Đề cương ôn thi học kì I ( 2009 – 2010 )

ĐỀ CƯƠNG ÔN THI HỌC KÌ I ( 2009 – 2010 )
I. Phân tích diễn biến tâm trạng của chị em Liên trong truyện ngắn “Hai đứa trẻ” của Thạch Lam.
A. Mở bài:
- Thạch Lam là một nhà văn có biệt tài về truyện ngắn. Ông thường viết những truyện không có chuyện, chủ yếu khai thác thế giới nội tâm của nhân vật với những cảm xúc mong manh, mơ hồ trong cuộc sống thường ngày.
- “Hai đứa trẻ” là TP tiêu biểu của Thạch Lam thể hiện đầy đủ nghệ thuật viết truyện của ông 
- Phân tích nhân vật Liên và An ta sẽ thấy rõ hơn biệt tài của Thạch Lam.
B. Thân bài:
* Hình aûnh chò em Lieân:
a) Hoaøn caûnh:
- Cha maát vieäc, meï laøm haøng xaùo, kinh teá gia ñình sa suùt.
- Chuyeån töø Haø noäi veà phoá huyeän ngheøo sinh soáng.
- Chò em Lieân ñöôïc giao troâng coi cöûa haøng taïp hoùa nhoû thueâ laïi cuûa ngöôøi khaùc => Lieân laø ngöôøi con gaùi hieáu thaûo, ñaûm ñang.
b) Taâm traïng:
- Lieân caûm thöông cho nhöõng ngöôøi ngheøo maø ñeâm naøo Lieân cuõng nhìn thaáy: chò Tyù, baùc saåm, baø cuï Thi, nhöõng ñöùa treû ôû chôï... Lieân laø ngöôøi con gaùi giaøu tình thöông, bieát suy nghó, hay traàm tö tröôùc caûnh ñôøi maø Lieân baét gaëp.
- Lieân caûm nhaän ñöôïc caûnh toái taêm maø Lieân vaø nhöõng ngöôøi xung quanh ñang soáng ñaém chìm trong boùng toái, chò em Lieân muoán queân ñi thöïc taïi xoùt xa “An vaø Lieân laëng ngöôùc maét leân caùc vì sao ñeå tìm soâng Ngaân Haø vaø con vòt theo sau oâng Thaàn Noâng”
- Chò em Lieân luoân hoaøi nieäm veà quaù khöù xa xöa, eâm ñeàm ôû Haø Noäi “Lieân nhôù laïi khi ôû Haø Noäi, chò ñöôïc höôûng nhöõng thöùc quaø ngon laï, baáy giôø meï Lieân nhieàu tieàn, ñöôïc ñi chôi bôø hoà uoáng nhöõng coác nöôùc laïnh xanh ñoû”; coøn baây giôø: “Phôû cuûa baùc Sieâu laø moùn quaø xa xæ, hai chò em khoâng bao giôø mua ñöôïc”. 
- Ñeâm naøo hai chò em cuõng coá thöùc ñeå chôø ñoaøn taøu ñi qua - chuyeán taøu ñeâm, hoaït ñoäng cuoái cuøng cuûa ñeâm khuya, mang laïi moät chuùt aùnh saùng vaø aâm thanh roän raõ cuûa Haø Thaønh hoa leä cho phoá huyeän ngheøo taêm toái.
- Con taøu mang ñeán theá giôùi cuûa kyû nieäm, ñaùnh thöùc daäy trong chò em Lieân hình aûnh ñeïp cuûa quaù khöù, mang ñeán cho Lieân nguoàn saùng laáp laùnh khaùc haún nguoàn saùng hiu haét cuûa phoá huyeän. 
- Chò em Lieân chôø ñôïi taøu khoâng phaûi ñeå baùn ñöôïc theâm haøng maøø muoán ñöôïc nhìn thaáy moät theá giôùi khaùc soâi ñoäng, sang troïng hôn, vì theá vieäc chôø ñoaøn taøu ñem laïi nieân vui cho chò em Lieân. 
 => chôø ñôïi taøu trôû thaønh moät nhu caàu coù theå khoûa laáp nhöõng khoaûng troáng meânh moâng trong taâm hoàn Lieân, giuùp Lieân thaáy roõ hôn, saâu hôn cuoäc soáng phuû daày boùng toái nôi phoá huyeän đồng thời thể hiện khát vọng được đổi đời.
- Ngọn đèn hàng nước của chị Tí chập chờn trong giấc ngủ của Liên thể hiện cuộc sống bế tắc không có tương lai.
C. KL:
- Qua nhaâân vật Liên và An, Thạch Lam thể hiện tình cảm nhân ái, nồng hậu đối với những kiếp người nghèo khổ tối tăm.
- Nêeu suy nghĩ của người viết.
II.Phân tích nhân vật Huấn Cao trong truyện ngắn “Chữ người tử tù” của Nguyễn Tuân.
A. Mở bài:
- Giới thiệu tác giả, tác phẩm.
- Giới thiệu nhân vật.
B. Thân bài:
1.Huấn cao là người taøi hoa, ngheä só:
Taøi naêng thö phaùp cuûa HC ñöôïc theå hieän qua cuoäc ñoái thoaïi giöõa vieân quaûn nguïc vôùi thaày thô laïi ôû phaàn môû truyeän khi nhaän ñöôïc coâng vaên tieáp nhaän töû tuø: “Toâi nghe ngôø ngôï. HC? Hay laø caùi ngöôøi maø vuøng tænh Sôn ta vaãn khen caùi taøi vieát chöõ raát nhanh vaø raát ñeïp ñoù khoâng?”. Caâu hoûi cuûa nguïc quan chöùng toû HC laø ngheä nhaân ñöôïc nhieàu ngöôøi yeâu meán: “nhieàu ngöôøi nhaéc nhoûm ñeán caùi danh aáy luoân”. Huấn Cao còn là người có tài bẻ khóa vượt ngục => ông là người văn võ song toàn.
2. La người có khí phaùch hieân ngang:
- Bò daãn vaøo huyeän nguïc, oâng khoâng chuùt run sôï, ñieàm tónh baûo baïn tuø doã goâng dieät reäp. Tröôùc lôøi ñuøa côït cuûa lính aùp giaûi, oâng ñaõ: “laïnh luøng... khom mình ... ñaùnh thuyønh”
- Laø töû tuø, ñôïi ngaøy ra phaùp tröôøng, HC vaãn “thaûn nhieân nhaän röôïu thòt” do thô laïi ñem ñeán haøng ngaøy vaø xem “ñoù laø moät vieäc vaãn laøm trong caùi höùng sinh bình, luc chöa bò giam caàm”
- Moät laàn, quaûn nguïc ñeán phoøng giam HC vôùi thieän yù bieät ñaõi, baøy toû loøng kính troïng cuûa oâng ñoái vôùi moät baäc ñaïi tröôïng phu, moät ngöôøi nghóa khí, oâng ñaõ kheùp neùp hoûi oâng Huaân: “Ngaøi coù caàn gì theâm nöõa xin cho bieát. Toâi seõ coá gaéng chu taát”. Luùc aáy, HC traû lôøi vôùi thaùi ñoä coá yù laøm ra khinh baïc ñeán ñieàu: “ Ngöôi hoûi ta caàn gì ... ñaây”. Caâu traû lôøi khoâng khieán nguïc quan töùc giaän maø töø hoâm aáy HC vaãn nhaän ñöôïc söï bieät ñaõi töø quaûn nguïc.
3. La người có nhaân caùch trong saùng cao caû:
- Taám loøng quí troïng caùi ñeïp:
+ Ñoái vôùi HC, caùi ñeïp ñoàng nghóa vôùi caùi quí giaù: “chöõ thì quí thöïc” nhöng khoâng phaûi ai cuõng coù theå nhaän ra vaø bieát thöôûng thöùc.
+ Laø moät ngheä nhaân thö phaùp, oâng raát traân troïng caùi ñeïp: “OÂng ít chòu cho chöõ” vaø “khoâng eùp mình vieát caâu ñoái”. Khoâng phaûi oâng heïp hoøi, oâng chæ cho chöõ nhöõng tri aâm tri kæ, nhöõng ngöôøi baïn thaân hieåu ñöôïc giaù trò cuûa caùi ñeïp, hieåu ñöôïc coát caùch cuûa oâng: “Ñôøí ta cuõng môùi vieát coù hai boä töù bình vaø moät böùc cung ñöôøng cho ba ngöôøi baïn thaân cuûa ta thoâi”
=>HC laø ngöôøi coù theå saùng taïo ra caùi ñeïp, bieát thöôûng thöùc vaø luoân coù yù thöùc giöõ gìn. 
- Coi troïng caùi ñeïp, ñoàng thôøi oâng cũng raát quí troïng nhöõng taám loøng bieát yeâu caùi ñeïp. Khi hieåu ñöôïc taám loøng bieät nhôõn lieân taøi cuûa vieân quaûn nguïc, HC ñaõ thuaän cho chữ : “Veà baûo vôùi chuû ngöôi ... ta cho chöõ”.
C. Kết luận:
Qua hình töôïng nhaân vaät HC, Nguyeân Tuaân ñaõ boäc loä quan nieäm veà caùi ñeïp. HC khoâng chæ laø ngöôøi coù taøi maø coøn coù taâm, coù “thieân löông” cao ñeïp. HC khoâng chæ coù thaùi ñoä hieân ngang, baát khuaát khoâng sôï cheát, coi thường danh lợi maø coøn coù moät taám loøng yeâu quí caùi thieän, caûm ñoäng tröôùc “thieân löông” cuûa vieân quaûn ngục. Ñoù laø hai maët thoáng nhaát trong moät nhaân caùch lôùn. Nhö vaäy, trong quan ñieåm cuûa Nguyeãn Tuaân, caùc taøi phaûi ñi ñoâi vôùi caùi taâm, caùi ñeïp vaø caùi thieän khoâng theå taùch rôøi nhau. Ñoù laø moät quan ñieåm ngheä thuaät tieán boä.
III. Phân tích nhân vật viên quản ngục:
A. Mở bài:
- Giới thiệu tác giả, tác phẩm.
- Giới thiệu nhân vật.
B. Thân bài:
1. La người say mê thú chơi chữ đến cực độ:
- Niềm say mê đã có từ thời còn trẻ.Laø moät nhaø Nho töø luùc “bieát ñoïc vôõ nghóa saùch thaùnh hieàn” suoát ñôøi oâng chæ ao öôùc moät ñieàu laø “moät ngaøy kia ñöôïc treo ôû nhaø rieâng mình moät ñoâi caâu ñoái do tay oâng HC vieát” vì “Chöõ oâng HC ñeïp laém, vuoâng laém ... coù ñöôïc chöõ oâng HC maø treo laø coù moät vaät baùu treân ñôøi”.
- Dáam xin chữ kẻ đại nghịch tại nhà lao tử tù.
2. Thaùi ñoä bieät nhôõn lieân taøi:
 Laø moät quaûn nguïc, nhöng oâng chæ cho mình laø keû “tieåu laïi giöõ tuø”, ngöôïc laïi, ñoái vôùi HC oâng luoân daønh moät sö kính troïng, loøng kieâng neå söï bieät ñaõi:
+ Bieát trong soá phaïm nhaân ñöôïc giaûi ñeán coù HC, oâng daën thô laïi: “thaày baûo nguïc toát noù queùt doïn buoàng trong cuøng, coù vieäc duøng ñeán”. Ñeâm hoâm aáy, VQN thao thöùc nghó ngôïi tìm caùch ñeå HC ñôõ cöïc trong nhöõng ngaøy cuoái cuøng coøn laïi” duø trong loøng vaãn lo vieân thô laïi caùo giaùc quan treân.
+ Khi nhaän phaïm nhaân: “traùi vôùi phong tuïc nhaän tuø moïi ngaøy, hoâm nay vieân coi nguïc nhìn saùu teân tuø môùi vaøo vôùi caëp maét hieàn laønh”.
+ Trong nhöõng ngaøy HC ôû ñeà lao chôø thuï aùn: quaûn nguïc nhôø thô laïi “daâng röôïu vôùi ñoà nhaém” “tröôùc giôø aên böõa côm tuø” baèng lôøi leõ raát leã pheùp: “Thaày quaûn chuùng toâi coù ít quaø moïn naøy bieáu ngaøi duøng cho aám buïng. Trong buoàng ñaây laïnh laém”
+ Moät laàn, chính quaûn nguïc môû khoùa cöûa buoàng kín kheùp neùp hoûi HC: “Ñoái vôùi nhöõng ngöôøi nhö ngaøi pheùp nöôùc ngaët laém. Nhöng bieát ngaøi laø moät ngöôøi coù nghóa khí toâi muoán chaâm chöôùc ít nhieàu ... Vaäy ngaøi coù caàn gì theâm nöõa xin cho bieát. Toâi seõ coá gaéng chu taát”. Maëc duø bò HC mieät thò naëng lôøi: “Ngöôi hoûi ta muoán gì? Ta chæ muoán coù moät ñieàu. Laø nhaø ngöôi ñöøng ñaët chaân vaøo ñaây”, oâng vaãn oân toàn, nhaõ nhaën “xin lónh yù” rồâi leã pheùp lui ra.
+ Nghe lời khuyên của HC, ông xuc động nghẹn ngào “Kẻ mê muội này xin bái lĩnh”
C. Kết luận:
Nhö vaäy, qua ngoøi buùt Nguyeãn Tuaân, nguïc quan coû nhöõng phaåm chaát khieán oâng HC caûm kích coi laø “moät taám loøng trong thieân haï”, vaø taùc giaû coi ñoù laø “caùi thuaàn khieát giöõa moät ñoáng caën baõ”, “moät thanh aâm trong treûo chen vaøo giöõa moät baûn ñaøn maø nhaïc luaät ñeàu hoãn loaïn xoâ boà”.
IV. Phân tích niềm vui của những người trong gia đình cụ cố Hồngvaø nhöõng ngöôøi ñeán ñöa ñam ma cuûa cuï toå:
A. Mở bài:
- Giới thiệu tác giả, tác phẩm: Xuất thân từ một gia đình nghèo khó, Vũ Trọng Phụng sớm đi làm và kiếm sống một cách chật vật bằng nghề viết báo, viết văn chuyên nghiệp. Vì vậy ông sáng tác nhiều tác phẩm toát lên niềm căm phẫn xã hội thối nát lúc bấy giờ và có đóng góp đáng kể vào sự phát triển của văn xuôi VN hiện đại, một trong những thành công nổi bật của ông là tiểu thuyết “Số đỏ”
- Giới thiệu đoạn trích: “Hạnh phúc của một tang gia” thuộc chương XV của tiểu thuyết “Số đỏ”. Đoạn trích đã phản ánh một sự thật mỉa mai, hài hước: con cháu của đại gia đình này và cả những người đi đưa ma thật sự sung sướng khi cụ tổ chết.
B. Thân bài:
a)Niềm vui của nhöõng ngöôøi trong gia ñình cuï coá Hoàng:
+ Cuï coá Hoàng:
Tuy môùi 50 tuoåi nhöng laâu nay chæ mô öôùc ñöôïc goïi laø cuï coá. Dòp may ñaõ tôùi, cuï nhăåm nghieàn maét laïi ñeå nghó ñeán luùc ñöôïc maëc aùo xoâ gai luï khuï choáng gaäy, vöøa ho khaïc vöøa khoùc meáu maùo dieãn troø giaø nua oám yeáu giöõa phoá ñoâng ngöôøi ñeå cho thieân haï phaûi traàm troà: “UÙi kìa! Con giai nhôùn ñaõ giaø ñeán theá kia kìa!” (cuï coá Hoàng coá tình toû ra giaø yeáu ñeå ñöôïc nhöõng ngöôøi ñi ñöa ñaùm ma khen vôùi suy nghó: neáu ngöôøi cheát coù nhieàu con chaùu vaø con chaùu caøng khoân lôùn bao nhieâu thì caøng ñöôïc coi laø gia ñình coù phuïc baáy nhieâu).
+ Vaên Minh - nhaø caûi caùch y phuïc AÂu hoùa:
Ñöôïc dòp laêng-xeâ nhöõng moát y phuïc taùo baïo nhaát, “coù theå ban cho nhöõng ai coù tang ñöông ñau ñôùn vì keû cheát cuõng ñöôïc höôûng chuùt ít hạnh phúc ôû ñôøi”
=>Đaây laø cô hoäi ñeå oâng quaûng caùo haøng, ñeå kieám tieàn.
+ Coâ Tuyeát:
Ñöôïc dòp “maëc boä y phuïc Ngaây thô - caùi aùo daøi voan moûng, trong coù coùoc-seâ, troâng nhö hôû caû naùch vaø nöûa vuù - nhöng maø vieàn ñen vaø ñoäi moät caùi muõ maán xinh xinh”, ñoàng thôøi “treân maët laïi hôi coù moät veû buoàn laõng maïn raát ñuùng moát moät nhaø coù ñaùm”. Khi troâng thaáy Tuyeát, những oâng baïn thaân cuûa cuï coá Hoàng, trong ñoù coù nhieàu vò tai to maët lôùn “ñeàu caûm ñoäng hôn nhöõng khi nghe tieáng keøn Xuaân nöõ ai oaùn, naõo nuøng”
=>Ñaây laø cô hoäi ñeå Tuyeát chöng dieän, phoâ baøy söï hö hoûng cuûa keû “chöa ñaùnh maát caû chöõ trinh”
+ Caäu tuù Taân :
Ñöôïc duøng ñeán caùi maùy aûnh môùi mua neân söôùng ñieân ngöôøi. (Khi chöa phaùt phuïc, caäu soát ruoät ñeán “ñieân ngöôøi leân” vì caäu ñaõ chuaån bò maáy caùi maùy aûnh maø maõi khoâng ñöôïc duøng!)
=>Ñaây laø cô hoäi hieám coù ñeå caäu tuù giaûi trí vaø chöùng toû taøi ngheä chuïp aûnh cuûa mình.
+ OÂng Phaùn moïc söøng:
Thaät sung söôùng vì khoâng ngôø raèng caùi söøng treân ñaàu mình laïi coù giaù trò ñeán theá (cuï coá toå sôû dó laên ñuøng ra vaø caám khaåu vì bieát tin chaùu reå moïc söøng)
=> Ñaây laø cô hoäi ñeå oâng ñöôïc traû coâng xöùng ñaùng cho caùi söøng caém treân ñaàu mình.
+ Xuaân toùc ñoû:
Danh giaù vaø uy tín caøng cao theâm vì chính nhôø Xuaân maø cuï coá toå cheát (Xuaân coù coâng toá caùo vieäc oâng Phaùn moïc söøng tröôùc maët cuï coá toå)
=>Ñaây laø cô hoäi ñeå Xuaân Toùc Ñoû phoâ tröông thanh theá.
b. Niềm vui củanhöõng ngöôøi ñeán ñöa ñaùm ma:
+ Caûnh saùt Min Ñô vaø Min Toa: Ñang luùc thaát nghieäp, ñöôïc thueâ giöõ traät töï cho ñaùm tang (vaø coù nhö vaäy môùi coù tieàn).
+ Baïn beø cuï coá Hoàng : “Ñöôïc dòp khoe caùc thöù huy chöông , phaåm haøm: Baéc Ñaåu boäi tinh, Cao Meân boäi tinh, Vaïn töôïng boäi tinh, ... vaø caùc thöù raâu ria treân meùp, döôùi caèm, hoaëc daøi hoaëc ngaén, hoaëc ñen hoaëc hung hung, hoaëc luùn phuùn hay raàm raäm, xoaên quoaên ...”
+ Haøng phoá : Ñöôïc xem moät ñaùm ma to taùt chöa töøng coù “ñöa ñeán ñaâu laøm huyeân naùo ñeán ñaáy”.
C. kết luận:
- Qua các nhân vật trong đoạn trích “Hạnh phúc của một tang gia”, tác giả phê phán mạnh mẽ bản chất giả dối, lố lăng của xã hội thượng lưu thành thị những năm trước cách mạng tháng Tám 1945.
- Nêu cảm nghĩ của người viết.
V. Phân tích nhân vật Chí Phèo trong truyện ngắn cùng tên của Nam Cao.
A. Mở bài:
- Giới thiệu tác giả, tác phẩm.
- Giới thiệu nhân vật.
B. Thân bài:
1. Là một nông dân lương thiện, gặp nhiều bất hạnh:
- Ngay từ khi mời chào đời Chí đã bị ruồng bỏ. Được anh đặt ống trúm lươn nhặt về thì lại biến thành hàng hóa “bán cho bác phó cối không con”. 
- Lớn lên anh lại phải sống kiếp sống trâu ngựa của người nông dân trong XH phong kiến. Chí chỉ là công cụ thỏa mãn khát vọng làm giàu của Bá Kiến và khát vọng nhục dục của vợ BK.
- Điều đáng trân trọng là Chí vẫn là một nông dân lương thiện, mơ ước bình dị về một gia đình hạnh phúc và Chí cũng là kẻ rất trọng nhân phẩm “Khi bà ba gọi lên bóp chân hắn chỉ thấy nhục chứ yêu đương gì”
2. Quá trình lưu manh hóa:
- Do ghen tuông Chí bị Bá Kiến đưa đi tù, nhà tù TD kết hợp với bọn ác bá biến Chí thành một tên lưu manh mất cả nhân hình lẫn nhân tính:
+ Ngoại hình: “Cái đầu thì trọc lóc.....cả hai cánh tay cũng thế”
+ Hành động, cử chỉ:
Suốt ngày triền miên trong cơn say.
Chuyên rạch mặt ăn vạ.
Bị bá Kiến lợi dụng đi đâm chém đòi nợ thuê cho hắn.
- Mở đầu truyện bằng tiếng chửi của Chí Phèo, điều đó cho ta thấy: tuy bị biến thành quỷ dữ nhưng từ trong sâu thẳm tiềm thức, Chí vẫn khao khát được giao tiếp với đồng loại. Trong cơn say, Chí càng thắm thía nỗi đau của một người “sinh ra là người nhưng không được làm người”.
3. Quá trình hoàn lương của Chí Phèo:
- Sự chăm sóc ân tình của Thị Nở đã làm thức tỉnh bản chất lương thiện trong con người của Chí Phèo “Trời ơi! Hắn thèm lương thiện, hắn muốn làm hòa với mọi người biết bao”
- Thị Nở là cái phao duy nhất có thể cứu vớt cuộc đời Chí Phèo trở lại làm người lương thiện. Nhưng bà cô Thị Nở, mà cũng là định kiến xã hội không cho Thị Nở đến với Chí Phèo => Chí rơi vào tâm trạng bi kịch của một người muốn được làm người mà không được làm người “Hắn ôm mặt khóc rưng rức”
4. Sự bế tắc của Chí Phèo:
- Hành động Chí Phèo giết Bá Kiến là hành động lấy máu rửa thù của người nông dân thức tỉnh về quyền sống đã vùng lên một cách manh động, tự phát.
- Chí Phèo giết Bá Kiến cho thấy mâu thuẫn giai cấp ở nông thôn đã gay gắt không dễ gì xoa dịu.
- Hành động Chí Phèo tự sát thể hiện sự bế tắc của người nông dân lương thiện ý thức về quyền sống mà không được xã hội thừa nhận.
5. Nghệ thuật xây dựng nhân vật:
- Vừa điển hình vừa cụ thể.
- Phân diễn biến tâm lí nhân vật sắc sảo góp phần làm nổi bật tính cách nhân vật.
C. Kết luận:
- Khái quát lại nhân vật.
- Nêu cảm nghĩ của người viết