Bộ đề và đáp thi chọn học sinh giỏi Tiếng việt Lớp 5

bµi kiÓm tra chän häc sinh giái líp 5
	§Ò bµi	
C©u 1: (1®iÓm)
	§äc kÜ ®o¹n v¨n sau vµ tr¶ lêi c©u hái.
	"ChiÒu nµo còng vËy, con chim ho¹ mi Êy kh«ng biÕt tù ph¬ng nµo bay ®Õn ®Ëu trong bôi tÇm xu©n ë vên nhµ t«i mµ hãt.
	H×nh nh suèt mét ngµy h«m ®ã, nã vui mõng v× ®· ®îc tha hå rong ruæi bay ch¬i kh¾p trêi m©y giã, uèng bao nhiªu níc suèi m¸t trong khe nói, nÕm bao nhiªu thø qu¶ ngon ngät nhÊt ë rõng xanh. Cho nªn nh÷ng buæi chiÒu tiÕng hãt cã khi ªm ®Òm, cã khi rén r·, nh mét ®iÖu ®µn trong bãng xÕ mµ ©m thanh vang m·i trong tÜnh mÞch, tëng nh lµm rung ®éng líp s¬ng l¹nh mê mê rñ xuèng cá c©y."
 (Chim ho¹ mi hãt - Theo Ngäc Giao)
C©u1. §o¹n v¨n trªn cã néi dung ca ngîi ®iÒu g×?
	 §o¹n v¨n trªn cã mÊy tõ l¸y?
C©u 2: T×m vµ ghi l¹i c¸c danh tõ, ®éng tõ vµ tÝnh tõ trong c¸c c©u sau:
	§Õn b©y giê, Hoa vÉn kh«ng quªn ®­îc khu«n mÆt hiÒn tõ, m¸i tãc b¹c, ®«i m¾t ®Çy th­¬ng yªu lo l¾ng cña «ng.
C©u 3: X¸c ®Þnh tr¹ng ng÷, chñ ng÷, vÞ ng÷ trong c¸c c©u sau:
a. Ngoµi v­ên, tiÕng m­a r¬i lép ®ép.
b. Gi÷a hå, næi lªn mét hßn ®¶o nhá.
c. V× ch¨m chØ häc tËp, b¹n Lan cña líp em ®· ®¹t häc sinh giái.
C©u 4: Cho mét sè tõ sau:
	ThËt thµ, b¹n bÌ, h­ háng, san sÎ, ch¨m chØ, g¾n bã, b¹n ®­êng, ngoan ngo·n, gióp ®ì, b¹n ®äc, khã kh¨n.
H·y s¾p xÕp c¸c tõ trªn ®©y vµo 3 nhãm:
a) Tõ ghÐp tæng hîp
b) Tõ ghÐp ph©n lo¹i
c) Tõ l¸y.
C©u 5. Em h·y viÕt lªn nh÷ng c¶m nghÜ cña m×nh khi ®äc xong ®o¹n th¬:
"Nh÷ng v¹t n­¬ng mµu mËt
Lóa chÝn ngËp trong thung
Vµ tiÕng nh¹c ngùa rung
Suèt triÒn rõng hoang d·"
 (PhÝa tr­íc cæng trêi- NguyÔn §×nh ¶nh)
C©u 6:TLV
 Em h·y t¶ l¹i mét kû vËt yªu thÝch nhÊt mµ em ®· ®­îc tÆng trong mét dÞp sinh nhËt m×nh.
§¸p ¸n bµi kiÓm tra chän häc sinh giái líp 5
N¨m häc 2008- 2009
m«n: tiÕng viÖt
C©u 1:(0,5®iÓm)
 - Ca ngîi tiÕng hãt vµ ®êi sèng tù do phãng kho¸ng cña chim ho¹ mi.(0,25®)
	 - Bèn tõ l¸y.(0,25®)
C©u 2.(1®iÓm)
Danh tõ: B©y giê, Hoa, khu«n mÆt, m¸i tãc, ®«i m¾t, «ng (0,5®)
§éng tõ: Quªn, th¬ng yªu, lo l¾ng (0.25®)
TÝnh tõ: HiÒn tõ, b¹c, ®Çy (0.25®)
C©u 3(1,5®iÓm)
Lµm ®óng mçi c©u cho 0,5 ®iÓm.
a. Ngoµi vên,/ tiÕng ma r¬i/ lép ®ép.
 TN	CN	VN
b. Gi÷a hå,/ næi lªn/ mét hßn ®¶o nhá.
	TN	VN	CN
c. V× ch¨m chØ häc tËp, b¹n Lan cña líp em ®· ®¹t häc sinh giái
	TN	CN	VN
C©u 4.(1®iÓm)
a) Tõ ghÐp cã nghÜa tæng hîp: h háng, san sÎ, g¾n bã, gióp ®ì(0,5®)
b) Tõ ghÐp cã nghÜa ph©n lo¹i: b¹n ®êng, b¹n ®äc(0,25®)
c) Tõ l¸y: thËt thµ, ch¨m chØ, ngoan ngo·n, khã kh¨n(0,25®)
C©u 5:(1 ®iÓm)
"Nh÷ng v¹t n¬ng mµu mËt
Lóa chÝn ngËp trong thung
Vµ tiÕng nh¹c ngùa rung
Suèt triÒn rõng hoang d·"
 (PhÝa tríc cæng trêi- NguyÔn §×nh ¶nh)
	HS nªu ®îc:
	ChØ b»ng bèn c©u th¬ nhng t¸c gi¶ ®· miªu t¶ ®îc mét bøc tranh t¬ng ®èi hoµn chØnh vÒ vÎ ®Ñp cña phÝa tríc cæng trêi víi kh«ng gian tr¶i réng( cña triÒn rõng, cña v¹t n¬ng, cña thung lóa), víi mµu s¾c Êp ñ lªn h¬ng( mµu mËt, mµu lóa chÝn) vµ vang vang trong ®ã lµ mét kh«ng gian rÊt ®Æc trng vµ quen thuéc cña vïng nói rõng( tiÕng nh¹c ngùa rung). Bøc tranh tÜnh lÆng nhng Èn chøa mét søc sèng néi lùc, mét vÎ ®Ñp l¾ng s©u, tinh tÕ..
C©u 6.
 Häc sinh viÕt bµi v¨n( kho¶ng 20-25 dßng) t¶ mét kû vËt mµ m×nh yªu thÝch viÕt ®óng kiÓu bµi v¨n t¶ ®å vËt, diÔn t¶ lu lo¸t râ rµng.
a, Më bµi(1®iÓm): giíi thiÖu ®îc kû vËt m×nh yªu thÝch. VËt kû niÖm Êy do ai tÆng, tÆng khi nµo?
b, Th©n bµi(3®iÓm)
- T¶ theo thø tù chÆt chÏ, hîp lý( t¶ bao qu¸t, t¶ chi tiÕt) 1®iÓm
- BiÕt chän t¶ nh÷ng nÐt cô thÓ, næi bËt nh»m" VÏ” l¹i ®å vËt ®ã thËt sinh ®éng, hÊp dÉn.
- T¶ cã t©m tr¹ng.
- Béc lé c¶m xóc, th¸i ®é, t×nh c¶m cña b¶n th©n, cè g¾ng truyÒn ®Õn ngêi ®äc c¶m xóc, Ên tîng ®Ñp vÒ vËt kû niÖm ®ã( 1®iÓm)
c, KÕt bµi(1®iÓm): ThÓ hiÖn ®ù¬c t×nh c¶m yªu quý, tr©n träng vËt kû niÖm víi nh÷ng viÖc lµm vµ hµnh ®éng cô thÓ.
* KhuyÕn khÝch nh÷ng HS cã më bµi gi¸n tiÕp vµ kÕt bµi më réng
+ §iÓm toµn bµi tiÕng viÖt chÊm ®iÓm 10 lµm trßn ®Õn 0.5.
+ §iÓm toµn bµi tiÕng viÖt bÞ trõ ®iÓm vÒ ch÷ xÊu vµ lçi chÝnh t¶ nh sau: 
- Ch÷ xÊu, tr×nh bµy bÈn trõ 1 ®iÓm (GV chÊm linh ®éng)
§Ò thi häc sinh giái.líp 5
M«n: TiÕng viÖt 
 Thời gian làm bài: 90 phút ( Kh«ng kÓ thêi gian giao ®Ò)
Bài 1 (2,5 điểm): a)Tìm những từ đồng nghĩa và trái nghĩa với từ "Cố ý ”?
b) Chọn các từ sau để xếp thành các nhóm từ đồng nghĩa:
 chằm bặp, lung lay, vỗ về, ỉ eo, chứa chan, thiết tha, ngập tràn, ca thán, lấp lánh, lạnh lung, ê a, lấp loá, đầy ắp, dỗ dành, da diết, nồng nàn, long lánh.
Bài 2 (3,5 điểm):
a) Các từ được gạch dưới trong đoạn văn sau thuộc từ loại gì?
 ( DT, ĐT, TT, Đại từ, QHT)
Thời gian trôi đi nhanh quá. Tôi đã trưởng thành, đã là một thanh niên, đã có công ăn việc làm, đã có xe máy, đã phóng vù vù qua khắp phố phường, thì tôi vẫn cứ nhớ mãi những kỉ niệm thời ấu thơ. Tôi cứ nhớ mãi về bà, về sự thương yêu của bà, và lòng tôi cứ bùi ngùi thương nhớ
	b) Chia các từ sau thành ba nhóm: DT; ĐT; TT
biết ơn, ý nghĩa, vật chất, giải lao, lßng biết ơn, hỏi, điều, trao tặng, câu hỏi, ngây ngô, sự trao tặng, nhỏ nhoi, chắc, sống động.
Bài 3 (3,5 điểm): 
a) Xác định chủ ngữ, vị ngữ , trạng ngữ trong câu sau:
Tối hôm ấy, vừa ăn cơm xong, một thanh niên to, cao, khoác trên mình chiếc áo choàng đen bước vội đến địa điểm đã hẹn.
 b) Mỗi dấu phẩy trong câu sau có tác dụng gì?
Trưa, ăn cơm xong, tôi đội chiếc mũ vải, hăm hở bước ra khỏi nhà.
c) Chỉ ra quan hệ từ dung sai trong các câu sau và sửa lại cho đúng:
- Vùng đất này khó trồng trọt nên có nhiều sỏi đá .
- Tuy không học bài thì em bị điểm kém.
- Vì công việc khó nhọc nhưng bố vẫn kiên trì theo đuổi.
Bài 4 ( 4,5 ®iÓm ) 
Cho khổ thơ sau:
Ngày mai
Chiếc đập lớn nối liền hai khối núi
Biển sẽ nằm bỡ ngỡ giữa cao nguyên
Sông Đà chia ánh sang đi muôn ngả
Từ công trình thuỷ điện lớn đầu tiên.
Ước mơ của nhà thơ Quang Huy có nhà máy thuỷ điện trên s«ng Đà đã thành hiện thực. Em cảm nhận được những hình ảnh gì ở hai dòng thơ đầu của khổ thơ trên ? Từ “ bỡ ngỡ “ có gì hay?
Bài 5 ( 5 điểm): 
Em đã từng chứng kiến cảnh thôn quê ồn ào, nhôn nhịp, hối hả trong lúc trời vần vũ chuỷen mưa, rồi cơn going ập đến. Hỹa tả lại cảnh đó.
 (Điểm chữ viết và trình bày 1 điểm)
Đáp án đề thi HS giỏi môn tiếng Việt
Câu 1: a) Đồng nghĩa: cố tình, cố ý
	Trái nghĩa: vô ý, sơ ý,
	b) Nhóm1: chằm bặp, vỗ về, dỗ dành
	Nhóm 2: ỉ eo, ca than, kêu ca.
	Nhóm 3: chứa chan, ngập tràn, đầy ắp
	Nhóm 4: lấp lánh, lấp loá, long lánh
	Nhóm 5: da diết, thiết tha, nồng nàn
Câu 2: a) DT: thời gian, thanh niên, xe máy, phố phường, bà, kỉ niệm, sự thương yêu, long
	Đt: trôi đi, trưởng thành, phóng, nhớ, ngậm ngùi, thương nhớ
	TT: nhanh, vù vù, thơ ấu
	Đại từ: tôi, tôi
	QHT: qua, thì, về, và, của
	b)DT: long biết ơn, ý nghĩa, vật chất, câu hỏi, sự trao tặng, điều
	Đt: biết ơn, hỏi, trao tặng, giải lao, xốn xang
	TT: ngây ngô, nhỏ nhoi, chắc, sống động
Câu 3: 
	a) Dấu phẩy thứ nhất: Tách hai trạng ngữ
	Dấu phẩy thứ hai: Tách tr ạng ng ữ v ới v ế c âu
Dấu phẩy thứ ba: Tách hai vị ng ữ
b) Trạng ngữ: Tối hôm ấy
Ch ủ ng ữ: một thanh niên cao, to, khoác trên m ình chiếc áo choàng đen
Vị ngữ: bước vội đến địa điểm đã hẹn
c) nên thay bằng vì
- tuy thay bằng nếu
- vì thaybằng tuy
Câu 4: - Chiếc đập lớn nối liền hai khối núi: Câu thơ nói lên sự gắn bó của con người với thiên nhiên- con người làm chủ thiên nhiên( chiếc đập lớn là thành quả lao động của con người, hai khối núi là thiên nhiên hung vĩ)
	- Hình ảnh” Biển sẽ nằm” nói lên sức mạnh của con người đã làm chủ khoa học hiện đại , đã đắp đập ngăn sông xây dựng được nhà máy thuỷ điện trên cao nguyên.
	- Bằng cách sử dụng phép nhân hoá, tác giả đã gắn cho biển tâm trạng như người.
	- Ngạc nhiên vì sự xuất hiện lạ lung của mình giữa giữu vùng đất cao( “ bỡ ngỡ” nghĩa là lạ lung, ngơ ngác, chưa quen thuộc. Giữa cao nguyên song Đà xuất hiện một bể nước mênh mông dâng cao, đầy ắp sao không bỡ ngỡ)
	- Từ” bỡ ngỡ” trong bài thơ còn biểu lộ niềm tự hào, ngạc nhiên
§Ò thi häc sinh giái líp 5 m«n tiÕng viÖt
Thời gian làm bài: 60 phút ( Không kể thời gian chép đề)
Bài 1: Chỉ ra quan hệ từ dùng sai trong các câu sau và chữa lại cho đúng.
Nếu Rùa biết mình chậm chạp nên nó cố gắng chạy thật nhanh.
Tuy Thỏ cắm cổ chạy miết nên nó vẫn không chạy đuổi kịp Rùa.
Câu chuyện này không chỉ hấp dẫn, thú vị nên nó còn có ý nghĩa giáo dục rất sâu sắc.
 Bài 2: Chia các từ sau thành 3 nhóm: Danh từ, động từ, tính từ.
 Biết ơn, lßng biết ơn, ý nghĩa, vật chất, giải lao, hỏi, câu hỏi, điều, trao tặng, sự trao tặng, ngây ngô, nhỏ nhoi.
 Bài 3: Tìm đại từ trong đoạn hội thoại sau, nói rõ từng đại từ thay thế cho từ ngữ nào? 
Trong giờ ra chơi, Nam hỏi Bắc:
Bắc ơi, hôm qua bạn được mấy điểm môn Tiếng Anh?
Tớ được mười, còn cậu được mấy điểm? Bắc nói.
Tớ cũng thế.
 Bài 4: Tìm chủ ngữ, vị ngữ, trạng ngữ trong các câu sau:
Tôi thật diễm phúc vì được cuộc sống ban tặng một cơ thể lành lặn và khỏe mạnh.
Với đôi mắt trong sáng, tôi có thể ngắm nhìn những người thân yêu và cuộc sống tươi đẹp xung quanh.
Bài 5: Trong bài Hạt gạo làng ta, nhà thơ Trần Đăng Khoa có viết: 
Hạt gạo làng ta
Có bão tháng bảy
Có mưa tháng ba
Giọt mồ hôi sa
Có mưa tháng sáu
Nước như ai nấu
Chết cả cá cờ
Cua ngoi lên bờ
Mẹ em xuống cấy
Em hiểu đoạn thơ trên như thế nào? Hình ảnh đối lập trong đoạn thơ gợi cho em những suy nghĩ gì? 
người mẹ để làm ra hạt gạo và chúng ta lại càng thêm yêu thương mẹ biết bao nhiêu!
Bài 6: 	
 “MÑ dang ®«i c¸nh B©y giê thong th¶
 Con biÕn vµo trong MÑ ®i lªn ®Çu
 MÑ ngÈng ®Çu tr«ng §µn con bÐ tÝ
 Bän diÒu bän qu¹ LÝu rÝu theo sau”
 (Ph¹m Hæ)
 Dùa vµo ®o¹n th¬ trªn, em h·y t¶ ®µn gµ con ®ang theo mÑ ®i kiÕm måi.
ĐÁP ÁN:
Bài 1: (1đ)
Câu a: Từ nếu thay từ vì
Câu b: Từ nên thay từ nhưng
Câu c: Từ nên thay từ mà
Bài 2: (1,5đ)
Danh từ: long biết ơn, ý nghĩa, vật chất, câu hỏi, điều, sự trao tặng.
Động từ: Biết ơn, giải lao, hỏi, trao tặng
Tính từ: ngây ngô, nhỏ nhoi	
Bài 3: (1đ)
 - Câu “Bắc ơi”: từ bạn (danh từ lâm thời làm đại từ) thay thế cho từ Bắc.
Câu “Tớ được mười”: Tớ thay thế Bắc; cậu thay thế Nam.
Câu “Tớ cũng thế”: Tớ thay thế Nam; Thế thay thế cụm từ “được điểm 10”.
Bài 4: (1,5)
Tôi thật diễm phúc vì được cuộc sống ban tặng một cơ thể lành lặn và khỏe 
CN 	 VN TN 
mạnh.
Với đôi mắt trong sáng, tôi có thể ngắm nhìn những người thân yêu và cuộc 
 TN CN VN	CN
sống tươi đẹp xung quanh.	
 VN
Bài5: (2đ)
Hạt gạo của làng quê ta đã từng phải trải qua biết bao khó khăn thử thách to lớn của thiên nhiên: nào là bão thàng bảy, nào là mưa tháng ba Hạt gạo còn được làm ra từ những giọt mồ hôi của người mẹ hiền trên cánh đồng nắng lửa: “Giọt mồ hôi sa/ Có mưa tháng sáu/ Nước như ai nấu/ Chết cả cá cờ/ Cua ngoi lên bờ/ Mẹ em xuống cấy” . Hình ảnh đối lập ở hai dòng thơ cuối (“Cua ngoi lên bờ/Mẹ em xuống cấy” gợi cho ta nghĩ đến sự vất vả, gian truân của người mẹ khó có gì so sánh nổi. Qua đó chúng ta càng cảm nhận sâu sắc được nỗi vất vả của
 Bài 6: 	(3đ)
 HS biết dựa vào ý thơ làm được một bài văn miêu tả có đủ 3 phần đảm bảo y/ c khoảng 25 dòng)
( GV linh động cho điểm chú ý hành văn và cách dùng từ ngữ miêu tả của học sinh)
®Ò thi häc sinh giái - khèi 5
M«n: TiÕng ViÖt
Thêi gian: 90’ (kh«ng kÓ thêi gian chÐp ®Ò)
C©u1: (1 ®iÓm)
X¸c ®Þnh tõ lo¹i cña nh÷ng tõ ®­îc g¹ch ch©n:
a, MÊy h«m nay b¹n Êy suy nghÜ d÷ l¾m. 
b, T«i rÊt tr©n träng nh÷ng suy nghÜ cña b¹n.
c, Trong trËn bãng ®¸ chiÒu nay, ®éi líp 5A ®· chiÕn th¾ng gißn gi·. 
d, Sù chiÕn th¾ng cña ®éi líp 5A, cã c«ng ®ãng gãp cña c¶ trêng.
C©u2: (2 ®iÓm)
 	Em h·y gi¶i thÝch ý nghÜa cña c¸c thµnh ng÷ sau:
	a, Mét n¾ng hai s­¬ng.
	b, ë hiÒn gÆp lµnh.
C©u3: (2 ®iÓm)
X¸c ®Þnh tr¹ng ng÷, chñ ng÷, vÞ ng÷ trong c¸c c©u sau vµ cho biÕt mçi c©u thuéc lo¹i c©u g× ? (C©u ®¬n hay c©u ghÐp ®¼ng lËp, c©u ghÐp chÝnh phô )
	a, Tr­a, n­íc biÓn xanh l¬ vµ khi chiÒu tµ, biÓn ®æi sang mµu xanh lôc. 
	b, Trªn nÒn c¸t tr¾ng tinh, n¬i ngùc c« Mai t× xuèng ®ãn ®êng bay cña giÆc, mäc lªn nh÷ng b«ng hoa tÝm. 
C©u4: (2 ®iÓm)
“ Nßi tre ®©u chÞu mäc cong
ch­a lªn ®· nhän nh­ tr«ng l¹ th­êng
L­ng trÇn ph¬i n¾ng ph¬i s­¬ng
Cã manh ¸o céc tre nh­êng cho con ”
 Em thÊy ®o¹n th¬ trªn cã nh÷ng h×nh ¶nh nµo ®Ñp ? H·y nªu ý nghÜa ®Ñp ®Ï vµ s©u s¾c cña nh÷ng h×nh ¶nh ®ã?
C©u 5: (3 ®iÓm) 
 Mïa xu©n, quª h­¬ng em cã rÊt nhiÒu c¶nh ®Ñp. H·y t¶ l¹i mét c¶nh ®Ñp mµ em yªu thÝch nhÊt ( bµi viÕt kho¶ng 20 – 25 dßng ). 
®¸p ¸n
m«n: TiÕng ViÖt – Khèi 5
C©u1:
a, §éng tõ
b, Danh tõ
c, §éng tõ
d, Danh tõ
C©u2: Gi¶i thÝch thµnh ng÷.
a, “ Mét n¾ng hai s¬ng ”: ChØ sù lao ®éng vÊt v¶, cùc nhäc cña ngêi n«ng d©n.
b, “ ë hiÒn gÆp lµnh”: ý nãi: ¨n ë hiÒn lµnh tèt bông sÏ gÆp ®¬c may m¾n, ®îc nhiÒu ngêi gióp ®ì.
C©u3: 
a, Tr¹ng ng÷ : Tra, khi chiÒu tµ.
 Chñ ng÷: Níc biÓn, biÓn.
 VÞ ng÷: Xanh l¬, ®æi sang mµu xanh lôc.
b, Tr¹ng ng÷: Trªn nÒn c¸t tr¾ng tinh – n¬i ngùc c« Mai  giÆc.
 Chñ ng÷: Nh÷ng b«ng hoa tÝm 
 VÞ ng÷: Mäc lªn
C©u4:
* Nh÷ng h×nh ¶nh ®Ñp:
§©u chÞu mäc cong.
§· nhän nh ch«ng.
Lng trÇn ph¬i n¾ng ph¬i s¬ng 
Manh ¸o céc, nhêng cho con. 
* Nªu bËt ®îc 2 ý:
Tinh thÇn bÊt khuÊt, kh«ng chÞu khuÊt phôc tríc kÎ thï cña d©n téc ta. 
Lßng yªu th¬ng ®ïm bäc gièng nßi cña d©n téc ta.
C©u5: 
a, Më bµi:
Giíi thiÖu ®îc : C¶nh quª h¬ng em rÊt ®Ñp, nhÊt lµ vµo mïa xu©n c¶nh ®Ñp mµ em thÝch nhÊt ®ã lµ c¶nh g× 
b, Th©n bµi:
Nªu ®îc c¶nh ®Ñp: Theo thø tù thêi gian hoÆc theo thø tù kh«ng gian.
Xem c¶m xóc trong qu¸ tr×nh miªu t¶.
c, KÕt luËn:
- Nªu ®îc c¶m nghÜ hoÆc t×nh c¶m cña b¶n th©n hoÆc cña mäi ngêi ®èi víi c¶nh ®Ñp quª em.
®Ò thi häc sinh giái khèi 5
M«n thi: TiÕng viÖt
Thêi gian: "90' " kh«ng kÓ thêi gian chÐp ®Ò.
Bµi 1: (1 ®iÓm).
H·y t×m 4 tõ ghÐp nãi vÒ phÈm chÊt cña anh bé ®éi Cô Hå ?
Bµi 2: (1 ®iÓm).
T×m tr¹ng ng÷, chñ ng÷, vÞ ng÷ trong c©u sau:
Mçi lÇn TÕt ®Õn, ®øng tr­íc nh÷ng c¸i chiÕu bµy tranh lµng Hå gi¶i trªn c¸c lÒ phè Hµ Néi, lßng t«i thÊm thÝa mét nçi biÕt ¬n ®èi víi nh÷ng ng­êi nghÖ sÜ t¹o h×nh cña nh©n d©n.
Bµi 3: (2 ®iÓm).
Trong c¸c c©u sau ®©y c©u nµo lµ c©u ghÐp chÝnh phô, c©u nµo lµ c©u ghÐp ®¼ng lËp? Trong c©u ®ã, c©u nµo cã thÓ t¸ch thµnh c©u ®¬n ®­îc ? V× sao?
a/ NÕu em lµ diÔn viªn th× em sÏ ®ãng vai c« gi¸o.
b/ Kh«ng nh÷ng Lan häc giái mµ Lan cßn h¸t rÊt hay.
c/ ViÖt ®äc b¸o, Nam xem ti vi.
d/ Bè em lµ kÜ s­ cßn mÑ em lµ B¸c sÜ.
Bµi 4: (2 ®iÓm).
 " VÒ th¨m quª B¸c, lµng Sen
 Cã hµng r©m bôt th¾p lªn löa hång
 Cã con b­ím tr¾ng l­în vßng
 Cã chïm æi chÝn vµng ong s¾c trêi..."
 NguyÔn §øc MËu.
 TrÝch " VÒ th¨m nhµ B¸c ".
 §o¹n th¬ trªn cho em biÕt ®­îc nh÷ng g×? Em hiÓu nh­ thÕ nµo vÒ côm tõ " th¾p lªn löa hång".
Bµi 5: (4 ®iÓm).
 Em ®· ®­îc ®i th¨m nhiÒu c¶nh ®Ñp trªn ®Êt níc ta. Em h·y t¶ l¹i mét n¬i mµ em yªu thÝch nhÊt?.
* Ghi chó: Bµi ch÷ xÊu, bÈn trõ ®i 1 ®i
ĐỀ THI HSG LỚP 5 
 MÔN: TIẾNG VIỆT (Thời gian 60 phút)
Câu 1. Xác định bộ phận trạng ngữ, chủ ngữ, vị ngữ của câu sau:
 Đêm ấy, bên bếp lửa hồng, cả gia đình cùng ngồi nấu bánh chưng, trò chuyện rôm rả mãi đến khuya.
Câu 2. Dựa vào thành phần cấu tạo để phân loại các câu dưới đây:
Trên trời, mây trắng như bông.
Vì những điều mong ước của nó đã thực hiện được nên nó rất vui.
Vì những điều nó đã hứa với cô giáo, nó quyết tâm học giỏi.
Câu 3. Tìm, và nêu rõ chức năng ngữ pháp của mỗi danh từ trong câu sau:
 Đứng trên đó, Bé trông thấy con đò, xóm chợ, rặng trâm bầu và cả những nơi ba má Bé đang đánh giặc.
C©u 4.
 “ B¸t c¬m mïa gÆt
 Th¬m hµo giao th«ng”
 TrÇn §¨ng Khoa
 (H¹t g¹o lµng ta- TV5- TËp 1 ).
 Em hiÓu c©u th¬ trªn nh thÕ nµo?
Câu 5. Mẹ là hình ảnh đẹp nhất trên đời. Bằng tình yêu và lòng kính trọng của mình, em hãy viết một bài văn tả về mẹ của mình cho các bạn trong lớp cùng biết.
 ĐÁP ÁN TIẾNG VIỆT
Câu 1. 1 điểm
Đêm ấy, bên bếp lửa hồng, cả gia đình cùng ngồi nấu bánh chưng, trò chuyện rôm rả 
 TN	TN	CN	VN	VN
mãi đến khuya.
Câu 2. 1 điểm
a. Trên trời, mây trắng như bông. Câu đơn
b.Vì những điều mong ước của nó đã thực hiện được nên nó rất vui. Câu ghép
Vì những điều nó đã hứa với cô giáo, nó quyết tâm học giỏi. Câu đơn
Câu 3. 2 điểm 
Đứng trên đó, Bé trông thấy con đò, xóm chợ, rặng trâm bầu và cả những nơi ba má Bé 
	 CN	 VN	VN	VN	VN
đang đánh giặc.
	 VN
C©u 4. ( 2 ®iÓm). C©u th¬ diÔn t¶ víi tÊt c¶ niÒm tù hµo h¹t g¹o lµng ta cßn thÊm c¶ x¬ng m¸u cña ngêi n«ng d©n võa s¶n xuÊt võa chiÕn ®Êu.Ngêi n«ng d©n ViÖt Nam kh«ng chØ cÇn cï trong s¶n xuÊt mµ cßn anh hïng trong chiÕn ®Êu.
Câu 5. 4 điểm
Viết đúng thể loại văn tả người (tả mẹ).
Tả cho các bạn trong lớp biết
BÀI THI TIẾNG VIỆT HỌC SINH GIỎICẤP TỈNH LỚP 5 
 (Thời gian 120’ )
 Đề thi 
1 – Từ “bàn tính” trong 2 câu sau thuộc từ loại ? 
a) Trước đây, người ta dùng bàn tính, để tính toán 
b) Cần phải bàn tính cẩn thận trước khi lên đường
2 – Cho câu , Tìm chủ ngữ, vị ngữ
a) Nhờ chăm học, Hưởng đã trở thành học sinh giỏi 
b) Lúc ở nhà,mẹ cũng là cô giáo 
c) Ngày mai, lớp em có tiết chính tả
d) Với đầu óc quan sát tinh tế và bàn tay khéo léo, người họa sĩ đã vẽ lên những bức tranh tuyệt đẹp. 
3 - Tìm chủ ngữ, vị ngữ, nói rõ sự khác nhau về nghĩa của 2 câu dưới. 
a) Chuột chào mẹ chạy ra khỏi hang
b) Chuột chào mẹ, chạy ra khỏi hang
4 - Xác định nghĩa của từ “chạy” trong câu sau 
a) Bé chạy lon ton
b) Tàu chạy băng băng trên đường ray 
c) Đồng hồ chạy đúng giờ 
d) Dân làng khẩn trương chạy lũ 
5 - Tìm chủ ngữ, vị ngữ 
a) Nắng, trưa đã rơi xuống đỉnh đầu mà rừng sâu vẫn ẩm lạnh, ánh nắng lọt qua lá xanh. 
b) Tây Nguyên còn là miền đất của những dòng sông cuồn cuộn, nhưng dòng suối nên thơ. 
6 - Trong đoạn thơ sau:
Thân dừa bạc phếch tháng năm
Quả dừa – đàn lợn con nằm trên cao
Đêm hè hoa nở cùng sao
Tàu dừa – Chiếc lược chải vào mây xanh.
 Tác giả đã so sánh với sự vật nào với sự vật nào? Cách so sánh cảm nhận được điều gì từ sự vật, có thể thay dấu (– ) bằng từ nào?
7 TLV : KÓ lại một kỷ niệm về tình bạn bè ? 
Đáp án ( Vì thời gian, NG chỉ nêu Đáp án văn tắt)
*Câu 1:
a/ “bàn tính” là danh từ ; b/“bàn tính” là động từ.
*Câu 2:
a/ CN= Hưởng ; VN = trở thành
b/ CN = Mẹ ; VN = cũng là
c/ CN= lớp em; VN = có
d/ CN= Người hoạ sĩ; VN=đã vẽ lên
 *Câu 3:
 Ý nghĩa khác nhau của 2 câu do có dấu Phẩy ”,” ở câu b/
a/ Chuột chào mẹ và mẹ sẽ “chạy ra khỏi hang”
b/ Chuột chào mẹ rồi chính chuột “chạy ra khỏi hang”
*Câu 4:
Nghĩa của từ “chạy” trong các câu;
a/ Bé chạy lon ton. Từ chạy với nghĩa đen, nghĩa cụ thể của động tác đi nhanh băng chân
b/ Tàu chạy... Từ chạy với nghĩa cụ thể nhưng nhân hoá coi con tàu như người, mắc dù không có chân và đang trong trạng thái chuyển động, khác vơi dừng/đỗ
c/ Đồng hồ chạy.... Từ chạy cũng với nghĩa cụ thể chỉ trạng thái đồng hồ đang hoạt động; khác với Đồng hồ chết
d/ Dân làng..... chạy lũ. Từ chạy với nghĩa mở rộng hơn, không chỉ gồm riêng 1 động tác chạy mà là nhiều công việc vội vã, khẩn trương.
*Câu 5:
a/ CN= Nắng trưa; VN= đã dọ xuống
b/ CN= Tây Nguyên; VN = còn là.
*Câu 6: 
Trong đoạn thơ đó tác giả so sánh:
 Quả dừa với đàn lợn con
 Tàu dưà với chiếc lược
Cách so sánh trên giúp ta cảm nhận sự sống động của những quả dừa và sự gần gũi thân thiết với con người khi ngắm hình ảnh tàu dừa soi lên mây xanh, đồng thời liên tưởng như bức tranh : Cô gái= đám mây xanh đang chải tóc với chiếc lược là tàu dừa. Bản thân tàu dừa cũng giồng hình chiếc lược, do đó đây là sự so sánh rất sát, rất hay.
§Ò thi häc sinh giái líp 5 - m«n : TiÕng viÖt
Câu 1: (1đ )Hãy xếp các từ dưới đây thành 3 nhóm từ đồng nghĩa và cho biết nghĩa của mỗi nhóm: 
 bao la, vắng vẻ, mênh mông, lạnh ngắt, hiu quạnh, bát ngát, vắng teo,
 lạnh lẽo, thênh thang, cóng, vắng ngắt, lạnh buốt, thùng thình.
Câu 2(2đ) Ghi 3 câu thành ngữ nói về vẻ đẹp của đất nước, đặt 2 câu ( mỗi câu có sử dụng thành ngữ vừa tìm được)
Câu 3 : (3đ) Cho đoạn văn sau:
 “Mưa mùa xuân xôn xao phới phới... Những hạt mưa bé nhỏ mềm mại rơi mà như nhảy nhót.
Hãy xác định những từ ghép, từ láy trong đoạn văn trên.
Câu 4: (3đ) Xác định bộ phận trạng ngữ, chủ ngữ, vị ngữ có trong các câu sau: ( Gạch chân : trạng ngữ ghi : TN ; chủ ngữ ghi : CN ; vị ngữ ghi : VN )
a. Nhìn từ xa, trắng trời, trắng đất cả một rừng ban.
b. Cái hình ảnh trong tôi về cô, đến bây giờ, vẫn còn rõ nét.
c. Dưới ánh trăng dòng sông sáng rực lên, những con sóng vỗ nhẹ vào hai bên bờ cát
Câu 5: (3đ) Tìm danh từ, động từ, tính từ trong đoạn văn sau: (Gạch chân : danh từ ghi :DT; động từ ghi : ĐT; tính từ ghi : TT)
 Chú chuồn chuồn nước tung cánh bay vọt lên. Cái bóng chú nhỏ xíu lướt nhanh trên mặt hồ. Mặt hồ trải rộng mênh mông và lặng sóng.
Câu 6 : (3đ) Trong bài Con cò, nhà thơ Chế Lan Viên có viết:
 Con dù lớn vẫn là con của mẹ,
Đi hết đời, lòng mẹ vẫn theo con.
Hai dòng thơ trên đã giúp em cảm nhận được điều gì đẹp đẽ và sâu sắc?
Câu 7 : (3đ) Tập làm văn :
 Em hãy tả hình dáng và tính nết một người bạn mà em quý mến (Khoảng 25 dòng )
ĐÁP ÁN
Câu 1: (1đ)
*Nhóm 1: bao la, mênh mông, bát ngát, rộng, thênh thang, thùng thình 
	Nghĩa chung: Rộng
*Nhóm 2: Vắng vẻ, hiu quạnh, vắng ngắt, vắng teo.
	Nghĩa chung: Vắng
* Nhóm 3: lạnh lẽo, lạnh ngắt, lạnh buốt, cóng
	Nghĩa chung: lạnh
Câu 2 : (2đ)Ví dụ : non xanh nước biếc, giang sơn gấm vóc, non nước hữu tình, núi sông hùng vĩ, non cao biển rộng.
 Ví dụ Đặt câu : Quê hương tôi non nước hữu tình.
Câu 3 : (3đ)
Từ láy: xôn xao, phơi phới, mềm mại, nhảy nhót
Từ ghép: mùa xuân, hạt mưa, bé nhỏ.
Câu 4 : (3đ)
a. Nhìn từ xa, trắng trời, trắng đất cả một rừng ban
	TN	 VN	 CN
b. Cái hình ảnh trong tôi về cô, đến bây giờ, vẫn còn rõ nét.
	 CN	 TN VN
c. Dưới ánh trăng, dòng sông sáng rực lên, những con sóng vỗ nhẹ và hai bên bờ cát
	 TN	 CN	 VN	 CN	 VN
Câu 5: (3đ)
	- Danh từ: chú, chuồn chuồn nước, cái bóng,chú , mặt hồ, mặt hồ.
	- Động từ: tung cánh, bay, vọt lên, lướt nhanh, trải rộng.
	- Tính từ: nhỏ xíu, mênh mông, lặng sóng
Câu 6 ; (3đ)
- Trong mắt mẹ, con bao giờ cũng bé nhỏ, ngây thơ cần được sự nâng niu dạy dỗ, chăm sóc và che chở của mẹ.
- Tấm lòng mẹ bao la, rộng lớn, dù ở đâu, lúc nào mẹ cũng quan tâm đến con, hướng về con, dìu dắt con trên bước đường đời.
- Đó chính là thứ tình cảm thiêng liêng không ai có thể thay thế được.
Câu 7 : (3đ) Tả hình dáng tính nết một người bạn mà em quý mến.
 Bài viết độ khoảng 25 dòng ; viết đúng thể loại văn miêu tả ( kiểu bài tả người ). Cần nêu được một số ý cơ bản sau :
- Nêu tên người bạn được em chọn tả ; nói rõ mối quan hệ, sự gắn bó giữa em và bạn ấy.
- nhấn mạnh những đặc điểm của bạn về hình dáng và tính tình ( chú ý những nét gây ấn tượng sâu sắc đối với em, thể hiện quan hệ thân thiết đối với em ).
- Bố cục bài văn rõ ràng, hợp lí ; dùng từ đúng ; đặt câu không sai ngữ pháp ; diễn đạt rõ ý, mạch lạc ; viết đúng chính tả ; trình bày đẹp mắt.
 ( Trình bày sạch đẹp được 2 điểm )