Cảm nhận về bài thơ Thương vợ của nhà thơ Tú Xương

Cảm nhận về bài thơ Thương vợ của nhà thơ Tú Xương 
I/Mở bài 
 
- Tú Xương là nhà thơ hiện thực trào phúng xuất sắc của nền văn học Việt Nam 
cuối thế kỉ XIX – đầu thế kỉ XX đồng thời cũng là tác giả của những vần thơ trữ 
tình đằm thắm , thiết tha . 
 
- “Thương vợ” là một sáng tác tiêu biểu cho bút pháp trữ tình trong thơ Tú Xương. 
 
- Bài thơ đã khắc họa chân dung bà Tú vất vả đảm đang , giàu đức hi sinh và bộc 
lộ sự cảm thông , lòng yêu thương trân trọng ngợi ca người vợ của nhà thơ . 
 
II/Thân bài 
 
1/ Giới thiệu chung 
 
- Trong thơ trung đại Việt Nam , các nhà thơ –nhà nho ít khi viết về cuộc sống tình 
cảm đời tư của mình , càng hiếm khi viết về người vợ . Thơ văn xưa coi trọng mục 
đích giáo huấn , dùng văn thơ để dạy đời , tỏ chí “văn dĩ tải đạo” , “thi dĩ ngôn 
chí” , với những đề tài phổ biến như : chí làm trai , nợ công danh , chí kinh bang tế 
thế hoặc những ưu tư về thời cuộc … 
 
- Cũng trong xã hội xưa , vị thế cảu người phụ nữ ít được coi trọng , thậm chí còn 
bị coi rẻ . 
 
- Tú Xương thì khác . Ông có nhiều bài thơ viết về vợ với những câu đầy thương 
mến , hóm hỉnh : 
 “Có một cô lái , nuôi một thầy đồ , 
Quần áo rách rưới , ăn uống xô bồ” 
 
Đây là lời đáp của bà Tú khi được ông Tú hỏi về câu đối vừa mới viết : 
 
“ Thưa rằng hay thực là hay , 
Không hay sao lại đỗ ngay tú tài , 
Xưa nay em vẫn chịu ngài” 
 
- Trong một loạt bài thơ Tú Xương viết về vợ , Thương vợ được coi là tác phẩm 
tiêu biểu hơn cả . Bài thơ thể hiện cả hai mặt trong thơ Tú Xương , vừa ân tình vừa 
hóm hỉnh . 
 
- Thương vợ được làm theo thể thất ngôn bát cú Đường luật nhưng ngôn ngữ rất 
sinh đọng tự nhiên , mang đậm sắc thái dân gian , mang nét riêng độc đáo của thơ 
Tú Xương . 
 
2/ Hai câu đề : 
 
Quanh năm buôn bán ở mom sông , 
Nuôi đủ năm con với một chồng . 
 
- Câu thơ mở đầu cất lên thật tự nhiên , dường như không chút gọt giũa mà nói 
được bao điều về hình ảnh và công việc làm ăn của bà Tú . 
 
- Từ “quanh năm” diễn tả sự triền miên về thời gian , từ ngày này sang ngày khác , 
tháng này qua tháng khác và năm nào cũng vậy , bất kể mưa nắng , sớm trưa . 
Trong khoảng thời gian không ngơi nghỉ đó , bà Tú phải miệt mài với công việc 
“buôn bán” . Đó chỉ là kiểu buôn thúng bán mẹt , lời lãi chẳng được bao nhiêu ở 
chốn đầu sông cuối bãi . 
 
- Hai từ “mom sông” cụ thể hóa không gian làm việc của vợ ông Tú , đó là nơi có 
thế đất hiểm trở , là doi đất nhô ra , ba bề là nước , khá chênh vênh nguy hiểm . 
 
- Tú Xương đã quan sát , thấu hiểu cho nỗi vất vả của người vợ . Bởi vậy , ẩn sau 
mỗi lời thơ nôm na bình dị là một niềm cảm thông , thương mến sâu lắng . Với 
người vợ , một lời cảm thông như vậy của chồng cũng đủ để bù đắp cho bao nỗi 
đắng cay . 
 
- Câu thơ thứ hai nêu lên căn nguyên sự vất vả của bà Tú . Bà phải gánh trên vai 
một trách nhiệm nặng nề “ nuôi đủ năm con với một chồng” . Phải chăm sóc , nuôi 
nấng một đàn con đông đảo năm đứa đã đủ cực nhọc lắm rồi . Vậy mà bà còn phải 
nuôi thêm cả đức ông chồng . Ai cũng biết ông Tú tài cao nhưng phận thấp , thành 
ra ông chí khí uất . Tám lần ông đi thi chỉ mong bia đá bảng vàng nhưng rút cục đi 
không lại trở về không bởi thơ văn ông quá sắc sảo . Ông lại phải hằng ngày 
chứng kiến bao cảnh trái tai gai mắt “ con khinh bố”, “vợ chửi chồng” , bao điều 
lố lắng của xã hội dở ta dở tây đương thời . Tú Xương luôn day dứt về sự đời ô 
trọc . Cảnh chung niêm riêng khiến ông Tú rất kĩ tính , khó tính . Ấy vậy mà bà Tú 
vẫn “ nuôi đủ” . Công lao to lớn của bà nằm ở hai chữ “nuôi đủ” này . Bà Tú thắt 
lưng buộc bụng , tần tảo quanh năm không chỉ đáp ứng đủ nhu cầu về vật chất của 
một đại gia đình đông đảo mà bà còn phải sống lựa , chăm lo cho nhu cầu tinh 
thần vốn cao sang , tài tử của ông Tú . Sự đảm đang , khéo léo cảu bà thể hiện ở 
việc lựa ông Tú mà sống , khéo chiều sự khó tính khó nết của ông sao cho trong 
ấm ngoài êm . 
 
- Hai câu thơ đầu đã đặc tả sự nhẫn nại , đảm đang của bà Tú trước gánh nặng gia 
đình . Qua đó nhà thơ gián tiếp bày tỏ sự biết ơn đối với người vợ tần tảo của 
mình . 
 
3/Hai câu thực 
 
Lăn lội thân cò khi quãng vắng , 
Eo sèo mặt nước buổi đò đông . 
 
- Hai câu thơ đã cụ thể hơn tính chất , đặc thù công việc cảu bà Tú . Cách đảo ngữ 
“ lặn lội thân cò” , “ eo séo mặt nước” tô đậm chân dung cực nhọc , lam lũ , bươn 
chải của bà . 
 
- Nhà thơ mượn hình ảnh ẩn dụ “thân cò” trong ca dao để ví von với thân phận , 
cuộc đời người vợ của mình . Con cò trong ca dao cực khổ , bất hạnh vô cùng : 
 
“ Cái cò lặn lội bờ sông –Gánh gạo nuôi chồng tiếng khóc nỉ non” 
“Cái cò đi đón cơn mưa – Tối tưm mù mịt ai đưa cò về” 
“ Cái cò mà đi ăn đêm – Đậu phải cành mềm lộn cổ xuống ao” 
 
- Nhà thơ đã đồng nhất thân phận bà Tú với thân phận của những người lao động 
vất vả , lam lũ . Thân cò còn gợi dáng vẻ bé nhỏ , gầy gò , đáng thương tội nghiệp 
của người vợ ông Tú . 
 
- Bà Tú bé nhỏ yếu ớt thế mà phải một mình thân gái dặm trường , đi làm qua 
những nơi “ quãng vắng” . Khi khỏe thì không sao nhưng khi trái gió rở trời , sảy 
chân bất kì thì không biết bà Tú sẽ gặp nguy hiểm chừng nào . Thế mới thâm thía 
câu ‘Buôn có bạn , bán có phường” . Câu thơ mang sức nặng của tấm lòng thương 
cảm mà ông Tú dành cho vợ . 
 
- Bà Tú không chỉ dấn thân những chỗ đồng không mông quạnh mà còn phải chen 
chân trên những chuyến đò đông , phải chịu những tiếng “eo sèo”, những lời qua 
tiếng lại cò kè mặc cả , có lườm nguyt chê bôi xô bồ . Đò đông gợi ra sự hiểm 
nguy , xô đẩy , chen chúc . vậy là “ cô gái nhà dòng” vì lấy ông Tú mà buộc phải 
nhắm mắt đưa chân quên đi lời mẹ dặn “ Sông sâu chớ lội đò đầy chớ qua” , phải 
lăn lôn giữa chốn đời phàm tục để kiếm miếng cơm manh áo nuôi gia đình . 
 
- Hai câu thơ chú trọng vào việc miêu tả nỗi vất vả , sự đảm đang của bà Tú . Ẩn 
sau câu chữ vẫn là tấm lòng nhà thơ với cái nhìn thương cảm , ái ngại , biết ơn , 
trân trọng . 
 
4/Hai câu luận 
 
Một duyên hai nợ âu đành phận , 
Năm nắng mười mưa dám quản công . 
 
- Hai câu luận là lời ông Tú nhập thân vào bà Tú để than thở giùm vợ . Nhà thơ 
dùng nghệ thuật đối , các khẩu ngữ và những thành ngữ dân gian “ một duyên hai 
nợ” , “năm nắng mười mưa” , “ âu đành” , “dám quản” để bộc lộ nỗi lòng ấy . 
 
- Duyên và nợ là hai khái niệm đối lập nhau . Theo cách hiểu dân gian , duyên là 
đieuf tốt đẹp , là sự hòa hợp tự nhiên , còn nợ là gánh nặng , là trách nhiệm mà con 
người ta bị vướng mắc phải . Duyên là sự may mứn , còn nợ là sự rủi ro . Ở đây , 
khi lấy ông Tú , may mắn bà Tú chỉ hưởng có một mà rủi ro lại gấp đôi , tức là 
sung sướng thì ít ỏi mà khổ cực thì lại nhiều . 
 
- Dù vậy , bà coi đó là cái phận , cái định mệnh mà ông trời đã áp đặt sẵn cho 
mình . Vì thế , bà cam chịu , chấp nhận , không kêu ca mà âm thầm chịu đựng . Bà 
sẵn sàng vượt qua “ năm nắng mười mưa” – những nỗi khó khăn tăng cấp chồng 
chất , bà dám “ quản công” , tự nguyện gánh vác trách nhiệm chăm lo gia đình . 
 - Hai câu thơ như một tiếng thở dài của bà Tú . Dù vất vả trăm điều nhưng bà vẫn 
âm thầm chịu đựng , vượt lên . Phảo chăng đó cũng chính là đức hi sinh – vẻ dẹp 
truyền thống cảu người phụ nữ Việt Nam ? 
 
5/Hai câu kết . 
 
Cha mẹ thói đời ăn ở bạc 
Có chồng hờ hững cũng như không 
 
- Hai câu thơ vẫn là lời Tú Xương nhập thân vào bà Tú để chửi , để rủa chính thói 
đời bạc bẽo , trách cứ sự vô tích sự của mình . 
 
- Thói đời là những nếp cư xử ,hành động xấu chung mà người đời hay mắc phải . 
Thói đời mà Tú Xương muốn nói đến ở đây là tư tưởng trọng nam khinh nữ , là 
thói vô tâm cảu các ông chồng với vợ . Thói xấu ấy cũng đã thấm vào người ông 
Tú , khiến ông ăn ở bạc với vợ , sống thiếu trách nhiệm , đổ mọi gánh nặng lên đôi 
vai người vợ . Như vậy , ông Tú không chỉ chửi chung thói đời mà còn chửi chính 
bản thân mình . 
 
- Đây là lời chửi mang đặc trưng riêng của Tú Xương . Nhà thơ dùng lời ăn tiếng 
mói của dan gian “ cha mẹ” – một cách chửi có gọng điệu chanh chua nanh nọc , 
gay gắt , quyết liệt , lôi cả gốc rễ tông giống của vấn đề ra mà chửi . Đó chính là 
biểu hiện của cá tính sắc sảo Tú Xương . 
 
- Câu thơ cuối cùng là một lời rủa . Nhà thơ thay vợ mà rủa rằng có chồng mà 
chồng hờ hững thì còn tệ hơn cả không có chồng . Có thể hiểu câu đó nghĩa là ông 
chồng mà sống vô tích sự , vô trách nhiệm với gia đình thì ông ta sống cũng như 
chết rồi . 
 - Hai câu thơ cuối là một cách chuộc lỗi đặc biệt của nhà thơ với vợ . Lời thơ giản 
dị pha lẫn nụ cười trào phúng mà vẫn chân chất , thấm thía tấm lòng thương vợ 
đáng quy trọng . 
 
III/ Kết bài . 
 
- Thương vợ là bài thơ ngắn gọn , súc tích , có ngôn ngữ giản dị , giọng thp ân 
tình , hóm hỉnh đã khắc họa chân dung bà Tú – người vợ tảo tần đảm đang , chịu 
thương chịu khó , giàu dức hi sinh vì chồng con , mang vẻ đẹp truyền thống cảu 
người phụ nữ Việt Nam . 
 
- Tác phẩm cũng bộc lộ sự cảm thông , trân trọng biết người vợ sâu sắc của nhà 
thơ Tú Xương . 
 
- Đây là bài thơ tiêu biểu cho bút pháp trữ tình trong thơ Tú Xương .