Bồi dưỡng học sinh giỏi Sinh học 8

§Æc ®iÓm cÊu t¹o phï hîp víi chøc n¨ng
C©u 1. Ph©n tÝch nh÷ng ®Æc ®iÓm cña bé x­¬ng ng­êi thÝch nghi víi t­ thÕ ®øng th¼ng vµ ®i b»ng hai ch©n.
Tr¶ lêi
Cét sèng cong ë 4 chç t¹o hai h×nh ch÷ S nèi tiÕp nhau gióp c¬ thÓ cã t­ thÕ ®øng th¼ng. Lång ngùc dÑp theo chiÒu tr­íc sau vµ në sang hai bªn. §Æc biÖt lµ sù ph©n ho¸ x­¬ng chi trªn vµ x­¬ng chi d­íi. ë ng­êi tay ng¾n h¬n ch©n cßn ë v­în ng­îc l¹i tay dai h¬n ch©n. ë ng­êi khíp vai linh ®éng, x­¬ng cæ tay nhá, khíp cæ tay cÊu t¹o kiÓu bÇu dôc, c¸c khíp bµn tay ngãn tay linh ®éng ngãn c¸i cã kh¶ n¨ng ®èi diÖn víi c¸c ngãn cßn l¹i. Khíp chËu ®ïi cã hè khíp s©u ®¶m b¶o sù v÷ng ch¾c, c¸c khíp cæ ch©n bµn ch©n kh¸ chÆt chÏ. X­¬ng chËu në réng, x­¬ng ®ïi lín gióp n©ng ®ì toµn bé c¬ thÓ. X­¬ng bµn ch©n, x­¬ng ngãn ng¾n, bµn ch©n h×nh vßm cã t¸c dông ph©n t¸n lùc cña c¬ thÓ khi ®øng còng nh­ di chuyÓn. X­¬ng gãt lín ph¸t triÓn vÒ phÝa sau.
C©u 2. C©ó t¹o m¹ch m¸u phï hîp chøc n¨ng.
Tr¶ lêi
C¸c lo¹i m¹ch m¸u
Sù kh¸c biÖt vÒ cÊu t¹o
Gi¶i thÝch
§éng m¹ch
- Thµnh cã 3 líp c¬ víi líp m« liªn kÕt vµ líp c¬ tr¬n dµy h¬n tÜnh m¹ch.
- Lßng hÑp h¬n cña tÜnh m¹ch
ThÝch hîp víi chøc n¨ng dÉn m¸u tõ tim ®Õn c¸c c¬ quan víi vËn tèc vµ ¸p lùc lín
TÜnh m¹ch
- Thµnh cã 3 líp nh­ng líp m« liªn kÕt vµ líp c¬ tr¬n máng h¬n cña ®éng m¹ch
- Lßng m¹ch réng h¬n ®éng m¹ch
- Cã van 1 chiÒu ë nh÷ng n¬i m¸u ph¶i ch¶y ng­îc chiÒu träng lùc
ThÝch hîp víi chøc n¨ng dÉn m¸u tõ kh¾p c¸c tÕ bµo cña c¬ thÓ vÒ tim víi vËn tèc vµ ¸p lùc nhá.
Mao m¹ch
- Nhá vµ ph©n nh¸nh nhiÒu
- Thµnh máng chØ gåm mét líp biÓu b×
- Lßng hÑp
ThÝch hîp víi chøc n¨ng to¶ réng tíi tõng tÕ bµo cña c¸c m«, t¹o ®iÒu kiÖn sù trao ®æi chÊt víi tÕ bµo.
C©u 3. Gi¶i thÝch t¹i sao thµnh c¬ t©m nhÜ máng h¬n thµnh c¬ t©m thÊt. Thµnh c¬ t©m thÊt tr¸i dµy h¬n thµnh c¬ t©m thÊt ph¶i.
Tr¶ lêi
Thµnh c¬ t©m nhÜ máng h¬n thµnh c¬ t©m thÊt v× t©m nhÜ chØ ph¶i co bãp ®Èy m¸u xuèng t©m thÊt ®­êng ®i ng¾n. Cßn t©m thÊt dµy v× m¸u ph¶i ®i ®Õn c¸c c¬ quan. Tµnh c¬ t©m thÊt tr¸i dµy nhÊt v× t©m thÊt tr¸i ph¶i co bãp ®Èy m¸u ®i ®Õn mäi n¬i trªn c¬ thÓ.
C©u 4. §Æc ®iÓm cÊu t¹o cña tÕ bµo c¬ phï hîp víi chøc n¨ng.
Tr¶ lêi
§Æc ®iÓm cÊu t¹o phï hîp víi chøc n¨ng co cña c¬ lµ.
- TÕ bµo c¬ gåm nhiÒu ®¬n vÞ cÊu tróc nèi liÒn nhau t¹o nªn tÕ bµo c¬ dµi.
- Mçi tÕ bµo c¬ cã c¸c t¬ c¬ dµy vµ t¬ c¬ m¶nh bè trÝ xen kÏ ®Ó khi t¬ c¬ m¶nh xuyªn vµo vïng ph©n bè cña t¬ c¬ dµy sÏ lµm c¬ ng¾n l¹i t¹o nªn sù co c¬.
C©u 5. Nh÷ng ®Æc ®iÓm cÊu t¹o nµo cña c¸c c¬ quan trong ®­êng dÉn khÝ cã t¸c dông lµm Êm, lµm Èm kh«ng khÝ ®i vµo phæi vµ ®Æc ®iÓm nµo tham gia b¶o vÖ phæi tr¸nh khái t¸c nh©n cã h¹i?
Tr¶ lêi
- Lµm Êm kh«ng khÝ lµ do líp mao m¹ch m¸u dµy ®Æc, c¨ng m¸u vµ Êm nãng d­íi líp niªm m¹c, ®Æc biÖt lµ ë mòi vµ phÕ qu¶n.
- Lµm Èm kh«ng khÝ lµ do líp niªm m¹c tiÕt chÊt nhµy lãt bªn trong ®­êng dÉn khÝ.
- Tham gia b¶o vÖ phæi.
+ L«ng mòi gi÷ l¹i c¸c h¹t bôi lín, chÊt nhÇy do niªm m¹c tiÕt ra gi÷ l¹i c¸c h¹t bôi nhá, líp l«ng rung quÐt chóng ra khái khÝ qu¶n.
+ N¾p thanh qu¶n ®Ëy kÝn ®­êng h« hÊp cho thøc ¨n khái lät vµo khi nuèt.
+ C¸c tÕ bµo limph« ë c¸c h¹ch Ami®an, tuyÕn V.A tiÕt ra c¸c kh¸ng thÓ ®Ó v« hiÖu ho¸ c¸c t¸c nh©n g©y nhiÔm.
C©u 6: Nh÷ng ®Æc ®iÓm cÊu t¹o nµo cña ruét non gióp nã ®¶m nhiÖm tèt vai trß hÊp thô c¸c chÊt dinh d­ìng.
Tr¶ lêi
- Líp niªm m¹c ruét cã nhiÒu nÕp gÊp víi c¸c l«ng ruét vµ l«ng ruét cùc nhá lµm t¨ng diÖn tÝch bÒ mÆt trong cña nã.
- Ruét non rÊt dµi( Tíi 2,8- 3m ë ng­êi tr­ëng thµnh) dµi nhÊt trong c¸c c¬ quan cña èng tiªu ho¸
- M¹ng mao m¹ch m¸u vµ mao m¹ch b¹ch huyÕt ph©n bè dµy ®Æc tíi tõng l«ng ruét.
C©u 7: Da cã nh÷ng chøc n¨ng g×? Nh÷ng ®Æc ®iÓm cÊu t¹o nµo gióp da thùc hiÖn chøc n¨ng ®ã.
Tr¶ lêi
- B¶o vÖ c¬ thÓ chèng c¸c yÕu tè g©y h¹i cña m«i tr­êng nh­ sù va ®Ëp, sù x©m nhËp cña vi khuÈn, chèng thÊm n­íc vµ tho¸t n­íc, do ®Æc ®iÓm cÊu t¹o tõ c¸c sîi m« liªn kÕt, líp mì d­íi da vµ tuyÕn nhên. ChÊt nhên do tuyÕn nhên tiÕt ra cßn cã t¸c dông diÖt khuÈn. S¾c tè d­íi da gãp phÇn chèng t¸c h¹i cña tia tö ngo¹i.
- §iÒu hoµ th©n nhiÖt nhê sù co d·n cña m¹ch m¸u d­íi da, tuyÕn må h«i, c¬ co ch©n l«ng. Líp mì d­íi da gãp phÇn chèng mÊt nhiÖt.
- NhËn biÕt c¸c kÝch thÝch cña m«i tr­êng nhê c¸c c¬ quan thô c¶m.
- Tham gia ho¹t ®éng bµi tiÕt qua tuyÕn må h«i.
- Da vµ s¶n phÈm phô cña da t¹o nªn vÎ ®Ñp con ng­êi.
KiÕn thøc chøng minh- so s¸nh
C©u 1. H·y chøng minh tÕ bµo võa lµ ®¬n vÞ cÊu t¹o võa lµ ®¬n vÞ chøc n¨ng cña c¬ thÓ.
Tr¶ lêi
a. TÕ bµo lµ ®¬n vÞ cÊu tróc.
- Mäi c¬ quan cña c¬ thÓ ng­êi ®Òu ®­îc cÊu t¹o tõ tÕ bµo.
- VÝ dô: TÕ bµo x­¬ng, tÕ bµo c¬, tÕ bµo hång cÇu, tÕ bµo biÓu b×, c¸c tÕ bµo tuyÕn..
b. TÕ bµo lµ ®¬n vÞ chøc n¨ng:
 Chøc n¨ng cña tÕ bµolµ thùc hiÖn sù trao ®æi chÊt vµ n¨ng l­îng, cung cÊp n¨ng l­îng cho mäi ho¹t ®éng sèng cña c¬ thÓ. Ngoai ra sù ph©n chia cña tÕ bµo gióp c¬ thÓ lín lªn tíi giai ®o¹n tr­ëng thµnh cã thÓ tham gia vµo qu¸ tr×nh sinh s¶n. Nh­ vËy mäi ho¹t ®éng sèng cña c¬ thÓ ®Òu liªn quan ®Õn ho¹t ®éng sèng cña tÕ bµo nªn tÕ bµo cßn lµ ®¬n vÞ chøc n¨ng cña c¬ thÓ.
C©u 2. Chøng minh sù tiÕn hãa cña hÖ c¬ ng­êi?
Tr¶ lêi
C¸c c¬ mÆt ë ng­êi ph©n ho¸ cã kh¶ n¨ngbiÓu lé t×nh c¶m, trong khi c¬ nhai cã t¸c dông ®­a hµm lªn xuèng, qua l¹i ®Ó nghiÒn thøc ¨n kh«ng ph¸t triÓn ë ®éng vËt ( do con ng­êi ®· sö dông thøc ¨n chÝn). C¬ m«ng, c¬ ®ïi, c¬ c¼ng ch©n khoÎ cö ®éng chñ yÕu lµ gËp duçi. C¸c c¬ c¼ng tay, ph©n ho¸ thµnh c¸c nhãm c¬ phô tr¸ch c¸c phÇn kh¸c nhau cña tay, c¬ bµn tay ph©n ho¸ nhiÒu cã t¸c dông gËp duçi vµ xoay c¼ng tay, bµn tay. §Æc biÖt lµ sù ph©n ho¸ cña c¸c c¬ cö ®éng ngãn c¸i kh¸ hoµn chØnh, riªng ngãn c¸i cã tíi 8 c¬ phô tr¸ch vËn ®éng ngãn c¸i.
C©u 3: So s¸nh cÊu t¹o hÖ h« hÊp cña ng­êi vµ thá?
Tr¶ lêi
* Gièng nhau:
- §Òu n»m trong khoang ngùc vµ ®­îc ng¨n c¸ch víi khoang bông bëi c¬ hoµnh.
- §Ò g«mg ®­êng dÉn khÝ vµ hai l¸ phæi.
- §­êng dÉn khÝ ®Òu gåm: mòi, häng, thanh qu¶n, khÝ qu¶n, phÕ qu¶n.
- Mçi l¸ phæi ®Òu ®­îc cÊu t¹o bëi c¸c phÕ nang(tói phæi) tËp hîp thµnh côm, bao quanh c¸c tói phæi lµ m¹ng mao m¹ch dµy ®Æc.
- Bao bäc phæi cã hai líp mµng: L¸ thµnh dÝnh vµo thµnh ngùc, l¸ t¹ng dÝnh vµo phæi, gi÷a hai líp mµng lµ chÊt dÞch.
* Kh¸c nhau: §­êng dÉn khÝ ë ng­êi cã thanh qu¶n ph¸t triÓn h¬n vÒ chøc n¨ng ph¸t ©m.
C©u 4: So s¸nh sù h« hÊp ë c¬ thÓ ng­êi vµ thá?
Tr¶ lêi
* Gièng nhau
- Còng gåm hai giai ®o¹n th«ng khÝ ë phæi, trao ®æi khÝ ë phæi vµ trao ®æi khÝ ë tÕ bµo.
- Sù trao ®æi khÝ ë phæi vµ tÕ bµo còng theo c¬ chÕ khuÕch t¸n tõ n¬i cã nång ®é cao ®Õn n¬i cã nång ®é thÊp.
* Kh¸c nhau
- ë thá sù th«ng khÝ ë phæi chñ yÕu lµ do ho¹t ®éng cña c¬ hoµnh vµ lång ngùc, do bÞ Ðp gi÷a hai chi tr­íc nªn kh«ng d·n në vÒ hai bªn.
- ë ng­êi sù th«ng khÝ ë phæi do nhiÒu c¬ phèi hîp h¬n vµ lång ngùc d·n në c¶ hai phÝa.
C©u 5: T×m nh÷ng ®iÓm gièng nhau vµ kh¸c nhau gi÷a x­¬ng tay vµ x­¬ng ch©n?
Tr¶ lêi
 * Gièng nhau: ®Òu cã x­¬ng ®ai vµ x­¬ng chi, cac x­¬ng liªn hÖ víi nhau bëi khíp x­¬ng.
* Kh¸c nhau:
- VÒ kÝch th­íc:X­¬ng chi trªn cã kÝch th­íc nhá h¬n x­¬ng chi d­íi.
- VÒ cÊu t¹o kh¸c nhau gi÷a ®ai vai vµ ®ai h«ng. §ai vai gåm 2 x­¬ng ®ßn vµ 2 x­¬ng b¶, ®ai h«ng gåm 3 ®«i x­¬ng lµ x­¬ng chËu, x­¬ng h¸ng vµ x­¬ng ngåi g¾n víi x­¬ng cïng côt vµ g¾n víi nhau t¹o nªn khung chËu v÷ng ch¾c.
- VÒ sù s¾p xÕp vµ ®Æc ®iÓm h×nh th¸i cña x­¬ng cæ tay, cæ ch©n, bµn tay, bµn ch©n: 
X­¬ng cæ tay, bµn tay vµ x­¬ng cæ ch©n, bµn ch©n còng ph©n ho¸, x­¬ng bµn tay x­¬ng ngãn c¸i ®èi diÖn c¸c ngãn cßn l¹i. C¸c khíp cæ tay, bµn tay linh ho¹t. X­¬ng cæ ch©n cã x­¬ng gãt ph¸t triÓn vÒ phÝa sau lµm cho diÖn tÝch bµn ch©n ®Õ lín, ®¶m b¶o cho sù c©n b»ng v÷ng ch¾c cho t­ thÕ ®øng th¼ng. X­¬ng bµn ch©n h×nh vßm lµm cho bµn ch©n cã diÖn tÝch tiÕp xóc víi mÆt ®Êt nhá h¬n diÖn tÝch bµn ch©n ®Õ, gióp viÖc di chuyÓn dÔ dµng h¬n.
-> Sù kh¸c nhau ®ã lµ kªt qu¶ cña sù ph©n ho¸ tay vµ ch©n trong qu¸ tr×nh tiÕn ho¸ thÝch nghi víi t­ thÕ ®øng th¼ng vµ lao ®éng
KiÕn thøc vËn dông
C©u 1: C¬ x­¬ng ë lång ngùc ®· phèi hîp ho¹t ®éng víi nhau ntn ®Ó lµm t¨ng thÓ tÝch lång ngùc khi hÝt vµo vµ lµm gi¶m thÓ tÝch lång ngùc khi thë ra?
Tr¶ lêi
C¸c c¬ x­¬ng ë lång ngùc phèi hîp ho¹t ®éng víi nhau ®Ó lµm t¨ng thÓ tÝch lång ngùc khhi hÝt vµo, gi¶m thÓ tÝch lång ngùc khi thë ra nh­ sau:
- Khi hÝt vµo:
+ C¬ liªn s­ên ngoµi co lµm tËp hîp c¸c x­¬ng øc vµ x­¬ng s­ên cã ®iÓm tùa linh ®éng víi cét sèng sÏ chuyÓn ®éng ®ång thêi theo hai h­íng: lªn trªn vµ ra hai bªn lµm lång ngùc më réng ra hai bªn lµ chñ yÕu.
+ C¬ hoµnh co lµm lång ngùc më réng thªm vÒ phÝa d­íi, Ðp xuèng khoang bông.
- Khi thë ra:
+ C¬ liªn x­ên ngoµi vµ c¬ hoµnh d·n ra lµm lång ngùc thu nhá trë vÒ vÞ trÝ cò.
- Ngßi ra cßn cã sù tham gia cña mét sè c¬ kh¸c trong tr­êng hîp thë g¾ng søc.
C©u 2: Dung tÝch phæi khi hÝt vµo vµ thë ra b×nh th­êng vµ g¾ng søc cã thÓ phô thuéc vµo yÕu tè nµo?
Tr¶ lêi
 Dung tÝch phæi khi hÝt vµo vµ thë ra b×nh th­êng còng nh­ khi thë ra g¾ng søc phô thuéc vµo c¸c yÕu tè sau:
- TÇm vãc.
- Giíi tÝnh.
- T×nh tr¹ng søc khoÎ, bÖnh tËt.
- Sù luyÖn tËp.
C©u 3: Khi lao ®éng nÆng hay ch¬i thÓ thao, nhu cÇu trao ®æi khi cña c¬ thÓ t¨ng cao, ho¹t ®éng h« hÊp cña c¬ thÓ cã thÓ biÕn ®æi ntn ®Ó ®¸p øng nhu cÇu ®ã?
Tr¶ lêi
 Khi lao ®éng nÆng hay ch¬i thÓ thao, nhu cÇu trao ®æi khi cña c¬ thÓ t¨ng cao, ho¹t ®éng h« hÊp cña c¬ thÓ cã thÓ biÕn ®æi theo h­íng võa t¨ng nhÞp h« hÊp (thë nhanh h¬n), võa t¨ng dung tÝch h« hÊp ( thë s©u h¬n).
C©u 4: Gi¶i thÝch v× sao khi luyÖn tËp thÓ dôc thÓ thao ®óng c¸ch, ®Òu dÆn tõ bÐ cã thÓ cã dung tÝch sèng lý t­ëng?
Tr¶ lêi
 - Dung tÝch sèng lµ thÓ tÝch kh«ng khÝ lín nhÊt mµ mét c¬ thÓ cã thÓ hÝt vµo vµ thë ra.
- Dung tÝch sèng phô thuéc vµo tæng dung tÝch phæi vµ dung tÝch khÝ cÆn. Dung tÝch phæi phô thuéc vµo thÓ tÝch lång ngùc, mµ dung tÝch lång ngùc phô thuéc vµo sù ph¸t triÓn cña khung x­¬ng s­ên trong ®é tuæi ph¸t triÓn, sau ®é tuæi ph¸t triÓn sÏ kh«ng ph¸t triÓn n÷a. Dung tÝch khÝ cÆn phô thuéc vµo kh¶ n¨ng co tèi ®a cña c¸c c¬ thë ra, c¸c c¬ nµy cÇn luyÖn tËp ®Òu tõ bÐ.
-> CÇn luyÖn tËp thÓ dôc thÓ thao ®óng c¸ch, th­êng xuyªn ®Òu ®Æn tõ bÐ sÏ cã dung tÝch sèng lý t­ëng (tæng dung tÝch cña phæi lµ tèi ®a vµ l­îng khÝ cÆn lµ tèi thiÓu).
C©u 5: Gi¶i thÝch v× sao khi thë s©u vµ gi¶m nhÞp thë trong mçi phót sÏ lµm t¨ng hiÖu qu¶ h« hÊp?
Tr¶ lêi
 LuyÖn tËp ®Ó thë b×nh th­êng mçi nhÞp s©u h¬n ( l­îng khÝ l­u th«ng lín h¬n) vµ gi¶m sè nhÞp thë trong mçi phót lµm t¨ng hiÖu qu¶ h« hÊp do tØ lÖ khÝ h÷u Ých ( cã trao ®æi khÝ) t¨ng lªn vµ tØ lÖ khÝ trong kho¶ng chÕt gi¶m ®i.
C©u 6: C¸c vËn ®éng viªn thÓ thao luyÖn tËp l©u n¨m th­êng cã chØ sè nhÞp tim/phót th­a h¬n ng­êi b×nh th­êng. ChØ sè nµy lµ bao nhiªu vµ ®iÒu ®ã cã ý nghÜa g×? Cã thÓ gi¶i thÝch ®iÒu nµy thÕ nµo khi nhÞp tim/phót Ýt ®i mµ nhu cÇu «xi cña c¬ thÓ vÉn ®­îc ®¶m b¶o?
Tr¶ lêi
 ChØ sè nhÞp tim/phót cña c¸c vËn ®éng viªn thÓ thao luyÖn tËp l©u n¨m
Tr¹ng th¸i
NhÞp tim(sè phót/lÇn)
ý nghÜa
Lóc nghØ ng¬i
40 -> 60
 - Tim ®­îc nghØ ng¬i nhiÒu h¬n.
- Kh¶ n¨ng t¨ng n¨ng suÊt cña tim cao h¬n.
Lóc ho¹t ®éng g¾ng søc
180 -> 240
- Kh¶ n¨ng ho¹t ®éng cña c¬ thÓ t¨ng lªn.
*Gi¶i thÝch: ë c¸c vËn ®éng viªn luyÖn tËp l©u n¨m th­êng cã chØ sè nhÞp tim/phót nhá h¬n ng­êi b×nh th­êng. Tim cña hä ®Ëp chËm h¬n, Ýt h¬n mµ vÉn cung cÊp ®ñ nhu cÇu «xi cho c¬ thÓ lµ v× mçi lÇn ®Ëp tim b¬m ®i ®­îc nhiÒu m¸u h¬n, hay nãi c¸ch kh¸c lµ hiÖu suÊt lµm viÖc cña tim cao h¬n.
C©u 7: Gi¶i thÝch nghÜa ®en vÒ mÆt sinh häc cña c©u thµnh ng÷ “ Nhai kü no l©u”.
Tr¶ lêi
 C¬ thÓ th­êng xuyªn lÊy c¸c chÊt dinh d­ìng ®Ó x©y dùng c¬ thÓ, ®¶m b¶o cho c¬ thÓ sinh tr­ëng vµ ph¸t triÓn.. th«ng qua thøc ¨n.
Thøc ¨n gåm nhiÒu hîp chÊt h÷u c¬ phøc t¹p nh­ gluxit, lipit, pr«tªinc¬ thÓ kh«ng thÓ sö dông trùc tiÕp ®­îc mµ ph¶i qua qu¸ tr×nh chÕ biÕn thµnh nh÷ng hîp chÊt ®¬n gi¶n nhê c¸c c¬ quan tiªu ho¸ (miÖng, d¹ dµy, ruét)
Nhai lµ c«ng ®o¹n ®Çu tiªn cña c¬ quan tiªu ho¸ gióp nghiÒn nhá thøc ¨n. §ã lµ mÆt quan träng cña qu¸ tr×nh tiªu ho¸- biÕn ®æi lý häc, t¹o ®iÒu kiÖn cho sù biÕn ®æi ho¸ häc ®­îc tiÕn hµnh thuËn lîi víi sù tham gia cña c¸c enzim cã trong dÞch tiªu ho¸.
Nhai cµng kü, thøc ¨n cµng nhá, diÖn tÝch tiÕp xóc víi dÞch tiªu ho¸ cµng lín, tiªu ho¸ cµng nhanh vµ thøc ¨n cµng ®­îc biÕn ®æi triÖt ®Ó, c¬ thÓ cµng hÊp thô ®îc nhiÒu chÊt dinh d­ìng h¬n so víi ¨n chÕu ch¸o qua loa. Do ®ã, nhu cÇu dinih d­ìng cña c¬ thÓ ®­îc ®¸p øng tèt h¬n, no l©u h¬n.
No ®©y lµ no mÆt sinh lý, chø kh«ng ph¶i “no c¨ng bông” nghÜa lµ c¬ thÓ tiÕp nhËn ®­îc nhiÒu chÊt dinh d­ìng khi nhai kü.
C©u 8: Gi¶i thÝch v× sao pr«tªin trong thøc ¨n bÞ dÞch vÞ ph©n huû nh­ng pr«tªin cña líp niªm m¹c d¹ dµy l¹i ®­îc b¶o vÖ kh«ng bÞ ph©n huû?
C©u 9: Mét ng­êi bÞ triÖu chøng thiÕu axit trong d¹ dµy th× sù tiªu ho¸ ë ruét non cã thÓ thÕ nµo?
Tr¶ lêi
Mét ng­êi bÞ triÖu chøng thiÕu axit trong d¹ dµy th× sù tiªu ho¸ ë ruét non cã thÓ diÔn ra nh­ sau:
M«n vÞ thiÕu tÝn hiÖu ®ãng nªn thøc ¨n sÏ qua m«n vÞ xuèng ruét non liªn tôc vµ nhanh h¬n, thøc ¨n sÏ kh«ng ®ñ thêi gian ngÊm ®Òu dÞch tiªu ho¸ cña ruét non nªn hiÖu qu¶ tiªu ho¸ thÊp.
C©u 10: V× sao vµo mïa hÌ, da ng­êi ta hång hµo, cßn mïa ®«ng, nhÊt lµ khi trêi rÐt, da ta th­êng t¸i hoÆc sën gai èc?
C©u 11: H·y gi¶i thÝch c¸c c©u:
 - “Trêi nãng chãng kh¸t, trêi m¸t chãng ®ãi”
 - “RÐt run cÇm cËp”.
C©u 12: v× sao nãi nÕu thiÕu vitamin D trÎ m¾c bÖnh cßi x­¬ng? V× sao nhµ n­íc vËn ®éng toµn d©n sö dông muèi ièt?
C©u 13: Cã nªn trang ®iÓm b»ng c¸ch l¹m dông kem phÊn, nhæ bá l«ng mµy, dïng bót ch× kÎ l«ng mµy t¹o d¸ng kh«ng? V× sao?
C©u 14: Lùc chñ yÕu gióp m¸u tuÇn hoµn liªn tôc vµ theo mét chiÒu trong hÖ m¹ch ®· ®­îc t¹o ra tõ ®©u vµ nh­ thÕ nµo?
Tr¶ lêi
 M¸u ®­îc vËn chuyÓn trong hÖ m¹ch liªn tôc vµ theo mét chiÒu lµ nhê:
- Søc ®Èy cña tim.
- Søc ®Èy cña tim t¹o nªn mét ¸p lùc trong trong m¹ch m¸u( huyÕt ¸p).
- VËn tèc m¸u trong m¹ch.
- ë ®éng m¹ch do sù co d·n cña thµnh ®éng m¹ch.
- ë tÜnh m¹ch do sù co bãp cña c¸c c¬ quanh thµnh m¹ch, søc hót cña lång ngùc khi hÝt vµo, søc hót cña t©m nhÜ khi d·n ra.
- m¸u vËn chuyÓn ®­îc theo mét chiÒu do van mét chiÒu.
C©u 15: H« hÊp cã vai trß quan träng ntn víi c¬ thÓ sèng. H·y gi¶i thÝch c©u nãi: ChØ cÇn ngõng thë 3- 5 phót th× m¸u qua phæi sÏ ch¼ng cã ¤xi ®Ó mµ nhËn?
Tr¶ lêi
 Trong 3- 5 phót ngõng thë, kh«ng khÝ trong phæi còng ngõng l­u th«ng, nh­ng tim kh«ng ngõng ®Ëp, m¸u kh«ng ngõng l­u th«ng qua c¸c mao m¹ch ë phæi, trao ®æi khÝ ë phæi còng kh«ng ngõng diÔn ra, «xi trong kh«ng khÝ ë phæi kh«ng ngõng khuÕch t¸n vµo m¸u vµ CO2 kh«ng ngõng khuÕch t¸n ra. Bëi vËy, nång ®é «xi trong kg«ng khÝ ë phæi h¹ thÊp tíi møc kh«ng ®ñ ¸p lùc ®Ó khuÕch t¸n vµo m¸u n÷a.
C©u 16: Víi 1 khÈu phÇn ¨n ®Çy ®ñ c¸c chÊt sau tiªu ho¸ ë d¹ dµy th× cßn nh÷ng lo¹i chÊt nµo trong thøc ¨n cÇn ®­îc tiªu ho¸ tiÕp?
C©u 17: Víi mét b÷a ¨n ®Çy ®ñ c¸c chÊt vµ sù tiªu ho¸ cã hiÖu qu¶ th× thµnh phÇn c¸c chÊt dinh d­ìng sau tiªu ho¸ ë ruét non lµ g×?
C©u 18: T×m nh÷ng ®iÓm gièng nhau vµ kh¸c nhau gi÷a x­¬ng tay vµ x­¬ng ch©n?
Tr¶ lêi
 * Gièng nhau: ®Òu cã x­¬ng ®ai vµ x­¬ng chi, cac x­¬ng liªn hÖ víi nhau bëi khíp x­¬ng.
* Kh¸c nhau:
- VÒ kÝch th­íc:X­¬ng chi trªn cã kÝch th­íc nhá h¬n x­¬ng chi d­íi.
- VÒ cÊu t¹o kh¸c nhau gi÷a ®ai vai vµ ®ai h«ng. §ai vai gåm 2 x­¬ng ®ßn vµ 2 x­¬ng b¶, ®ai h«ng gåm 3 ®«i x­¬ng lµ x­¬ng chËu, x­¬ng h¸ng vµ x­¬ng ngåi g¾n víi x­¬ng cïng côt vµ g¾n víi nhau t¹o nªn khung chËu v÷ng ch¾c.
- VÒ sù s¾p xÕp vµ ®Æc ®iÓm h×nh th¸i cña x­¬ng cæ tay, cæ ch©n, bµn tay, bµn ch©n: 
X­¬ng cæ tay, bµn tay vµ x­¬ng cæ ch©n, bµn ch©n còng ph©n ho¸, x­¬ng bµn tay x­¬ng ngãn c¸i ®èi diÖn c¸c ngãn cßn l¹i. C¸c khíp cæ tay, bµn tay linh ho¹t. X­¬ng cæ ch©n cã x­¬ng gãt ph¸t triÓn vÒ phÝa sau lµm cho diÖn tÝch bµn ch©n ®Õ lín, ®¶m b¶o cho sù c©n b»ng v÷ng ch¾c cho t­ thÕ ®øng th¼ng. X­¬ng bµn ch©n h×nh vßm lµm cho bµn ch©n cã diÖn tÝch tiÕp xóc víi mÆt ®Êt nhá h¬n diÖn tÝch bµn ch©n ®Õ, gióp viÖc di chuyÓn dÔ dµng h¬n.
-> Sù kh¸c nhau ®ã lµ kªt qu¶ cña sù ph©n ho¸ tay vµ ch©n trong qu¸ tr×nh tiÕn ho¸ thÝch nghi víi t­ thÕ ®øng th¼ng vµ lao ®éng.
C©u 19: Mèi liªn hÖ vÒ chøc n¨ng gi÷a hÖ tuÇn hoµn víi c¸c hÖ c¬ quan: vËn ®éng, h« hÊp, tiªu ho¸, bµi tiÕt?
Tr¶ lêi
 - Mèi liªn hÖ vÒ chøc n¨ng gi÷a hÖ tuÇn hoµn víi c¸c hÖ c¬ quan: vËn ®éng, h« hÊp, tiªu ho¸, bµi tiÕt ph¶n ¸nh qua s¬ ®å sau:
HÖ bµi tiÕt
HÖ h« hÊp
HÖ tiªu ho¸
HÖ tuÇn hoµn
HÖ vËn ®éng
- Gi¶i thÝch:
+ Bé x­¬ng t¹o khung cho toµn bé c¬ thÓ, lµ n¬i b¸m cña hÖ c¬ vµ lµ gi¸ ®ì cho c¸c hÖ c¬ quan kh¸c.
+ HÖ c¬ cö ®éng gióp x­¬ng cö ®éng.
+ HÖ tuÇn hoµn dÉn m¸u ®Õn tÊt c¶ c¸c c¬ quan, gióp c¸c hÖ nµy trao ®æi chÊt.
+ HÖ h« hÊp lÊy O2 tõ m«i tr­¬ng cung cÊp cho c¸c hÖ c¬ quan vµ th¶i CO2 ra m«i tr­êng th«ng qua hÖ tuÇn hoµn.
+ HÖ tiªu ho¸ lÊy thøc ¨n tõ m«i tr­êng ngoµi vµ biÕn ®æi chóng thµnh c¸c chÊt dinh d­ìng ®Ó ccung cÊp cho tÊt c¶ c¸c c¬ quan th«ng qua hÖ tuÇn hoµn.
+ HÖ bµi tiÕt gióp th¶i c¸c chÊt cÆn b·, thõa trong trao ®æi chÊt cña tÊt c¶ c¸c hÖ c¬ quan ra m«i tr­êng ngoµi th«ng qua hÖ tuÇn hoµn.
C©u 20: T¹i sao trong truyÒn m¸u ng­êi ta chØ quan t©m ®Õn tr¸nh ®Ó hång cÇu ng­êi cho kh«ng bÞ kÕt dÝnh bëi huyÕt t­¬ng ng­êi nhËn, chø kh«ng quan t©m ®Õn viÖc hång cÇu ng­êi nhËn cã bÞ kÕt dÝnh bëi huyÕt t­¬ng ng­êi cho hay kh«ng?
Tr¶ lêi
 V× chÊt g©y ng­ng trong huyÕt t­¬ng ng­êi cho ( tøc m¸u truyÒn) ®­îc truyÒn tõ tõ tõng giät vµo m¹ch ng­êi nhËn ®­îc hoµ lo·ng ngay nªn kh«ng ®ñ lµm m¸u ng­êi nhËn bÞ kÕt dÝnh.
C©u 21: ý nghÜa cña h« hÊp s©u.
Tr¶ lêi
 Khi h« hÊp s©u, c¸c c¬ thë co tíi møc tèi ®a khiÕn ta hÝt vµo hÕt søc vµ thë ra tËn lùc.
- Lùc thë ra g¾ng søc, ngoµi l­îng khÝ trao ®æi b×nh th­êng 0,5l cßn bæ sung thªm ®­îc kho¶ng 1,5 l gäi lµ khÝ bæ sung.
- Khi thë ra tËn lùc, ngoµi l­îng khÝ thë ra b×nh th­êng 0,5l, thÓ tÝch lång ngùc gi·m ®Õn hªt møc, sÏ tèng thªm kho¶ng 1,5l khÝ dù tr÷.
Nh­ vËy, khi h« hÊp s©u (thë s©u) tæng l­îng khÝ trao ®æi qua phæi lµ 3,5l, l­îng khÝ nµy ®îc gäi lµ dung tÝch sèng.
Nhê h« hÊp s©u mµ khÝ cßn ®äng trong phæi ®­îc hoµ lo·ng dÇn, t¹o ®iÒu kiÖn cho trao ®æi khÝ ë phæi ®­îc thuËn lîi, c¬ thÓ tiÕp nhËn ®­îc nhiÒu «xi vµ th¶i kÞp thêi ®­îc nhiÒu khÝ CO2. H« hÊp s©u lµ mét ho¹t ®éng cã ý thøc cßn h« hÊp th­êng lµ ho¹t ®éng v« ý thøc.
C©u 22: / Söï trao ñoåi khí ôû phoåi – ôû teá baøo ? Vì sao noùi trao ñoåi khí ôû teá baøo laø nguyeân nhaân beân trong cuûa trao ñoåi khí ôû phoåi vaø trao ñoåi khí ôû phoåi taïo ñieàu kieän cho trao ñoåi khí ôû teá baøo ?
* Söï trao ñoåi khí ôû phoåi : Theo cô cheá khueách taùn töø nôi coù noàng ñoä cao -> nôi coù noàng ñoä thaáp .
Khoâng khí ôû ngoaøi vaøo pheá nang giaøu oâxi , ngheøo cacbonic . Maùu töø tim tôùi pheá nang giaøu cacbonic, ngheøo oâxi . Neân oâxi töø pheá nang khueách taùn vaøo maùu vaø cacbonic töø maùu khueách taùn vaøo pheá nang 
* Söï trao ñoåi khí ôû teá baøo : Maùu töø phoåi veà tim giaøu oxi seõ theo caùc ñoäng maïch ñeán teá baøo . Taïi teá baøo luoân xaåy ra quaù trình oxi hoùa caùc hôïp chaát höõu cô ñeå giaûi phoùng naêng löôïng , ñoàng thôøi taïo ra saûn phaåm phaân huyû laø cacbonnic , neân noàng ñoä oxi luoân thaáp hôn trong maùu vaø noàng ñoä cacbonic laïi cao hôn trong maùu . Do ñoù oxi töø maùu ñöôïc khueách taùn vaøo teá baøo vaø cacbonnic töø teá baøo khueách taùn vaøo maùu .
* Trong hoaït ñoäng soáng cuûa teá baøo taïo ra saûn phaåm phaân huyû laø cacbonnic , khi löôïng cacbonnic nhieàu leân trong maùu seõ kích thích trung khu hoâ haáp ôû haønh naõo gaây phaûn xaï thôû ra . Nhö vaäy ôû teá baøo chính laø nôi söû dung oxi vaø saûn sinh ra cacbonic -> Do ñoù söï trao ñoåi khí ôû teá baøo laø nguyeân nhaân beân trong cuûa söï trao ñoåi khí beân ngoaøi ôû phoåi . Ngöôïc laïi nhôø söï TÑK ôû phoåi thì oxi môùi ñöôïc cung caáp cho teá baøo vaø ñaøo thaûi cacbonic töø teá baøo ra ngoaøi . Vaäy TÑK ôû phoåi taïo ñieàu kieän cho TÑK ôû teá baøo.
C©u 23: Gi¶i thÝch nguyªn nh©n sinh ra hiÖn t­îng chuét rót ë c¸c cÇu thñ bãng ®¸?
C©u 24: T¹i sao khhi kh¸m bÖnh c¸c b¸c sÜ l¹i c¨n cø vµo sè l­îng hång cÇu vµ b¹ch cÇu ®Ó chuÈn ®o¸n bÖnh? 
C©u 25: T¹i sao khi phÉu thuËt ng­êi ta l¹i xÐt nghiÖm m¸u ?
C©u 26: Sù ®ãng më m«n vÞ chuyÓn thøc ¨n tõ d¹ dµy ®Õn ruét non nhê c¬ chÕ nµo?
C©u 27: Nªu mèi quan hÖ gi÷a trao ®æi chÊt víi chuyÓn ho¸ néi bµo?
C©u 28: Gi¶i thÝch c©u:
“Trêi nãng chãng kh¸t, trêi m¸t chãng ®ãi”