Chuyên đề Phương pháp dạy học chính tả cho học sinh Tiểu học

Chủ đề 4
PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC CHÍNH TẢ CHO HỌC SINH TIỂU HỌC
Hoạt động 1. xác định mục tiêu, nhiệm vụ của phân môn
Chính tả
Thông tin cơ bản
Mục tiêu, nhiệm vụ của phân môn Chính tả quy định nội dung và phương
pháp dạy học chính tả. Mức độ thành công trong dạy học chính tả sẽ được
đánh giá bằng cách đối chiếu kết quả đạt được với mục tiêu, nhiệm vụ của
phân môn. Chính vì vậy, xác định mục tiêu, nhiệm vụ của phân môn Chính
tả là việc làm cần thiết trước khi tìm hiểu nguyên tắc, nội dung, phương
pháp dạy học Chính tả.
1. Mục tiêu của phân môn Chính tả là sự cụ thể hoá mục tiêu của môn
Tiếng Việt ở bậc Tiểu học: hình thành và phát triển ở học sinh năng lực sử
dụng tiếng Việt (đặc biệt là kĩ năng viết); góp phần rèn luyện cho học sinh
những thao tác tư duy cơ bản; cung cấp cho học sinh những hiểu biết sơ
giản về tự nhiên và xã hội để góp phần giáo dục và hình thành nhân cách
cho học sinh.
2. Phân môn Chính tả có nhiệm vụ cơ bản là giúp học sinh nắm vững quy
tắc chính tả, hình thành kĩ năng chính tả. Ngoài ra, phân môn Chính tả còn
có nhiệm vụ rèn cho học sinh một số phẩm chất tốt như: tính cẩn thận,
chính xác; bồi dưỡng cho học sinh lòng yêu quý tiếng Việt và chữ viết của
tiếng Việt.
Hoạt động tìm hiểu mục tiêu, nhiệm vụ của phân môn Chính tả gồm có hai
hoạt động cụ thể (2 nhiệm vụ):
- Tìm hiểu mục tiêu của phân môn Chính tả.
- Tìm hiểu nhiệm vụ của phân môn Chính tả.
Nhiệm vụ của hoạt động 1
Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu mục tiêu của phân môn Chính tả
1. Làm việc cá nhân: Đọc thông tin cho hoạt động 1 và các TLTK sau đây
để tìm hiểu mục tiêu của phân môn Chính tả (sự cụ thể hoá các mục tiêu
của môn Tiếng Việt ở phân môn Chính tả):
- Giáo trình Phương pháp dạy học Tiếng Việt 1
- Tiếng Việt lớp 1, 2, 3, 4, 5 (sách giáo viên - tập 1, phần lời giới thiệu)
- Hỏi đáp về dạy học Tiếng Việt 2
- Hỏi đáp về dạy học Tiếng Việt 3
2. Hoạt động tập thể
- Thảo luận nhóm về mục tiêu của phân môn Chính tả.
- Đại diện các nhóm trình bày kết quả thảo luận.
3. Giáo viên cung cấp thông tin về mục tiêu của phân môn Chính tả.
Nhiệm vụ 2: Tìm hiểu nhiệm vụ của phân môn Chính tả
1. Làm việc cá nhân: Đọc các tài liệu tham khảo như ở nhiệm vụ 1, tìm
hiểu về nhiệm vụ của phân môn Chính tả.
2. Hoạt động tập thể
- Thảo luận nhóm về nhiệm vụ của phân môn Chính tả.
- Đại diện các nhóm trình bày kết quả thảo luận.
3. Giáo viên cung cấp thông tin về nhiệm vụ của phân môn Chính tả.
Đánh giá hoạt động 1
Sinh viên thực hiện các yêu cầu dưới đây:
1. Nêu mục tiêu của phân môn Chính tả.
2. Phân tích sự thể hiện mục tiêu của phân môn Chính tả qua việc xác định
mục đích yêu cầu của một bài học chính tả cụ thể.
3. Xác định nhiệm vụ của phân môn Chính tả.
4. Phân tích nhiệm vụ của phân môn Chính tả thể hiện qua một bài chính tả
cụ thể.
Hoạt động 2. tìm hiểu các nguyên tắc dạy học Chính tả
thông tin cơ bản
Nguyên tắc dạy học Chính tả là sự vận dụng và cụ thể hoá các nguyên tắc
dạy học tiếng Việt nói chung cho phù hợp với nhiệm vụ của phân môn.
Trong dạy học Chính tả, cần chú ý tới ba nguyên tắc chung là: phát triển lời
nói, phát triển tư duy, tính đến đặc điểm của học sinh.
Ngoài ra, với riêng phân môn Chính tả, có thể kể tới một nguyên tắc đặc
thù là phối hợp phương pháp “tiêu cực” với phương pháp tích cực trong
dạy học Chính tả. Phương pháp tích cực là cách dạy giúp học sinh hình
thành một cách có ý thức hoặc không có ý thức những kĩ năng nói, viết
đúng ngay từ đầu. Phương pháp “tiêu cực” là cách dạy trong đó giáo viên
giúp học sinh phát hiện các lỗi sử dụng lời nói, phân tích lỗi, chữa lỗi, từ đó
giúp các em tránh được các lỗi sử dụng lời nói. ở phân môn Chính tả,
nguyên tắc này giữ vai trò quan trọng, vì có tác dụng rất cao trong việc
phòng ngừa lỗi chính tả cho học sinh.
Nhiệm vụ của hoạt động 2
Nhiệm vụ 1: Phân tích sự vận dụng nguyên tắc phát triển lời nói trong
dạy học Chính tả
1. Làm việc cá nhân: Đọc các TLTK sau để tìm hiểu nguyên tắc phát triển
lời nói trong dạy học chính tả:
- Giáo trình Phương pháp dạy học Tiếng Việt 1 (phần Các nguyên tắc dạy
học tiếng Việt)
- Sách giáo viên Tiếng Việt (tập 1) lớp 2, 3 (phần Giới thiệu chung về phân
môn Chính tả)
- Hỏi đáp về dạy học Tiếng Việt 2, 3 (phần nói về phân môn Chính tả)
- Hỏi đáp về sách Tiếng Việt 1 (phần nói về phân môn Chính tả)
- Chữ viết và dạy chữ viết ở tiểu học (phần Các nguyên tắc dạy học chính
tả)
2. Hoạt động tập thể
- Thảo luận nhóm về sự vận dụng nguyên tắc phát triển lời nói trong dạy
học Chính tả
- Đại diện các nhóm trình bày kết quả thảo luận.
3. Giáo viên cung cấp thông tin về nguyên tắc phát triển lời nói trong dạy
học Chính tả.
Nhiệm vụ 2: Phân tích sự vận dụng nguyên tắc phát triển tư duy trong
phân môn Chính tả
1. Làm việc cá nhân: Đọc các TLTK như ở nhiệm vụ 1 để tìm hiểu về sự
vận dụng nguyên tắc phát triển tư duy trong phân môn Chính tả
2. Hoạt động tập thể:
- Thảo luận nhóm về các nội dung như nhiệm vụ 1.
- Đại diện các nhóm trình bày kết quả thảo luận.
3. Giáo viên cung cấp thông tin đầy đủ về nguyên tắc phát triển tư duy
trong dạy học Chính tả.
Nhiệm vụ 3: Phân tích sự vận dụng nguyên tắc tính đến đặc điểm của
học sinh trong dạy học chính tả.
1. Làm việc cá nhân: Đọc các TLTK như ở nhiệm vụ 1, tìm hiểu về sự vận
dụng nguyên tắc tính đến đặc điểm của học sinh trong phân môn Chính tả.
2. Hoạt động tập thể:
- Thảo luận nhóm về các nội dung như ở nhiệm vụ 1.
- Đại diện các nhóm trình bày kết quả thảo luận.
3. Giáo viên cung cấp thông tin về nguyên tắc tính đến đặc điểm của học
sinh trong dạy học Chính tả.
Nhiệm vụ 4: Phân tích các yêu cầu của nguyên tắc phối hợp phương
pháp tích cực và phương pháp “tiêu cực” trong dạy học Chính tả.
1. Làm việc cá nhân: Đọc các TLTK như ở nhiệm vụ 1, tìm hiểu về:
- Phương pháp tích cực và phương pháp “tiêu cực” trong dạy học chính tả.
- Các loại lỗi chính tả mà học sinh tiểu học hay mắc (các lỗi đại trà và các
lỗi cho từng phương ngữ).
- Biện pháp khắc phục các lỗi chính tả đó (các biện pháp thường được sử
dụng).
2. Hoạt động cá nhân
- Thảo luận nhóm về các nội dung như ở nhiệm vụ 1, đề xuất thêm biện
pháp chữa lỗi chính tả cho học sinh.
- Đại diện các nhóm trình bày kết quả thảo luận.
3. Giáo viên cung cấp thông tin về nguyên tắc phối hợp phương pháp tích
cực và phương pháp “tiêu cực” trong dạy học Chính tả.
4. Cả lớp xem băng hình trích đoạn một giờ dạy chính tả, phân tích sự
vận dụng các nguyên tắc chính tả được thể hiện trong bài.
Đánh giá hoạt động 2
Sinh viên thực hiện các yêu cầu dưới đây:
1. Phân tích các yêu cầu của nguyên tắc phát triển lời nói trong dạy học
Chính tả.
2. Phân tích sự vận dụng nguyên tắc phát triển lời nói trong một bài Chính
tả cụ thể.
3. Phân tích các yêu cầu của nguyên tắc phát triển tư duy trong dạy học
Chính tả.
4. Phân tích sự vận dụng nguyên tắc phát triển tư duy trong một bài chính
tả cụ thể.
5. Phân tích các yêu cầu của nguyên tắc tính đến đặc điểm của học sinh
trong dạy học Chính tả.
6. Phân tích sự vận dụng nguyên tắc tính đến đặc điểm của học sinh trong
một bài chính tả cụ thể.
7. Phân tích yêu cầu của nguyên tắc phối hợp phương pháp tích cực với
phương pháp “tiêu cực” trong dạy học Chính tả.
8. Phân tích sự vận dụng nguyên tắc phối hợp phương pháp tích cực với
phương pháp “tiêu cực” trong một bài chính tả cụ thể.
Hoạt động 3. Phân tích nội dung dạy học Chính tả
Thông tin cơ bản
Nội dung dạy học Chính tả là các kiến thức và kĩ năng chính tả được thể
hiện qua sự phân bố chương trình, sách giáo khoa, qua cấu trúc chung của
các bài học chính tả và các dạng bài học. Đặc biệt, trong chương trình tiểu
học không có tiết dạy riêng về lí thuyết chính tả, các kĩ năng chính tả đều
được hình thành qua việc thực hiện những nhiệm vụ cụ thể. Vì vậy, các bài
tập chính tả (bài tập chính tả âm, vần) giữ một vị trí quan trọng trong việc
hình thành và củng cố kĩ năng chính tả cho học sinh.
1. Chương trình phân môn Chính tả được phân bố ở cả 5 lớp của bậc Tiểu
học. ở lớp 1, nội dung dạy học chính tả chủ yếu là làm quen, gắn liền với
nhiệm vụ tập viết. Có thể chia nội dung dạy học chính tả ở lớp 2, 3, 4, 5
làm hai giai đoạn: giai đoạn 1 (lớp 2, 3) và giai đoạn 2 (lớp 4, 5). Trong
chương trình hiện hành có 3 dạng bài chính tả (đoạn - bài): tập chép, nghe -
viết và nhớ - viết (không còn dạng bài chính tả so sánh như ở chương trình
Cải cách giáo dục).
2. Các bài tập chính tả ở Tiểu học rất phong phú về số lượng và kiểu loại.
Hệ thống bài tập chính tả âm, vần gồm hai nhóm: nhóm bài tập chung cho
tất cả các học sinh tiểu học thuộc nhiều vùng miền khác nhau, và nhóm bài
tập chính tả dành cho học sinh từng vùng phương ngữ nhằm khắc phục
những lỗi chính tả đặc thù do ảnh hưởng của lối phát âm địa phương. Tùy
vào những căn cứ nhất định, có thể phân chia bài tập chính tả thành nhiều
loại khác nhau.
Hoạt động phân tích nội dung dạy học Chính tả bao gồm nhiệm vụ cụ thể:
- Tìm hiểu chương trình và sách giáo khoa dạy Chính tả.
- Tìm hiểu các dạng bài tập chính tả ở Tiểu học.
Nhiệm vụ của hoạt động 3
Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu chương trình và sách giáo khoa dạy Chính tả
1. Làm việc cá nhân: Đọc thông tin cho hoạt động 3 và các TLTK: Tiếng
Việt lớp 1, 2, 3 tập 1 (sách giáo viên), “Hỏi đáp về dạy học tiếng Việt 2, 3”,
tìm hiểu các nội dung sau:
- Chương trình dạy chính tả ở các lớp Tiểu học.
- Nêu cấu trúc chung của một bài học chính tả ở Tiểu học.
- Các dạng bài chính tả (đoạn bài) trong chương trình mỗi lớp.
2. Hoạt động tập thể
- Thảo luận nhóm về các nội dung như ở nhiệm vụ 1.
- Đại diện các nhóm trình bày kết quả thảo luận.
3. Giáo viên cung cấp thông tin về các nội dung đã tìm hiểu ở nhiệm vụ 1
và 2.
Nhiệm vụ 2: Phân tích các dạng bài tập có trong chương trình Chính
tả ở Tiểu học.
1. Làm việc cá nhân: Đọc sách giáo khoa Tiếng Việt lớp 1, 2, 3, 4, 5 để:
- Phân loại các bài tập chính tả trong sách giáo khoa Tiếng Việt theo một
tiêu chí nhất định (như: đối tượng học sinh cần rèn luyện, loại lỗi chính tả
cần khắc phục, hình thức bài tập...)
- Nhận xét về hệ thống bài tập chính tả âm vần.
2. Hoạt động tập thể
- Thảo luận nhóm về các nội dung như ở nhiệm vụ 1.
- Đại diện các nhóm trình bày kết quả thảo luận.
3. Giáo viên cung cấp thông tin về các nội dung đã tìm hiểu ở nhiệm vụ
1, 2.
Đánh giá hoạt động 3
Sinh viên thực hiện các yêu cầu dưới đây:
1. Phân tích chương trình phân môn Chính tả ở Tiểu học.
2. Nêu cấu trúc chung của các bài chính tả ở Tiểu học.
3. Nêu các dạng bài chính tả (đoạn bài) ở Tiểu học.
4. Nêu các dạng bài tập chính tả âm - vần có trong chương trình Chính tả
của một lớp ở bậc Tiểu học.
5. Đánh giá tác dụng rèn kĩ năng chính tả của các bài tập chính tả âm - vần
trong một bài học chính tả cụ thể.
Hoạt động 4. tổ chức dạy học Chính tả
Thông tin cơ bản
Việc tổ chức dạy học Chính tả được thể hiện qua các phương pháp, biện
pháp dạy học được sử dụng trong giờ chính tả, và thể hiện ở quy trình lên
lớp của một giờ chính tả.
1. Trong phân môn Chính tả cũng như trong các phân môn khác, hoạt động
dạy học thường sử dụng các phương pháp dạy học tiếng Việt đặc thù cho
phù hợp với đặc điểm của phân môn. Những phương pháp đó là: phân tích
ngôn ngữ, giao tiếp và rèn luyện theo mẫu. Các phương pháp này được vận
dụng phù hợp với đặc điểm của phân môn thông qua hệ thống các biện
pháp dạy học thích hợp
2. Một bài chính tả được thực hiện theo quy trình chung gồm có các bước:
kiểm tra bài cũ, dạy bài mới, củng cố, dặn dò. Bước dạy bài mới gồm có
các hoạt động giới thiệu bài, dạy bài mới (viết chính tả đoạn bài và làm bài
tập chính tả âm - vần).
Hoạt động tìm hiểu việc tổ chức dạy học chính tả gồm có hai hoạt động
(nhiệm vụ) cụ thể:
- Phân tích các phương pháp dạy học tiếng Việt thường được sử dụng trong
phân môn Chính tả.
- Xây dựng quy trình lên lớp một bài chính tả, thiết kế bài soạn và thực
hành tổ chức dạy học chính tả.
Nhiệm vụ của hoạt động 4
Nhiệm vụ 1: Phân tích các phương pháp dạy học tiếng Việt thường
được sử dụng trong giờ chính tả.
1. Làm việc cá nhân: Đọc thông tin cho hoạt động 4 và các TLTK sau:
Giáo trình phương pháp dạy học Tiếng Việt (phần Phương pháp dạy học
Tiếng Việt), Chữ viết và dạy chữ viết ở Tiểu học, tìm hiểu các nội dung sau:
- Sự vận dụng phương pháp phân tích ngôn ngữ trong hoạt động dạy học
chính tả.
- Sự vận dụng phương pháp giao tiếp trong hoạt động dạy học chính tả.
- Sự vận dụng phương pháp rèn luyện theo mẫu trong hoạt động dạy học
chính tả.
2. Hoạt động tập thể:
- Thảo luận nhóm về các nội dung như ở nhiệm vụ 1.
- Đại diện các nhóm trình bày kết quả thảo luận.
3. Giáo viên cung cấp thông tin về các nội dung đã thảo luận.
Nhiệm vụ 2: Xây dựng quy trình dạy bài chính tả, thực hành soạn -
giảng bài chính tả.
1. Làm việc cá nhân:
Đọc TLTK, xây dựng quy trình dạy - học chính tả
2. Hoạt động tập thể
- Thảo luận nhóm về:
+ Quy trình lên lớp một bài chính tả
+ Những điểm cần lưu ý khi tổ chức dạy mỗi kiểu bài chính tả (đoạn - bài)
+ Những điểm cần lưu ý khi tổ chức thực hiện các bài tập chính tả âm -
vần
- Đại diện các nhóm trình bày kết quả thảo luận.
3. Giáo viên cung cấp thông tin đầy đủ về quy trình lên lớp một bài chính
tả và các thông tin khác đã được tìm hiểu và thảo luận ở hoạt động 1, 2.
4. Sinh viên thực hành thiết kế bài soạn và tổ chức dạy một bài chính tả.
Đánh giá hoạt động 4
Sinh viên thực hiện các yêu cầu sau đây:
1. Phân tích sự vận dụng các phương pháp dạy học tiếng Việt trong phân
môn Chính tả (phương pháp phân tích ngôn ngữ, phương pháp giao tiếp,
phương pháp rèn luyện theo mẫu). Lấy ví dụ minh họa.
2. Nêu quy trình lên lớp chung cho một bài chính tả.
3. Thiết kế một bài dạy chính tả theo quy trình chung.
4. Thực hành dạy bài chính tả đã thiết kế, đánh giá tiết dạy, điều chỉnh quy
trình lên lớp tiết dạy đó (nếu cần).
5. Nêu những điểm cần lưu ý khi dạy phần Chính tả đoạn - bài ở các kiểu
bài khác nhau.
6. Nêu những điểm cần lưu ý khi hướng dẫn học sinh thực hiện các bài tập
chính tả âm - vần.
Thông tin phản hồi cho các hoạt động
Thông tin phản hồi cho hoạt động 1
Chính tả là phép viết đúng, là lối viết hợp với chuẩn, là hệ thống quy tắc về
cách viết thống nhất cho các từ của một ngôn ngữ, cách viết hoa tên riêng,
cách phiên âm tên riêng tiếng nước ngoài Chính tả là những quy ước của
xã hội trong ngôn ngữ nhằm làm cho người viết và người đọc hiểu thống
nhất nội dung của văn bản. Sự quy ước có tính chất xã hội trong chính tả
không cho phép vận dụng các quy tắc chính tả một cách linh hoạt có tính
chất sáng tạo cá nhân.
1. Mục tiêu của phân môn Chính tả
Cụ thể hoá mục tiêu của môn Tiếng Việt, phân môn Chính tả nhằm hình
thành ở học sinh kĩ năng sử dụng tiếng Việt, trong đó đặc biệt chú ý tới kĩ
năng viết (có kết hợp với kĩ năng nghe). Bên cạnh đó, Chính tả cung cấp
cho học sinh một số kiến thức về chữ viết như: cấu tạo chữ, vị trí dấu thanh,
quy tắc chính tả Phân môn Chính tả còn góp phần rèn luyện cho học sinh
các thao tác tư duy như phân tích, tổng hợp, thay thế, bổ sung, so sánh, khái
quát hoá, cung cấp cho học sinh những hiểu biết sơ giản về tự nhiên, xã
hội, về con người, văn hoá, văn học Việt Nam và nước ngoài để từ đó bồi
dưỡng lòng yêu cái đẹp, cái thiện, lòng trung thực, lòng tốt, lẽ phải và sự
công bằng trong xã hội; góp phần hình thành lòng yêu mến tiếng Việt và
thói quen giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt.
2. Sinh viên tự phân tích mục tiêu của phân môn Chính tả thể hiện
qua mục đích của một bài học chính tả cụ thể
3. Nhiệm vụ của phân môn Chính tả
Phân môn Chính tả có những nhiệm vụ chủ yếu sau đây:
3.1. Giúp học sinh nắm vững các quy tắc chính tả và hình thành kĩ năng
chính tả. Nói cách khác, phân môn Chính tả có nhiệm vụ giúp học sinh
hình thành năng lực và thói quen viết đúng chính tả: viết đúng chữ ghi âm
đầu, âm chính, âm cuối, viết dấu thanh đúng vị trí, tiến tới viết đẹp, viết
nhanh.
3.2. Rèn cho học sinh một số phẩm chất như tính cẩn thận, tinh thần
trách nhiệm với công việc, óc thẩm mĩ; bồi dưỡng cho các em lòng yêu
quý tiếng Việt và chữ viết tiếng Việt.
4. Sinh viên thực hành phân tích nhiệm vụ của phân môn Chính tả
thể hiện qua yêu cầu về kĩ năng và kiến thức, thái độ của một bài
chính tả cụ thể
Thông tin phản hồi cho hoạt động 2
1. Cơ sở khoa học và yêu cầu của nguyên tắc phát triển lời nói trong
dạy học Chính tả.
Nguyên tắc phát triển lời nói trong phân môn Chính tả xuất phát từ chức
năng của ngôn ngữ: là phương tiện giao tiếp quan trọng nhất của loài người,
và kéo theo đó là xuất phát từ mục tiêu quan trọng của môn Tiếng Việt: rèn
luyện cho học sinh các kĩ năng sử dụng tiếng Việt trong học tập và giao
tiếp. Đối với riêng phân môn Chính tả, mục tiêu chủ yếu là rèn luyện kĩ
năng viết cho học sinh.
Nguyên tắc này yêu cầu phải đặt các đơn vị ngôn ngữ đang được xem xét
vào trong hoạt động hành chức, tức là đặt đơn vị bé vào đơn vị lớn để xem
xét. Chẳng hạn, cần phải đặt chữ dễ viết sai hoặc dễ lẫn vào trong tổ hợp
chữ ghi tiếng, đặt tiếng cần luyện viết vào trong từ, từ vào trong câuVí
dụ, đặt tiếng dành vào từ dành dụm, tiếng giành vào từ tranh giành, giải
thích nghĩa của các tiếng đó trong từ, làm cho học sinh nhận ra mối quan hệ
giữa chữ và nghĩa, từ đó viết đúng chính tả trong từng trường hợp cụ thể.
Nguyên tắc này còn đòi hỏi giáo viên luôn phải tạo các tình huống, nhu cầu
giao tiếp và giao các nhiệm vụ học tập cho học sinh. Có thể thực hiện
nhiệm vụ này bằng cách đặt những câu hỏi về sự tương đồng, khác biệt
giữa các chữ, về nghĩa của các tiếng, các từ hoặc rút ra các quy tắc chính tả
hoặc bằng cách yêu cầu học sinh luyện viết đúng một số từ ngữ hay thực
hiện các bài tập viết chính tả đoạn bài / chính tả âm vần phù hợp với đặc
điểm phương ngữ của học sinh. Điều quan trọng là cần phải cho học sinh
thực hành thường xuyên và toàn diện để kĩ năng sử dụng lời nói, đặc biệt là
kĩ năng viết của các em được rèn luyện và nâng cao.
Để giúp học sinh rèn luyện kĩ năng chính tả một cách hiệu quả, cần phối
hợp cách dạy có ý thức và cách dạy không có ý thức. Cách không có ý thức
chủ trương dạy chính tả không cần biết đến các quy tắc chính tả, không cần
biết đến mối quan hệ giữa âm và chữ, giữa nghĩa và chữ, mà chỉ cần viết
đúng từng trường hợp chính tả cụ thể. Cách dạy này có tác dụng củng cố trí
nhớ, có phần mất nhiều thời gian, nhưng là cách dạy thích hợp với học sinh
ở giai đoạn đầu của bậc Tiểu học (lớp 1, đầu lớp 2). Cách có ý thức chủ
trương dạy chính tả bằng việc cung cấp cho học sinh các quy tắc chính tả,
mẹo chính tả, nghĩa của tiếng / từ. Trên cơ sở những hiểu biết đó, học
sinh luyện tập và từng bước hình thành các kĩ năng chính tả. Việc hình
thành kĩ năng chính tả bằng con đường có ý thức sẽ đạt được kết quả một
các mau chóng và vững chắc, gây được hứng thú cho học sinh. Đó là con
dường ngắn nhất và có hiệu quả cao. Cách dạy này thích hợp cho việc dạy
học sinh từ cuối lớp 2 trở lên.
2. Học sinh tự phân tích sự vận dụng nguyên tắc phát triển lời nói
trong một bài chính tả cụ thể
3. Sự vận dụng nguyên tắc phát triển tư duy trong dạy học Chính tả.
Nguyên tắc phát triển tư duy trong dạy học chính tả là sự vận dụng nguyên
tắc phát triển tư duy trong dạy học tiếng Việt nói chung cho phù hợp với
đặc điểm của phân môn.
Nguyên tắc phát triển tư duy trước hết yêu cầu giáo viên phải rèn luyện cho
học sinh các thao tác tư duy trong quá trình dạy tiếng. Đó là các thao tác
phân tích, tổng hợp, thay thế, bổ sung, lược bỏ, so sánh, khái quát hoá
Chẳng hạn, khi dạy học sinh phân biệt các hình thức ghi âm đầu g và gh,
giáo viên có thể hướng dẫn học sinh so sánh để tìm ra sự tương đồng về
cách phát âm, sự khác biệt về chữ viết và khái quát hoá từ các hiện tượng
cụ thể thành quy tắc chính tả. Vận dụng quy tắc chính tả đã khái quát được
bằng cách thay thế hoặc lược bỏ, bổ sung, học sinh có thể viết đúng nhiều
chữ ghi tiếng khác có âm đầu viết bằng g hoặc gh.
Nguyên tắc phát triển tư duy còn yêu cầu làm cho học sinh thông hiểu ý
nghĩa của các đơn vị ngôn ngữ, làm cho các em hiểu nội dung những điều
cần nói, viết và tạo điều kiện để các em thể hiện nội dung đó bằng các
phương tiện ngôn ngữ. Với phân môn Chính tả, điều này trước hết thể hiện
ở việc lựa chọn các bài viết chính tả (chính tả đoạn bài). Các bài viết chính
tả thường được trích từ bài tập đọc trước đó hoặc được biên soạn lại từ nội
dung của bài tập đọc đã học từ trước. Một số bài viết được chọn từ nguồn
khác, nhưng có nội dung dễ hiểu, gần gũi với vốn hiểu biết của học sinh.
Trong việc tổ chức dạy học, giáo viên gợi ý để các em hiểu hoặc tái hiện
nội dung bài viết, hiểu nội dung của từ hoặc tiếng khó trong bài.
Phân môn Chính tả không có các bài dạy riêng về lí thuyết, kĩ năng chính tả
được thể hiện qua các bài tập. Hệ thống bài tập chính tả phong phú về số
lượng, đa dạng về hình thức thể hiện, chính là phương tiện rất tốt để khuyến
khích học sinh, tạo hứng thú cho các em tham gia vào hoạt động giao tiếp
(chủ yếu là giao tiếp bằng các hoạt động viết chữ và liên quan đến nhiệm
vụ viết chữ). Chính những đặc điểm trên đây đã góp phần bồi dưỡng năng
lực tư duy cho học sinh, đáp ứng các yêu cầu của nguyên tắc phát triển lời
nói trong dạy học chính tả.
4. Sinh viên tự phân tích sự vận dụng nguyên tắc phát triển tư duy
trong một bài chính tả cụ thể
5. Phân tích các yêu cầu của nguyên tắc tính đến đặc điểm của học
sinh trong dạy học chính tả
Vì học sinh là nhân tố trung tâm trong dạy học tiếng Việt nên cần phải chú
ý đến đặc điểm của học sinh trong dạy học tiếng Việt nói chung, dạy học
chính tả nói riêng.
Chú ý đến đặc điểm của học sinh trước hết là chú ý tới đặc điểm tâm sinh lí.
Chính vì ở giai đoạn 1 (lớp 1, 2, 3) và giai đoạn 2 (lớp 4, 5), đặc điểm tâm,
sinh lí của học sinh có sự khác biệt nhất định nên việc lựa chọn nội dung và
biện pháp dạy học chính tả trong hai giai đoạn này mặc dù giống nhau về
căn bản, những cũng có khác nhau ít nhiều. Sự lựa chọn cách hình thành kĩ
năng chính tả cho học sinh giai đoạn 1 chủ yếu là theo con đường không ý
thức, còn ở giai đoạn 2 lại chủ yếu thông qua con đường có ý thức (giải
nghĩa từ/tiếng, cung cấp quy tắc chính tả để học sinh viết đúng chính tả) là
một trong những ví dụ về việc chú ý tới đặ__________c điểm tâm, sinh lí của học sinh
trong việc lựa chọn cách thức dạy học chính tả.
Một đặc điểm khác của học sinh cần đặc biệt chú ý trong phân môn Chính
tả là đặc điểm về ngôn ngữ. Với học sinh học tiếng Việt với tư cách là tiếng
mẹ đẻ, việc hình thành kĩ năng chính tả thuận lợi hơn so với những em học
tiếng Việt với tư cách là ngôn ngữ thứ hai. Nhưng ngay cả trong trường hợp
học sinh nói tiếng Việt rất thành thạo thì việc dạy chính tả cũng không hề
đơn giản. Điều này có lí do từ đặc điểm của chữ viết tiếng Việt. Chữ viết
tiếng Việt thuộc loại chữ ghi âm - loại chữ, về nguyên tắc, một âm được thể
hiện một chữ, và một chữ chỉ thể hiện một âm. Với chữ viết ghi âm, đọc thế
nào, viết thế ấy. Đây là đặc điểm hết sức thuận lợi cho việc rèn kĩ năng viết
chính tả. Chỉ cần rèn kĩ năng đọc, nghe đúng chính âm là có thể viết đúng
chính tả hầu hết các trường hợp. Tuy nhiên, trong thực tế, việc dạy chính tả
còn khó khăn không nhỏ. Bởi vì chữ viết được thể hiện theo chính âm
chuẩn, nhưng việc nói lại không theo chính âm chuẩn mà theo phương ngữ,
thậm chí là theo nhiều thổ ngữ khác nhau. Mỗi phương ngữ, thổ ngữ có sự
sai dị nhất định so với chính âm. Chính vì vậy, không thể thực hiện phương
châm “ nghe thế nào viết thế ấy” được. Do đó, dạy học chính tả theo khu
vực thực chất cũng là chú ý tới đặc điểm ngôn ngữ của học sinh. Phải xuất
phát từ tình hình thực tế mắc lỗi chính tả, từ sự ảnh hưởng tiêu cực của cách
phát âm đến chữ viết của học sinh từng vùng, miền để lựa chọn nội dung
rèn luyện phù hợp với học sinh ở từng địa phương.
Ví dụ:
- Đối với phương ngữ Bắc Bộ, trọng điểm chính tả là phân biệt các chữ âm
đầu: ch / tr; s / x; l / n, r / gi / d; các chữ ghi âm vần iu / ưu.
- Đối với phương Bắc Trung Bộ, trọng âm chính tả là phân biệt các dấu
thanh hỏi / ngã 
- Đối với phương ngữ Nam Bộ, trọng âm chính tả là phân biệt các chữ ghi
âm đầu v / d, các chữ ghi âm cuối n / ng; t / c, các chữ ghi vần iêu / iu, ươu
/ ưu 
Tuân theo nguyên tắc tính đến đặc điểm của học sinh, trước khi dạy, giáo
viên phải điều tra phát hiện các loại lỗi chính tả phổ biến của học sinh, từ
đó lựa chọn nội dung dạy học thích hợp (đặc biệt ở phần luyện viết đúng
trước khi viết chính tả đoạn - bài, và phần bài tập lựa chọn trong các bài tập
chính tả âm - vần). Cần tăng cường sự linh hoạt, sáng tạo trong giảng dạy:
có thể thay đổi, điều chỉnh nội dung giảng dạy cho phù hợp với đặc điểm
phương ngữ và trình độ chính tả của từng đối tượng học sinh cụ thể.
7. Trong dạy học chính tả, cần tuân theo nguyên tắc phối hợp phương
pháp tích cực với phương pháp “tiêu cực”.
Phương pháp tích cực là cách dạy giúp học sinh hình thành một cách có ý
thức hoặc không có ý thức những kĩ năng nói, viết đúng ngay từ đầu.
Phương pháp “tiêu cực” là cách dạy trong đó giáo viên giúp học sinh phát
hiện các lỗi sử dụng lời nói, phân tích lỗi, chữa lỗi, từ đó giúp các em tránh
được các lỗi