Đề bài Giá trị nhân đạo trong “chuyện người con gái Nam Xương” của Nguyễn Dữ

Đề 1: Giá trị nhân đạo trong “chuyện người con gái Nam Xương” của Nguyễn Dữ

Dàn bài chi tiết
 A- Mở bài:
 - Từ thế kỉ XVI, xã hội phong kiến Việt Nam bắt đầu khủng hoảng, vấn đề số phận con người trở thành mối quan tâm của văn chương, tiếng nói nhân văn trong các tác phẩm văn chươngngày càng phát triển phong phú và sâu sắc.
 - “Truyền kì mạn lục” của Nguyễn Dữ là một trong số đó. Trong 20 thiên truyện của tập truyền kì, “chuyện người con gái Nam Xương” là một trong những tác phẩm tiêu biểu cho cảm hứng nhân văn của Nguyễn Dữ.
 B- Thân bài:
 1. Tác giả hết lời ca ngợi vẻ đẹp của con người qua vẻ đẹp của Vũ Nương, một phụ nữ bình dân
 - Vũ Nương là con nhà nghèo (“thiếp vốn con nhà khó”), đó là cái nhìn người khá đặc biệt của tư tưởng nhân văn Nguyễn Dữ.
 - Nàng có đầy đủ vẻ đẹp truyền thống của người phụ nữ Việt Nam: thuỳ mị, nết na. Đối với chồng rất mực dịu dàng, đằm thắm thuỷ chung; đối với mẹ chồng rất mực hiếu thảo, hết lòng phụ dưỡng; đói với con rất mực yêu thương.
 - Đặc biệt, một biểu hiện rõ nhất về cảm hứng nhân văn, nàng là nhân vật để tác giả thể hiện khát vọng về con người, về hạnh phúc gia đình, tình yêu đôi lứa:
 + Nàng luôn vun vén cho hạnh phúc gia đình.
 + Khi chia tay chồng đi lính, không mong chồng lập công hiển hách để được “ấn phong hầu”, nàng chỉ mong chồng bình yên trở về.
 + Lời thanh minh với chồng khi bị nghi oan cũg thể hiện rõ khát vọng đó: “Thiếp sở dĩ nương tựa và chàng vì có cái thú vui nghi gia nghi thất”
 Tóm lại : dưới ánh sáng của tư tưởng nhân vănđã xuất hiện nhiều trong văn chương, Nguyễn Dữ mới có thể xây dựng một nhân vật phụ nữ bình dân mang đầy đủ vẻ đẹp của con người. Nhân văn là đại diện cho tiếng nói nhân văn của tác giả.
 2. Nguyễn Dữ trân trọng vẻ đẹp của Vũ Nương bao nhiêu thì càng đau đớn trước bi kịch cuộc đời của nàng bấy nhiêu.
 - Đau đớn vì nàng có đầy đủ phẩm chất đáng quý và lòng tha thiết hạnh phúc gia đình, tận tuỵ vun đắp cho hạnh phúc đó lại chẳng được hưởng hạnh phúc cho xứng với sự hi sinh của nàng:
 + Chờ chồng đằng đẵng, chồng về chưa một ngày vui, sóng gió đã nổi lên từ một nguyên cớ rất vu vơ (Người chồng chỉ dựa vào câu nói ngây thơ của đứa trẻ đã khăng khăng kết tội vợ).
 + Nàng hết mực van xin chàng nói rõ mọi nguyên cớ để cởi tháo mọi nghi ngờ; hàng xóm rõ nỗi oan của nàng nên kêu xin giúp, tất cả đều vô ích. Đến cả lời than khóc xót xa tột cùng “Nay đã bình rơi trâm gãy,… sen rũ trong ao, liễu tàn trước gió,… cái én lìa đàn,…” mà người chồng vẫn không động lòng.
 + Con người ttrong trắng bị xúc phạm nặng nề, bị dập vùi tàn nhẫn, bị đẩy đến cái chết oan khuất
 à Bi kịch đời nàng là tấn bi kịch cho cái đẹp bị chà đạp nát tan, phũ phàng.
 3. Nhưng với tấm lòng yêu thương con người, tác giả không để cho con người trong sáng cao đẹp như nàng đã chết oan khuất.
 - Mượn yếu tố kì ảo của thể loại truyền kì, diễn tả Vũ Nương trở về để được rửa sạch nỗi oan giữa thanh thiên bạch nhật, với vè đẹp còn lộng lẫy hơn xưa.
 - Nhưng Vũ Nương được tái tạo khác với các nàng tiên siêu thực : nàng vẫn khát vọng hạnh phúc trần thế (ngậm ngùi, tiếc nuối, chua xót khi nói lời vĩnh biệt “thiếp chẳng thể về với nhân gian được nữa”.
 - Hạnh phúc vẫn chỉ là ước mơ, hiện thực vẫn quá đau đớn (hạnh phúc gia đình tan vỡ, không gì hàn gắn được).
 4. Với niềm xót thương sâu sắc đó, tác giả lên án những thế lực tàn ác chà đạp lên khát vọng chính đáng của con người.
 - XHPK với những hủ tục phi lí (trọng nam khinh nữ, đạo tòng phu,…) gây bao nhiêu bất công. Hiện thân của nó là nhân vật Trương Sinh, người chồng ghen tuông mù quáng, vũ phu.
 - Thế lực đồg tiền bạc ác (Trương Sinh con nhà hào phú, một lúc bỏ ra 100 lạng vàng để cưới Vũ Nương). Thời này đạo lí đã suy vi, đồng tiền đã làm đen bạc tình nghĩa con người.
 à Nguyễn Dữ tái tạo truyện cổ Vợ chàng Trương, cho nó mạng dáng dấp của thời đại ông, XHPKVN thế kỉ XVI.
C- Kết bài:
 - “Chuyện người con gái Nam Xương” là một thiên truyền kì giàu tính nhân văn. Truyện tiêu biểu cho sáng tạo của Nguyễn Dữ về số phận đầy tính bi kịch của người phị nữ trong chế độ phong kiến.
- Tác giả thấu hiểu nỗi đau thương của họ và có tài biểu hiện bi kịch đó khá sâu sắc.

Đề 2:Ph©n tÝch bµi th¬ “§ång chÝ”, ®Ó chøng tá bµi th¬ ®· diÔn t¶ s©u s¾c t×nh ®ång chÝ cao quý cña c¸c anh bé ®éi thêi kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p
Dµn bµi chi tiÕt
 A- Më bµi:
 - Bµi th¬ ra ®êi n¨m 1948, khi ChÝnh H÷u lµ chÝnh trÞ viªn ®¹i ®éi thuéc Trung ®oµn Thñ ®«, lµ kÕt qu¶ cña nh÷ng tr¶i nghiÖm thùc, nh÷ng c¶m xóc s©u xa cña t¸c gi¶ víi ®ång ®éi trong chiÕn dÞch ViÖt B¾c.
 - Nªu nhËn xÐt chung vÒ bµi th¬ (nh­ ®Ò bµi ®· nªu)
 B- Th©n bµi:
 1. T×nh ®ång chÝ xuÊt ph¸t tõ nguån gèc cao quý
 - XuÊt th©n nghÌo khæ: N­íc mÆn ®ång chua, ®Êt cµy lªn sái ®¸
 - Chung lÝ t­ëng chiÕn ®Êu: Sóng bªn sóng, ®Çu s¸t bªn ®Çu
 - Tõ xa c¸ch hä nhËp l¹i trong mét ®éi ngò g¾n bã keo s¬n, tõ ng«n ng÷ ®Õn h×nh ¶nh ®Òu biÓu hiÖn, tõ sù c¸ch xa hä ngµy cµng tiÕn l¹i gÇn nhau råi nh­ nhËp lµm mét: n­íc mÆn, ®Êt sái ®¸ (ng­êi vïng biÓn, kÎ vïng trung du), ®«i ng­êi xa l¹, ch¼ng hÑn quen nhau, råi ®Õn ®ªm rÐt chung ch¨n thµnh ®«i tri kØ.
 - KÕt thóc ®o¹n lµ dßng th¬ chØ cã mét tõ : §ång chÝ (mét nèt nhÊn, mét sù kÕt tinh c¶m xóc).
 2. T×nh ®ång chÝ trong cuéc sèng gian lao
 - Hä c¶m th«ng chia sÎ t©m t­, nçi nhí quª: nhí ruéng n­¬ng, lo c¶nh nhµ gieo neo (ruéng n­¬ng, göi b¹n, gian nhµ kh«ng .. lung lay), tõ “mÆc kÖ” chØ lµ c¸ch nãi cã vÎ phít ®êi, vÒ t×nh c¶m ph¶i hiÓu ng­îc l¹i), giäng ®iÖu, h×nh ¶nh cña ca dao (bÕn n­íc, gèc ®a) lµm cho lêi th¬ cµng thªm th¾m thiÕt.
 - Cïng chia sÎ nh÷ng gian lao thiÕu thèn, nh÷ng c¬n sèt rÐt rõng nguy hiÓm: nh÷ng chi tiÕt ®êi th­êng trë thµnh th¬, mµ th¬ hay (t«i víi anh biÕt tõng c¬n ín l¹nh,) ; tõng cÆp chi tiÕt th¬ sãng ®«i nh­ hai ®ång chÝ bªn nhau : ¸o anh r¸ch vai / quÇn t«i cã vµi m¶nh v¸ ; miÖng c­êi buèt gi¸ / ch©n kh«ng giµy ; tay n¾m / bµn tay.
 - KÕt ®o¹n còng quy tô c¶m xóc vµo mét c©u : Th­¬ng nhau tay n¾m lÊy bµn tay (t×nh ®ång chÝ truyÒn h«i Êm cho ®ång ®éi, v­ît qua bao gian lao, bÖnh tËt).
 3. T×nh ®ång chÝ trong chiÕn hµo chê giÆc
 - C¶nh chê giÆc c¨ng th¼ng, rÐt buèt : ®ªm, rõng hoang, s­¬ng muèi.
 - Hä cµng s¸t bªn nhau v× chung chiÕn hµo, chung nhiÖm vô chiÕn ®Êu : chê giÆc.
 - Cuèi ®o¹n mµ còng lµ cuèi bµi c¶m xóc l¹i ®­îc kÕt tinh trong c©u th¬ rÊt ®Ñp : §Çu sóng tr¨ng treo (nh­ bøc t­îng ®µi ng­êi lÝnh, h×nh ¶nh ®Ñp nhÊt, cao quý nhÊt cña t×nh ®ång chÝ, c¸ch biÓu hiÖn thËt ®éc ®¸o, võa l·ng m¹n võa hiÖn thùc, võa lµ tinh thÇn chiÕn sÜ võa lµ t©m hån thi sÜ,)
 C- KÕt bµi :
 - §Ò tµi dÔ kh« khan nh­ng ®­îc ChÝnh H÷u biÓu hiÖn mét c¸ch c¶m ®éng, s©u l¾ng nhê biÕt khai th¸c chÊt th¬ tõ nh÷ng c¸i b×nh dÞ cña ®êi th­êng. §©y lµ mét sù c¸ch t©n so víi th¬ thêi ®ã viÕt vÒ ng­êi lÝnh.
 - ViÕt vÒ bé ®éi mµ kh«ng tiÕng sóng nh­ng t×nh c¶m cña ng­êi lÝnh, sù hi sinh cña ng­êi lÝnh vÉn cao c¶, hµo hïng.

 Đề 3: B»ng nh÷ng hiÓu biÕt cña em vÒ “TruyÖn KiÒu”, h·y tr×nh bµy vÒ nghÖ thuËt miªu t¶ vµ kh¾c ho¹ tÝnh c¸ch nh©n vËt cña NguyÔn Du.
Dµn bµi chi tiÕt
 A- Më bµi:
 - Søc hÊp dÉn m¹nh mÏ cña TruyÖn KiÒu chÝnh lµ bëi néi dung s©u s¾c t×nh ®êi ®­îc biÓu hiÖn b»ng h×nh thøc nghÖ thuËt ®¹t ®Õn tr×nh ®é mÉu mùc cña v¨n ch­¬ng cæ ®iÓn.
 - Mét trong nh÷ng thµnh c«ng xuÊt s¾c cña NguyÔn Du lµ nghÖ thuËt miªu t¶ vµ kh¾c ho¹ tÝnh c¸ch nh©n vËt.
 B- Th©n bµi :
 1. Miªu t¶ ngo¹i h×nh rÊt ®éc ®¸o
 NguyÔn Du kh¾c ho¹ ngo¹i h×nh mçi nh©n vËt hÕt søc c« ®äng mµ vÉn in dÊu nÐt mÆt, bé d¹ng cña tõng nh©n vËt, kh«ng ai gièng ai.
 - Thuý V©n, Thuý KiÒu ®Òu ®Ñp, nh­ng V©n th×:
Hoa c­êi ngäc thèt ®oan trang,
M©y thua n­íc tãc tuyÕt nhõng mµu da.
 Cßn KiÒu th× :
Lµn thu thuû nÐt xu©n s¬n
Hoa ghen thua th¾m liÔu hên kÐm xanh.
 - Còng lµ trang nam nhi, Tõ H¶i lµ anh hïng cho nªn chµng hiÖn ra oai phong lÉm liÖt:
R©u hïm hµm Ðn mµy ngµi
Vai n¨m tÊc réng th©n m­êi th­íc cao.
 Kim Träng lµ v¨n nh©n, hiÖn ra thËt nho nh·, hµo hoa:
TuyÕt in s¾c ngùa c©u gißn,
Cá pha mµu ¸o nhuém non da trêi.
 - Cïng lµ nh÷ng kÎ xÊu xa, bØ æi, nh­ng M· Gi¸m Sinh th× : Mµy r©u nh½n nhôi ¸o quÇn b¶nh bao ; cßn Së Khanh th× : H×nh dung tr¶i chuèt ¸o kh¨n dÞu dµng.
 Nh×n chung, NguyÔn Du miªu t¶ nh©n vËt chÝnh diÖn theo bót ph¸p ­íc lÖ nh­ng cã sù s¸ng t¹o nªn vÉn sinh ®éng ; t¶ nh©n vËt ph¶n diÖn b»ng bót ph¸p hiÖn thùc nh­ ng«n ng÷ ®êi th­êng còng rÊt sinh ®éng.
 2. Miªu t¶ néi t©m tinh tÕ vµ s©u s¾c
 - NguyÔn Du th­êng ®Æt nh©n vËt vµo nh÷ng c¶nh ngé cã kÞch tÝnh ®Ó nh©n vËt béc lé t©m tr¹ng : BÞ ®Èy vµo lÇu xanh, ®Þnh tho¸t chÕt ®Ó tho¸t nhôc l¹i kh«ng chÕt ; bÞ giam láng ë LÇu Ng­ng BÝch, ch­a biÕt t­¬ng lai lµnh d÷ ra sao.
 - ¤ng ®Æc biÖt thµnh c«ng trong miªu t¶ néi t©m nh©n vËt qua ng«n ng÷ tù sù cña t¸c gi¶, qua ®éc tho¹i néi t©m vµ qua t¶ c¶nh ngô t×nh :
 + T©m tr¹ng cña Kim Träng vµ Thuý KiÒu lÇn ®Çu tiªn gÆp nhau ®­îc miªu t¶ qua lêi kÓ cña t¸c gi¶ :
Ng­êi quèc s¾c kÎ thiªn tµi,
T×nh trong nh­ ®· mÆt ngoµi cßn e.
ChËp chên c¬n tØnh c¬n mª,
Rèn ngåi ch¼ng tiÖn døt vÒ chØn kh«n.
 + T©m tr¹ng nhí ng­êi yªu cña Thuý KiÒu khi ë lÇu Ng­ng BÝch ®­îc béc lé qua tiÕng nãi néi t©m cña nµng.
 + T©m tr¹ng c« ®¬n, lo l¾ng cña KiÒu khi mét m×nh ë lÇu Ng­ng BÝch ®­îc miªu t¶ qua c¶nh thiªn nhiªn.
 3. NghÖ thuËt kh¾c ho¹ tÝnh c¸ch nh©n vËt s¾c s¶o
 a) Kh¾c ho¹ tÝnh c¸ch qua diÖn m¹o, cö chØ
 - Thuý V©n: Víi vÎ khu«n tr¨ng ®Çy ®Æn, hoa c­êi ngäc thèt cho thÊy tÝn c¸ch ®oan trang, phóc hËu.
 - Thuý KiÒu : víi ®«i m¾t nh­ lµn thu thuû, nÐt xuan s¬n to¸t lªn tÝnh c¸ch th«ng minh, ®a c¶m,
 - M· Gi¸m Sinh : vÎ mÆt mµy r©u nh½n nhôi, trang phôc quÇn ¸o b¶nh bao, cö chØ ngåi tãt sç sµng, cho thÊy ®ã lµ kÎ trai l¬, th« lç.
 - Hå T«n HiÕn : c¸i vÎ mÆt s¾t còng ng©y v× t×nh tè c¸o b¶n chÊt ®éc ¸c vµ d©m « cña viªn “träng thÇn”.
 b) Kh¾c ho¹ tÝnh c¸ch qua ng«n ng÷ ®èi tho¹i
 - Lêi lÏ Tõ H¶i th­êng cã tÝnh kh¼ng ®Þnh thÓ hiÖn râ tÝch c¸ch kh¼ng kh¸i, tù tin:
Mét lêi ®· biÕt ®Õn ta,
Mu«n chung ngh×n tø còng lµ cã nhau
 - Thuý KiÒu nãi víi Thóc Sinh : nghÜa nÆng ngh×n non, T¹i ai h¸ d¸m phô lßng cè nh©n, tá râ nµng lµ con ng­êi träng ©n nghÜa.
 - Ho¹n Th­ liÖu ®iÒu kªu xin : chót ph©n ®µn bµ, ghen tu«ng th× còng ng­êi ta th­êng t×nh, th× ®©y qu¶ lµ con ng­êi kh«n ngoan, gi¶o ho¹t,.
 C- KÕt bµi :
 - VÒ ph­¬ng diÖn x©y dùng nh©n vËt, NguyÔn Du ®¹t nh÷ng thµnh c«ng mµ ch­a t¸c gi¶ ®­¬ng thêi nµo theo kÞp. Nhµ th¬ th­êng miªu t¶ rÊt sóc tÝch, chØ cÇn mét vµi c©u th¬ «ng ®· cã thÓ kh¾c ho¹ râ nÐt ngo¹i h×nh vµ tÝnh c¸ch nh©n vËt. Nh­ng tuyÖt diÖu nhÊt lµ nghÖ thuËt miªu t¶ néi t©m nh©n vËt.
 - TruyÖn KiÒu sèng m·i víi thêi gian phÇn lín còng lµ do nh÷ng thµnh tùu nghÖ thuËt nµy.
Đề 4: 
 Gi¸ trÞ nh©n ®¹o trong “chuyÖn ng­êi con g¸i Nam X­¬ng”cña NguyÔn D÷
 Dµn bµi chi tiÕt
 A- Më bµi:
 - Tõ thÕ kØ XVI, x· héi phong kiÕn ViÖt Nam b¾t ®Çu khñng ho¶ng, vÊn ®Ò sè phËn cong ng­êi trë thµnh mèi quan t©m cña v¨n ch­¬ng, tiÕng nãi nh©n v¨n trong c¸c t¸c phÈm v¨n ch­¬ngngµy cµng ph¸t triÓn phong phó vµ s©u s¾c.
 - TruyÒn k× m¹n lôc c¶u NguyÔn D÷ lµ mét trong sè ®ã. Trong 20 thiªn truyÖn cña tËp truyÒn k×, “chuyÖn ng­êi con g¸i Nam X­¬ng” lµ mét trong nh÷ng t¸c phÈm tiªu biÓu cho c¶m høng nh©n v¨n cña NguyÔn D÷.
 B- Th©n bµi:
 1. T¸c gi¶ hÕt lêi ca ngîi vÎ ®Ñp cña con ng­êi qua vÎ ®Ñp cña Vò N­¬ng, mét phô n÷ b×nh d©n
 - Vò N­¬ng lµ con nhµ nghÌo (“thiÕp vèn con nhµ khã”), ®ã lµ c¸i nh×n ng­êi kh¸ ®Æc biÖt cña t­ t­ëng nh©n v¨n NguyÔn D÷.
 - Nµng cã ®Çy ®ñ vÎ ®Ñp truyÒn thèng cña ng­êi phô n÷ ViÖt Nam: thuú mÞ, nÕt na. §èi víi chång rÊt mùc dÞu dµng, ®»m th¾m thuû chung; ®èi víi mÑ chång rÊt mùc hiÕu th¶o, hÕt lßng phô d­ìng; ®ãi víi con rÊt mùc yªu th­¬ng.
 - §Æc biÖt, mét biÓu hiÖn râ nhÊt vÒ c¶m høng nh©n v¨n, nµng lµ nh©n vËt ®Ó t¸c gi¶ thÓ hiÖn kh¸t väng vÒ con ng­êi, vÒ h¹nh phóc gia ®×nh, t×nh yªu ®«i løa:
 + Nµng lu«n vun vÐn cho h¹nh phóc gia ®×nh.
 + Khi chia tay chång ®i lÝnh, kh«ng mong chång lËp c«ng hiÓn h¸ch ®Ó ®­îc “Ên phong hÇu”, nµng chØ mong chång b×nh yªn trë vÒ.
 + Lêi thanh minh víi chång khi bÞ nghi oan còg thÓ hiÖn râ kh¸t väng ®ã: “ThiÕp së dÜ n­¬ng tùa vµ chµng v× cã c¸i thó vui nghi gai nghi thÊt”
 Tãm l¹i : d­íi ¸nh s¸ng cña t­ t­ëng nh©n v¨n®· xuÊt hiÖn nhiÒu trong v¨n ch­¬ng, NguyÔn D÷ míi cã thÓ x©y dùng mét nh©n vËt phô n÷ b×nh d©n mang ®Çy ®ñ vÎ ®Ñp cña con ng­êi. Nh©n v¨n lµ ®¹i diÖn cho tiÕng nãi nh©n v¨n cña t¸c gi¶.
 2. NguyÔn D÷ tr©n träng vÎ ®Ñp cña Vò N­¬ng bao nhiªu th× cµng ®au ®ín tr­íc bi kÞch cuéc ®êi cña nµng bÊy nhiªu.
 - §au ®ín v× nµng cã ®Çy ®ñ phÈm chÊt ®¸ng quý vµ lßng tha thiÕt h¹nh phóc gia ®×nh, tËn tuþ vun ®¸p cho h¹nh phóc ®ã l¹i ch¼ng ®­îc h­ëng h¹nh phóc cho xøng víi sù hi sinh cña nµng:
 + Chê chång ®»ng ®½ng, chång vÒ ch­a mét ngµy vui, sãng giã ®· næi lªn tõ mét nguyªn cí rÊt vu v¬ (Ng­êi chång chØ dùa vµo c©u nãi ng©y th¬ cña ®øa trÎ ®· kh¨ng kh¨ng kÕt téi vî).
 + Nµng hÕt mùc van xin chµng nãi râ mäi nguyªn cí ®Ó cëi th¸o mäi nghi ngê; hµng xãm râ nçi oan cña nµng nªn kªu xin gióp, tÊt c¶ ®Òu v« Ých. §Õn c¶ lêi than khãc xãt xa tét cïng “Nay ®· b×nh r¬i tr©m g·y,sen rò trong ao, liÔu tµn tr­íc giã, c¸i Ðn l×a ®µn,...mµ ng­êi chång vÉn kh«ng ®éng lßng.
 + Con ng­êi ttrong tr¾ng bÞ xóc ph¹m nÆng nÒ, bÞ dËp vïi tµn nhÉn, bÞ ®Èy ®Õn c¸i chÕt oan khuÊt
 à Bi kÞch ®êi nµng lµ tÊn bi kÞch cho c¸i ®Ñp bÞ chµ ®¹p n¸t tan, phò phµng.
 3. Nh­ng víi tÊm lßng yªu th­¬ng con ng­êi, t¸c gi¶ kh«ng ®Ó cho con ng­êi trong s¸ng cao ®Ñp nh­ nµng ®· chÕt oan khuÊt.
 - M­în yÕu tè k× ¶o cña thÓ lo¹i truyÒn k×, diÔn t¶ Vò N­¬ng trë vÒ ®Ó ®­îc röa s¹ch nçi oan gi÷a thanh thiªn b¹ch nhËt, víi vÌ ®Ñp cßn léng lÉy h¬n x­a.
 - Nh­ng Vò N­¬ng ®­îc t¸i t¹o kh¸c víi c¸c nµng tiªn siªu thùc : nµng vÉn kh¸t väng h¹nh phóc trÇn thÕ (ngËm ngïi, tiÕc nuèi, chua xãt khi nãi lêi vÜnh biÖt “thiÕp ch¼ng thÓ vÒ víi nh©n gian ®­îc n÷a”
 - H¹nh phóc vÉn chØ lµ ­íc m¬, hiÖn thùc vÉn qu¸ ®au ®ín (h¹nh phóc gia ®×nh tan vì, kh«ng g× hµn g¾n ®­îc).
 4. Víi niÒm xãt th­¬ng s©u s¾c ®ã, t¸c gi¶ lªn ¸n nh÷ng thÕ lkùc tµn ¸c chµ ®¹p lªn kh¸t väng chÝnh ®¸ng cña con ng­êi.
 - XHPK víi nh÷ng hñ tôc phi lÝ (träng nam khinh n÷, ®¹o tßng phu,) g©y bao nhiªu bÊt c«ng. HiÖn th©n cña nã lµ nh©n vËt Tr­¬ng Sinh, ng­êi chång ghen tu«ng mï qu¸ng, vò phu.
 - ThÕ lùc ®åg tiÒn b¹c ¸c (Tr­¬ng Sinh con nhµ hµo phó, mét lóc bá ra 100 l¹ng vµng ®Ó c­íi Vò N­¬ng). Thêi nµy ®¹o lÝ ®· suy vi, ®ång tiÒn ®· lµm ®en b¹c t×nh nghÜa con ng­êi.
 à NguyÔn D÷ t¸i t¹o truyÖn cæ Vî chµng Tr­¬ng, cho nã m¹ng d¸ng dÊp cña thêi ®¹i «ng, XHPKVN thÕ kØ XVI.
 C- KÕt bµi:
 - “ChuyÖn ng­êi con g¸i Nam X­¬ng”lµ mét thiªn truyÒn k× giµu tÝnh nh©n v¨n. TruyÖn tiªu biÓu cho s¸ng t¹o cña NguyÔn D÷ vÒ sè phËn ®Çy tÝnh bi kÞch cña ng­êi phÞ n÷ trong chÕ ®é phong kiÕn.
- T¸c gi¶ thÊu hiÓu nçi ®au th­¬ng cña hä vµ cã tµi biÓu hiÖn bi kÞch ®ã kh¸ s©u s¾c.

Đề 5: NhËn xÐt vÒ sè phËn ng­êi phô n÷ trong x· héi phong kiÕn, NguyÕn Du ®· xãt xa:
§au ®ín thay phËn ®µn bµ
Lêi r»ng b¹c mÖnh còng lµ lêi chung
 B»ng c¸c t¸c phÈm ®· häc: “ChuyÖn ng­êi con g¸i Nam X­¬ng” cña NguyÔn D÷ vµ nh÷ng ®o¹n trÝch ®· häc cña “TruyÖn KiÒu” (NguyÔn Du), em h·y lµm râ ®iÒu ®ã.

 Gîi ý:
 * Häc sinh ph¶i vËn dông nh÷ng kiÕn thøc ®· häc vÒ v¨n b¶n vµ kiÓu v¨n b¶n nghÞ luËn v¨n häc ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®Æt ra : sè phËn ®Çy ®au khæ cña ng­êi phô n÷ trong x· héi phong kiÕn.
 * Qua hai t¸c phÈm ®· häc: “ChuyÖn ng­êi con g¸i Nam X­¬ng” cña NguyÔn D÷ vµ “TruyÖn KiÒu” cña NguyÔn Du, ta cÇn lµm râ nh÷ng nçi ®au khæ mµ ng­êi phô n÷ ph¶i g¸nh chÞu.
 - Nµng Vò N­¬ng lµ n¹n nh©n cña chÕ ®é phong kiÕn nam quÒn ®Çy bÊt c«ng ®èi víi ng­êi phô n÷.
 + Cuéc h«n nh©n cña Vò N­¬ng víi Tr­¬ng Sinh cã phÇn kh«ng b×nh ®¼ng (Tr­¬ng Sinh xin mÑ mµng tr¨m l¹ng vµng c­íi Vò N­¬ng vÒ lµm vî) – sù c¸ch bøc giµu nghÌo khiÕn Vò N­¬ng lu«n sèng trong mÆc c¶m “thiÕp vèn con kÎ khã ®­îc n­¬ng tùa nhµ giµu”, vµ còng lµ c¸i thÕ ®Ó Tr­¬ng Sinh ®èi xö víi vî mét c¸ch vò phu, th« b¹o vµ gia tr­ëng.
 + ChØ v× lêi nãi con trÎ ng©y th¬ mµ Tr­ên Sinh tin nªn ®· hå ®å ®éc ®o¸n m¾ng nhiÕc ®¸nh ®uæi vî di, kh«ng cho nµng thanh minh, Vò N­¬ng buéc ph¶i t×m ®Õn c¸i chÕt oan khuÊt ®Ó tù minh oan cho m×nh.
 + C¸i chÕt ®Çy oan øc cña Vò N­¬ng còng kh«ng hÒ lµm cho l­¬ng t©m Tr­¬ng Sinh day døt. Anh ta còng kh«ng hÒ bÞ x· héi lªn ¸n. Ngay c¶ khi biÕt Vò N­¬ng bÞ nghi oan, Tr­¬ng Sinh còng coi nhÑ v× viÖc ®· qua råi. KÎ bøc tö Vò N­¬ng coi m×nh hoµn toµn v« can.
 - Nµng KiÒu l¹i lµ n¹n nh©n cña x· héi ®ång tiÒn ®en b¹c
 + V× tiÒn mµ bän sai nha g©y nªn c¶nh tan t¸c, chia l×a gia ®×nh KiÒu.
 Mét ngµy l¹ thãi sai nha
Lµm cho khèc liÖt ch¼ng qua v× tiÒn
 + §Ó cã tiÒn cøu cha vµ em khái bÞ ®¸nh ®Ëp, KiÒu ®· ph¶i b¸n m×nh cho M· Gi¸m Sinh – mét tªn bu«n thÞt b¸n ng­êi, ®Ó trë thµnh mãn hµng cho h¾n c©n ®ong, ®o ®Õm, cß kÌ, mÆc c¶, ng· gi¸
 + Còng v× mãn lîi ®ång tiÒn mµ M· Gi¸m Sinh vµ Tó Bµ ®· ®Èy KiÒu vµo chèn lÇu xanh nh¬ nhíp, khiÕn nµng ph¶i ®au ®ín, cay ®¾ng suèt m­êi l¨m n¨m l­u l¹c, ph¶i thanh l©u hai l­ît, thanh y hai lÇn.
Nh÷ng ng­êi phô n÷ nh­ Vò N­¬ng, Thuý KiÒu ®Òu ph¶i t×m ®Õn c¸i chÕt ®Ó gi¶i mäi nçi oan øc, ®Ó gi¶i tho¸t cuéc ®êi ®Çy ®au khæ, oan nghiÖt cña m×nh.

Đề 6 : TruyÖn ng¾n lµng cña Kim L©n gîi cho em nh÷ng suy nghÜ g× vÒ nh÷ng chuyÓn biÕn míi trong t×nh c¶m cña ng­êi n«ng d©n ViÖt Nam thêi kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p.
 Dùa vµo ®o¹n trÝch trong Ng÷ v¨n 9, tËp mét, ®Ó tr×nh bµy ý kiÕn cña em.
 Gîi ý :
Dµn bµi chi tiÕt 
 A- Më bµi:
 - Kim L©n thuéc líp c¸c nhµ v¨n ®· thµnh danh tõ tr­íc C¸ch m¹ng Th¸ng 8 – 1945 víi nh÷ng truyÖn ng¾n næi tiÕng vÒ vÎ ®Ñp v¨n ho¸ xø Kinh B¾c. ¤ng g¾n bã víi th«n quª, tõ l©u ®· am hiÓu ng­êi n«ng d©n. §i kh¸ng chiÕn, «ng tha thiÕt muèn thÓ hiÖn tinh thÇn kh¸ng chiÕn cña ng­êi n«ng d©n
 - TruyÖn ng¾n Lµng ®­îc viÕt vµ in n¨m 1948, trªn sè ®Çu tiªn cña t¹p chÝ V¨n nghÖ ë chiÕn khu ViÖt B¾c. TruyÖn nhanh chãng ®­îc kh¼ng ®Þnh v× nã thÓ hiÖn thµnh c«ng mét t×nh c¶m lín lao cña d©n téc, t×nh yªu n­íc, th«ng qua mét con ng­êi cô thÓ, ng­êi n«ng d©n víi b¶n chÊt truyÒn thèng cïng nh÷ng chuyÓn biÕn míi trong t×nh c¶m cña hä vµo thêi k× ®Çu cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p.
 B- Th©n bµi
 1. TruyÖn ng¾n Lµng biÓu hiÖn mét t×nh c¶m cao ®Ñp cña toµn d©n téc, t×nh c¶m quª h­¬ng ®Êt n­íc. Víi ng­êi n«ng d©n thêi ®¹i c¸ch m¹ng vµ kh¸ng chiÕn th× t×nh yªu lµng xãm quª h­¬ng ®· hoµ nhËp trong t×nh yªu n­íc, tinh thÇn kh¸ng chiÕn. T×nh c¶m ®ã võa cã tÝnh truyÒn thèng võa cã chuyÓn biÕn míi.
 2. Thµnh c«ng cña Kim L©n lµ ®· diÔn t¶ t×nh c¶m, t©m lÝ chung Êy trong sù thÓ hiÖn sinh ®éng vµ ®éc ®¸o ë mét con ng­êi, nh©n vËt «ng Hai. ë «ng Hai t×nh c¶m chung ®ã mang râ mµu s¾c riªng, in râ c¸ tÝnh chØ riªng «ng míi cã.
 a. T×nh yªu lµng, mét b¶n chÊt cã tÝnh truyÒn th«ng trong «ng Hai.
 - ¤ng hay khoe lµng, ®ã lµ niÒm tù hµo s©u s¾c vÒ lµng quª.
 - C¸i lµng ®ã víi ng­êi nån d©n cã mét ý nghÜa cùc k× quan träng trong ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn.
 b. Sau c¸ch m¹ng, ®i theo kh¸ng chiÕn, «ng ®· cã nh÷ng chuyÓn biÕn míi trong t×nh c¶m.
 - §­îc c¸ch m¹ng gi¶i phãng, «ng tù hµo vÒ phong trµo c¸ch m¹ng cña quª h­¬ng, vª viÖc x©y dùng lµng kh¸ng chiÕn cña quª «ng. Ph¶i xa lµng, «ng nhí qu¸ c¸i khong khÝ “®µo ®­êng, ®¾p ô, xÎ hµo, khu©n ®¸; råi «ng lo c¸i chßi g¸c, nh÷ng ®­êng hÇm bÝ mËt,®· xong ch­a?
 - T©m lÝ ham thÝch theo dâi tin tøc kh¸ng chiÕn, thÝch b×h luËn, n¸o nøc tr­íc tin th¾ng lîi ë mäi n¬i ‘Cø thÕ, chç nµy giÕt mét tÝ, chç kia giÕt mét tÝ, c¶ sóng còng vËy, h«m nay d¨m khÈu, ngµy mai d¨m khÈu, tÝch tiÓu thµnh ®¹i, lµm g× mµ th»ng T©y kh«ng b­íc sím”.
 c. T×nh yªu lµng g¾n bã s©u s¾c víi t×nh yªu n­íc cña «ng Hai béc lé s©u s¾c trong t©m lÝ «ng khi nghe tin lµng theo giÆc.
 - Khi míi nghe tin xÊu ®ã, «ng s÷ng sê, ch­a tin. Nh­ng khi ng­êi ta kÓ rµnh rät, kh«ng tin kh«ng ®­îc, «ng xÊu hæ l¶ng ra vÒ. Nghe hä ch× chiÕt «ng ®au ®ín cói gÇm mÆt xuèng mµ ®i.
 - VÒ ®Õn nhµ, nh×n thÊy c¸c con, cµng nghÜ cµng tñi hæ v× chóng nã còng bÞ ng­êi ta rÎ róng, h¾t hñi. ¤ng giËn nh÷ng ng­êi ë l¹i lµng, nh­ng ®iÓm mÆt tõng ng­êi th× l¹i kh«ng tin hä “®æ ®èn” ra thÕ. Nh­ng c¸i t©m lÝ “kh«ng cã löa lµm sao cã khãi”, l¹i b¾t «ng ph¶i tin lµ hä ®· ph¶n n­íc h¹i d©n.
 - Ba bèn ngµy sau, «ng kh«ng d¸m ra ngoµi. Cai tin nhôc nh· Êy cho¸n hÕt t©m trÝ «ng thµnh nçi ¸m ¶nh khñng khiÕp. ¤ng lu«n ho¶ng hèt giËt m×nh. Khong khÝ nÆng nÒ bao trïm c¶ nhµ.
 - T×nh c¶m yªu n­íc vµ yªu lµng cßn thÓ hiÖn s©u s¾c trong cuéc xung ®ét néi t©m gay g¾t: §· cã lóc «ng muèn quay vÒ lµng v× ë ®©y tñi hæ qu¸, v× bÞ ®Èy vµo bÕ t¾c khi cã tin ®ån kh«ng ®©u chøa chÊp ng­êi lµng chî DÇu. Nh­ng t×nh yªu n­íc, lßng trung thµnh víi kh¸ng chiÕn ®· m¹nh h¬n t×nh yªu lµng nªn «ng l¹i døt kho¸t: “Lµng th× yªu thËt nh­ng lµng theo T©y th× ph¶i thï”. Nãi cøng nh­ vËy nh­ng thùc lßng ®au nh­ c¾t.
 - T×nh c¶m ®èi víi kh¸ng chiÕn, ®èi víi cô Hå ®­îc béc lé mét c¸ch c¶m ®éng nhÊt khi «ng chót nçi lßng vµo lêi t©m sù víi ®øa con ót ng©y th¬. Thùc chÊt ®ã lµ lêi thanh minh víi cô Hå, víi anh em ®ång chÝ vµ tù nhñ m×nh trong nh÷ng lóc thö th¸ch c¨ng th¼ng nµy:
 + §øa con «ng bÐ tÝ mµ còng biÕt gi¬ tay thÒ: ñng hé cô Hå ChÝ Minh mu«n n¨m! n÷a lµ «ng, bè cña nã.
 + ¤ng mong “Anh em ®ång chÝ biÕt cho bè con «ng. Cô Hå trªn ®Çu trªn cæ xÐt soi cho bè con «ng”
+ Qua ®ã, ta thÊy râ:
T×nh yªu s©u nÆng ®èi víi lµng chî DÇu truyÒn thèng (chø kh«ng ph¶i c¸i lµng ®æ ®èn theo giÆc).
TÊm lßng trung thµnh tuyÖt ®èi víi c¸ch m¹ng víi kh¸ng chiÕn mµ biÓu t­îng cña kh¸ng chiÕn lµ cô Hå ®­îc biÎu lé rÊt méc m¹c, ch©n thµnh. T×nh c¶m ®ã s©u nÆng, bÒn v÷ng vµ v« cïng thiªng liªng : cã bao giê d¸m ®¬n sai. ChÕt th× chÕt cã bao giê d¸m ®¬n sai.
 d. Khi c¸i tin kia ®­îc c¶i chÝnh, g¸nh nÆng t©m lÝ tñi nhôc ®­îc trót bá, «ng Hai tét cïng vui s­íng vµ cµng tù hµo vÒ lµng chî DÇu.
 - C¸i c¸ch «ng ®i khoe viÖc T©y ®èt s¹ch nhµ cña «ng lµ biÓu hiÖn cô thÓ ý chÝ “Thµ hi sinh tÊt c¶ chø kh«ng chÞu mÊt n­í “ cña ng­êi n«ng d©n lao ®éng b×nh th­êng.
 - ViÖc «ng kÓ rµnh rät vÒ trËn chèng cµn ë lµng chî DÇu thÓ hiÖn râ tinh thÇn kh¸ng chiÕn vµ niÒm tù hµo vÒ lµng kh¸ng chiÕn cña «ng.
 3. Nh©n v¹t «ng Hai ®Ó l¹i mét dÊu Ên kh«ng phai mê lµ nhê nghÖ thuËt miªu t¶ t©m lÝ tÝnh c¸ch vµ ng«n ng÷ nh©n vËt cña ng­êi n«ng d©n d­íi ngßi bót cña Kim L©n.
 - T¸c gi¶ ®Æt nh©n vËt vµo nh÷ng t×nh huèng thö th¸ch bªn trong ®Ó nh©n vËt béc lé chiÒu s©u t©m tr¹ng.
 - Miªu t¶ rÊt cô thÓ, gîi c¶m c¸c diÔn biÕn néi t©m qua ý nghÜ, hµnh vi, ng«n ng÷ ®èi tho¹i vµ ®éc tho¹i.
 Ng«n ng÷ cña ¤ng Hai võa cã nÐt chung cña ng­êi n«ng d©n l¹i võa mang ®Ëm c¸ tÝnh nh©n vËt nªn rÊt sinh ®éng.
 C- KÕt bµi:
 - Qua nh©n vËt «ng Hai, ng­êi ®äc thÊm thÝa t×nh yªu lµng, yªu n­íc rÊt méc m¹c, ch©n thµnh mµ v« cïng s©u nÆng, cao quý trong nh÷ng ng­êi n«ng d©n lao ®éng b×nh th­êng.
 - Sù më réng vµ thèng nhÊt t×nh yªu quª h­¬ng trong t×nh yÕu ®Êt n­íc lµ nÐt míi trong nhËn thøc vµ t×nh c¶m cña quÇn chóng c¸ch m¹ng mµ v¨n häc thêi kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p ®· chó träng lµm næi bËt. TruyÖn ng¾n Lµng cña Kim L©n lµ mét trong nh÷ng thµnh c«ng ®¸ng quý.
Đề 7: 
Ta lµm con chim hãt
Ta lµm mét cµnh hoa
Ta nhËp vµo hoµ ca
Mét nèt trÇm xao xuyÕn

Mét mïa xu©n nho nhá
LÆng lÏ d©ng cho ®êi
Dï lµ tuæi hai m­¬i
Dï lµ khi tãc b¹c
 H·y ph©n tÝch hai khæ th¬ trªn ®Ó lµm râ t©m nguyÖn cao ®Ñp cña Thanh H¶i : muèn ®­îc cèng hiÕn phÇn tèt ®Ñp “ dï nhá bÐ cña cuéc ®êi m×nh cho cuéc ®êi chung “ cho ®Êt n­íc.
 Gîi ý:
 A- Më bµi :
 - Giíi thiÖu bµi th¬ “Mïa xu©n nho nhá”, vµ ®o¹n trÝch hai khæ th¬ trªn.
 - Giíi thiÖu nhËn xÐt vÒ hai khæ th¬ trªn (nh­ ®Ò bµi ®· nªu)
 B- Th©n bµi :
 * Tõ c¶m xóc vÒ mïa xu©n thiªn nhiªn, mïa xu©n ®¸t n­íc, nhµ th¬ cã kh¸t väng thiÕt tha, lµm “mïa xu©n nho nhá” d©ng cho ®êi.
 1. ¦íc nguyÖn ®­îc sèng ®Ñp, sèng cã Ých cho ®êi.	
 Muèn lµm con chim hãt, cµnh hoa, nèt trÇm xao xuyÕn trong b¶n hoµ ca à Ph©n tÝch c¸c h×nh ¶nh nµy ®Ó thÊy vÎ ®Ñp ­íc nguyÖn cña Thanh H¶i.
 - §iÖp ng÷ “Ta lµm, Ta nhËp vµo”diÔn t¶ mét c¸ch tha thiÕt kh¸t väng ®­îc hoµ nhËp vµo cuéc sèng cña ®Êt n­íc ®­îc cèng hiÕn phÇn tèt ®Ñp – dï nhá bÐ cña cuéc ®êi m×nh cho cuéc ®êi chung – cho ®Êt n­íc.
 - §iÒu t©m niÖm Êy ®­îc thÓ hiÖn mét c¸ch ch©n thµnh trong nh÷ng h×nh ¶nh th¬ ®Ñp mét c¸ch tù nhiªn gi¶n dÞ.
 + “Con chim hãt, mét cµnh hoa, ®ã lµ nh÷ng h×nh ¶nh ®Ñp cña thiªn nhiªn. ë khæ th¬ ®Çu, vÎ ®Ñp cña mïa xu©n thiªn nhiªn ®· ®­îc miªu t¶ b»ng h×nh ¶nh “mét b«ng hoa tÝm biÕc”, b»ng ©m thanh cña tiÕng chim chiÒn chiÖn “hãt chi mµ vang trêi”. ë khæ th¬ nµy, t¸c gi¶ l¹i m­în nh÷ng h×nh ¶nh Êy ®Ó nãi lªn ­íc nguyÖn cña m×nh : ®em cuéc ®êi m×nh hoµ nhËp vµ cèng hiÕn cho ®Êt n­íc.
 2. ¦íc nguyÖn Êy ®­îc thÓ hiÖn mét c¸ch ch©n thµnh, gi¶n dÞ, khiªm nh­êng
 - NguyÖn lµm nh÷ng nh©n vËt b×nh th­êng nh­ng cã Ých cho ®êi
 + Gi÷a mïa xu©n cña ®Êt n­íc, t¸c gi¶ xin lµm mét “con chim hãt, lµm “Mét cµnh hoa”. Gi÷a b¶n “hoµ ca” t­¬i vui, ®Çy søc sèng cña cuéc ®êi, nhµ th¬ xin lµm “mét nèt trÇm xao xuyÕn”. §iÖp tõ “mét”diÔn t¶ sù Ýt ái, nhá bÐ, khiªm nh­êng. 
 - ý thøc vÒ sù ®ãng gãp cña m×nh: dï nhá bÐ nh­ng lµ c¸i tinh tuý, cao ®Ñp cña t©m hån m×nh gãp cho ®Êt n­íc.
 - HiÓu mèi quan hÖ riªng chung s©u s¾c: chØ xin lµm mét nèt trÇm khiªm nh­êng trong b¶n hoµ ca chung.
 + Nh÷ng h×nh ¶nh con chim, cµn