Đề cương ôn tập - Môn Sinh học 9

®Ò c­¬ng «n tËp m«n sinh häc 9
phÇn I- Di truyÒn vµ biÕn dÞ
ch­¬ng I c¸c thÝ nghiÖm cña men ®en
C©u 1. Tr×nh bµy ®èi t­îng , néi dung vµ ý nghÜa cña di truyÒn häc(DTH) ?
+ §èi t­îng cña DTH : lµ con ng­êi vµ toµn bé sinh vËt trong tù nhiªn.
+ Néi dung cña DTH : - Di truyÒn häc nghiªn cøu vÒ c¬ së vËt chÊt, c¬ chÕ, tÝnh quy luËt cña hiÖn t­îng di truyÒn vµ biÕn dÞ.
ý nghÜa cña di truyÒn häc :Di truyÒn häc cã vai trß quan träng kh«ng chØ vÒ lÝ thuyÕt mµ cßn cã gi¸ trÞ thùc tiÔn cho khoa häc chän gièng, y häc vµ ®Æc biÖt lµ c«ng nghÖ sinh häc hiÖn ®¹i.
C©u 2: Tr×nh bµy ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch c¸c thÕ hÖ lai cña Men®en?
+ Lai c¸c cÆp bè mÑ thuÇn chñng kh¸c nhau vÒ mét hoÆc mét sè tÝnh tr¹ng t­¬ng ph¶n råi theo dâi c¸c ®êi con ch¸u, ph©n tÝch sù di truyÒn cña mçi cÆp tÝnh tr¹ng, trªn c¬ së ®ã ph¸t hiÖn quy luËt di truyÒn chung cña nhiÒu tÝnh tr¹ng.
+ Dïng to¸n thèng kª vµ lÝ thuyÕt x¸c suÊt ®Ó thèng kª kÕt qu¶ vµ rót ra c¸c quy luËt di truyÒn c¬ b¶n ë sinh vËt.
C©u 3: Ph¸t biÓu néi dung ®Þnh luËt ph©n li? Men ®en ®· gi¶i thÝch kÕt qu¶ vÒ phÐp lai mét cÆp tÝnh tr¹ng trªn ®Ëu Hµ lan ntn ? 
Néi dung ®Þnh luËt ph©n li: trong qu¸ tr×nh ph¸t sinh giao tö, mçi nh©n tè di truyÒn ph©n li vÒ mét giao tö vµ gi÷ nguyªn b¶n chÊt nh­ ë c¬ thÓ thuÇn chñng cña P.
Men ®en ®· gi¶i thÝch kÕt qu¶:
- Mçi tÝnh tr¹ng do mét cÆp nh©n tè di truyÒn quy ®Þnh (sau nµy gäi lµ gen).
- Trong qu¸ tr×nh ph¸t sinh giao tö, mçi nh©n tè di truyÒn trong cÆp nh©n tè di truyÒn trong cÆp nh©n tè di truyÒn ph©n li vÒ mét giao tö vµ gi÷ nguyªn b¶n chÊt nh­ ë c¬ thÓ P thuÇn chñng.
- Trong qu¸ tr×nh thô tinh, c¸c nh©n tè di truyÒn tæ hîp l¹i trong hîp tö thµnh tõng cÆp t­¬ng øng vµ quy ®Þnh kiÓu h×nh cña c¬ thÓ.
=> Sù ph©n li vµ tæ hîp cña cÆp nh©n tè di truyÒn (gen) quy ®Þnh cÆp tÝnh tr¹ng th«ng qua qu¸ tr×nh ph¸t sinh giao tö vµ thô tinh chÝnh lµ c¬ chÕ di truyÒn c¸c tÝnh tr¹ng.
C©u 4: Muèn x¸c ®Þnh kiÓu gen cña c¬ thÓ mang tÝnh tréi cÇn ph¶i lµm g× ? Gi¶i thÝch c¸ch lµm vµ lËp s¬ ®å minh ho¹?
TL:. Muèn x¸c ®Þnh kiÓu gen cña c¬ thÓ mang tÝnh tr¹ng tréi ta dïng phÐp lai ph©n tÝch
*C¸ch lµm: 
C¬ thÓ mang tÝnh tr¹ng tréi cã kiÓu gen ®ång hîp tö(AA) hoÆc dÞ hîp tö(Aa) cho c¬ thÓ mang tÝnh tr¹ng tréi cÇn kiÓm tra kiÓu gen lai víi c¬ thÓ mang tÝnh tr¹ng lÆn Råi sau ®ã dùa vµo kiÓu h×nh con lai ®Ó x¸c ®Þnh:
NÕu con lai ph©n tÝch ®Òu ®ång tÝnh, chøng tá c¬ thÓ mang tÝnh tr¹ng tréi chØ t¹o ra mét lo¹i giao tö(A) tøc lµ ®ång hîp(AA)
NÕu con lai ph©n tÝch ®Òu ph©n tÝnh cã hai kiÓu h×nh chøng tá c¬ thÓ mang tÝnh tréi ®· t¹o ra 2 lo¹i giao tö tøc lµ dÞ hîp (Aa)
S¬ ®å minh ho¹:
*Tr­êng hîp 1:
+ P: AA(TÝnh tréi ®ång hîp) x aa(TÝnh lÆn)
 	GP: A	 a
 F1 Aa(Con ®ång tÝnh- Cã mét kiÓu h×nh)
*Tr­êng hîp 2:
+ P: Aa(TÝnh tréi dÞ hîp) x aa(TÝnh lÆn)
 	GP: A, a	 a
 F1 1Aa : 1aa 
 Con lai ph©n ph©n tÝnh 2 kiÓu h×nh 1 tréi : 1lÆn.
C©u 5 T­¬ng quan tréi lÆn cã ý nghÜa g× trong thùc tiÔn s¶n xuÊt ?
TL: T­¬ng quan tréi, lÆn lµ hiÖn t­îng phæ biÕn ë giíi sinh vËt.
- TÝnh tr¹ng tréi th­êng lµ tÝnh tr¹ng tèt v× vËy trong chän gièng ph¸t hiÖn tÝnh tr¹ng tréi ®Ó tËp hîp c¸c gen tréi quý vµo 1 kiÓu gen, t¹o gièng cã ý nghÜa kinh tÕ.
- Trong chän gièng, ®Ó tr¸nh sù ph©n li tÝnh tr¹ng, xuÊt hiÖn tÝnh tr¹ng xÊu ph¶i kiÓm tra ®é thuÇn chñng cña gièng.
C©u 6: So s¸nh sù gièng nhau vµ kh¸c nhau vÒ kÕt qu¶ ë F1 vµ F2 trong phÐp lai mét cÆp tÝnh tr¹ng cã hiÖn t­îng tréi hoµn toµn vµ tréi kh«ng hoµn toµn?
TL: *Sù gièng nhau
	NÕu bè mÑ ®Òu thuÇn chñng vÒ mét cÆo tÝnh tr¹ng t­¬ng ph¶n th× cã 2 hiÖn t­îng tréi hoµn toµn vµ tréi kh«ng hoµn toµn cã c¸c ®Æc ®iÓm gièng nhau lµ:
	F1 ®Òu ®ång tÝnh (ChØ xuÊt hiÖn mét kiÓu h×nh)
	F2 ®Òu ph©n tÝnh ( Cã trªn 1 kiÓu h×nh)
*Sù kh¸c nhau :
TÝnh tréi hoµn toµn
F1 ®ång tÝnh tréi cña bè hoÆc mÑ
TØ lÖ kiÓu h×nh ë F2 lµ 3 tréi: 1lÆn .
TÝnh tréi kh«ng hoµn toµn
F1 ®ång tÝnh trung gian cña bè vµ mÑ
TØ lÖ kiÓu h×nh ë F2 lµ 1 tréi: 2 trung gian:1lÆn
C©u 7 C¨n cø vµo ®©u mµ men ®en l¹i cho r»ng c¸c tÝnh tr¹ng mµu s¾c vµ h×nh d¹ng h¹t ®Ëu trong c¸c thÝ nghiÖm cña m×nh di truyÒn ®éc lËp víi nhau? Gi¶i thÝch vµ chøng minh?
TL: Men ®en ®· dùa vµo sù ph©n tÝch kÕt qu¶ thu ®­îc ë F2 trong thÝ nghiÖm 2 cÆp tÝnh tr¹ng vÒ mµu s¾c vµ h×nh d¹ng h¹t nh­ sau :
F2 cã 315 Vµng, tr¬n: 101 Vµng, nh¨n :108 Xanh, tr¬n :32 Xanh, nh¨n
XÊp xØ TØ lÖ	9 vµng, tr¬n: 3 vµng, nh¨n: 3 xanh, tr¬n	: 1 xanh, nh¨n.
+VÒ mµu s¾c :
=
=
Vµng 315+101 2,97 xÊp xØ 3 h¹t vµng
Xanh 108+32 1 1 h¹t xanh 
+ VÒ h×nh d¹ng h¹t:
=
=
H¹t tr¬n 315+108 3,18 xÊp xØ 3 h¹t tr¬n
H¹t nh¨n 101+32 1 1 h¹t nh¨n 
Nh­ vËy : NÕu xÐt riªng tõng cÆp tÝnh tr¹ng th× mçi cÆp tÝnh tr¹ng ®éc lËp cho Kqu¶ 3 tréi: 1lÆn cña ®Þnh luËt ph©n ly .
 *NÕu xÐt c¶ 2 cÆp tÝnh tr¹ng :
TØ lÖ 9 vµng, tr¬n: 3 vµng, nh¨n: 3 xanh, tr¬n	: 1 xanh, nh¨n. =( 3 vµng:1 xanh) (3 tr¬n	: 1 nh¨n) 
TØ lÖ kiÓu h×nh ë F2 chÝnh b»ng tÝch sè tØ lÖ cña hai tÝnh tr¹ng hîp thµnh nã.
Tõ nh÷ng ph©n tÝch trªn, Men ®en kÕt luËn r»ng c¸c tÝnh tr¹ng vÒ mµu s¾c vµ h×nh d¹ng h¹t ®Ëu trong thÝ nghiÖm cña «ng di truyÒn ®éc lËp víi nhau.
C©u 8: BiÕn dÞ tæ hîp lµ g× ? Nã ®­îc x¸c ®Þnh ë h×nh thøc sinh s¶n nµo ? Cho vÝ dô minh ho¹ ?
TL: - BiÕn dÞ tæ hîp: Lµ lo¹i biÕn dÞ do sù s¾p xÕp l¹i c¸c ®Æc ®iÓm di truyÒn cña bè mÑ trong qu¸ tr×nh sinh s¶n, dÉn ®Õn c¸c thÕ hÖ con, ch¸u xuÊt hiÖn kiÓu h×nh kh¸c víi bè mÑ.
+ lo¹i biÕn dÞ xuÊt hiÖn rÊt phæ biÕn ë nh÷ng loµi SV cã h×nh thøc sinh s¶n h÷u tÝnh(giao phèi)
VÝ dô cho giao phèi gi÷a ®Ëu hµ lan thuÇn chñng h¹t vµng, tr¬n víi c©y thuÇn chñng h¹t xanh, nh¨n thu ®­îc F1 ®Òu cã h¹t vµng, tr¬n.
Cho F1 tù thô phÊn, F2 xuÊt hiÖn tØ lÖ kiÓu h×nh xÊp xØ 9 vµng, tr¬n: 3 vµng, nh¨n: 3 xanh, tr¬n: 1 xanh, nh¨n. Do sù s¾p xÕp l¹i c¸c yÕu tè di truyÒn trong qu¸ tr×nh sinh s¶n t¹o ra F2 biÕn dÞ tæ hîp vÒ kiÓu h×nh lµ h¹t vµng, nh¨n vµ h¹t xanh, tr¬n.
C©u 9: Men ®en ®· gi¶i thÝch kÕt qu¶ thÝ nghiÖm vÒ lai hai cÆp tÝnh tr¹ng cña m×nh ntn?
TL: Theo Men ®en mçi cÆp tÝnh tr¹ng do mét cÆp nh©n tè di truyÒn(cßn gäi lµ cÆp gen) quy ®Þnh vµ «ng kÝ hiÖu:
- Gen A q®Þnh h¹t vµng	Gen B q®Þnh h¹t tr¬n
- Gen a q®Þnh h¹t xanh	 Gen b q®Þnh h¹t nh¨n
*C¬ chÕ cña sù di truyÒn c¸c tÝnh tr¹ng dùa trªn sù ph©n ly ®éc lËp vµ tæ hùop tù do cña c¸c cÆp gen trong ph¸t sinh giao tö vµ sù kÕt hîp ngÉu nhiªn cña c¸c giao tö trong thô tinh.
+Qu¸ tr×nh ®­îc minh ho¹ d­íi ®©y:
P: T/chñng h¹t vµng, tr¬n X T/chñng h¹t xanh, nh¨n 
 AABB aabb
 	GP: AB	 ab
 F1 AaBb(100% h¹t vµng tr¬n)
 F2	:
AB
Ab
aB
ab
AB
AABB(V-T)
AABb(V-T)
AaBB(V-T)
AaBb(V-T)
Ab
AABb(V-T)
AAbb(V-N)
AaBb(V-T)
Aabb(V-N)
aB
AaBB(V-T)
AaBb(V-T)
aaBB(X-T)
aaBb(X-T)
ab
AaBb(V-T)
Aabb(V-N)
aaBb(X-T)
aabb(X-N)
KÕt qu¶ ë F2 K
-Sè tæ hîp : 16
-TØ lÖ ph©n li kiÓu h×nh ë F2: 
	9 vµng, tr¬n
	3 vµng, nh¨n
	3 xanh, tr¬n
	1 xanh, nh¨n
C©u 10 : Nªu néi dung vµ ý nghÜa cña quy luËt ph©n ly ®éc lËp?
TL: 
-Néi dung cña quy luËt ph©n ly ®éc lËp: c¸c cÆp nh©n tè di truyÒn(cÆp gen) ®· ph©n li ®éc lËp trong qu¸ tr×nh ph¸t sinh giao tö.
- ý nghÜa cña quy luËt ph©n ly ®éc lËp: Gi¶i thÝch nguyªn nh©n lµm xuÊt hiÖn biÕn dÞ tæ hîp phong phó ë c¸c loaig giao phèi. Lo¹i biÕn dÞ nµy lµ nguån nguyªn liÖu cña tiÕn ho¸ va chän gièng.
C©u 11: ThÕ nµo lµ biÕn dÞ tæ hîp? T¹i sao c¸c loµi giao phèi (Sinh s¶n h÷u tÝnh) l¹i t¹o ra nhiÒu biÕn dÞ tæ hîp h¬n so víi c¸c loµi sinh s¶n v« tÝnh?
TL:
- BiÕn dÞ tæ hîp: Lµ lo¹i biÕn dÞ do sù s¾p xÕp l¹i c¸c ®Æc ®iÓm di truyÒn cña bè mÑ trong qu¸ tr×nh sinh s¶n, dÉn ®Õn c¸c thÕ hÖ con, ch¸u xuÊt hiÖn kiÓu h×nh kh¸c víi bè mÑ.
- C¸c loµi giao phèi t¹o ra nhiÒu biÕn dÞ tæ hîp h¬n nh÷ng loµi sinh s¶n v« tÝnh v×:
+ Trong gi¶m ph©n cã sù ph©n li ®éc lËp vµ tæ hîp tù do cña c¸c cÆp NST t­¬ng ®ång kh¸c nhau khi ®i vÒ hai cùc cña tÕ bµo ®· t¹o ra nhiÒu lo¹i giao tö kh¸c nhau vÒ nguån gèc NST.
+ Trong thô tinh: Cã sù tæ hîp ngÉu nhiªn gi÷a gi÷a c¸c giao tö cña bè vµ c¸c giao tö cña mÑ ®· t¹o ra nhiÒu tæ hîp NST kh¸c nhau vÒ nguån gèc NST. §ã lµ nguyªn nh©n chÝnh lµm xuÊt hiÖn c¸c biÕn dÞ tæ hîp v« cïng phong phó ë c¸c loµi sinh s¶n h÷u tÝnh.
Ch­¬ng II- nhiÔm s¾c thÓ
C©u 12: Ph©n biÖt bé NST l­ìng béi vµ bé NST ®¬n béi ? 
Bé NST l­ìng béi
-Bé NST lµ 2n lu«n s¾p xÕp thµnh tõng cÆp.
-Mçi cÆp gåm 1 chiÕc cã nguån gèc tõ bè vµ 1 chiÕc cã nguån gèc tõ mÑ.
- Cã trong hÇu hÕt c¸c tÕ bµo b×nh th­êng(2n) ngo¹i trõ giao tö.
Bé NST ®¬n béi
-Bé NST lµ n lu«n tån t¹i thµnh nhiÒu chiÕc riªng lÎ.
- Mçi chiÕc hoÆc cã nguån gèc tõ bè hoÆc cã nguån gèc tõ mÑ.
- ChØ cã trong giao tö.
C©u 13: CÊu tróc ®iÓn h×nh cña NST ®­îc biÓu hiÖn râ nhÊt ë kú nµo cña qu¸ tr×nh ph©n chia TB? m« t¶ cÊu tróc ®ã ?
TL:
 CÊu tróc ®iÓn h×nh cña NST ®­îc biÓu hiÖn râ nhÊt ë kú gi÷a cña qu¸ tr×nh ph©n chia TB v× ë k× nµy NST ®· co ng¾n cùc ®¹i vµ cã d¹ng ®Æc tr­ng .
CÊu tróc cña NST ®­îc m« t¶ ë kú gi÷a nh­ sau :
- VÒ kÝch th­íc cã chiÒu dµi tõ 0,5 ®Õn 50 micromet ®­êng kÝnh 0,2 – 2 micromet.
- VÒ h×nh d¹ng : D¹ng h×nh h¹t, h×nh que, h×nh ch÷ V...
- VÒ cÊu t¹o: NST lóc nµy ë tr¹ng th¸i kÐp gåm 2 cr«matit gièng hÖt nhau g¾n víi nhau ë t©m ®éng(eo thø nhÊt) chia NST thµnh 2 c¸nh. T©m ®éng lµ ®iÓm dÝnh NST vµo sîi t¬ v« s¾c trong thoi ph©n bµo. Nhê ®ã khi t¬ co rót trong qtr×nh ph©n bµo nst di chuyÓn vÒ c¸c cùc cña TB . ë 1 sè NST cã eo thø thø cÊp(eo thø 2) trªn mét c¸nh cña NST.
C©u 14: Vai trß cña NST ®èi víi di truyÒn c¸c tÝnh tr¹ng?
TL: - NST lµ cÊu tróc mang gen, trªn ®ã mçi gen ë mét vÞ trÝ x¸c ®Þnh. Nh÷ng biÕn ®æi vÒ cÊu tróc, sè l­îng NST ®Òu dÉn tíi biÕn ®æi tÝnh tr¹ng di truyÒn.
NST cã b¶n chÊt lµ ADN, sù tù nh©n ®«i cña ADN dÉn tíi sù tù nh©n ®«i cña NST nªn tÝnh tr¹ng di truyÒn ®­îc sao chÐp qua c¸c thÕ hÖ tÕ bµo vµ c¬ thÓ.
C©u 15: Sù tù nh©n ®«i cña NST diÔn ra ë kú nµo cña chu kú TB ? Nh÷ng diÔn biÕn c¬ b¶n cña NST trong qu¸ tr×nh nguyªn ph©n ?
TL:
 *Sù tù nh©n ®«i cña NST diÔn ra ë kú trung gian cña chu kú TB, cßn gäi lµ giai ®o¹n chuÈn bÞ cña qu¸ tr×nh nguyªn ph©n .
* Nh÷ng diÔn biÕn c¬ b¶n cña NST trong qu¸ tr×nh nguyªn ph©n:
1. Vµo kú trung gian : NST duçi xo¾n cùc ®¹i cã d¹ng sîi m¶nh vµ diÔn ra sùu nh©n ®«i t¹o c¸c NST kÐp.
2 Kú ®Çu : C¸c NST kÐp b¾t ®Çu ®ãng xo¾n vµ co ng¾n l¹i.
3. Vµo kú gi÷a c¸c NST kÐp ®ãng xo¾n cùc ®¹i vµ co ng¾n tèi ®a, cã d¹ng ®Æc tr­ng. Chóng chuyÓn vÒ tËp trung thµnh 1 hµng trªn mÆt ph¼ng xÝch ®¹o cña thoi ph©n bµo.
4.Kú sau : hai cr«matit cña mçi NST kÐp t¸ch nhau ë t©m ®éng thµnh 2 NST ®¬n råi ph©n ly vÒ 2 cùc TB nhê sù co rót cña c¸c sîi t¬ thoi ph©n bµo.
5. Kú cuèi C¸c NST ®¬n duçi xo¾n tèi ®a, t¹o trë l¹i d¹ng sîi m¶nh trong c¸c TB con.
C©u 16: Tr×nh bµy ý nghÜa cña nguyªn ph©n? VÒ mÆt di truyÒn ý nghÜa c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh nguyªn ph©n lµ g× ? 
TL:
*ý nghÜa cña nguyªn ph©n : 
- Nguyªn ph©n lµ c¬ chÕ duy tr× æn ®Þnh bé NST cña loµi vÒ sè l­îng , h×nh d¹ng vµ cÊu tróc qua c¸c thÕ hÖ tÕ bµo cña cïng mét c¬ thÓ.
- T¨ng nhanh sinh khèi tÕ bµo ®¶m b¶o ph©n ho¸ m«, c¬ quan t¹o nªn c¬ thÓ .
- T¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ®ét biÕn nh©n tÕ bµo sinh d­ìng nh©n nªn trong c¸c m«. 
- Nguyªn ph©n lµ c¬ së cña sù sinh s¶n v« tÝnh.
* VÒ mÆt di truyÒn : ý nghÜa c¬ b¶n cña qtr×nh nguyªn ph©n lµ sù sao chÐp nguyªn vÑn bé NST cña TB mÑ cho 2 tÕ bµo con.
C©u 17 : Nh÷ng diÔn biÕn c¬ b¶n cña NST qua c¸c kú cña gi¶m ph©n ?
1.ë lÇn ph©n bµo I:
- Kú trung gian I: c¸c NST duçi xo¾n cùc ®¹i, d¹ng sîi m¶nh vµ tù nh©n ®«i t¹o thµnh NST kÐp.
-Kú ®Çu I: C¸c NST kÐp b¾t ®Çu ®ãng xo¾n vµ co ng¾n l¹i. Sau ®ã x¶y ra tiÕp hîp gi÷a 2 NST kÐp trong mçi cÆp t­¬ng ®ång.
-Kú gi÷a I: C¸c NST kÐp xÕp thµnh 2 hµng song song trªn mÆt ph¼ng xÝch ®¹o cña thoi ph©n bµo.
-Kú sau I: C¸c cÆp NST kÐp t­¬ng ®ång ph©n ly ®éc lËp víi nhau vÒ 2 cùc cña tÕ bµo.
-Kú cuèi I. Bé NST ®¬n béi trong tÕ bµo con vÉn gi÷ nguyªn tr¹ng th¸i kÐp vµ ®ãng xo¾n.
2. ë kú ph©n bµo II.
- Kú trung gian II:c¸c NST kÐp gi÷ nguyªn tr¹ng th¸i gièng kú cuèi vµ kh«ng x¶y ra tù nh©n ®«i.
- Kú ®Çu II: c¸c NST kÐp ®ãng xo¾n, co ng¾n.
- Kú gi÷ II: C¸c NST kÐ tËp trung xÕp thµnh 1 hµng trªn mp xÝch ®¹o cña thoi ph©n bµo. Mçi NST kÐp g¾n víi 1 sîi cña thoi ph©n bµo.
-Kú sau II: Mçi NST kÐp t¸ch t©m ®éng t¹o thµnh 2 NST ®¬n vµ mçi chiÕc NST ®¬n ph©n ly vÒ mét cùc cña TB.
-Kú cuèi II: Mçi TB con cã chøa bé NST ®¬n béi ë tr¹ng th¸i ®¬n.
C©u 18: Nªu nh÷ng ®iÓm gièng nhau vµ kh¸c nhau c¬ b¶n gi÷a nguyªn ph©n vµ gi¶m ph©n ?
TL:*§iÓm gièng nhau
-ë kú trung gian cã sù nh©n ®«i cña NST mµ thùc chÊt lµ sù nh©n ®«i cña ADN.
- Tr¶i qua c¸c k× ph©n bµo t­¬ng tù nhau.
- §Òu cã sù biªn s®æi h×nh th¸i NST theo chu kú ®ãng xo¾n vµ th¸o xo¾n ®¶m b¶o cho NST nh©n ®«i vµ thu gän cÊu tróc ®Ó tËp trung trªn mÆp ph¼ng xÝch ®¹o ë kú gi÷a.
- ë lÇn ph©n bµo II cña gi¶m ph©n gièng ph©n bµo nguyªn ph©n.
- §Òu lµ c¬ chÕ sinh häc ®¶m b¶o æn ®Þnh vËt chÊt di truyÒn.
*§iÓm kh¸c nhau c¬ b¶n :
Nguyªn ph©n
X¶y ra 1 lÇn ph©n bµo tõ 1 tÕ bµo mÑ t¹o ra 2 tÕ bµo con
Sè NST trong TB con b»ng 2n gièng tÕ bµo mÑ
NST cã 1 lÇn s¾p xÕp trªn mÆt ph¼ng xÝch ®¹o cña thoi ph©n bµo vµ ph©n ly vÒ 2 cùc cña tÕ bµo
Kh«ng x¶y ra tiÕp hîp NST
Gi¶m ph©n
X¶y ra 2 lÇn ph©n bµo tõ 1 tÕ bµo mÑ t¹o ra 4 tÕ bµo con
Sè NST trong TB con b»ng n gi¶m mét nöa so víi tÕ bµo mÑ
NST cã 2 lÇn s¾p xÕp trªn mÆt ph¼ng xÝch ®¹o cña thoi ph©n bµo vµ ph©n ly vÒ 2 cùc cña tÕ bµo
- x¶y ra tiÕp hîp NST
C©u 19: Tr×nh bµy qu¸ tr×nh ph¸t sinh giao tö ë ®éng vËt: 
TL:
*-Qu¸ tr×nh ph¸t sinh giao tö ®ùc ë ®éng vËt: 
ë §v sù ph¸t sinh giao tö ®ùc( ®­îc gäi lµ tinh trïng) x¶y ra trong tuÕn sinh dôc ®ùc lµ tinh hoµn. Qu¸ tr×nh diÔn ra nh­ sau:
	+ C¸c tÕ bµo mÇm sinh dôc(2n) nguyªn ph©n nhiÒu lÇn liªn tiÕp t¹o nhiÒu TB con ®­îc gäi lµ tinh nguyªn bµo. C¸c tinh nguyªn bµo ph¸t triÓn thµnh tinh bµo bËc 1.
	+ C¸c tinh boµ bËc 1 sau ®ã gi¶m ph©n. mçi tinh bµo bËc 1 cã 2 lÇn ph©n bµo, lÇn thø nhÊt t¹o ra 2 Tb con lµ 2 tinh bµo bËc 2, lÇn thøu 2 t¹o ra 4 tinh tö. C¶ 4 tinh tö ®Ò ph¸t triÓn thµnh tinh trïng ®Òu cã ch­óa n NST .
Qu¸ tr×nh ph¸t sinh giao tö c¸i ë ®éng vËt :
giao tö c¸i cßn gäi lµ trøng ®­îc y¹o ra trong tuyÕn sinh dôc c¸i lµ buång trøng.
C¸c TB mÇm (2n) nguyªn ph©n nhiÒu lÇn liªn tiÕp t¹o ra c¸c TB con gäi lµ no·n nguyªn bµo. c¸c no·n nguyªn bµo ph¸t triÓn thµnh no·n bµo bËc 1.
Mçi no·n bµo bËc 1 gi¶m ph©n qua 2 lÇn ph©n bµo:
lÇn thø 1: t¹o ra 1 TB cã kÝch th­íc lín gäi lµ no·n bµo bËc 2 vµ 1 TB cã kÝch th­íc nhá gäi lµ thÓ cùc1.
LÇn thø 2 : 2 Tb con ®­îc t¹o ra tõ lÇn ph©n bµo thø nhÊt tiÕp tôc t¹o ra 4 TB ®Òu ®¬n béi . Trong 4 tÕ bµo con ®ã cã 1 TB cã kÝch th­íc lín trë thµnh trøng cã kh¶ n¨ng thô tinh vµ 3 TB con trë thµnh 3 thÓ cùc vµ kh«ng cã kh¶ n¨ng thô tinh vµ bÞ tho¸i ho¸.
C©u 20 :Tr×nh bµy c¬ chÕ duy tr× bé NST ®Æc tr­ng cña loµi qua c¸c thÕ hÖ? Bé NST ®ã cã thÓ bÞ biÕn ®æi do hiÖn t­îng nµo? Gi¶i thÝch hiÖn t­îng ®ã?
TL:
	*C¬ chÕ duy tr× bé NST ®Æc tr­ng cña loµi qua c¸c thÕ hÖ tÕ bµo cña cïng mét c¬ thÓ:
- §Æc ®iÓm c¸c kú ph©n bµo nguyªn ph©n :
+ Kú trung gian: NST duçi xo¾n cùc ®¹i ë d¹ng sîi m¶nh, cuèi kú cã sùu ph©n ®«i ADN ®Ó thµnh c¸c sîi c¬ b¶n.
+Kú tr­íc : NST co rót ng¾n l¹i. Mçi NST ®¬n ®· nh©n ®«i thµnh mét NST kÐp gåm 2 cr«matÝt ®Ýnh nhau ë t©m ®éng. cuèi kú mµng nh©n mÊt .
+Kú gi÷a : C¸c NST co rót ng¾n l¹i cùc ®¹i ë d¹ng ®iÓn h×nh tËp trung trªn mÆt ph¼ng xÝch ®¹o.
+ Kú sau : c¸c cr«matit trong tõng NST kÐp t¸ch nhau qua t©m ®éng di chuyÓn vÒ 2 cùc cña tÕ bµo.
+Kú cuèi : C¸c NST ph©n ®Òu vÒ 2 cùc tÕ bµo t¹o ra 2 tÕ bµo con cã bé NST gièng hÖt tÕ bµo mÑ. Nhê qu¸ tr×nh nguyªn ph©n ®¶m b¶o cho sù kÕ tôc vËt chÊt di truyÒn æn ®Þnh trong mét ®êi c¸ thÓ.
*C¬ chÕ duy tr× bé NST ®Æc tr­ng cña loµi qua c¸c thÕ hÖ cña loµi ®ã lµ sù phèi hîp 2 c¬ chÕ : Gi¶m ph©n, ph¸t sinh giao tö vµ thô tinh.
Gi¶m ph©n gåm 2 lÇn ph©n bµo liªn tiÕp, nh­ng nh©n ®«i NST chØ x¶y ra 1 lÇn ë lÇn ph©n bµo I, t¹o ra c¸c giao tö ®¬n béi.
- Thô tinh ®· phèi hîp c¸c bé NST ®¬n béi cña bè mÑ t¹o nªn hùop tö l­ìng béi ®¶m b¶o sù kÕ tôc vËt chÊt di truyÒn qua c¸c thÕ hÖ.
 Nh­ vËy sù kÕt hîp c¸c ho¹t ®éng cña NST : nh©n ®«i, ph©n li, tæ hùop tù do ®¶m b¶o sù æn ®Þnh vËt chÊt di truyÒn trong 1 ®êi c¸ thÓ vµ qua c¸c thÕ hÖ c¸ thÓ cña loµi.
*C¸c hiÖn t­îng lµm biÕn ®æi bé NST
BiÕn ®æi sè NST do t¸c nh©n g©y ®ét biÕn bªn ngoµi vµ rèi lo¹n trao ®æi chÊt néi bµo, NST nh©n ®«i b×nh th­êng nh­ng kh«ng ph©n li. NÕu s¶y ra trªn toµn bé bé NST h×nh thµnh thÓ ®a béi, nÕu s¶y ra ë tõng cÆp NST riªng lÎ t¹o nªn c¸c d¹ng dÞ béi.
BiÕn ®æi cÊu tróc NST do c¸c t¸c nh©n g©y ®ét biÕn vËt lý ho¸ häc vµ rèi lo¹i h×nh thµnh NST g©y ra 4 d¹ng ®ét biÕn c¬ b¶n : mÊt ®o¹n, ®¶o ®o¹n, lÆp ®o¹n, chuyÓn ®o¹n. C¸c d¹ng ®ét biÕn ¶nh h­­áng ®Ðn sù tån t¹i, sinh s¶n vµ tiÕn h¸o cua rsinh vËt.
§ét biÕn c¸c gen tån t¹i trªn NST do c¸c t¸c nh©n g©y ®ét biÕn vËt lÝ, ho¸ häc lµm thay ®æi sè l­îng tr×nh tù ph©n bè c¸c nuclª«tit .§ét biÕn gen lµm thay ®æi chÊt l­îng cÊu tróc cña NST.
C©u 21 : BiÕn dÞ tæ hîp xuÊt hiÖn phong phó ë nh÷ng loµi sinh s¶n h÷u tÝnh ®­îc gi¶i thÝch trªn c¬ së nµo?
TL:
BiÕn dÞ tæ hîp xuÊt hiÖn phong phó ë nh÷ng loµi sinh s¶n h÷u tÝnh ®­îc gi¶i thÝch dùa trªn ho¹t ®éng cña NST trong 2 qtr×nh gi¶m ph©n vµ thô tinh.
Trong gi¶m ph©n sù ph©n ly ®éc lËp cña c¸c NST mang gen ®· t¹o ra nhiÒu loµi giao tö kh¸c nhau vÒ nguån gèc.
Trong thô tinh : X¶y ra sù kÕt hîp ngÉu nhiªn cña c¸c lo¹i giao tö ®· t¹o ra c¸c hîp tö mang nh÷ng tæ hîp NST kh¸c nhau.Nh÷ng ho¹t ®éng trªn cña NST xuÊt hiÖn nhiÒu biÕn dÞ tæ hîp, t¹o nguyªn liÖu cho tiÕn ho¸ vµ chän gièng.
C©u 22 : Nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau gi÷a NST th­êng vµ NST giíi tÝnh ?
NST giíi tÝnh
-ChØ cã 1 cÆp trong TB 2n
*VÒ h×nh d¹ng:
- H×nh que, h×nh mãc
- Kh¸c nhau gi÷a gièng ®ùc vµ gièng c¸i.
-Lµ cÆp t­¬ng ®ång XX hoÆc kh«ng t­¬ng ®ång XY kh¸c nhau gi÷a giíi ®ùc vµ giíi c¸i trong loµi.
- Cã chøc n¨ng quy ®Þnh giíi tÝnh
NST th­êng
-Cã nhiÒu trong TB 2n
*VÒ h×nh d¹ng:
H×nh sîi, h×nh xo¾n, h×nh h¹t.
- Gièng nhau ë c¶ 2 giíi
-§Òu lµ nh÷ng cÆp t­¬ng ®ång gièng nhau ë giíi ®ùc vµ giíi c¸i trong loµi.
- Kh«ng cã chøc n¨ng quy ®Þnh giíi tÝnh
C©u 23 Tr×nh bµy c¬ chÕ sinh con trai hay con g¸i ë ng­êi? Quan niÖm sinh con trai hay con g¸i do ng­êi mÑ quyÕt ®Þnh ®óng hay sai ?
TL:
c¬ chÕ sinh con trai hay con g¸i ë ng­êi
Con trai coù caëp NST giôùi tính XX
Con gaùi coù caëp NST giôùi tính XY
+ Khi giaûm phaân hình thaønh giao tử, con g¸i cho 1 loại giao tử (trứng) X, con trai cho 2 loaïi giao töû(2 loại tinh trøng ) X vaø Y moãi loaïi chieám 50%; 
+ Khi thuï tinh coù söï toå hôïp giöõa tinh truøng vaø tröùng hình thaønh 2 loaïi toå hôïp XX(gaùi) vaø XY(trai) vôùi tæ leä 1 : 1.
Sô ñoà: P : XX (meï) x XY(boá)
 GP: X X, Y
 F1: 1 XX : 1 XY
 1 gaùi : 1 trai
b)Quan niÖm cho r»ng ng­êi mÑ quyÕt ®Þnh sinh con trai hay con g¸i lµ quan niÖm kh«ng ®óng: v× giíi tÝnh cña con do sù kÕt hîp ngÉu nhiªn gi÷a c¸c lo¹i giao tö trong ®ã mÑ chØ duy nhÊt cã 1 lo¹i trøng mang X v× vËy giíi tÝnh cña con cßn phô thuéc vµo trøng kÕt hîp víi tinh trïng mang X hay Y cña bè.
C©u 24 .Tr×nh bµy c¬ chÕ x¸c ®Þnh giíi tÝnh ë ng­êi ?T¹i sao trong cÊu tróc d©n sè , tØ lÖ nam, n÷ xÊp xØ1:1 b»ng nhau ?
TL:
ë ng­êi do nam t¹o ra 2 lo¹i tinh trïng X vµ Y víi tØ lÖ ngang nhau . Hai lo¹i tinh trïng nµy kÕt hîp víi 1 läai trøng X duy nhÊt ë ng­êi n÷ nªn dÉn ®Õn trong cÊu tróc d©n sè víi quy m« lín tØ lÖ nam: n÷ xÊp xØ 1:1 b»ng nhau.
Sô ñoà minh ho¹: 
Bè, mÑ : XX (Namï) x XY(N÷)
Giao tö X X, Y
Con: 1 XX : 1 XY
TØ lÖ giíi tÝnh 1 N÷ : 1 Nam
Tæ leä nam nöõ xaáp xæ 1 : 1 vì : Do söï phaân li cuûa caëp NST giôùi tính XY trong phaùt sinh giao töû taïo ra 2 loaïi tinh truøng X vaø Y vôùi soá löôïng ngang nhau. Qua thuï tinh cuûa 2 loaïi tinh truøng naøy vôùi tröùng mang NST X taïo ra 2 loaïi toå hôïp XX vaø XY vôùi soá löôïng ngang nhau. Do ñoù tæ leä nam nöõ xaáp xó 1 : 1 .
C©u 25 : T¹i sao con ng­êi cã thÓ ®iÒu chØnh tØ lÖ ®ùc c¸i: c¸i ë vËt nu«i? §iÒu ®ã cã ý nghÜa g× trong thùc tiÔn?
TL:
Vì söï phaân hoaù giôùi tính coøn chòu aûnh höôûng cuûa caùc yeáu toá moâi tröôøng trong vaø beân ngoaøi cô theå.
- MT beân trong: hooùc moân sinh duïc
- MT beân ngoaøi: nhieät ñoä, aùnh saùng, thöùc aên,
-ViÖc chñ ®éng ®iÒu chØnh tØ lÖ ®ùc : c¸i ë vËt nu«i cho phï hîp víi môc ®Ých s¶n xuÊt lµm t¨ng hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt cho con ng­êi.
C©u 26 : ThÕ nµo lµ di truyÒn liªn kÕt? HiÖn t­îng nµy bæ sung cho ®Þnh luËt ph©n ly cña Men ®en ntn?
TL:
- Di truyÒn liªn kÕt lµ hiÖn t­îng mét nhãm tÝnh tr¹ng ®­îc di truyÒn cïng nhau ®­îc quy ®Þnh bëi c¸c gen n»m trªn cïng 1 NST, cïng ph©n li trong qu¸ tr×nh ph©n bµo.
- Di truyÒn liªn kÕt bæ sung cho néi dung ®Þnh luËt Men ®en nh­ sau:
	+ §Þnh luËt ph©n ly ®éc lËp ®­îc Men®en ph¸t hiÖn trªn c¬ së c¸c tÝnh tr¹ng do c¸c gen quy ®Þnh nã n»m trªn c¸c NST kh¸c nhau tøc mçi NST «ng chØ xÐt ®Õn 1 gen.
	+ Nh­ng trªn thùc tÕ trong TB sè l­îng gen lu«n lín h¬n rÊt nhiÒu so víi sè NST nªn mçi NST ph¶i mang nhiÒu gen. V× vËy ë c¬ thÓ SV hiÖn t­îng di truyÒn liªn kÕt lµ hiÖn t­îng phæ biÕn.
C©u 27. H·y gi¶i thÝch thÝ nghiÖm cña Moocgan vÒ sù di truyÒn liªn kÕt dùa trªn c¬ së tÕ bµo häc ?
P: Xám, dài x Đen, cụt
 G: BV bv
 F1 (100% Xám, dài)
Ruåi ®ùc F1 Lai phân tích :
 F1 : ♂ x ♀ 
 G: BV, bv bv
 FB : 1 : 1 
 (1 Xám, dài) ( 1 Đen, cụt)
*Gi¶i thÝch :
*Ruåi ®ùc F1 dÞ hîp 2 cÆp gen n»m trªn 1 cÆp NST .
-Gen B(th©n x¸m) liªn kÕt víi gen V (C¸nh dµi) trªn 1 NST.
gen b(Th©n ®en) liªn kÕt víi gen v ( C¸nh ng¾n) trªn 1 NST cßn l¹i cña cÆp NST t­¬ng ®ång.
-C¸c gen trªn 1 NST cïng ph©n li trong gi¶m ph©n dÉn ®Õn F1 dÞ hîp 2 cÆp gen nh­ng chØ t¹o ra 2 lo¹i giao tö chø kh«ng ph¶i 4 lo¹i giao tö nh­ ë ®Þnh luËt ph©n ly ®éc lËp.
C©u 28 : ý nghÜa cña di truyÒn liªn kÕt?
TL:- H¹n chÕ biÕn dÞ tæ hîp duy tr× c¸c kiÓu gen gièng bè mÑ.
-Nhê hiÖn t­îng liªn kÕt hoµn toµn nªn qua chän läc ®· chän ®­îc nh÷ng gièng cã phÈm chÊt tèt lu«n ®i kÌm víi nhau.
ch­¬ng iii- adn vµ gen
 C©u 29 Nªu ®Æc ®iÓm cÊu t¹o ho¸ häc cña ADN ?
TL:
- ADN ®­îc cÊu t¹o tõ c¸c nguyªn tè C, H, O, N vµ P.
- ADN thuéc lo¹i ®¹i ph©n tö vµ cÊu t¹o theo nguyªn t¾c ®a ph©n mµ ®¬n ph©n lµ c¸c nuclª«tit (gåm 4 lo¹i A, T, G, X).
- Ph©n tö ADN cña mçi loµi sinh vËt ®Æc thï bëi sè l­îng, thµnh phÇn vµ tr×nh tù s¾p xÕp cña c¸c lo¹i nuclª«tit. Tr×nh tù s¾p xÕp kh¸c nhau cña 4 lo¹i nuclª«tit t¹o nªn tÝnh ®a d¹ng cña ADN.
- TÝnh ®a d¹ng vµ ®Æc thï cña ADN lµ c¬ së ph¸t triÓn cho tÝnh ®a d¹ng vµ ®Æc thï cña sinh vËt.
C©u 30 Gi¶i thÝch v× sao ADN cã tÝnh ®a d¹ng vµ tÝnh ®Æc thï ? Nªu ý nghÜa cña nã ®èi víi di truyÒn ë sinh vËt ?
TL: Gi¶i thÝch tÝnh ®a d¹ng vµ tÝnh ®Æc thï cña ADN:
ADN ®­îc cÊu t¹o bëi hµng v¹n ®Õn hµng triÖu N víi 4 lo¹i kh¸c nhau lµ A®ªnin(A) , timin(T), Xit«zin(X) vµ guanin(G) .Tr×nh tù s¾p xÕp kh¸c nhau cña 4 lo¹i nuclª«tit t¹o nªn tÝnh ®a d¹ng vµ ®Æc thï cña ADN.
	+TÝnh ®a d¹ng cña ADN : 4 lo¹i N: A, T, G, X s¾p xÕp víi thµnh phÇn vµ sè l­îng trËt tù kh¸c nhau t¹o nªn v« sè laäi ADN ë c¸c c¬ thÓ sinh vËt.
	+ TÝnh ®Æc thï cña ADN : mçi lo¹i ADN trong c¬ thÓ sinh vËt cã thµnh phÇn , sè l­îng vµ trËt tù x¸c ®Þnh cña c¸c nu.
*ý nghÜa cña tÝnh ®a d¹ng vµ ®Æc thï cña ADN ®èi víi di truyÒn ë sinh vËt :
	+ TÝnh ®a d¹ng cña ADN lµ c¬ së t¹o nªn sù phong phó vÒ th«ng tin di truyÒn ë c¸c loµi sinh vËt.
	+ TÝnh ®Æc tr­ng cña ADN gãp phÇn t¹o nªn sù æn ®Þnh vÒ th«ng tin di truyÒn ë mçi loµi sinh vËt.
C©u 31: M« t¶ cÊu tróc kh«ng gian cña ADN ? HÖ qu¶ cña nguyªn t¾c bæ sung ®­îc thÓ hiÖn ë nh÷ng ®iÓm nµo ?
TL:
*M« t¶ cÊu tróc kh«ng gian cña ADN:
- Ph©n tö ADN lµ mét chuçi xo¾n kÐp, gåm 2 m¹ch ®¬n song song, xo¾n ®Òu quanh 1 trôc theo chiÒu tõ tr¸i sang ph¶i.
- Mçi vßng xo¾n cao 34 angt¬ron gåm 10 cÆp nuclª«tit, ®­êng kÝnh vßng xo¾n lµ 20 angt¬ron.
- C¸c nuclª«tit gi÷a 2 m¹ch liªn kÕt b»ng c¸c liªn kÕt hi®ro t¹o thµnh tõng cÆp A-T; G-X theo nguyªn t¾c bæ sung.
* HÖ qu¶ cña nguyªn t¾c bæ sung:
+ Do tÝnh chÊt bæ sung cña 2 m¹ch nªn khi biÕt tr×nh tù ®¬n ph©n cña 1 m¹ch cã thÓ suy ra tr×nh tù ®¬n ph©n cña m¹ch kia.
+ TØ lÖ c¸c lo¹i ®¬n ph©n cña ADN:
A = T; 
G = X 
" A+ G = T + X
(A+ G) : (T + X) = 1.
C©u 32 M« t¶ s¬ l­îc qu¸ tr×nh tù nh©n ®«i cña ADN?
TL:
*Qu¸ tr×nh tù nh©n ®«i:
- ADN tù nh©n ®«i diÔn ra trong nh©n tÕ bµo, t¹i c¸c NST ë k× trung gian.
- ADN tù nh©n ®«i theo ®óng mÉu ban ®Çu.
- Qu¸ tr×nh tù nh©n ®«i:
+ + ®Çu tiªn ph©n tö ADN th¸o xo¾n vµ t¸ch dÇn dÇn 2 m¹ch ®¬n theo chiÒu däc ®­íi t¸c dông cña enzym.
+ C¸c nuclª«tit trªn 2 m¹ch ADN liªn kÕt víi nuclª«tit tù do trong m«i tr­êng néi bµo theo NTBS.
+ 2 m¹ch míi cña 2 ADN dÇn ®­îc h×nh thµnh dùa trªn m¹ch khu«n cña ADN mÑ vµ ng­îc chiÒu nhau.
+ KÕt qu¶: cÊu t¹o 2 ADN con ®­îc h×nh thµnh gièng nhau vµ gièng ADN mÑ, trong ®ã mçi ADN con cã 1 m¹ch cña mÑ, 1 m¹ch míi tæng hîp tõ nguyªn liÖu néi bµo. (§©y lµ c¬ së ph¸t triÓn cña hiÖ t­îng di truyÒn).
Qu¸ tr×nh tù nh©n ®«i cña ADN diÔn ra theo nguyªn t¾c bæ sung vµ gi÷ l¹i 1 nöa (nguyªn t¾c b¸n b¶o toµn).
C©u 33.Nªu Chøc n¨ng cña ADN? Gi¶i thÝch v× sao hai ADN con ®­îc t¹o ra qua c¬ chÕ nh©n ®«i l¹i gièng ADN mÑ?
TL: 
* Chøc n¨ng cña ADN
- ADN lµ n¬i l­u tr÷ th«ng tin di truyÒn (th«ng tin vÒ cÊu tróc pr«tªin).
- ADN thùc hiÖn sù truyÒn ®¹t th«ng tin di truyÒn qua thÕ hÖ tÕ bµo vµ c¬ thÓ.
* Gi¶i thÝch :Sau khi enzim t¸c ®éng lµm t¸ch 2 m¹ch ®¬n cña ADN mÑ, c¸c Nu cña m«i tr­êng vµo liªn kÕt víi c¸c nu t