chñ ngò, vÞ ng÷ hoÆc lµm c¸c bé phËn cña côm tõ : phô cña côm danh tõ, ®éng tõ, tÝnh tõ - §¹i tõ cã hai lo¹i: ®¹i tõ ®Ó trá vµ ®Þ tõ ®Ó hái * §¹i tõ ®Ó trá gåm: - §¹i tõ trá ngêi , sù vËt-®¹i tõ xung h«: t«i mµy nã hä -§¹i tõ chØ sè lîng: bao nhiªu, bÊy nhiªu, bÊy l©u… - §¹i tõ trá ho¹t ®éng, sè lîng :thÕ, vËy * §¹i tõ dïng ®Ó hái - Hái ngêi vµ vËt: ai, g×.. - Hái sè lîng: mÊy, bao, bao nhiªu -Hái vÒ tÝnh chÊt , ho¹t ®éng, sù viÖc: sao, thÕ nµo.. III Quan hÖ tõ Lµ nh÷ng tõ biÓu thÞ c¸c ý nghÜa quan hÖ gi÷ c¸c tõ , gi÷a c¸c bé phËn hay gi÷a c¸c c©u trong v¨n b¶n -ý nghÜa quan hÖ tõ cã trêng hîp b¾t buéc biÓu thÞ b»ng quan hÖ tõ hoÆc cã trêng hîp kh«ng b¾t buéc - Quan hÖ tõ kh«ng cã ý ngÜa tõ vùng vµ chøc n¨ng nh danh tõ, ®t, tt,nã lµ ý nghÜa quan hÖ gi÷a c¸c lo¹i dt, ®t, tt - Quan hÖ cã lo¹i dïng ®¬n cã lo¹i dïng cÆp IV Tõ H¸n viÖt do c¸c yÕu tè h¸n viÖt cÊu t¹o nªn cã tõ ghÐp ®¼ng lËp vµ chÝnh phôBµi tËp V Bµi tËp Bµi1: Chän c¸c tiÕng thÝch hîp trong c¸c tiÕng : Ch×, kÎ, rµo, gan, tai, xãa ®Æt sau c¸c tiÕng chÝnh ®Ó t¹o thµnh tõ ghÐp chÝnh phô? Bót..ch×ThíckÎ,Ma rµo..tr¾ng xãa,.vui tai,nh¸t gan… Bµi 2 t×m 5 tõ ghÐp ®¼ng lËp vµ n¨m tõ ghÐp chÝnh phô? Bµi 3 S¾p xÕp c¸c tõ sau vµo hai nhãm tõ l¸y vµ tõ ghÐp: xanh xanh, xÊu xa, xÊu xÝ, hoµng h«n, ch©u chÊu, häc hµnh, m¬ méng, s¹ch sÏ Bµi 4 T×m mét vµi tõ l¸y cã ba bèn tiÕng: gîi ý: s¹ch sµnh sanh, quÇn quÇn ¸o ¸o, ®i ®i l¹i l¹i, khÊp kha khÊp khÓnh, ®ñng ®µ ®ñng ®Ønh… Bµi 5 Nªu nhËn xÐt vÒ c¸ch dïng tõ xng h« trong giao tiÕp cña tiÕng viÖt - Trong giao tiÕp ngêi nãi lùa chän c¸ch dïng tõ xng h« víi ngêi nghe theo nh÷ng chuÈn mùc ®ßi hái sù ph©n biÖt c¸c vai quan hÖ x· héi díi ®©y + C¬ng vÞ tuæi t¸c + Mèi liªn hÖ hä hµng + Møc ®é quan hÖ Nh÷ng chuÈn mùc dïng tõ trªn lµm cho sè lîng tõ xng h« trong tiÕng viÖt t¨ng lªn , viÖc sö dông tõ xng h« trong tiÕng viÖt trong tõng hoµn c¶nh thÓ hiÖn râ s¾c th¸i biÓu c¶m Bµi 6 §Æt c©u víi mçi tõ: ai. sao, bao nhiªu Gîi ý: -Cã ai nãi c¸i g× ®©u? -Ch¨m häc bao nhiªu th× kÕt qu¶ häc tËp sÏ tèt bÊy nhiªu - B¹n hoa thi kÕt qu¶ ra sao? Bµi 7 T×m c¸c yÕu tè H¸n viÖt thÝch hîp ghÐp víi nh÷ng yÕu tè H¸n ViÖt sau ®Ó thµnh tõ ghÐp chÝnh phô hay ®¼ng lËp thñy..phong...®ai....chiÕn....hoÆc thñy....phong...®¹i....chiÕn Bµi 8: ChØ ra ý nghÜa quan hÖ kh¸c nhau trong nh÷ng trêng hîp kh¸c nhau trong nh÷ng trêng hîp dïng quan hÖ tõ sau ®©y: a, Nam víi B¾c ¨n c¬m ë nhµ bµ ngo¹i b, Nam ¨n c¬m víi B¾c ë nhµ bµ ngo¹i c, Nam ¨n c¬m víi c¸ kho d, Nam vµ B¾c ¨n c¬m víi nhau Bµi 8: ë mét sè cöa hiÖu cã treo biÓn ®Ò ë ®©y xay bét trÎ em H·y cho biÕt t¹i sao vÉn cã chç cha æn trong ®ã cÇn lµm g× ®Ó c©u nµy cã nghÜa x¸c ®Þnh? 4 Cñng cè : Kh¸i qu¸t néi dung c¬ b¶n buæi «n tËp 5 HDVN : häc bµi, «n ng÷ ph¸p ************************************** Ngµy so¹n: /7/2013 buæi 2 Ngµy d¹y: 7/2013 TiÕng viÖt A/Môc tiªu bµi häc: -Gióp häc sinh «n tËp l¹i kiÕn thøc vÒ tõ vùng trong tiÕng viÖt (từ đồng nghĩa, từ trái nghĩa…) vÒ kh¸i niÖm vµ vËn dông lµm mét sè bµi tËp vËn dông cho c¸c phÇn. -RÌn kü n¨ng tæng hîp kiÕn thøc , lµm bµi tËp vËn dông. B/ ChuÈn bÞ: GV : So¹n gi¸o ¸n, Tµi liÖu tham kh¶o Häc sinh: häc bµi vµ lµm bµi C/ TiÕn tr×nh c¸c ho¹t ®éng d¹y vµ häc: 1 Tæ chøc: KiÓm tra sÜ sè 2 KiÓm tra bµi cò 3 Bµi míi Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß Néi dung Thế nào là từ đồng nghĩa? Cã mÊy loại từ đồng nghĩa ? cho vÝ dô? Hs tự sắp xếp gợi ý :- mong , trong mong, -chăm chỉ ,siêng năng. chịu khó - nhìn, nhòm, ngóng, liếc ,dòm, - Chết, hi sinh, tạ thế, thiệt mạng, - cho, biếu, tặng, - kêu, ca thán , than vãn. Gợi ý: - Bạc: trắng, thâm Bà em năm nay 80 tuổi tóc bà trắng như cước : xếp các từ sau vào nhóm từ đồng nghĩa. a) chết, hi sinh, tạ thế, thiệt mạng b) nhìn, nhòm, ngó, liếc, dòm c) cho, biếu, tặng d) kêu, ca thán, than, than vãn e) chăm chỉ, cần cù, siêng năng, cần mẫn, chịu khó g) mong, ngóng, trông mong Thế nào là từ trái nghĩa ?cho ví dụ: bé-lớn, thắng –bại, chăm chỉ-lười biếng, tuwoi- héo Tác dụng của từ trái nghĩa? Gợi ý: a, trắng- đen b, rách-lành, dở-hay c, khôn-dại,ít- nhiều d, hôi-thơm Gợi ý: a,no b,trong c,đói d,giàu g, tốt h,dẽ k, quen gợi ý: không vì nó Gợi ý: cặp từ trái nghĩa: Ngắn-dài, thấp – cao tạo hình ảnh tương phản gây ấn tượng mạnh - Thế nào là từ đồng âm? Sử dụng từ đồng âm cần chý ý điều gì? Vd: Con cua tám cẳng hai càng Trời càng về khuya càng rét có hai cách hiểu vì vậy phải thêm phó từ thành ngữ là gì? Nêu đặc điểm của thành ngữ? Giải nghĩa các thành ngữ sau: Đồng không mông quạnh Còn nước còn tát Con dại cái mang Giàu nứt đố đổ vách Thế nào là điệp ngữ? Tác dụng của điệp ngữ?cho ví dụ? Vd: Vôi tôi tôi tôi Vd: Mênh mông muôn mẫu một màu mưa Mỏi mắt miên man mãi mịt mờ Mộng mị mỏi mòn mai một một Mĩ miều may mắn mấy mà mơ . Các từ được dùng trong phép chơi chữ trong bài thơ Khóc tổng Cóc của Hồ Xuân Hương sau Từ Nghĩa 1 Nghĩa 2 Cóc Tên riêng Tên một loài thuộc họ ếch nhái Chàng,anh từ xưng hô - Tên một loài thuộc họ ếch nhái Bén động từ dính, nối kết- Tên một loài thuộc họ ếch nhái Nòng nọc-thành ngữ nòng nọc đứt đuôi, tên ấu trùng của loài ếch nhái Chuộc-động từ lấy lại, đổi lại- Tên một loài thuộc họ ếch nhái Gợi ý: Phép chơi chữ dựa vào dịch nghĩa từ Hán Việt : nhập- đưa vào , khẩu- miệng để biện bạch cho mẹo lừa ngươi mua : nhập khẩu : hàng nước ngoài đưa từ bên ngoài và A. Từ đồng nghĩa 1 Kh¸i niÖm Lµ nh÷ng tõ gièng nhau hoÆc gÇn nhau vÒ nghÜa.Kh¸c nhau vÒ ©m thanh 2. C¸c loại từ đồng nghĩa : a. Đồng nghĩa hoàn toàn - Ví dụ : + cha, bố, bọ, ba + máy bay, tàu bay, phi cơ b.Từ đồng nghĩa không hoàn toàn - Ví dụ : hi sinh,từ trần,tạ thế,chết -> Khác nhau về sắc thái biểu cảm Chạy, phi, lồng, lao -> Khác nhau về sắc thái ý nghĩa 3. Sử dụng từ đồng nghĩa - Để câu văn thoáng, tránh nặng nề, nhàm chán ®óng s¾c th¸i biÓu c¶m - Làm cho ý câu nói được phong phú, đầy đủ tr¸nh lÆp 4 Bài tập: Bài tập 1: Xếp các từ sau vào các nhóm từ đồng nghĩa. Chết, nhìn, cho, kêu, chăm chỉ, mong, hi sinh, cần cù, nhòm, ca thán, siêng năng, tạ thế, nhớ, biếu, cần mẫn, thiệt mạng, liếc, than, ngóng, tặng, dòm, trong mong, chịu khó, than vãn. Bài tập 2: Cho đoạn thơ:" Trên đường cát mịn một đôi cô Yếm đỏ khăn thâm trẩy hội chùa Gậy trúc dát bà già tóc bạc Tay lần tràn hạt miệng nam mô" (Nguyễn Bính) a) Tìm từ đồng nghĩa với các từ in đậm. b) Đặt câu với các từ em vừa tìm được. Bài tập 3: xếp các từ sau vào nhóm từ đồng nghĩa. Chết, nhìn, cho, kêu, chăm chỉ, mong, hi sinh, cần cù, nhòm, ca thán, siêng năng, tạ thế, nhớ, biếu, cần mẫn, thiệt mạng, liếc, than, ngóng, tặng, dòm, trông mong, chịu khó, than vãn. B.Từ trái nghĩa I.Lý thuyết 1.Thế nào là từ trái nghĩa ? - Từ trái nghĩa là từ có nghĩa trái ngược nhau 2. Sử dụng từ trái nghĩa có tác dụng - Được dùng để đối, tạo hình ảnh tương phản, gây được ấn tượng mạnh khi diễn đạt Bài tập 1: Tìm các từ trái nghĩa trong các câu ca dao, tục ngữ sau: a) Thân em như củ ấu gai Ruột trong thì trắng vỏ ngoài thì đen b) Anh em như chân với tay Rách lành đùm bọc dở hay đỡ đần c) Người khôn nói ít hiểu nhiều Không như người dại lắm điều rườm tai d) Chuột chù chê khỉ rằng " Hôi!" Khỉ mới trả lời: "cả họ mầy thơm!" Bài tập 2: Điền các từ trái nghĩa thích hợp vào các câu tục ngữ sau: a) Một miếng khi đói bằng một gói khi……… b) Chết……….còn hơn sống đục c)Làmkhilành để dành khi………………… d) Ai ………….ba họ ai khó ba đời g) Xấu đều hơn……………lỏi h) Nói thì……………….làm thì khó k) Trước lạ sau………………. Bài 3 : Trong hai câu sau đây mỗi câu có cặp từ trái nghĩa nào không ? Vì sao ? -Ngôi nhà này to nhưng không đẹp. -Khúc sông này hẹp nhưng mà sâu. Bài 4: Tìm những cặp từ trái nghĩa trong các câu thơ sau và cho biết tác dụng của cách sử dụng các cặp từ trái nghĩa đó ? Ngắn ngày thôi có dài lời làm chi.... Bây giờ đất thấp trời cao Ăn làm sao, nói làm sao bây giờ. I Từ đồng âm 1 Khái niệm: Từ đồng âm là từ phát âm giống nhau nhưng nghĩa khác xa nhau không liên quan gì với nhau. * Chú ý hiện tượng nhiều nghĩa xảy ra trong một từ giữa các từ có mối liên hệ nhất định với nhau còn hiện tượng từ đồng âm xảy ra giữa các từ khác nhau 2 Sử dụng từ đồng âm - Sử dụng từ đồng âm tránh hiểu nhầm - Tạo thành phép tu từ đạt hiệu quả Bài tập: I Thành ngữ 1 lý thuyết: Thành ngữ là một lo¹i cụm từ có cấu tạo ổn định. nghĩa của thành ngữ có tính hình tượng biểu trưng và giàu cảm xúc -thành ngữ có khả năng hoạt động ngữ pháp như từ tức có thể thay thế cho từ trong câu Vd : Nó nói dai Nó dai như đỉa Sử dụng thành ngữ nói, viết có khả năng thể hiện thái độ , cảm xúc, cách đánh giá của mình đối với sự vật , hiện tượng, so sánh .. -Nghĩa của thành ngữ thường được suy ra từ nghĩa đen của các từ tạo nên thông qua phép chuyển nghĩa như so sánh, ẩn dụ....Đặc biệt tính biểu trưng hóa, tức lấy tính chất của sự vật , sự việc cụ thể để biểu thị các tính chất , đặc điểm khái quát là đặc trưng ngữ nghĩa nổi bật của thành ngữ Vd: Mèo mù vớ cá dán được dùng để biểu thị sự may mắn bất ngờ ngoài khả năng Mỗi thành ngữ chỉ nêu một khia cạnh nào đó của đặc điểm tính chất Vd: Dai như chão- thiên về biểu thị tính chất dai vật lí, khó kéo đứt Thành ngữ có cấu tạo rất đa dạng thông thường có cấu tạo là một cụm từ nhưng có thê rmột câu( Lương y như từ mẫu ) Cấu tạo thành ngữ có tính ổn định song sử dụng một số thành ngữ có thể bị biến đổi chút ít Vd: Đi guốc trong bụng-> đi dép trong bụng , lê dép trong bụng Bài tập: Tìm 5 thành ngữ và giải nghĩa ruột nóng như cào Ruột để ngoài da nhắm mắt làm ngơ mắt phượng mày ngài mắt sắc như dao cau Bài tập : Tìm từ Hán – Việt có trong những câu thơ sau: a, cháu chiến đấu hôm nay Vì lòng yêu Tổ quốc Xuân Quỳnh) -Đá vẫn trơ gan cùng tuế nguyệt Nước còn cau mặt với tang thương. (Bà Huyện Thanh Quan) -Đem đại nghĩa để thắng hung tàn Lấy chí nhân để thay cường bạo (Nguyễn Du) Bác thương đoàn dân công Đêm nay ngủ ngoài rừng(Minh Huệ) II Điệp ngữ 1 Lý thuyết 1 - Điệp ngữ là cách lặp đi lặp lại một từ ngữ khi nói hay viết nhằm nổi bật ý và gây cảm xúc -Tác dụng của điệp ngữ: Nhấn mạnh sắc thái ý nghĩa làm nổi bật những từ ngữ quan trọng khiến lời nói có sức thuyết phục cao Tạo sự cân đối, tạo nhịp điệu tính nhạc cho câu văn câu thơ Các dạng điệp ngữ + điệp ngữ cách quãng + điệp ngữ nối tiếp +điệp ngữ vòng Bài tập 1 Hãy chỉ ra điệp ngữ trong các câu sau và cho biết chúng thuộc loại điệp ngữ nào ? `a, Mưa rả rích đêm ngày.Mưa tối tăm mặt mũi . Mưa thối đất thối cát.Trận này chưa qua, trận khác đã tới, hung tợn hơn. => điệp ngữ cách quãng b, Lắng nghe, lắng nghe Rì rào khúc hát Bốn mùa tiếng tre => điệp ngữ nối tiếp c, Năm qua đi tháng qua đi Tre già măng mọc có gì lạ đâu Mai sau Mai sau Mai sau Đất xanh tre mãi xanh màu tre xanh=> Đn Nối tiếp d, tôi dã nhìn say sưa làn mây mùa xuân bay trên sông Đà, tôi đã xuyên qua đám mây mùa thu mà nhìn xuống sông Đà. Mùa xuân dòng xanh ngọc bích , chứ nước sông Đà không xanh màu xanh cánh hến của sông Lô sông Gâm .=> điệp ngữ vòng I Chơi chữ 1 Lý thuyết: -Chơi chữ là cách lợi dụng đặc sắc về âm , về nghĩa của từ trong câu để tạo sắc thái dí dỏm hài hước làm cho câu văn hấp dẫn thú vị. - Các lối chơi chữ: + Chơi chữ đồng âm: là cách dùng từ đồng âm để tạo sắc thái dí dỏm, hài hước.. + Chơi chữ gần âm : Thường dùng để châm biếm đả kích một cách dí dỏm, hài hước... Vd: Vôi tôi tôi tôi + Chơi chữ điệp âm Một âm nào đó được lặp lại liên tục tạo cảm giác hài hước, dí dỏm... + Chơi chữu nói lái Là lối đánh tráo phụ âm đầu và vần giữa các tiếng để ngầm tạo nên những từ ngữ khác + Chơi chữ đồng nghĩa Là cách sử dụng từ đồng nghĩa để tạo sắc thái tu từVd: Đi tu phật bắt ăn chay...không Ngoài ra còn có chơi chữ trái nghĩa và chơi chữ đa nghĩa. Chơi chữ được dùng phổ biến trong đời sống sinh hoạt trong văn chương Bài tâp 1 Hãy chỉ ra các từ được dùng trong phép chơi chữ trong bài thơ Khóc tổng Cóc của Hồ Xuân Hương sau Chàng Cóc ơi! Chàng Cóc ơi ! Thiếp bén duyên chàng có thế thôi Nòng nọc đứt đuôi từ đây nhé Ngàn vàng khôn chuộc dấu bôi vôi! Bài 2 đọc câu chuyện vui sau và cho biết phép chơi chữ mà người ta lợi dụng để lừa người mua là gì? Táo nhập khẩu Trên đường phố Bắc Kinh, một người đàn ông rao: - Ai mua táo không? Táo NHập Khẩu đây ! Nghe thế , rất nhiều phụ nữ đến mua. Nhưng khi ăn thì mọi người đều nhăn mặt vì không ngon so với táo nội địa. Một bà liền nói: - Táo này không ngon. Thế này mà anh gọi là táo nhập khẩu ! Rất bình tĩnh người đàn ông đáp : -Thế các bà ăn táo vào trong miệng không gọi là táo nhập khẩu thì gọi là táo gì? 4Cñng cè: Gi¸o viªn kh¸i qu¸t néi dung lín cña bµi 5 Híng dÉn vÒ nhµ Häc bµi , Ôn tập tiếng việt Ngµy so¹n: /7/2013 buæi 2 Ngµy d¹y: 7/2013 TiÕng viÖt A Môc tiªu bµi häc: - Gióp häc sinh «n tËp l¹i kiÕn thøc vÒ tõ vùng trong tiÕng viÖt (từ đồng nghĩa, từ trái nghĩa…) vÒ kh¸i niÖm vµ vËn dông lµm mét sè bµi tËp vËn dông cho c¸c phÇn. - RÌn kü n¨ng tæng hîp kiÕn thøc , lµm bµi tËp vËn dông. B/ ChuÈn bÞ: GV : So¹n gi¸o ¸n, Tµi liÖu tham kh¶o Häc sinh: häc bµi vµ lµm bµi C/ TiÕn tr×nh c¸c ho¹t ®éng d¹y vµ häc: 1 Tæ chøc: KiÓm tra sÜ sè 2 KiÓm tra bµi cò 3 Bµi míi Hoạt động của thầy và trò Nội dung Cau nghi vấn là câu như thế nào? đặc điểm cho ví du? Hôm nay thứ bảy Lan nhỉ? Thế nào là câu trần thuật? Câu cầu khiến là câu như thế nào? đặc điểm cấu tạo? Thế nào là câu cảm thán? đặc điểm? cho ví dụ? A! hay quá. Câu đơn bình thường có cấu tạo và đặc điểm gì? câu đơn đặc biệt có cấu tạo như thế nào Gợi ý : -Dùng để liệt kê sự việc - Bộc lộ cảm xúc Hs dựa vào khái niệm đặc điểm câu rút gọn và câu đặc biệt để tìm Nêu vị trí của dấu chấm, dấu phẩy? Cho ví dụ: Vd: Hà đi học lúc 7 giờ. Lan, Hà đi học lúc 7 giờ. Tác dụng của dấu chấm phẩy? Gợi ý -Đánh dấu ranh giwois giữa các bộ phận liệt kê - đánh dấu ranh giới giữa các vế câu nghép có vế câu phức tạp Tác dụng của dấu chấm lửng? gợi ý: Bỏ dở ngập ngừng trong lời nói biểu thị chưa liệt kê hết sự vật hiện tượng Tác dụng của dấu gạch ngang? Hs đọc kỹ đoạn văn và điền dâu thích hợp I Câu đơn phân loại theo mục đích nói 1 Câu nghi vấn là kiểu câu dùng để hỏi -Đặc điểm cấu tạo nghi vấn * Dùng trợ từ nghi vấn dặt cuối câu: à, ư, nhỉ … * Dùng cặp phụ từ: có..không..? có.. chưa..? * Dùng đại từ để hỏi: Ai, gì, nào, sao, thế , nào? *dùng quan hệ từ: hay * Dùng giộng điệu hỏi 2 Câu trần thuật Là kiểu câu dùng để tả, kể sự viếc hoặc nêu ý kiến 3 Câu cầu khiến Là câu dùng để yêu cầu, sai khiến -Đặc điểm cấu tạo: Dùng trợ từ cầu khiến đặt cuối câu :thôi,lên,đi… Dùng giọng điệu Có thể đặt dấu chấm than ở cuối câu Chủ ngữ câu cầu khiến chỉ người hay chỉ vật phải thực hiện hành động cầu khiến trong câu 4 Câu cảm thán: là câu dùng để gọi đáp hay bộc lộ cảm xúc -Đặc điểm: Dùng từ cảm thán bộc lộ cảm xúc hay kêu gọi:ối, a,ê, này.. dùng giọng điệu , phối hợp với trợ từ hay phụ từ : thật, quá, biết bao,thay, Cuối câu đặt dấu chấm than II Câu đơn phân theo cấu tạo 1 Câu đơn bình thường Cấu tạo theo mô hình chủ vị dùng để trần thuật sự việc hay bày tỏ ý kiến ( câu trần thuật đơn có từ là hoặc không có từ là) 2 Câu đơn đặc biệt Không cấu tạo theo mô hình chủ vị Dùng để nêu thời gian, nơi chốn miêu tả: liệt kê sự vật hiện tượng tồn tại biểu thị cảm xúc gọi đáp Bài tập1 : Nêu tác dụng của những câu in đậm dưới đây: Làng quê dang thức dậy. Một tiếng gà gáy xa. Một ánh sao Mai chưa tắt.Một chân trời ửng đỏ phía xa giáo trình tiếng việt 3đại học sư phạm Có một lần đêm đã gần sáng, nghe anh nhâm thở đều đều mà tôi lại cứ cho là anh ấy đang thức. Tôi hỏi: Anh chưa ngủ à? Im lặng. Bài 2 Phân biệt câu đặc biệt và câu rút gọn trong những trường hợp sau: a, Vài hôm sau.Buổi chiều. Anh đi bộ dọc con đường từ bến xe về bến Hạ (CĐB) b) Lớp sinh hoạt vào lúc nào? - Buổi chiều.(CRG) c) Bên ngoài.(CĐB) Người đang đi và thời gian đang trôi. (Nguyễn Thị Thu Huệ) d) Anh để xe trong sân hay ngoài sân? - Bên ngoài( CRG) e) Mưa. ( ĐB) Nước xối xả đổ vào mái hiên. (Nguyễn Thị Thu Huệ) g) Nước gì đang xối xả vào mái hiên thế? - Mưa (CRG) Bài tập 3. Viết một đoạn văn miêu tả có sử dụng câu đặc biệt III Dấu câu : 1 Dấu chấm : Thường đặt ở cuối câu trần thuật đôi khi dặt cuối câu cầu khiến 2 Dấu phẩy : Đánh dâu ranh giới giữa các bộ phận trong câu -giữa chủ ngữ và vị ngữ với các thành phần phụ của câu - Giữa các cụm từ , từ có cùng chức vụ trong câu - Giữa một từ, cụm từ với bộ phận chú thích của nó - Giữa các vế của một câu ghép 3 Dấu chấm phẩy : Đánh dâu ranh giới giữa các vế của câu ghép có cấu tạo phức tạp Đánh dâu ranh giới giữa các bộ phận của một phép liệt kê Bài tập : Dấu chấm phẩy trong mỗi câu sau đây dùng để làm gì ? Trong nhiều trường hợp người ta dùng từ Hán Việt để : Tạo sắc thái trang trọng, thể hiện thái độ tôn kính ; Tạo sắc thái tao nhã, tránh gây cảm giác thô tục, dễ sợ ; tạo sắc thái cổ, phù hợp với bầu không khí xã hội xưa. b, Những cuộc tình duyên giữa bạn bè , đến lúc rẽ chia, cũng rẽ chia duwois màu hoa phượng ; dù hữu tâm , dù vô tình, người nào cũng có sắc phượng nằm trong tâm hồn. 4 Dấu chấm lửng : -Biểu thị chưa liệt kê hết sự vật hiện tượng - Bỏ dở, ngập ngừng ngăt quãng trong lời nói - Làm dãn câu văn ở chỗ sắp biểu thị điều bất ngờ sắp xuất hiện từ ngữ nêu nội dung châm biếm, hài hước Bài tập: Dấu chấm lửng được dùng để làm gì ? a, Em đặt vội quyển sổ và cây bút lên bàn - Thưa cô em không dám nhận …em không được đi học nữa. b, điền thêm tiếng vào các tiếng dưới đây để tạo từ ghép chính phụ bút… ăn… 5 Dấu gạch ngang Đánh dấu bộ phận giải thích , chú thích ở trong câu Đánh dâu lời trực tiếp Đánh dấu các bộ phận liệt kê Nối các từ trong một liên danh Bài tập : Điền dấu câu thích hợp vào chỗ trống trong đoạn trích sau : a,Thể điệu ca Huế có sôi nổi……….tươi vui……..có buồn cảm.bâng khuâng……có tiếc thương ai oán…..Lời ca thong thả…trang trọng…….trong sáng gợi lên tình người…tình đất nước….trai hiền….gái lịch. b,Một lần khi tôi đến thăm trường phổ thông số 5 ngoại thành Mát-xcơ-va……….Các lớp ngời nghe kể chuyện Việt Nam đánh đế quốc Mỹ …tôi hỏi… ..Bạn có quen Dế Mèn không…. Tất cả cười ầm giơ tay một loạt… 4 Củng cố : Khái quát nội dung ôn tập 5 Hdvn : Học bài , ôn tập pNgµy so¹n: /7/2013 buæi 4 Ngµy d¹y: 7/2013 TiÕng viÖt A Môc tiªu bµi häc: - Gióp häc sinh «n tËp l¹i kiÕn thøc vÒ phÐp biÕn ®æi c©u vÒ kh¸i niÖm vµ vËn dông lµm mét sè bµi tËp vËn dông cho c¸c phÇn. - RÌn kü n¨ng tæng hîp kiÕn thøc , lµm bµi tËp vËn dông. B/ ChuÈn bÞ: GV : So¹n gi¸o ¸n, Tµi liÖu tham kh¶o Häc sinh: häc bµi vµ lµm bµi C/ TiÕn tr×nh c¸c ho¹t ®éng d¹y vµ häc: 1 Tæ chøc: KiÓm tra sÜ sè 2 KiÓm tra bµi cò 3 Bµi míi Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß Néi dung ThÕ nµo lµ rót gän c©u ? Gîi ý : ba c©u tôc ng÷ : §i mét ngµy ®µng häc mét sµng kh«n H¸ miÖng m¾c quai ¡n qu¶ nhí kÎ trång c©y Nh÷ng c©u tôc ng÷ trªn cã cÊu t¹o côm ®éng tõ lµm bé phËn vÞ ng÷ trong c©u tr¶ lêi c©u hái : lµm g× ? nh thÕ nµo ? Gîi ý : Vd : trªn ®êng hµnh qu©n xa Dõng ch©n bªn xãm nhá hoÆc : Ngã lªn nuéc l¹t… bÊy nhiªu bé phËn bÞ lîc bá tr¶ lêi c©u hái ai ? Gîi ý : KhÈu hiÖu ®ã nªu nhiÖm vô cña ai ? cho ai ? Nh÷ng ngêi thùc hiÖn nhiÖm vô kh«ng ngoµi thÇy trß dï khÈu hiÖu ®ã ®îc treo ë ®©u ThÕ nµo lµ thªm tr¹ng ng÷ cho c©u ? Vd so s¸nh : B¸c Hå ®Õn nghØ ch©n ë mét nhµ bªn ®êng - Vµo mét ®ªm cuèi xu©n n¨m 1947 kho¶ng hai giê s¸ng, trªn ®êng ®i c«ng t¸c , B¸c Hå ®Õn nghØ ch©n ë mét nhµ bªn ®êng * CÊu t¹o cña tr¹ng ng÷ do tõ hay côm tõ t¹o thµnh : ChiÒu, trêi trë rÐt do quan hÖ tõ kÕt hîp víi tõ hay côm tõ t¹o thµnh GV:Gợi ý cho hs tìm các trạng ngữ trong câu. Cho cá nhân hs tự điền-> nhận xét, sữ chữa, bổ sung. GV: Hướng dẫn HS xác định và nêu tác dụng. GV nhận xét. ? Hướng dẫn hs thực hiện. Nhận xét, bổ sung-> hs rút kinh nghiệm. ? ? GV: nhận các nhóm. Chốt lại vấn đề. Theo dõi hs trình bày, nhận xét, bổ sung. Gv tổng hợp ý kiến của học sinh, bổ sung sửa chữa cho hoàn chỉnh, giúp các em rút kinh nghiệm Hs dùa vµo lý thuyÕt ®Ó tr¶ lêi . Gîi ý Trạng ngữ nhằm nhấn mạnh ý về thời gian thế nào là cụm chủ vị ? GV:Gợi ý cho hs tìm cụm chủ vị thích hợp điền vào chỗ trống Cho cá nhân hs tự điền-> nhận xét, sữ chữa, bổ sung. Thế nào là câu chủ động và câu bị động? Vd: Thầy giáo khen Lan- chủ ngữ là thầy giáo chỉ người thực hiện hành động khen với Lan câu chủ động Nam được thầy giáo khen- chủ ngữ là Lan chỉ đối tượng mà hành động Khen hướng vào câu bị động Để chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động ta chuyển đổi như thế nào? Tác dụng của việc chuyển đổi? I C¸c phÐp biÕn ®ái c©u 1 Rót gän c©u -Kh¸i niÖm : Lµ lîc bá b
File đính kèm:
giao an hoc them van 7.doc
