Cách viết mở bài của bài văn nghị luận và tuyển tập những mở bài tham khảo

Cách viết mở bài của bài văn nghị luận và tuyển 
tập những mở bài tham khảo 
 
 
 
 
I/ Cách viết phần mở bài: 
1. Mục đích : 
Mục đích của phần mở bài là nhằm giới thiệu vấn đề mà mình sẽ viết, sẽ trao 
đổi, bàn bạc trong bài. Vì thế, khi viết Mở bài thưc chất là trả lời câu hỏi : Anh (chị ) 
định viết, định bàn bạc vấn đề gì ? Các cách mở bài dễ viết nhất : 
a. Mở bài trực tiếp : Tức là trả lời thẳng vào việc đó. 
Ví dụ : Phân tích bài thơ “Đồng chí” của Chính Hữu. 
Mở bài trực tiếp : Nói đến Chính Hữu không thể khong nói đến bài thơ “Đồng 
chí”.Bài thơ như một điểm sáng trong tập “Đầu súng trăng treo”- tập thơ viết về đề tài 
người lính của ông. 
b. Mở bài gián tiếp: Tức là dẫn ra một ý khác có liên quan gần gũi, sau đó, 
nêu vấn đề sẽ bàn trong bài. Để bài viết có không khí tự nhiên và có chất văn, người ta 
thường mở bài theo kiểu gián tiếp. Có nhiều cách mở bài gián tiếp này nhưng tựu 
trung có 4 cách cơ bản: 
Cách 1: Diễn dịch (suy diễn ) 
Cách 2: Quy nạp 
Cách 3: Tương liên (tương đồng ) 
Cách 4: Tương phản (đối lập ) 
Dù viết mở bài gián tiếp theo cách nào thì trong đó cũng cần làm rõ 3 vấn đề: 
* Nêu ngắn gọn về tác giả, tác phẩm, xuất xứ. 
* Nêu vấn đề (dựa vào gợi ý ở đề bài ) 
* Nêu cảm nhận của mình về vấn đề. 
3. Một số vấn đề cần tránh : 
- Tránh dẫn dắt vòng vo quá xa mãi mới gắn được vào việc nêu vấn đề. 
- Tránh ý dẫn dắt không liên quan gì đến vấn đề sẽ nêu. 
- Tránh nêu vấn đề quá dài dòng, chi tiết, có gì nói hết luôn rồi thân bài lại lặp 
lại những điều đã nói ở phần Mở bài. 
4. Một mở bài hay cần phải : 
- Ngắn gọn: Dẫn dắt thường vài ba câu, nêu vấn đề một vài câu và giới hạn vấn 
đề một câu. 
- Đầy đủ: (đủ 3 vấn đề ) 
- Độc đáo : gây được sự chú ý của người đọc. 
- Tự nhiên :Giản dị, tự nhiên, tránh vụng vềgượng ép tránh gây cho người đọc 
khó chịu bởi sự giả tạo. 
II. Một số Mở bài tham khảo : 
Đề :Cảm nhận về bức tranh xuân trong đoạn trích “Cảnh ngày xuân”. 
Thời gian vẫn trôi đi và bốn mùa luôn luân chuyển. Con người chỉ xuất hiện 
một lần trong đời và cũng chỉ một lần ra đi mãi mãi vào cõi vĩnh hằng. Nhưng những 
gì là thơ, là văn, là nghệ thuật đích thực…thì vẫn còn mãi mãi với thời gian. Truyện 
Kiều của Nguyễn Du là một tác phẩm nghệ thuật như thế, đặc biệt là đoạn thơ viết về 
Cảnh ngày xuân – một mùa xuân mới mẻ, tinh khôi và giàu sức sống. 
Đề : Cảm nhận về người lính lái xe trong “Bài thơ về tiểu đội xe không 
kính” 
Có những tác phẩm đọc xong, gấp sách lại là ta quên ngay, cho đến lúc xem lại 
ta mới chợt nhớ là mình đã đọc rồi. Nhưng cũng có những cuốn sách như dòng sông 
chảy qua tâm hồn ta để lại những ấn tượng chạm khắc trong tâm khảm.“Bài thơ về 
tiểu đội xe không kính” là một tác phẩm như thế. Nhà thơ Phạm Tiến Duật đã xây 
dựng một tượng đài bằng thơ về người chiến sĩ hồn nhiên, ngang tàng và ngạo nghễ 
thời đại chống Mĩ. 
 
Đề : Phân tích khổ thơ đầu của bài thơ “Đoàn thuyền đánh cá” của Huy 
Cận. 
Chàng Huy Cận khi xưa hay sầu lắm 
Nỗi nhớ thương không biết đã tan chưa? 
(Mai sau) 
Trước cách mạng tháng Tám, thơ Huy Cận thường u sầu ảo não. Nhưng từ khi 
cách mạng tháng Tám thành công đã tiếp thêm cho thơ ông một luồng sinh khí mới, 
những trang thơ dạt dào niềm vui khi viết về cuộc sống mới, con người mới. Bài thơ 
“Đoàn thuyền đánh cá” là một tác phẩm mang cảm xúc như thế. Nó đã ghi lại hành 
trình đẹp đẽ của đoàn thuyền: ra khơi lúc hoàng hôn, đánh cá lúc trăng lên và trở về 
lúc bình minh. Nhưng có lẽ khung cảnh đẹp đẽ và hùng vĩ nhất là lúc đoàn thuyền ra 
khơi được thể hiện rõ trong khổ thơ đầu. 
Đề : Phân tích nhân vật Chí Phèo trong bài thơ cùng tên của Nam Cao. 
Khi “Tắt đèn” của Ngô Tất Tố và “Bước đường cùng” của Nguyễn Công Hoan 
ra đời, tôi chắc ít ai nghĩ rằng, thân phận người nông dân dưới ách đế quốc phong kiến 
lại có thể có một nỗi khổ nào hơn những nỗi khổ của chị Dậu, anh Pha. Nhưng khi Chí 
Phèo bước ra từ những trang sách của Nam cao, thì người ta mới nhận ra rằng đây là 
hiện thân đầy đủ những gì gọi là khốn khổ, tủi nhục nhất của người dân cùng ở một 
nước thuộc địa. 
Bài tập : Cảm nhận về nhân vật Vũ Nương trong t/p “Chuyện người con 
gái Nam Xương” 
Mở bài 1: Thuý Kiều là nhân vật chính trong tác phẩm "Truyện Kiều" của 
Nguyễn Du. Người đọc có thể cảm nhận được một phần số phận của nhân vật qua các 
đoạn trích học trong sách giáo khoa Ngữ văn lớp 9. Đó là các đoạn trích "Chị em 
Thuý Kiều"; "Mã Giám Sinh mua Kiều" và "Kiều ở lầu Ngưng Bích". 
Mở bài 2: Nguyễn Thành Long là một cây bút chuyên về truyện ngắn. Ông đã 
rất thành công ở các tác phẩm khai thác đề tài về những con người lao động mới trong 
công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội. Một trong những tác phẩm tiêu biểu của ông là 
truyện ngắn "Lặng lẽ Sa Pa". Tác phẩm không chỉ vẽ ra một bức tranh thiên nhiên đẹp 
và thơ mộng mà còn là lời ca ngợi những con người đang ngày đêm miệt mài lao động 
cống hiến cho Tổ quốc. 
=> Đây là cách mở bài gián tiếp: Khái quát sự nghiệp sáng tác của tác giả đến 
tác phẩm cụ thể. 
Mở bài 3: 
Được xây dựng theo một cốt truyện dân gian "Chuyện người con gái Nam 
Xương" của Nguyễn Dữ có thể coi là một tác phẩm hay nhất trong cuốn "Truyền kỳ 
mạn lục". Nhân vật chính của tác phẩm là Vũ Thị Thiết (Vũ Nương) - một người con 
gái quê ở Nam Xương đẹp người đẹp nết. Không chỉ có vậy, khi nhắc đến nhân vật 
này người đọc không thể quên được nỗi oan khổ vô bờ mà nàng phải chịu vì người 
chồng đa nghi thô bạo. 
=> Đây là cách mở bài gián tiếp: Dẫn dắt vấn đề kèm theo sự đánh giá của 
người viết. 
4.Nguyễn Duy thuộc thế hệ nhà thơ trưởng thành trong cuộc kháng chiến 
chống Mĩ cứu nước. Nguyễn Duy nổi tiếng với các bài thơ như : “Tre Việt Nam”, 
“Hơi ấm ổ rơm”, ... Hiện nay, Nguyễn Duy vẫn tiếp tục sáng tác, ông viết đều những 
bài thơ tài hoa, đậm chất suy tư. “Ánh trăng” (1978) là một trong những bài thơ của 
Nguyễn Duy được nhiều người ưa thích bởi tình cảm chân thành, sâu sắc, tứ thơ bất 
ngờ, mới lạ : 
5, Có một nhà văn đã nói rằng : "Không có câu chuyện cổ tích nào đẹp bằng 
chính cuộc sống viết ra". Cuộc chiến tranh chống Mĩ của dân tộc ta với biết bao câu 
chuyện đã trở thành huyền thoại được các nhà văn ghi lại như những câu chuyện cổ 
tích hiện đại. Trong số ấy phải kể đến "Chiếc lược ngà" của Nguyễn Quang Sáng. 
Nhân vật cô bé Thu tám tuổi có một tình yêu cha đằm thắm, kì lạ, tiêu biểu cho những 
điều kì diệu mà những con người Việt Nam đã viết nên. 
6.“Trong cái im lặng của Sa Pa [...], Sa Pa mà chỉ nghe tên, người ta chỉ nghĩ 
đến chuyện nghỉ ngơi, có những người làm việc và lo nghĩ như vậy cho đất nước”. Có 
những người làm việc và lo nghĩ cho đất nước, đó là những con người lao động thầm 
lặng, hi sinh hạnh phúc cá nhân, tìm hạnh phúc trong lao động. Nhân vật anh thanh 
niên trong truyện ngắn “Lặng lẽ Sa Pa” (Nguyễn Thành Long) là một bức chân dung 
kí hoạ đẹp đẽ về con người này. 
7.Cuộc kháng chiến đã qua đi, người lính trong chiến tranh giờ đây đã về với 
cuộc sống hàng ngày. Tưởng như sự bận rộn hôm nay sẽ khiến người ta quên lãng quá 
khứ. Nhưng có một lúc nào đó trong đời thường những kỉ niệm chiến tranh lại như 
những thước phim quay chậm hiện về. Nguyễn Duy gửi tới bạn đọc thi phẩm “Ánh 
trăng” cũng chính là gửi tới bạn đọc thông điệp : Không nên sống vô tình, phải biết 
thủy chung nghĩa tình cùng quá khứ. 
8.Nhà thơ Nguyễn Duy đã viết : 
Ta đi trọn kiếp con người 
Vẫn chưa đi hết những lời mẹ ru 
Lời ru của mẹ chính là nguồn năng lượng tinh thần để giúp mỗi chúng ta 
trưởng thành nên người. Bởi thế cảm xúc về lời ru của mẹ đã đi vào nghệ thuật và thơ 
ca. Nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm cũng xuất phát từ truyền thống này nhưng có sự sáng 
tạo rất mới với Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ. 
9.Đọc “Bếp lửa” của Bằng Việt tôi đã mường tượng ra một chàng trai trẻ trong 
cái giá lạnh của mùa đông Ki-ép ở đất nước U-crai-na xa xôi đương cặm cụi sưởi ấm 
những nguồn thương qua từng chữ, từng câu mà được thắp lên ngọn lửa đượm đà của 
một thời thơ ấu đẹp đẽ sống bên người bà yêu dấu...Đến nay đã hơn bốn thập kỉ kể từ 
khi bài thơ ra đời, ta thực khó rõ đã có bao nhiêu trái tim rung cảm mỗi khi đến với 
“Bếp lửa”. Chỉ biết đằng sau mạch cảm xúc dạt dào của hoài niệm kia sẽ là gì nếu 
không phải một tình lan tỏa với cái nóng, cái nồng đượm của “Bếp lửa quê nhà”, với 
sự ấm áp, ấp iu của “ngọn lửa tình người”. 
10. Đoàn thuyền đánh cá của Huy Cận là một "bài thơ cuộc đời". Bài thơ được 
sáng tác năm 1958 nhân một chuyến đi thực tế ở vùng mỏ Hòn Gai, Cẩm Phả. Thông 
qua một đêm đánh cá của đoàn thuyền lớn trên biển, tác giả ca ngợi kiểu lao động mới 
mẻ của người lao động tràn đầy lạc quan tin tưởng, làm chủ thiên nhiên, biển cả bao 
la. Qua bài thơ ta cảm nhận được không khí lao động khẩn trương, hăng say, nhộn 
nhịp của miền Bắc thời kì xây dựng CNXH. 
11. Phạm Tiến Duật là một trong những nhà thơ tiêu biểu của thế hệ nhà thơ trẻ 
những năm kháng chiến chống Mĩ. Bản thân là anh bộ đội Trường Sơn, tác giả cảm 
thông và hiểu rõ tâm tình người lính, nhất là người chiến sĩ vận tải dọc Trường Sơn 
chở vũ khí, quân trang từ hậu phương lớn ra tiền tuyến lớn. Cùng với thế hệ thanh 
niên hăng hái "Xẻ dọc trường sơn đi cứu nước / Mà lòng phơi phới dậy tương lai" 
Phạm Tiến Duật mang niềm vui hăm hở của tuổi trẻ ra chiến trường. Nhà thơ đã tạo 
cho mình một giọng điệu thơ rất lính : khỏe khoắn, tự nhiên, tràn đầy sức sống, tinh 
nghịch tươi vui mà giàu suy tưởng. Bài thơ về tiểu đội xe không kính là tác phẩm tiêu 
biểu nhất của giọng thơ ấy, của hồn thơ ấy. 
12. Phạm Tiến Duật là một trong những gương mặt xuất sắc của thơ ca Việt 
Nam thời chống Mĩ cứu nước. Ông được gọi là "Viên ngọc Trường Sơn của thơ ca" 
bởi thi sĩ đã mang cả hào khí thời đại cùng dãy Trường Sơn vào thơ. Đặc biệt mảng 
thơ về người lính lái xe của ông đã để lại ấn tượng thật thú vị, đó là "Vết xe lăn" nóng 
bỏng trong những bài thơ Trường Sơn thời chống Mĩ. Trong số những vần thơ thông 
minh, dí dỏm về người lính lái xe Trường Sơn của Phạm Tiến Duật, phải kể đến Bài 
thơ về tiểu đội xe không kính. 
13.Mùa xuân luôn là nguồn cảm hứng vô tận của các thi nhân. Nguyễn Bính đã 
từng đánh thức người nhà quê trong mỗichúng ta bằng “Mùa xuân xanh”,Hàn Mạc Tử 
thì bâng khuâng xao xuyến nơi đất khách quê người với “Mùa xuân chín” .Còn ‘‘Mùa 
xuân xuân nho nhỏ’’củaThanh Hải lại là tâm nguyện sau cùngcủa ông về tình yêu 
cuộc sống,về khát vọng được cống hiến sức lực của mình cho đất nước khi ông sắp 
lâm chung. 
 
14. Nếu là con chim chiếc lá 
Thì chim phải hót, lá phải xanh 
Lẽ nào vay mà không có trả 
Sống là cho đâu chỉ nhận riêng mình 
Một nhà thơ đã từng viết như vậy song chỉ đến khi đọc truyện ngắn “Lặng lẽ Sa 
Pa” của Nguyễn Thành Long, tiếp xúc với các nhân vật trong tác phẩm đặc biệt là anh 
thanh niên ta mới thấy thấm thía hơn ý nghĩa của những vần thơ trên. Anh thanh niên 
trong tác phẩm là người có những phẩm chất đáng quí: cởi mở, hiếu khách, yêu công 
việc, khiêm tốn và có phong cách thật đẹp. 
15. Nguyễn Thành Long là một cây bút có tên tuổi về truyện ngắn được nhiều 
bạn đọc ưa thích. Các tác phẩm của ông thường phản ánh các cuộc sống sôi động đang 
diễn ra hàng ngày, hàng giờ trên đất nước. Truyện ngắn “Lặng lẽ Sa Pa” là truyện 
ngắn như vậy. Truyện đã khắc hoạ được chân dung của người lao động mới, đó là anh 
thanh niên với những phẩm chất đáng quí: cởi mở, hiếu khách, yêu công việc, khiêm 
tốn và có phong cách thật đẹp. 
16.Cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước của nhân dân ta đã góp thêm những 
trang vàng vào lịch sử dân tộc. Đã có rất nhiều văn nghệ sẽ đã có được cảm hứng sáng 
tác từ đề tài này. Chính vì vậy đây cũng là giai đoạn văn học có nhiều thành công góp 
phần làm rạng rỡ nền văn học nước nhà. "Những ngôi sao xa xôi" của nữ tác giả Lê 
Minh Khuê là một trong những đóng góp như vậy. Nhân vật chính của tác phẩm là 
Phương Định - một cô gái đã để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng người đọc. 
17.Chúng ta đã từng biết đến hình ảnh những chiến sĩ lái xe Trường Sơn qua 
tác phẩm "Bài thơ về tiểu đội xe không kính" của Phạm Tiến Duật. Họ là những chiến 
sĩ trẻ trung sôi nổi can trường mang trong mình khát vọng thống nhất non sông. Và 
một lần nữa chúng ta lại được gặp hình ảnh những con người gan dạ trẻ trung trên 
tuyến đường Trường Sơn qua tác phẩm "Những ngôi sao xa xôi" của Lê Minh Khuê. 
Đó là ba cô gái nhỏ nhắn xinh xắn trong một tổ trinh sát mặt đường. Nhân vật chính 
trong tác phẩm và cũng là người kể chuyện là Phương Định - một cô gái Hà Nội. 
Nhân vật đã để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng đông đảo bạn đọc. 
18.Trong vô số những nạn nhân của xã hội phong kiến có một tầng lớp mà hết 
thảy các nhà văn nhân đạo đều đau sót trân trọng và tập chung viết về họ đó là người 
phụ nữ. trong số những tác phẩm viết về đề tài này nổi bật nhất phảI kể đến truyện 
Kiều của Nguyễn Du ở cuối thế kỉ 18 đầu thế kỉ 19. Nhân vật Thuý Kiều là điển hình 
cho những người phụ nữ tài sắc vẹn toàn, đức hạnh thanh cao nhưng lại bị cuộc đời 
vùi dập, xô đẩy vào những đau thương bất hạnh. Ta sẽ thấy rõ điều đó qua các đoạn 
trích: “Chị em Thuý Kiều”, “Mã giám Sinh mua Kiều”, “Kiều ở lầu Ngưng Bích”. 
19. Là cây bút chuyên về truyện ngắn ,trong chiến tranh Lê Minh Khuê viết về 
cuộc sống chiến đấu của tuổi trẻ ở tuyến đường Trường Sơn . “Những ngôi sao xa 
xôi” là tác phẩm đầu tay của bà ,được viết năm 1971 giữa lúc cuộc kháng chiến chống 
Mỹ của dân tộc đang diễn ra rất ác liệt.Truyện giúp ta hiểu hơn về cuộc sống của 
những cô gái thanh niên xung phong trên một cao điểm ở tuyến đường Trường Sơn . 
20.Gấp lại truyện ngắn “Lặng lẽ Sa pa ”của Nguyễn Thành Long lòng ta cứ xao 
xuyến vấn vương trước vẻ đẹp của những con người ,trước những tình cảm chân 
thành, nồng hậu trong một cuộc sống đầy tin yêu .Dù được miêu tả ít hay nhiều nhân 
vật nào của “Lặng lẽ Sa pa” cũng hiện lên với nét cao quí đáng khâm phục .Trong đó 
anh thanh niên làm công tác khí tượng kiêm vật lý địa cầu đã để lại cho chúng ta nhiều 
ấn tượng khó phai mờ . 
21.Kim Lân là nhà văn có vốn sống vô cùng phong phú và sâu sắc về nông 
thôn Việt Nam.Các sáng tác của ông đều xoay quanh cảnh ngộ và sinh hoạt của người 
nông dân . Văn bản “Làng” đươc sáng tác vào thời kỳ đầu của cuộc kháng chiến 
chống thực dân Pháp ,với nhân vật chính là ông Hai ,một lão nông hiền lành ,yêu làng 
,yêu nước và gắn bó với kháng chiến . 
22. Khoảnh khắc giao mùa có lẽ là khoảnh khắc đẹp đẽ nhất của tự nhiên,nó 
gieo vào lòng người những rung động nhẹ nhàng khiến ta như giao hoà, đồng điệu 
.Khi chúng ta chưa hết ngỡ ngàng bởi một Xuân Diệu “tựa cửa nhìn xa nghĩ ngợi gì ” 
thì đã gặp một Hữu Thỉnh tinh tế ,sâu sắc đến vô cùng qua một thoáng “Sang Thu” . 
23. Cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu n¬ước của dân tộc ta là một bản anh hùng 
ca bất diệt.Trong những tháng năm sục sôi khí thế “Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước 
”ấy nhân dân Miền Bắc đã không tiếc sức người,sức của chi viện cho Miền Nam ruột 
thịt. Trong những đoàn quân điệp trùng nối nhau ra trận có chàng trai trẻ Phạm Tiến 
Duật .Anh được tôi luyện và trưởng thành trong chiến tranh và trở thành nhà thơ chiến 
sỹ .Thơ anh không cuốn hút người đọc bằng ngôn từ mượt mà,âm điệu du dương mà 
nó khiến người đọc say bằng chính sự tự nhiên,sống động,gân guốc,độc đáo và đậm 
chất lính tráng.“Bài thơ về tiểu đôi xe không kính” là một thi phẩm tiêu biểu cho hồn 
thơ đó . 
24.Trong văn học Việt Nam đã có không ít tác phẩm mang tên gọi truyền kỳ 
hoặc có tính chất truyền kỳ song được tôn vinh là “ thiên cổ kỳ bút” thì cho đến nay 
chỉ có một “Truyền kỳ mạn lục” của Nguyễn Dữ .“Chuyện người con gái Nam 
Xương” được rút trong tập những câu chuyện kỳ lạ đó . Nhân vật chính của tác phẩm 
là Vũ Nương đã để lại trong lòng người đọc niềm cảm thương sâu sắc. 
25. Huy Cận là một trong những nhà thơ tiêu biểu của phong trào Thơ Mới 
.Sau cách mạng ông nhanh chóng hoà nhập vào công cuộc kháng chiến vĩ đại và 
trường kì của dân tộc.Hoà bình lập lại,từng trang thơ Huy Cận ấm áp hơi thở của cuộc 
sống đang lên.Bài thơ “Đoàn thuyền đánh cá”được sáng tác ở Hòn Gai năm 1958 
nhân một chuyến đi thực tế dài ngày . Bài thơ thực sư là một bài ca ca ngợi cuộc sống 
của những con người lao động mới . 
26. Không biết tự bao giờ trăng đã trở thành nàng thơ,thành người bạn tri âm tri 
kỉ của biết bao tâm hồn thi sĩ .Với ánh sáng huyền diệu,với chu kì tròn khuyết lạ lùng, 
trăng đã gợi cho các thi nhân cổ kim nhiều thi tứ .Trong miền thơ mênh mang ấy, “ánh 
trăng ”của Nguyễn Duy như một lời tâm sự chân thành ,đã neo lại trong tâm hồn 
người đọc những tâm trạng riêng,những suy ngẫm riêng giàu trăn trở . 
27. Tình cảm gia đình, tình yêu đối với quê hương xứ sở là những tình cảm 
nguyên sơ nhưng cũng thiêng liêng nhất của con người Việt Nam. Lòng yêu thương 
con cái, ước mong thế hệ sau nối tiếp xứng đáng truyền thống của tổ tiên, dân tộc, quê 
hương là sự thể hiện cụ thể của tình cảm cao đẹp đó. Nhiều nhà thơ đã giãi bày những 
sắc thái tình cảm ấy lên trang giấy. Chúng ta bắt gặp trong bài thơ “nói với con” của 
tác giả Y Phương một cách diễn đạt mộc mạc, chân chất của người miền núi những lời 
tâm tình thiết tha, những lời dặn dò ân cần, chia sẻ của người cha đối với con lòng tự 
hào về con người và quê hương yêu dấu của mình. 
 
28. 
Cũng như mùa xuân, mùa thu luôn là đề tài gợi nhiều cảm xúc cho các thi 
nhân. Mỗi người lại có cách nhìn cách miêu tả rất riêng, mang đậm dấu ấn cá nhân 
của mình. Có nhà thơ, mùa thu là dáng liễu buồn, là màu áo mờ phai, là tiếng đạp lá 
vàng cuả con nai ngơ ngác. Hữu Thỉnh cũng góp vào tuyển tập thơ mủa thu của dân 
tộc 1 cái nhìn mới mẻ. Ông là nhà thơ viết nhiều, viết hay về những con người, cuôc 
sống ở nông thôn, về mùa thu. Những vẩn thơ thu của ông mang cảm xúc bâng 
khuâng vương vấn trước đất trời trong trẻo đang chuyển biến nhẹ nhàng. Điều này thể 
hiện rõ qua bài "Sang thu" đc ông sáng tác cuối năm 1977. 
 
29. Bước ra khỏi chiến tranh, mỗi người lính có một ngã rẽ riêng để trở về với 
cuộc đời thường nhật. Trong vô vàn cái bãng lặng lẽ trở về ấy, ta bắt gặp như vô tình 
cái bãng hình nhà văn Nguyễn Minh Châu. Trở về lặng lẽ, tiếp tục tìm tòi lặng lẽ, ngòi 
bút Nguyễn Minh Châu vẫn chứa đựng những khám phá mới mẻ, sâu sắc, vẫn mang 
cái nhìn từng trải chắc chắn của con người đã tôi luyện qua lò lửa chiến tranh. Chính 
bằng ngòi bút ấy, nhà văn đã dựng lên một “Bến quê” mang ý nghĩa triết lí, mang đầy 
trải nghiệm về một đời người. Có lẽ sẽ chẳng ai gấp lại trang sách “Bến quê” mà 
không cảm thấy một nỗi buồn bồi hồi, xúc động trào dâng. Có chút gì đó se sẽ buồn, 
có chút gì đó se sẽ xót xa, ân hận nhưng những cảm nhận sâu sắc về vẻ đẹp bình dị, 
gần gũi của quê hương thì vẫn còn lắng đọng mãi mãi trong sâu thẳm tâm hồn mỗi 
người đọc chúng ta. 
30. Chủ tịch Hồ Chí Minh - vị cha già kính yêu của dân tộc Việt Nam – đã 
cống hiến trọn đời mình vì sự nghiệp giải phóng đất nước. Người ra đi năm 1969, để 
lại biết bao nỗi thương nhớ và xót xa cho Tổ quốc. Có nhiều nhà thơ đã viết bài thơ 
tưởng nhớ về Bác, và “Viếng lăng Bác” của Viễn Phương là một trong những bài thơ 
xuất sắc nhất. Chúng ta hãy cùng đến với bài thơ để cảm nhận được cảm xúc ấy. 
31. Đã là người Việt nam, ai lớn lên mà chẳng mang theo, dù ít, dù nhiều hơi 
ấm của những lời ru, những lời yêu thương êm đềm khi xưa mẹ hát. Đã mang trong 
mình dòng máu Việt, ai mà chẳng có một góc tuổi thơ trong sang, hồn nhiên, chập 
chờn theo đôi cánh cò trắng ở nơi sâu thẳm hoài niệm, tâm hồn. Chế Lan Viên cũng 
vậy, ông cũng là người Việt Nam, dòng máu chảy trong huyết quản ông cũng mang 
tên Lạc Hồng, có lẽ vì thế, trong thơ ông, dù là suy ngẫm, dù là triết lí, ta vẫn gặp lời 
ru ầu ơ của mẹ, ta vẫn thấy kỉ niệm tuổi thơ nồng cháy, ta vẫn nghe trong gió thong 
thả nhịp vỗ cánh cò. Và “Con cò” là bài thơ tiêu biểu cho một hồn thơ như thế, một 
bài thơ mà chất triết lí, suy tưởng đã hoà làm một với những lời ca đẹp đẽ nhất ca ngợi 
tình mẹ, ca ngợi ý nghĩa của những lời hát ru với cuộc đời mỗi con người. 
33. "Tre xanh, xanh tự bao giờ, 
Chuyện ngày xưa đã có bờ tre xanh. 
Thân gầy guộc, lá mong manh 
Mà sao nên lũy nên thành tre ơi" 
("Tre Việt Nam" -Nguyễn Duy) 
Tên tuổi của Nguyễn Duy gắn liền với bài thơ "Tre Việt Nam". Với một giọng 
thơ mộc mạc chân tình, chất thơ sâu lắng, lời thơ như thủ thỉ, tâm tình, những tác 
phẩm của Nguyễn Duy đã để lại trong lòng người đọc những ấn tượng sâu sắc, đẹp đẽ. 
Bài thơ "Ánh trăng" là một trong những bài thơ hay của Nguyễn Duy được viết trong 
những năm đầu sau giải phóng. Cũng từ chất thơ ấy, giọng thơ ấy, nhà thơ đã đưa vào 
bài thơ những trải nghiệm, những triết lý của một cuộc đời chiến đấu, gắn bó với quê 
hương, cuộc sống. Qua đó, nhà thơ muốn gửi gắm đến mọi người một bài học về lòng 
ân nghĩa, thủy chung. 
34. Con cò là hình ảnh quen thuộc với làng quê Việt Nam tự bao đời. Chính vì 
thế mà từ lúc nào không biết, hình ảnh cò đã đi vào ca dao, dân ca Việt Nam một cách 
bình thường nhưng lại mang ý nghĩa sâu sắc biểu trưng cho hình tượng người phụ nữ 
Việt Nam chịu thương chịu khó. Và cũng có khi hình ảnh cò được mượn để ví cho 
thân phận người phụ nữ thấp bé trước xã hội phong kiến lúc bấy giờ. Cảm nhận từ 
tình mẹ thiêng liêng, cảm nhận vẻ đẹp sâu sắc của hình ảnh cò, tác giả Chế Lan Viên 
đã mượn chất liệu là những bài ca dao, dân ca Việt Nam để dệt nên bài thơ "Con cò" 
ca ngợi tình mẫu tử thiêng liêng và nỗi nhọc nhằn nuôi con khôn lớn của người phụ 
nữ, người mẹ. Bài thơ đã nhanh chóng được mọi người biết đến và trở thành một 
trong những tác phẩm tiêu biểu viết về tình mẹ. 
35. Nguyễn Thành Long là một trong những cây bút văn xuôi đáng chú ý trong 
những năm 60 – 70, chỉ chuyên viết về truyện ngắn và kí. “Lặng lẽ Sa Pa” là một 
truyện ngắn nhẹ nhàng có cốt truyện đơn giản nhưng thật thú vị và ẩn chứa bên trong 
nhiều ý vị sâu sắc. Tác phẩm như một bài thơ về vẻ đẹp trong cách sống và suy nghĩ 
của những con người lao động bình thường mà cao cả, những con người đầy quan 
tâm, đầy trách nhiệm đối với đất nước mà tiêu biểu là anh thanh niên làm công tác 
quan trắc khí tượng. Nhân vật anh thanh niên chỉ hiện ra trong chốc lát nhưng vẫn là 
điểm sáng nổi bật nhất của bức tranh về phẩm chất và tâm hồn tốt đẹp của con người 
mới trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc mà tác giả tập trung thể 
hiện. 
 
36. 
Cách 1 
- Chính Hữu là nhà thơ quân đội trưởng thành trong cuộc kháng chiến chống 
Pháp. 
- Phần lớn thơ ông hướng về đề tài người lính với lời thơ đặc sắc, cảm xúc dồn 
nén, ngôn ngữ hàm súc, cô đọng giàu hình ảnh 
- Bài thơ “Đồng chí” là một trong những bài thơ viết về người lính hay của 
ông. Bài thơ đã diễn tả thật sâu sắc tình đồng chí gắn bó thiêng liêng của anh bộ đội 
thời kháng chiến. 
Cách 2: 
Trong cuộc chiến tranh bảo vệ Tổ quốc vĩ đại, hình ảnh người lính mãi mãi là 
hình ảnh cao quý nhất, đẹp đẽ nhất. Hình tượng người lính đã đi vào lòng người và 
văn chương với tư thế, tình cảm và phẩm chất cao đẹp. Một trong những tác phẩm ra 
đời sớm nhất, tiêu biểu và thành công nhất viết về tình cảm của những người lính Cụ 
Hồ là “Đồng chí” của Chính Hữu. Bằng những rung động mới mẻ và sâu lắng, bằng 
chính sự trải nghiệm của người trong cuộc, qua bài thơ “Đồng chí”, Chính Hữu đã 
diễn tả thật sâu sắc tình đồng chí gắn bó thiêng liêng của anh bộ đội thời kháng chiến. 
 
37.- Huy Cận là nhà thơ nổi tiếng trong phong trào Thơ mới. Sau CM thơ Huy 
Cận tràn đầy niềm vui, niềm tin yêu cuộc sống mới. 
-Thiên nhiên vũ trụ là nguồn cảm hứng dồi dào trong thơ Huy Cận và nó mang 
những nét đẹp riêng. 
- Một trong những bài thơ được nhiều người yêu thích nhất là bài “ Đoàn 
thuyền đánh cá” được viết năm 1958 tại vùng biển Quảng Ninh. Với bút pháp lãng 
mạn kết hợp hiện thực và nhiều hình ảnh kì vĩ, tráng lệ ,bài thơ đã ca ngợi thiên nhiên 
vũ trụ và con người lao động trong cuộc sống mới ở miền Bắc thời kỳ xây dụng chủ 
nghĩa xã hội. 
38. Bài thơ “Đồng chí” ra đời vào đầu năm 1948, sau chiến dịch Việt Bắc của 
quân và dân ta đánh thắng cuộc tiến công quy mô lớn của thực dân Pháp cuối năm 
1947 lên khu căn cứ địa Việt Bắc. Nhà thơ Chính Hữu lúc đó là chính trị viên đại đội 
thuộc trung đoàn Thủ đô, cùng đơn vị của mình tham gia chiến đấu suốt chiến dịch. 
Đầu năm 1948 Chính Hữu viết bài thơ này. Bài thơ là kết quả của những trãi nghiệm 
thực va những cảm xúc sâu xa của tác giả với đồng đội trong chiến dịch Việt Bắc. Bài 
thơ nói về tình đồng đội, đồng chí thắm thiết, sâu nặng của những người lính cách 
mạng mà phần lớn họ xuất thân từ nông dân. Đồng thời bài thơ cũng thể hện lên hình 
ảnh chân thực, giản dị mà cao đẹp của anh bộ đội trong thời kì đầu của cuộc kháng 
chiến chống thực dân Pháp còn rất khó khăn thiếu thốn. 
39. Phạm Tiến Duật là nhà thơ trẻ và lớn lên “trong sắc áo của anh bộ đội 
Trường Sơn” giữa những ngày ác liệt nhất của cuộc chiến tranh nhân dân chống 
Mỹ.Tiếng thơ Phạm Tiến Duật hình thành và lớn lên với những bài thơ “ Trường Sơn 
đông-Trường Sơn