Đáp án đề nghị kỳ thi học sinh giỏi đồng bằng sông Cửu Long lần thứ 16 môn : ngữ văn

 SỞ GD & ĐT TRÀ VINH
TRƯỜNG THPT CHUYÊN TRÀ VINH.
ĐÁP ÁN ĐỀ NGHỊ KỲ THI HỌC SINH GIỎI
ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG LẦN THỨ 16
MÔN : NGỮ VĂN


Yêu cầu chung : 
Thí sinh nhận thức đúng yêu cầu của đề bài, biết làm bài văn nghị luận.
Bố cục mạch lạc, chặt chẽ, rõ ràng.
Bài viết sáng tạo, biết phát hiện vấn đề, diễn đạt tốt, cảm xúc tinh tế, lập luận chặt chẽ, có sức thuyết phục cao.

Yêu cầu cụ thể :
Thí sinh hoàn toàn tự do trong việc trình bày cách hiểu, suy nghĩ của mình, sau đây là những gợi ý :
Câu 1: 
Làm rõ ý nghĩa câu nói : 
Văn học nảy sinh từ đời sống, là lăng kính phản ánh hiện thực đời sống, gắn bó mật thiết với đời sống.
Những biến động của lịch sử xã hội thường tạo nên những chuyển biến trong lịch sử phát triển của văn học.
Đối chiếu với thực tế văn học, với đời sống bằng những dẫn chứng, những tác phẩm tiêu biểu.
Bình luận : 
 Câu nói khẳng định qui luật tất yếu về mối quan hệ tác động qua lại giữa hiện thực đời sống với văn học.
 Cách nói ngắn gọn, cô đọng, đạt hiệu quả nghệ thuật ; thể hiện cái nhìn đúng đắn, có chiều sâu, sắc sảo và giàu tính lí luận.
THANG ĐIỂM 
Điểm 6 : đáp ứng tốt các yêu cầu của đáp án.
Điểm 5 : đáp ứng tương đối tốt các yêu cầu của đáp án. Có thể còn một vài sai sót về diễn đạt.
Điểm 4 : đáp ứng được một nửa các yêu cầu trên. Mắc một số lỗi diễn đạt.
Điểm 2 : đáp ứng được 1/3 yêu cầu trên. Còn lỗi trong diễn đạt.
Điểm 0 : hoàn toàn lạc đề.
Câu 2 : 
Những nét chung của cảm hứng về quê hương đất nước :
a/ Cảm hứng về đất nước rộng lớn, giàu đẹp :
“ Bên kia sông Đuống”
+ Dòng sông Đuống lấp lánh mang vẻ đẹp tinh khôi, thơ mộng, bình yên.
+ Hình ảnh “ Xanh xanh bãi mía bờ dâu – Ngô khoai biên biết ” : vẻ đẹp màu mỡ, trù phú, tốt tươi.
+ “ Lúa nếp thơm nồng” : cuộc sống ấm no đầy đủ.
“ Đất nước ”:
+ Đất nước hiện lên với một không gian rộng lớn, rừng vàng biển bạc.
+ Đất nước được quy tụ bằng một loạt những cảnh đẹp, những địa danh gắn liền với đời sống dân tộc.

b/ Cảm hứng về đời sống văn hóa, lịch sử :
	+ “ Bên kia sông Đuống ” gợi lên những vẻ đẹp truyền thống văn hóa của con người Kinh Bắc nói riêng và của dân tộc Việt Nam nói chung.
	+ “ Đất nước” : Cảm hứng về đất nước được gợi lên từ những phong tục tập quán, từ chiều sâu văn hóa của dân tộc, chiều sâu lịch sử với những huyền thoại về Lạc Long Quân – Âu Cơ, về các vua Hùng, …
c/ Cảm hứng về nhân dân anh hùng, tình nghĩa : 
“ Bên kia sông Đuống ” : 
+ Hình ảnh bộ đội trở về “ Dao lóe giữa chợ - Gậy lùn cuối thôn ”.
+ Bà mẹ chiến sĩ đón bộ đội trong đêm, ấm áp tình quân dân kháng chiến.
“ Đất nước” : 
+ Đất nước do nhân dân đổ mồ hôi xây dựng, đổ xương máu đấu tranh ; khi có giặc không chỉ “ người con trai ra trận ” mà “ Ngày giặc đến nhà thì đàn bà cũng đánh ”; anh hùng còn thể hiện ở tinh thần quyết liệt trong căm thù và chiến đấu.
+ Tính đoàn kết trong xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc ; những con người say đắm trong tình yêu, biết quý trọng tình nghĩa.
Những nét riêng : 
“ Bên kia sông Đuống ” : 
+ Đất nước là quê hương Kinh Bắc cổ kính với những nét đặc trưng riêng về con người, văn hóa.
+ Lời thơ thiết tha, day dứt, sâu lắng, ngọt ngào, đậm chất Kinh Bắc.
“ Đất nước ” : tình yêu đất nước được cảm nhận chung qua ca dao, thần thoại, những giá trị gần gũi quanh ta và những giá trị thiêng liêng trong ta – những giá trị văn hóa tinh thần được truyền lại từ những thế hệ đã qua.
THANG ĐIỂM 

Điểm 6 : đáp ứng tốt các yêu cầu của đáp án.
Điểm 5 : đáp ứng hơn ½ yêu cầu của đáp án. Có vài sai sót về diễn đạt.
Điểm 4 : đáp ứng được 1/2 yêu cầu đáp án. Có thể còn vài sai sót về diễn đạt.
Điểm 2 : đáp ứng được 1/3 yêu cầu đáp án. Còn lỗi trong diễn đạt.
Điểm 0 : hoàn toàn lạc đề.

Câu 3 : 
Giải thích ý nghĩa của câu chuyện : 
Câu chuyện đưa ra hai sự chọn lựa sống trong cuộc đời : 
Sống ích kỷ, khép mình trong lớp vỏ cố hữu của bản thân.
Sống vị tha, hòa mình với cuộc đời, cống hiến cho đời.
→ Sống khép mình sẽ làm cho bản thân bị mục nát một cách vô nghĩa ; hòa mình với cuộc đời sẽ mang đến niềm vui cho bản thân và mọi người.
Phát biểu suy nghĩ của mình về ý nghĩa câu chuyện trên.
Câu chuyện là lời khuyên con người đừng bao giờ tự khép mình trong lớp vỏ chắc chắn để cố giữ sự nguyên vẹn vô nghĩa của bản thân mà hãy can đảm bước đi, âm thầm chịu nát tan để góp cho cánh đồng của cuộc đời những niềm vui mới (liên hệ thực tế ).
Từ xưa, trong các cuộc chiến tranh giữ nước, nhiều người anh hùng đã hy sinh hạnh phúc, tuổi xuân để cống hiến trọn vẹn cho quê hương để hôm nay đất nước được hòa bình. Đó là truyền thống quý báu được kết tinh từ bao thế hệ cho đến ngày nay.
Ngày nay, thế hệ chúng ta cần tiếp nối truyền thống ấy, lựa chọn cho mình cách sống đẹp, có ý nghĩa, có ích cho gia đình và xã hội.
Là học sinh, cần xác định cho mình một mục đích, lý tưởng sống tốt đẹp : mình vì mọi người, mọi người vì mình, cố gắng phấn đấu để đóng góp được nhiều hơn, tốt hơn cho đất nước, dân tộc.
THANG ĐIỂM 
Điểm 8 : đáp ứng tốt các yêu cầu của đáp án
Điểm 6 : đáp ứng hơn ½ yêu cầu của đáp án. Có thể còn vài sai sót nhỏ về diễn đạt.
Điểm 4 : nêu được 1/2 yêu cầu đáp án. Còn vài sai sót về diễn đạt.
Điểm 2 : nêu được 1/3 yêu cầu đáp án. Còn sai sót về diễn đạt.
Điểm 0 : hoàn toàn lạc đề.