Đề cương ôn tập học kì I Môn : Ngữ Văn 8
Bạn đang xem nội dung tài liệu Đề cương ôn tập học kì I Môn : Ngữ Văn 8, để tải tài liệu về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
ÑEÀ CÖÔNG OÂN TAÄP HOÏC KÌ I MOÂN : NGÖÕ VAÊN 8 Ç È A. VAÊN BAÛN : I. TRUYEÄN KÍ VIEÄT NAM : 1. Toâi ñi hoïc :( “Queâ me”ï – 1941 ) a. Taùc giaû : Thanh Tònh ( 1911 – 1988 ), teân khai sinh Traàn Vaên Ninh, queâ ôû xoùm Gia Laïc, ven soâng Höông, ngoaïi oâ thaønh phoá Hueá. Saùng taùc cuûa Thanh Tònh thöôøng toaùt leân veû ñeïp ñaèm thaém, tình caûm eâm dòu, trong treûo.Taùc phaåm tieâu bieåu : Queâ meï, Ngaäm ngaûi tìm traàm, Nhöõng gioït nöôùc bieån, … b. Noäi dung + ngheä thuaät : Kæ nieäm trong saùng cuûa tuoåi hoïc troø trong buoåi töïu tröôøng ñaàu tieân ñöôïc dieãn taû baèng ngheä thuaät töï söï xen mieâu taû vaø bieåu caûm. 2. Trong loøng meï : ( Trích “ Nhöõng ngaøy thô aáu” – 1938 ) a. Taùc giaû : Nguyeân Hoàng ( 1918 – 1982 ) hoï Nguyeãn, queâ ôû thaønh phoá Nam Ñònh. Nguyeân Hoàng laø nhaø vaên cuûa phuï nöõ vaø nhi ñoàng. Taùc phaåm tieâu bieåu : Hoài kí “ Nhöõng ngaøy thô aáu”, tieåu thuyeát “ Bæ voû”, … b. Xuaát xöù : Vaên baûn trích töø chöông IV cuûa taùc phaåm “ Nhöõng ngaøy thô aáu” ( goàm 9 chöông ). c. Noäi dung + ngheä thuaät :Noãi cay ñaéng tuûi cöïc vaø tình thöông yeâu chaùy boûng cuûa nhaø vaên thôøi thô aáu ñoái vôùi ngöôøi meï baát haïnh qua lôøi keå chaân thöïc vaø caûm ñoäng. 3. Töùc nöôùc vôõ bôø : ( Trích “ Taét ñeøn” – 1939 ) a. Taùc giaû : Ngoâ Taát Toá ( 1893 – 1954 ) queâ ôû laøng Loäc Haø, huyeän Töø Sôn, tænh Baéc Ninh ( nay thuoäc Ñoâng Anh, Haø Noäi ). OÂng laø nhaø vaên hieän thöïc chuyeân vieát veà noâng thoân tröôùc caùch maïng. Taùc phaåm chính : Taét ñeøn, Leàu choõng, Vieäc laøng, … b. Xuaát xöù : Vaên baûn trích chöông XVIII cuûa tieåu thuyeát “ Taét ñeøn”. c. Noäi dung + ngheä thuaät : Vaïch traàn boä maët taøn aùc, baát nhaân cuûa xaõ hoäi thöïc daân phong kieán ñöông thôøi ñaõ ñaåy ngöôøi noâng daân vaøo tình caûnh voâ cuøng cöïc khoå, khieán hoï phaûi lieàu maïng choáng laïi. Ñoàng thôøi, ñoaïn trích coøn cho thaáy veû ñeïp taâm hoàn vaø söùc soáng tieàm taøng cuûa ngöôøi phuï nöõ noâng daân qua ngoøi buùt khaéc hoïa nhaân vaät chaân thöïc. 4. Laõo Haïc : ( Trích – 1943 ) a. Taùc giaû: Nam Cao ( 1915 – 1951 ) teân khai sinh laø Traàn Höõu Tri, queâ ôû laøng Ñaïi Hoaøng, phuû Lí Nhaân ( nay laø xaõ Hoøa Haäu, huyeän Lí Nhaân ) tænh Haø Nam. OÂng laø nhaø vaên chuyeân vieát veà ngöôøi noâng daân ngheøo ñoùi bò vuøi daäp vaø ngöôøi trí thöùc ngheøo soáng moøn moûi, beá taéc trong xaõ hoäi cuõ. Taùc phaåm tieâu bieåu : Chí Pheøo, Ñôøi thöøa, Laõo Haïc, Soáng moøn, Ñoâi maét, … b. Noäi dung + ngheä thuaät : Soá phaän ñau thöông cuûa ngöôøi noâng daân trong xaõ hoäi cuõ vaø phaåm chaát cao quyù tieàm taøng cuûa hoï. Truyeän coøn cho thaáy taám loøng yeâu thöông, traân troïng ñoái vôùi ngöôøi noâng daân vaø taøi naêng ngheä thuaät xuaát saéc cuûa nhaø vaên Nam Cao, ñaëc bieät trong vieäc mieâu taû taâm lí nhaân vaät vaø caùch keå chuyeän giaøu tính trieát lí. II. TRUYEÄN NÖÔÙC NGOAØI : 1. Coâ beù baùn dieâm : a. Taùc giaû : An-ñeùc-xen ( 1805 -1875 ) laø nhaø vaên Ñan Maïch, noåi tieáng vôùi loaïi truyeän keå cho treû em. Taùc phaåm tieâu bieåu : Coâ beù baùn dieâm, Baày chim thieân nga, Naøng tieân caù, … b. Noäi dung + ngheä thuaät : Ngheä thuaät ñan xen giöõa hieän thöïc vaø moäng töôûng, tình tieát dieãn bieán hôïp lí, vaên baûn “ Coâ beù baùn dieâm” truyeàn cho chuùng ta loøng thöông caûm saâu saéc ñoái vôùi em beù baát haïnh. 2. Ñaùnh nhau vôùi coái xay gioù : ( Trích “ Ñoân Ki-hoâ-teâ” ) a. Taùc giaû : Xeùc-van-teùt (1547 -1616 ) laø nhaø vaên Taây Ban Nha. b. Noäi dung + ngheä thuaät : Söï töông phaûn moïi maët giöõa Ñoân Ki-hoâ-teâ vaø Xan-choâ Pan-xa. Ñoân Ki-hoâ-teâ thaät nöïc cöôøi nhöng cô baûn coù nhöõng phaåm chaát ñaùng quyù ; Xan-choâ Pan-xa coù nhöõng maët toát song cuõng boäc loä nhieâu ñieåm ñaùng cheâ traùch. 3. Chieác laù cuoái cuøng : a. Taùc giaû : O Hen-ri ( 1862 – 1910 )laø nhaø vaên Mó chuyeân vieát truyeän ngaén. Truyeän cuûa O Hen-ri thöôøng nheï nhaøng nhöng toaùt leân tinh thaàn nhaân ñaïo cao caû, tình yeâu thöông ngöôøi ngheøo khoå raát caûm ñoäng. Taùc phaåm tieâu bieåu : Caên gaùc xeùp, Teân caûnh saùt vaø gaõ lang thang, Quaø taëng cuûa caùc ñaïo só, … b. Noäi dung + ngheä thuaät : Truyeän xaây döïng theo kieåu coù nhieàu tình tieát haáp daãn, saép xeáp chaët cheõ, kheùo leùo, keát caáu ñaûo ngöôïc tình huoáng hai laàn, gaây höùng thuù vaø laøm cho chuùng ta rung caûm tröôùc tình thöông yeâu cao caû giöõa nhöõng con ngöôøi ngheøo khoå. 4. Hai caây phong :( Trích “ Ngöôøi thaày ñaàu tieân” ) a. Taùc giaû : Ai-ma-toáp ( 1928 -2008 ) laø nhaø vaên Cö-rô-gö-xtan, moät nöôùc coäng hoøa ôû vuøng Trung AÙ, thuoäc Lieân Xoâ tröôùc ñaây. Nhieàu taùc phaåm quen thuoäc vôùi baïn ñoïc Vieät Nam nhö : Caây phong non truøm khaên ñoû, Ngöôøi thaày ñaàu tieân, Con taøu traéng, … b. Noäi dung + ngheä thuaät : Hai caây phong ñöôïc mieâu taû sinh ñoäng baèng ngoøi buùt ñaäm chaát hoäi hoïa. Ngöôøi keå truyeàn cho chuùng ta tình yeâu queâ höông da dieát vaø loøng xuùc ñoäng ñaëc bieät vì ñaáy laø hai caây phong gaén vôùi caâu chuyeän veà thaày Ñuy-sen, ngöôøi ñaõ vun troàng öôùc mô, hi voïng cho nhöõng hoïc troø nhoû cuûa mình. III. VAÊN BAÛN NHAÄT DUÏNG : 1. Thoâng tin veà Ngaøy Traùi Ñaát naêm 2000 : Lôøi keâu goïi bình thöôøng “ Moät ngaøy khoâng duøng bao bì ni loâng” ñöôïc truyeàn ñaït baèng moät hình thöùc raát trang troïng :“Thoâng tin veà Ngaøy Traùi Ñaát naêm 2000”. Ñieàu ñoù, cuøng vôùi söï giaûi thích ñôn giaûn maø saùng toû veà taùc haïi cuûa vieäc duøng bao bì ni loâng, veà lôïi ích cuûa vieäc giaûm bôùt chaát thaûi ni loâng, ñaõ gôïi cho chuùng ta nhöõng vieäc laøm ngay ñeå caûi thieän moâi tröôøng soáng, ñeå baûo veä Traùi Ñaát, ngoâi nhaø chung cuûa chuùng ta. 2. OÂn dòch, thuoác laù : Gioáng nhö oân dòch, naïn nghieän thuoác laù raát deã laây lan vaø gaây nhöõng toån thaát lôùn cho söùc khoûe vaø tính maïng con ngöôøi. Song naïn nghieän thuoác laù coøn nguy hieåm hôn caû oân dòch : noù gaëm nhaám söùc khoûe con ngöôøi neân khoâng deã kòp thôøi nhaän bieát, noù gaây taùc haïi nhieàu maët ñoái vôùi cuoäc soáng gia ñình vaø xaõ hoäi. Bôûi vaäy, muoán choáng laïi noù, caàn phaûi coù quyeát taâm cao hôn vaø bieän phaùp trieät ñeå hôn laø phoøng choáng oân dòch. 3. Baøi toaùn daân soá : Ñaát ñai khoâng sinh theâm, con ngöôøi laïi ngaøy caøng nhieàu leân gaáp boäi. Neáu khoâng haïn cheá söï gia taêng daân soá thì con ngöôøi seõ töï laøm haïi chính mình. Töø caâu chuyeän moät baøi toaùn coå veà caáp soá nhaân, taùc giaû ñaõ ñöa ra caùc con soá buoäc ngöôøi ñoïc phaûi lieân töôûng vaø suy ngaãm veà söï gia taêng daân soá ñaùng lo ngaïi cuûa theá giôùi, nhaát laø ôû nhöõng nöôùc chaäm phaùt trieån. IV. THÔ : 1. Vaøo nhaø nguïc Quaûng Ñoâng caûm taùc :( Hoïc thuoäc loøng baøi thô ) Å Taùc giaû : Phan Boäi Chaâu ( 1867 – 1940 ), teân thuôû nhoû laø Phan Vaên San, hieäu laø Saøo Nam, queâ ôû laøng Ñan Nhieäm, huyeän Nam Ñaøn, tænh Ngheä An. Taùc phaåm tieâu bieåu :Haûi ngoaïi huyeát thö, Saøo Nam thi taäp, Truøng Quang taâm söû, Vaên teá Phan Chaâu Trinh, Phan Boäi Chaâu nieân bieåu, … Å Xuaát xöù : Baøi thô naèm trong taùc phaåm “Nguïc trung thö” vieát baèng chöõ Haùn, saùng taùc ñaàu naêm 1914, khi Phan Boäi Chaâu bò boïn quaân phieät tænh Quaûng Ñoâng ( Trung Quoác ) baét giam. Å Ñaïi yù : Phong thaùi ung dung, ñöôøng hoaøng vaø khí phaùch kieân cöôøng, baát khuaát vöôït leân treân caûnh tuø khoác lieät cuûa nhaø chí só yeâu nöôùc Phan Boäi Chaâu. 2. Ñaäp daù ôû Coân Loân :( Hoïc thuoäc loøng baøi thô ) Å Taùc giaû : Phan Chaâu Trinh ( 1872 – 1926 ), hieäu Taây Hoà, queâ ôû laøng Taây Loäc, huyeän Haø Ñoâng, tænh Quaûng Nam. OÂng laø ngöôøi ñeà xöôùng daân chuû, ñoøi baõi boû cheá ñoä quaân chuû sôùm nhaát ôû Vieät Nam. OÂng cuõng laø ngöôøi gioûi bieän luaän vaø coù taøi vaên chöông. Taùc phaåm tieâu bieåu : Taây Hoà thi taäp, Tænh quoác hoàn ca, … Å Hoaøn caûnh saùng taùc : Naêm 1908, Phan Chaâu Trinh bò kheùp toäi xuùi giuïc nhaân daân noåi loaïn trong phong traøo choáng thueá ôû Trung Kì neân bò baét ñaøy ra Coân Ñaûo ñeán thaùng 6/1910. Baøi thô ñöôïc laøm trong luùc oâng cuøng caùc tuø nhaân khaùc bò baét lao ñoäng khoå sai. Å Ñaïi yù : Hình töôïng ñeïp laãm lieät, ngang taøng cuûa ngöôøi anh huøng cöùu nöôùc duø gaëp böôùc nguy nan nhöng vaãn khoâng sôøn loøng ñoåi chí. 3. Muoán laøm thaèng Cuoäi : ( Hoïc thuoäc loøng baøi thô ) Å Taùc giaû : Taûn Ñaø( 1889 – 1939 ), teân laø Nguyeãn Khaéc Hieáu, queâ ôû laøng Kheâ Thöôïng, huyeän Baát Baït, tænh Sôn Taây. Thô Taûn Ñaø nhö moät gaïch noái giöõa neàn thö coå ñieån vaø neàn thö hieän ñaïi Vieät Nam. Taùc phaåm tieâu bieåu : Khoái tình con ( thô ), Giaác moäng con, Theà non nöôùc ( tieåu thuyeát )… Å Ñaïi yù : Taâm söï cuûa moät con ngöôøi baát hoøa saâu saéc vôùi thöïc taïi taàm thöôøng, xaáu xa, muoán thoaùt li baèng moäng töôûng leân cung traêng ñeå baàu baïn vôùi chò Haèng. B. TIEÁNG VIEÄT : I. TÖØ VÖÏNG : 1. Caáp ñoä khaùi quaùt cuûa nghóa töø ngöõ : - Moät töø ngöõ ñöôïc coi laø coù nghóa roäng khi phaïm vi nghóa cuûa töø ngöõ ñoù bao haøm phaïm vi nghóa cuûa moät soá töø ngöõ khaùc. - Moät töø ngöõ ñöôïc coi laø coù nghóa heïp khi phaïm vi nghóa cuûa töø ngöõ ñoù ñöôïc bao haøm trong phaïm vi nghóa cuûa moât töø ngöõ khaùc. - Moät töø ngöõ coù nghóa roäng ñoái vôùi nhöõng töø ngöõ naøy, ñoàng thôøi coù theå coù nghóa heïp ñoái vôùi moät töø ngöõ khaùc. Ví duï : ñoäng vaät chim thuù caù voi, höôu, … tu huù, saùo, … caù roâ, caù thu, … 2. Tröôøng töø vöïng : Tröôøng töø vöïng laø taäp hôïp cuûa nhöõng töø coù ít nhaát moät neùt chung veà nghóa. Ví duï : maët, da, goø maù, ñuøi, ñaàu, caùnh tay ( boä phaän cô theå ngöôøi ) 3. Töø töôïng hình, töø töôïng thanh : Töø töôïng hình laø töø gôïi taû hình aûnh, daùng veû, traïng thaùi cuûa söï vaät. Töø töôïng thanh laø töø moâ phoûng aâm thanh cuûa töï nhieân, cuûa con ngöôøi. Ví duï :- xoàng xoäc, vaät vaõ, ruõ röôïi, xoäc xeäch, … ( töôïng hình ) - hu hu, ö öû, roùc raùch, rì raàm, … ( töôïng thanh ) 4. Töø ngöõ ñòa phöông vaø bieät ngöõ xaõ hoäi : Khaùc vôùi töø ngöõ toaøn daân, töø ngöõ ñòa phöông laø töø ngöõ chæ söû duïng ôû moät ( hoaëc moät soá ) ñòa phöông nhaát ñònh. Khaùc vôùi töø ngöõ toaøn daân, bieät ngöõ xaõ hoäi chæ ñöôïc duøng trong moät taàng lôùp xaõ hoäi nhaát ñònh. Ví duï : - Töø ngöõ ñòa phöông : heo ( lôïn ), baép ( ngoâ ), khoai mì ( cuû saén ), … - Bieät ngöõ xaõ hoäi : gaäy ( ñieåm 1 ), ngoãng ( ñieåm 2 ), … ( hoïc sinh duøng ) traãm, khanh, … ( vua chuùa thôøi phong kieán duøng ) 5. Caùc bieän phaùp tu töø : a. Noùi quaù : Noùi quaù laø bieän phaùp tu töø phoùng ñaïi quy moâ, tính chaát, möùc ñoä cuûa söï vaät, hieän töôïng ñöôïc mieâu taû, ñeå nhaán maïnh, gaây aán töôïng, taêng söùc bieåu caûm. Ví duï : Baøn tay ta laøm neân taát caû Coù söùc ngöôøi soûi ñaù cuõng thaønh côm. b. Noùi giaûm noùi traùnh : Noùi giaûm noùi traùnh laø moät bieän phaùp tu töø duøng caùch dieãn ñaït teá nhò, uyeån chuyeån, traùnh gaây caûm giaùc quaù ñau buoàn, gheâ sôï, naëng neà, traùnh thoâ tuïc, thieáu lòch söï. Ví duï : Bieát em coù moät meï giaø Muoán sang phuïng döôõng bieát laø ñöôïc chaêng ? III. NGÖÕ PHAÙP : 1. Trôï töø, thaùn töø : Trôï töø laø nhöõng töø chuyeân ñi keøm moät töø ngöõ trong caâu ñeå nhaán maïnh hoaëc bieåu thò thaùi ñoä ñaùnh giaù söï vaät, söï vieäc ñöôïc noùi ñeán ôû töø ngöõ ñoù. Ví duï : nhöõng, co,ù chính, ñích, ngay, … Thaùn töø laø nhöõng töø duøng ñeå boäc loä tình caûm, caûm xuùc cuûa ngöôøi noùi hoaëc duøng ñeå goïi ñaùp. Thaùn töø thöôøng ñöùng ôû ñaàu caâu, coù khi noù ñöôïc taùch ra thaønh moät caâu ñaëc bieät. Coù hai loaïi : Thaùn töø boäc loä tình caûm, caûm xuùc : a, aùi, ô, oâ hay, than oâi, trôøi ôi, … Thaùn töø goïi ñaùp : naøy, ôi, vaâng, daï, öø, … 2. Tình thaùi töø : Tình thaùi töø laø nhöõng töø ñöôïc theâm vaøo caâu ñeå caáu taïo caâu nghi vaán, caâu caàu khieán, caâu caûm thaùn vaø ñeå bieåu thò caùc saéc thaùi tình caûm cuûa ngöôøi noùi. Caùc loaïi tình thaùi töø : Tình thaùi töø nghi vaán : aø, ö, haû, höû, chöù, chaêng, … Tình thaùi töø caàu khieán :ñi, naøo, vôùi, … Tình thaùi töø caûm thaùn : thay, sao, … Tình thaùi töø bieåu thò saéc thaùi tình caûm : aï, nheù, cô, maø, … 3. Caâu gheùp : Caâu gheùp laø nhöõng caâu do hai hoaëc nhieàu cuïm C – V khoâng bao chöùa nhau taïo thaønh. Moãi cuïm C – V naøy ñöôïc goïi laø moät veá caâu. Caùch noái caùc veá caâu trong caâu gheùp : Duøng nhöõng töø coù taùc duïng noái : + Noái baèng moät quan heä töø ; + Noái baèng moät caëp quan heä töø ; + Noái baèng moät caëp phoù töø, ñaïi töø hay chæ töø thöôøng ñi ñoâi vôùi nhau ( caëp töø hoâ öùng ) - Khoâng duøng töø noái : Trong tröôøng hôïp naøy, giöõa caùc veá caâu caàn coù daáu phaåy, daáu chaám phaåy hoaëc daáu hai chaám. Quan heä yù nghóa giöõa caùc veá caâu trong caâu gheùp : quan heä nguyeân nhaân, quan heä ñieàu kieän ( giaû thieát ), quan heä töông phaûn, quan heä taêng tieán, quan heä löïa choïn, quan heä boå sung, quan heä tieáp noái, quan heä ñoàng thôøi, quan heä giaûi thích, … ó Moät soá caëp quan heä töø vaø caëp töø hoâ öùng chæ quan heä tieâu bieåu : vì …neân … ( bôûi vì … cho neân ……) :nguyeân nhaân neáu … thì … ( heã … thì …… ) : ñieàu kieän ( giaû thieát ) tuy …nhöng … ( maëc duø … nhöng … ) : töông phaûn khoâng nhöõng, chaúng nhöõng, khoâng chæ … maø ( coøn ) … : taêng tieán … vöøa, môùi, chöa … ñaõ … : ñoàng thôøi … ñaâu …ñaáy ( … naøo … naáy ; … sao … vaäy ) : ñoàng thôøi … caøng …caøng … : taêng tieán PHAÀN DAÁU CAÂU : Chuù yù coâng duïng cuûa daáu ngoaëc ñôn, daáu hai chaám, daáu ngoaëc keùp. BAØI TAÄP TIEÁNG VIEÄT PHAÀN TÖØ VÖÏNG : I. Caáp ñoä khaùi quaùt cuûa nghóa töø ngöõ : 1. Laäp sô ñoà theå hieän caáp ñoä khaùi quaùt cuûa nghóa töø ngöõ : - Ví duï : y phuïc aùo quaàn quaàn ñuøi, quaàn daøi, … aùo daøi, aùo sô mi, … 2. Tìm töø ngöõ coù nghóa roäng so vôùi töø ngöõ ñaõ cho : Ví duï : - ñaám, ñaù, thuïi, bòt, taùt, … " ñaùnh - canh, nem, rau xaøo, thòt luoäc, … " thöùc aên 3. Tìm töø ngöõ coù nghóa ñöôïc bao haøm phaïm vi nghóa cuûa töø ngöõ ñaõ cho : Ví duï : - xe coä : oâ toâ, xích loâ, moâ toâ, xe ñaïp, … - kim loaïi : ñoàng, chì, saét, keõm, … II. Tröôøng töø vöïng : 1. Tìm nhöõng töø thuoäc moät tröôøng töø vöïng : Ví duï : ngöôøi ruoät thòt : con, meï, coâ, … 2. Ñaët teân tröôøng töø vöïng cho caùc töø ñaõ cho : Ví duï : - löôùi, nôm, caâu voù, … ( duïng cuï ñaùnh baét thuûy saûn ) - hoaøi nghi, khinh mieät, ruoàng raãy, thöông yeâu, .. ( thaùi ñoä con ngöôøi ) III. Töø töôïng hình, töø töôïng thanh : 1. Xaùc ñònh töø töôïng hình, töø töôïng thanh trong caâu ( ñoaïn ) vaên : Ví duï : - Thaèng Daàn vuïc ñaàu vöøa thoåi vöøa huùp soaøn soaït. Chò Daäu roùn reùn böng moät baùt lôùn ñeán choã choàng naèm. - Vöøa noùi haén vöøa bòch luoân vaøo ngöïc chò Daäu maáy bòch roài laïi saán ñeán ñeå troùi anh Daäu. 2. Ñaët caâu coù töø töôïng hình, töø töôïng thanh : Ví duï : - Trong ñeâm toái, oâng cuï loø doø treân ñöôøng veà nhaø. - Trong caùi tænh laëng cuûa nuùi röøng, tieáng suoái chaûy roùc raùch nghe eâm dòu voâ cuøng. IV. Töø ngöõ ñòa phöông vaø bieät ngöõ xaõ hoäi : 1. Tìm töø ngöõ ñòa phöông maø em bieát vaø neâu töø ngöõ toaøn daân töông öùng : Ví duï : - maù, u, baàm, … " meï - heo " lôïn - boâng " hoa 2. Tìm moät soá töø ngöõ cuûa taàng lôùp hoïc sinh hoaëc cuûa taàng lôùp xaõ hoäi khaùc maø em bieát vaø giaûi thích yù nghóa cuûa noù. Ví duï : - gaäy ( ñieåm 1 ), truùng tuû ( truùng ngay phaàn ñaõ hoïc ) " taàng lôùp hoïc sinh. - thaày ( cha ), môï ( meï ) " taàng lôùp trung löu cuûa xaõ hoäi phong kieán. V. Caùc bieän phaùp tu töø : 1. Noùi quaù : a. Tìm bieän phaùp noùi quaù vaø giaûi thích yù nghóa : Ví duï : Tieáng ñoàn cha meï em hieàn Caén côm khoâng beå, caén tieàn beå ñoâi. " Söï quí troïng tình nghóa ( hôn vaät chaát tieàn baïc ). b. Tìm thaønh ngöõ noùi quaù vaø ñaët caâu vôùi thaønh ngöõ ñoù: - ÔÛ nôi choù aên ñaù gaø aên soûi theá naøy, coû khoâng moïc noåi nöõa laø troàng rau, troàng caø. - Lôøi khen cuûa coâ giaùo laøm cho noù nôû töøng khuùc ruoät. - Coâ giaùo cho baøi toaùn khieán caû lôùp nghó naùt oùc môùi ra. - Caùi thaèng Hôïi nhaø toâi moãi khi nguû laø ngaùy nhö saám. - Boïn giaëc hoaûng hoàn vaét chaân leân coå maø chaïy. 2. Noùi giaûm noùi traùnh : a. Xaùc ñònh bieän phaùp noùi giaûm noùi traùnh: Ví duï : - Cha noù maát, meï noù ñi böôùc nöõa, neân chuù noù raát thöông noù. - Bieát em coù moät meï giaø Muoán sang phuïng döôõng bieát laø ñöôïc chaêng ? b. Ñaêt caâu phuû ñònh ñieàu ngöôïc laïi vôùi noäi dung ñaùnh giaù : Ví duï : - Baøi thô cuûa anh dôû laém. " Baøi thô cuûa anh chöa ñöôïc hay laém. - Con daïo naøy löôøi laém. " Con daïo naøy khoâng ñöôïc chaêm chæ laém. PHAÀN NGÖÕ PHAÙP : I.Trôï töø, thaùn töø : 1. Phaân bieät trôï töø vôùi töø cuøng aâm khaùc loaïi : Ví duï : - Chính thaày hieäu tröôûng ñaõ taëng toâi quyeån saùch naøy. - Chò Daäu laø nhaân vaät chính trong taùc phaåm “ Taét ñeøn”. 2. Xaùc ñònh thaùn töø trong caùc ñoaïn vaên : Ví duï : Ñoät nhieân laõo baûo toâi : - Naøy ! Thaèng chaùu nhaø toâi, ñeán moät naêm nay, chaúng coù giaáy maù gì ñaáy, oâng giaùo aï ! AØ ! Thì ra laõo ñang nghó ñeán thaèng con laõo. II. Tình thaùi töø : Phaân bieät tình thaùi töø vôùi töø cuøng aâm khaùc loaïi : Ví duï :- Em thích tröôøng naøo thì thi vaøo tröôøng aáy. " Nhanh leân naøo, anh em ôi ! - Noù ñi chôi vôùi baïn töø saùng. " Cöùu toâi vôùi. 2. Ñaët caâu coù trôï töø vaø tình thaùi töø : Ví duï : Chính em ñaõ giuùp noù vieäc aáy ñaáy chöù. 3. Ñaët caâu coù trôï töø vaø thaùn töø : Ví duï : O hay, noù aên nhöõng hai baùt côm. III. Caâu gheùp : 1. Xaùc ñònh caâu gheùp trong caùc ñoaïn vaên vaø phaân tích caâu gheùp : Ví duï : Coâ toâi/ chöa döùt caâu, coå hoïng toâi /ñaõ ngheïn öù khoùc khoâng ra tieáng. C V C V 2. Xaùc ñònh moái quan heä yù nghóa giöõa caùc veá caâu trong caâu gheùp : ( Döïa vaøo caùc caùch noái caùc veá caâu). 3. Ñaët caâu gheùp theo caùc caëp quan heä töø, caëp töø hoâ öùng cho saün : Ví duï : - Toâi vöøa ñeán noù ñaõ ñi roài. - Meï nhaéc ñeán ñaâu noù laøm ñeán ñaáy. C. TAÄP LAØM VAÊN : I. Lyù thuyeát : 1. Vaên töï söï : - Chuû ñeà cuûa vaên baûn : laø ñoái töôïng vaø vaán ñeà chính maø vaên baûn bieåu ñaït. - Boá cuïc cuûa vaên baûn laø söï toå chöùc caùc ñoaïn vaên ñeå theå hieän chuû ñeà. Vaên baûn thöôøng coù boá cuïc 3 phaàn : Môû baøi, Thaân baøi, Keát baøi. + Môû baøi : Coù nhieäm vuï neâu ra chuû ñeà cuûa vaên baûn ; + Thaân baøi : Thöôøng coù moät soá ñoaïn nhoû trình baøy caùc khía caïnh cuûa chuû ñeà ; + Keát baøi : Toång keát chuû ñeà cuûa vaên baûn. - Ñoaïn vaên :laø ñôn vò tröïc tieáp taïo neân vaên baûn, baét ñaàu töø chöõ vieát hoa luøi ñaàu doøng, keát thuùc baèng daáu chaám xuoáng doøng vaø thöôøng bieåu ñaït moät yù töông ñoái hoaøn chænh. + Ñoaïn vaên dieãn dòch : Caâu chuû ñeà ñöùng ñaàu ñoaïn, caùc caâu sau boå sung, giaûi thích laøm roõ yù cuûa caâu chuû ñeà. + Ñoaïn vaên qui naïp : Caâu chuû ñeà ôû cuoái ñoaïn, caùc caâu phía tröôùc trình baøy, giaûi thích,… caùc khía caïnh cuûa caâu chuû ñeà. + Ñoaïn vaên song haønh : Chuû ñeà cuûa ñoaïn ñöôïc trình baøy baèng caùc caâu vaên coù vai troø ngang haøng nhau, moãi caâu laø moät khía caïnh cuûa chuû ñeà ( ñoaïn vaên khoâng coù caâu chuû ñeà). - Toùm taét vaên baûn töï söï : laø duøng lôøi vaên cuûa mình trình baøy moät caùch ngaén goïn noäi dung chính cuûa vaên baûn ñoù. 2. Vaên baûn thuyeát minh : - Vaên baûn thuyeát minh laø kieåu vaên baûn thoâng duïng trong moïi lónh vöïc ñôøi soáng nhaèm cung caáp tri thöùc veà ñaëc ñieåm, tính chaát, nguyeân nhaân,… cuûa caùc hieän töôïng vaø söï vaät trong töï nhieân, xaõ hoäi baèng phöông thöùc trình baøy, giôùi thieäu, giaûi thích. - Caùc phöông phaùp thuyeát minh : + Phöông phaùp neâu ñònh nghóa, giaûi thích ; + Phöông phaùp lieät keâ ; + Phöông phaùp neâu ví duï ; + Phöông phaùp duøng soá lieäu ( con soá ) ; + Phöông phaùp so saùnh ; + Phöông phaùp phaân loaïi, phaân tích. - Caùch laøm baøi vaên thuyeát minh : Tìm hieåu kó ñoái töôïng, xaùc ñònh roõ phaïm vi tri thöùc veà ñoái töôïng ; söû duïng phöông phaùp thuyeát minh phuø hôïp ; ngoân ngöõ chính xaùc, deã hieåu. - Boá cuïc baøi vaên thuyeát minh : + Môû baøi : Giôùi thieäu ñoái töôïng thuyeát minh. + Thaân baøi : Trình baøy caáu taïo, caùc ñaëc ñieåm, lôïi ích, … cuûa ñoái töôïng. + Keát baøi : Baøy toû thaùi ñoä ñoái vôùi ñoái töôïng. II. Thöïc haønh : 1. Toùm taét vaên baûn töï söï : a. Töùc nöôùc vôõ bô:ø ( trích “ Taét ñeøn” – Ngoâ Taát Toá ) Buoåi saùng hoâm aáy, chò Daäu ñang chaêm soùc anh Daäu vöøa môùi tænh thì cai leä vaø ngöôøi nhaø lí tröôûng saàm saäp keùo vaøo thuùc söu. Maëc nhöõng lôøi van xin tha thieát cuûa chò, chuùng cöù moät möïc xoâng tôùi ñònh baét anh Daäu. Töùc quaù hoùa lieàu, chò Daäu vuøng daäy, ñaùnh ngaû caû hai teân tay sai ñoäc aùc. b. Laõo Haïc :( trích – Nam Cao ) Laõo Haïc coù moät ngöôøi con trai, moät maûnh vöôøn vaø moät con choù vaøng. Con trai laõo ñi phu ñoàn ñieàn cao su, laõo chæ coøn laïi caäu Vaøng. Vì muoán giöõ laïi maûnh vöôøn cho con, laõo ñaønh phaûi baùn con choù, maëc duø heát söùc buoàn baõ vaø ñau xoùt. Laõo mang taát caû tieàn daønh duïm ñöôïc gôûi oâng giaùo vaø nhôø oâng giaùo troâng coi maûnh vöôøn.Cuoäc soáng moãi ngaøy moät khoù khaên, laõo kieám ñöôïc gì aên naáy vaø töø choái taát caû nhöõng gì oâng giaùo giuùp. Moät hoâm laõo xin Binh Tö ít baû choù noùi laø ñeå gieát con choù hay ñeán vöôøn, laøm thòt vaø ruû Binh Tö cuøng uoáng röôïu. OÂng giaùo raát buoàn khi nghe Binh Tö keå chuyeän aáy. Nhöng roài laõo boãng nhieân cheát – caùi cheát thaät döõ doäi. Caû laøng khoâng hieåu vì sao laõo cheát, chæ coù Binh Tö vaø oâng giaùo hieåu. ð Moät soá ñeà vaên töï söï caàn löu yù : Ñeà 1 : Keå laïi nhöõng kæ nieäm ngaøy ñaàu tieân ñi hoïc. Ñeà 2 : Ngöôøi aáy ( baïn, thaày, ngöôøi thaân, … ) soáng maõi trong loøng toâi. Ñeà 3 : Toâi thaáy mình ñaõ khoân lôùn. Ñeà 4 : Chaúng may em ñaùnh vôõ loï hoa ñeïp. Ñeà 5 : Em giuùp moät baø cuï qua ñöôøng vaøo luùc ñoâng ngöôøi vaø nhieàu xe coä qua laïi. Ñeà 6 : Em nhaän ñöôïc moùn quaø baát ngôø nhaân ngaøy sinh nhaät hay ngaøy leã, teát. Ñeà 7 : Haõy keå veà moät kæ nieäm ñaùng nhôù ñoái vôùi moät con vaät nuoâi maø em yeâu thích. Ñeà 8 : Keå veà moät laàn em maéc khuyeát ñieåm khieán thaày ( coâ ) giaùo buoàn. Ñeà 9 : Keå veà moät vieäc em ñaõ laøm khieán boá meï raát vui loøng. ? Moät soá gôïi yù laøm baøi : Ñeà 1 : ( lieân töôûng vaên baûn “ Toâi ñi hoïc” – Thanh Tònh ) + Xaùc ñònh ngoâi keå : thöù nhaát, thöù ba. + Xaùc ñònh trình töï keå : theo tôøi gian, khoâng gian ; theo dieãn bieán cuûa söï vieäc ; theo dieãn bieán cuûa taâm traïng. + Xaùc ñònh caáu truùc cuûa vaên baûn : döï ñònh phaân ñoaïn vaø caùch trình baøy caùc ñoaïn. Ñeà 2 : Chuù yù “ Ngöôøi aáy” laø choïn moät nhaân vaät cuï theå. “ Soáng maõi trong loøng toâi” nhaèm xaùc ñònh ngoâi keå thöù nhaát, ñoàng thôøi nhaán maïnh moät kæ nieäm khoù phai. Ñeà 3 : + Xaùc ñònh ngoâi keå : thöù nhaát xöng toâi + Xaùc ñònh söï vieäc : Ví duï :Tröôùc moät ham muoán boû hoïc ñi chôi, toâi ñaõ boû chôi ñeå ñi hoïc ; hoaëc tröôùc moät thaùi ñoä thieáu thieän chí cuûa baïn khaùc toâi ñaõ khoâng chaáp, khoâng vaêng tuïc, maø öùng xöû nhö moät ngöôøi coù vaên hoùa … Ñeà 8 : + Lí do vaø thôøi gian, hoaøn caûnh phaïm loãi. + Nguyeân nhaân, dieãn bieán, haäu quaû cuûa vieäc phaïm loãi. + Ngöôøi phaïm loãi vaø nhöõng ngöôøi coù lieân quan. + Suy nghó, tình caûm sau khi söï vieäc ñaõ xaûy ra. Ñeà 9 : + Thôøi gian, hoaøn caûnh laøm ñöôïc vieäc toát. + Söï vieäc chính vaø caùc chi tieát. + Nhaân vaät chính vaø nhöõng ngöôøi coù lieân quan. + Nguyeân nhaân, dieãn bieán, keát quaû cuûa vieäc laøm toát. + Caûm nghó cuûa em khi thaáy boá meï vui loøng veà vieäc laøm cuûa mình. 2. Vaên baûn thuyeát minh : ð Moät soá ñeà vaên thuyeát minh caàn löu yù : Ñeà 1 : Thuyeát minh veà caùi phích nöôùc ( bình thuûy ). Ñeà 2 : Thuyeát minh veà caây buùt bi. Ñeà 3 : Thuyeát minh veà chieác aùo daøi Vieät Nam. Ñeà 4 : Thuyeát minh veà chieác noùn laù Vieät Nam. Ñeà 5 : Giôùi thieäu veà moät ñoà chôi daân gian. Ñeà 6 : Thuyeát minh veà moät theå loaïi vaên hoïc ( Thô thaát ngoân baùt cuù Ñöôøng luaät, truyeän ngaén ) ? Moät soá gôïi yù laøm baøi : - Ñeà 1 :Thuyeát minh caùi phích nöôùc . + Daøn yù : a. MB : Phích nöôùc (bính thuûy ), ñoà duøng thöôøng coù trong moãi gia ñình, ai cuõng bieát, ñoà duøng thoâng duïng b. TB : Caáu taïo : Voû : Laøm baèng nhöïa, nhoâm coù trang trí hoa vaên. Ruoät : Laøm baèng thuûy tinh, coù traùng baïc Coâng duïng : Duøng trong sinh hoaït gia ñình, giöõ nhieät, giöõ cho nöôùc ñöôïc noùng laâu . Hieäu quaû : Giöõ cho nöôùc noùng kh
File đính kèm:
de cuong nv8 hki.doc
