Đáp án và biểu điểm đề thi học sinh giỏi Môn Ngữ Văn, Lớp 10 Trường THPT Cầm Bá Thước

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HÓA
 TRƯỜNG THPT CẦM BÁ THƯỚC
 **********

ĐÁP ÁN VÀ BIỂU ĐIỂM ĐỀ THI HỌC SINH GIỎI MÔN NGỮ VĂN, LỚP 10


GV ra đề và đáp án: Lê Thị Hồng Vân

Câu 1: 
a, Các từ mưa, gió, giông nghĩa gốc chỉ các hiện tượng thời tiết thường gây ra những đảo lộn trong cuộc sống con người. Trong sử dụng, chúng được chuyển để chỉ những tâm trạng đầy xung đột, mâu thuẫn v. v.. hay chỉ những đổi thay bất trắc của cuộc sống.
 Trong hai câu thơ này, tác giả đổi đi một chút những ẩn dụ quen thuộc, đặc biệt cùng lúc kết hợp cả mưa, gió, giông tạo nên hiệu quả diễn đạt cao, thể hiện thành công cái tâm trạng bị đảo lộn bất ngờ đầy bẽ bàng: tưởng yên bình thì lại gặp phải trái ngang, bất trắc; ngỡ như đã chắc được yêu thì lại gặp sự hững hờ, bạc bẽo … ( 1 điểm)
b, Sợi dây đàn nghĩa gốc chỉ một bộ phận trong cấu tạo của cây đàn- có đặc tính sẽ rung ngân thành âm nhạc trước những tác động nhỏ nhất. Trong sử dụng, tác giả đã chuyển để chỉ tâm hồn nhạy bén. Cách diễn đạt này giàu hình ảnh, mới lạ thể hiện một cách thấm thía nội dung suy nghĩ của nhà văn. ( 1 điểm)

Câu 2:
 Yêu cầu chung: HS biết cách viết bài nghị luận về một tư tưởng, đạo lí qua một số thao tác lập luận cơ bản và trình bày được suy nghĩ của bản thân một cách chân thành, sâu sắc.
 Yêu cầu cụ thể:
Về hình thức ( 2 điểm): Viết thành văn bản hoàn chỉnh, đảm bảo bố cục 
bài văn nghị luận, trình bày ý rõ ràng, diễn đạt trong sáng, giàu cảm xúc.
Về nội dung (6 điểm): Học sinh có thể nêu các ý cơ bản như sau:
 + Ích kỉ là chỉ biết, chỉ vì lợi cho riêng mình mà không biết đến người khác 
(1 điểm)
 + Tình bạn ( giữa con người với con người, giữa quốc gia với quốc gia…) luôn được xây đắp trên cơ sở bình đẳng, yêu thương, tôn trọng và quan tâm, chia sẻ. Bởi vậy, tình bạn không thể bền vững nếu người ta chỉ biết vì lợi ích của bản thân. Tính ích kỉ là thuốc độc giết chết tình bạn- câu nói của La Phôngten là hoàn toàn đúng . ( 3 điểm)
 + Từ suy nghĩ về ứng xử trong tình bạn có thể phát triển thành quan niệm sống tích cực: Sống là cho đâu chỉ nhận riêng mình; liên hệ bản thân (2 điểm)


Câu 3:
 Yêu cầu chung: HS biết làm bài nghị luận văn học, nắm được những kiến thức cơ bản nhất về Nguyễn Du và hiểu biết sâu sắc về bài thơ Đọc Tiêu Thanh kí.
 Yêu cầu cụ thể:
Về hình thức (2 điểm): Bố cục hợp lí, lập luận chặt chẽ, hành văn mạch
lạc, giàu cảm xúc, chữ viết rõ ràng, trình bày sạch đẹp.
Về nội dung (8 điểm): Học sinh có thể nêu các ý cơ bản như sau:
 + Tiếng khóc: Sự đau xót, biểu hiện trực tiếp lòng thương cảm của tinh thần nhân đạo. Trong bài thơ, tiếng khóc hướng tới nhiều đối tượng, thể hiện niềm thương cảm chân thành, trái tim nhân đạo, tâm sự u uẩn của nhà thơ (2 điểm)
 + Tiếng khóc bi thiết về con người và cuộc đời thể hiện qua bài thơ: (4 điểm)
Khóc vì thiên nhiên, cuộc đời biến thiên dâu bể.
Khóc vì thương nàng Tiểu Thanh tài sắc bị đọa đày, chết oan khốc.
Khóc cho chính mình phải chịu sự vần xoay của thời cuộc, day dứt vì nỗi 
cô đơn.
Tiếng khóc chung cho thân phận con người, nhất là những người tài hoa bị
vùi dập
+ Tiếng khóc à Hiện thực sâu sắc + Giá trị nhân đạo cao cả; Tác phẩm có
dung lượng nhỏ nhưng đã thể hiện được những vấn đề sâu sắc, lớn lao, giàu triết lí nhân sinh về con người, cuộc đời; Ngôn ngữ thơ tinh tế, hàm súc, từ ngữ đa nghĩa mang tính biểu tượng ( 2 điểm)

Lưu ý: Giám khảo dựa trên cơ sở đáp án, biểu điểm chấm bài linh hoạt, trân trọng những phát hiện, sáng tạo của học sinh.
( Hết)