Đề ôn tập cuối năm Tập làm văn Lớp 4 - Võ Thị Lan Anh

NHÖÕNG BAØI TAÄP LAØM VAÊN 4
(Theo chöông trình saùch giaùo khoa cuûa Boä Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo)
VOÕ THÒ LAN ANH
(Bieân soaïn)
NHAØ XUAÁT BAÛN TOÅNG HÔÏP THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH
Lôøi noùi ñaàu
Caùc em hoïc sinh thaân meán!
Ñeå giuùp caùc em coù ñieàu kieän reøn luyeän kó naêng laøm vaên, moät moân hoïc coù tính chaát toång hôïp saùng taïo, thöïc haønh toaøn dieän laøm cô sôû ñeå caùc em vöôït qua chaëng ñöôøng ñaàu tieân treân con ñöôøng hoïc vaán.
Toâi bieân soaïn cuoán nhöõng baøi taäp laøm vaên 4 saùt vôùi chöông trình hieän haønh nhaèm mang laïi cho caùc em theâm moät nguoàn tö lieäu ñeå caùc em deã daøng laøm moät baøi vaên hoaøn chænh. Ñoù laø tieàn ñeà giuùp caùc em laøm vaên toát hôn.
Chuùc caùc em hoïc gioûi!
Voõ Thò Lan Anh.
Phaàn I	KEÅ CHUYEÄN
A. KIEÁN THÖÙC CAÀN NHÔÙ
I. LÖU YÙ:
Keå chuyeän laø keå moät chuoãi söï vieäc coù ñaàu coù cuoái, lieân quan ñeán moät hay moät soá nhaân vaät.
Moãi caâu chuyeän caàn noùi leân ñöôïc moät ñieàu coù yù nghóa.
Muoán laøm toát nhöõng baøi vaên keå chuyeän, caàn phaûi:
- Naém ñöôïc coát truyeän (môû ñaàu caâu chuyeän, dieãn bieán cuûa caâu chuyeän, keát thuùc caâu chuyeän).
- Naém ñöôïc caùc nhaân vaät trong truyeän (nhaân vaät chính, nhaân vaät phuï, ngoaïi hình cuûa nhaân vaät, haønh ñoäng cuûa nhaân vaät, lôøi noùi vaø yù nghóa cuûa nhaân vaät).
- Xaây döïng ñöôïc ñoaïn vaên keå chuyeän, saép xeáp caùc ñoaïn vaên theå hieän söï phaùt trieån caâu chuyeän moät caùch hôïp lí (theo trình töï thôøi gian hoaëc trình töï khoâng gian).
II. CAÁU TAÏO CHUNG CUÛA BAØI VAÊN KEÅ CHUYEÄN
1. Môû baøi
Coù theå môû baøi baèng moät trong hai caùch sau:
a. Giôùi thieäu söï vieäc môû ñaàu caâu chuyeän (môû baøi tröïc tieáp).
b. Noùi chuyeän khaùc ñeå daãn vaøo caâu chuyeän ñònh keå (môû baøi giaùn tieáp).
2. Thaân baøi
Phaùt trieån caâu chuyeän baèng caùch keå laïi dieãn bieán cuûa caâu chuyeän laàn löôït theo caùc söï vaät noái tieáp nhau hoaëc ñoàng thôøi dieãn ra ôû nhöõng nôi choán khaùc nhau.
3. keát baøi
Coù theå keát baøi baèng moät trong nhöõng caùch sau:
a. Neâu yù nghóa hoaëc ñöa ra lôøi bình luaän veà caâu chuyeän, veà nhaân vaät trong truyeän (keát baøi môû).
b. Chæ neâu keát cuïc caâu chuyeän, khoâng bình luaän gì theâm (keát baøi khoâng môû roäng).
B. TAÄP LAØM VAÊN
KEÅ CHUYEÄN ÑAÕ NGHE, ÑAÕ ÑOÏC, ÑAÕ CHÖÙNG KIEÁN HOAËC THAM GIA.
Ñeà: Haõy keå cho caùc baïn cuøng nghe moät caâu chuyeän veà göông “ ngöôøi toát vieäc toát “ maø em ñaõ chöùng kieán.
BAØI LAØM
 Hoâm aáy, chieàu thöù baûy, em sang nhaø ngoaïi chôi. Khi ñi ñeán gaàn ñoàn coâng an, moät söï vieäc xaûy ra laøm em chuù yù. Ngay tröôùc coång ñoàn, moät ngöôøi phuï nöõ ñang vöøa khoùc vöøa noùi gì ñoù vôùi chuù coâng an. Ngöôøi phuï nöõ khoaûng boán möôi tuoåi, aên maëc giaûn dò, tay xaùch moät goùi ñoà. Coøn chuù coâng an khoaûng hai möôi laêm tuoåi. Ngöôøi phuï nöõ vaãn vöøa khoùc vöøa caàu cöùu chuù coâng an:
 - Chuù ôi! Chuù cöùu toâi vôùi. Baây giôø toâi bieát laøm sao ñaây!
Chuù coâng an oân toàn noùi vôùi ngöôøi phuï nöõ:
 - Chò cöù bình tónh keå ñaàu ñuoâi söï vieäc. Chuùng toâi seõ giuùp chò.
Ngöôøi phuï nöõ nöùc nôû:
 - Toâi ñöa chaùu ñi chôï ñeå mua quaàn aùo, saùch vôû chuaån bò cho chaùu vaøo naêm hoïc môùi. Traû tieàn xong, quay laïi, toâi ñaõ khoâng thaáy chaùu ñaâu caû. Toâi tìm maáy voøng quanh nôi mua baùn cuõng khoâng thaáy. Toâi lo quaù khoâng bieát tính sao. Theá laø toâi laïi ñaây. Chuù ôi! Chuù giuùp toâi vôùi!
Chuù coâng an hoûi:
 - Chaùu beù laø trai hay gaùi? Chaùu maáy tuoåi? Aên maëc theá naøo?
Ngöôøi phuï nöõ keå cho chuù coâng an nghe. Chuù ghi ghi, cheùp cheùp ...
Ñuùng luùc ñoù toâi thaáy chò Lan, gaàn nhaø toâi, tay daét moät ñöùa beù trai khoaûng 5 tuoåi ñeán coång ñoàn coâng an. Em beù vöøa ñi vöøa khoùc, moà hoâi nheã nhaïi. Chò Lan duøng khaên giaáy lau cho em vaø noùi vôùi em ñieàu gì ñoù. Vöøa nhìn thaáy beù trai, ngöôøi phuï nöõ möøng quyùnh:
 - Oâi! Con toâi! Chuù coâng an ôi! Chaùu ñaây roài!
Ngöôøi phuï nöõ oâm chaàm laáy con. Coù leõ möøng quaù neân maát muïc luùc sau ngöôøi phuï nöõ môùi quay sang caûm ôn chò Lan roái rít:
 - Coâ caûm ôn chaùu nhieàu laém! Neáu khoâng coù chaùu baây giôø coâ khoâng bieát seõ laøm sao?
Chò Lan nheï nhaøng ñaùp:
 - Daï, khoâng coù gì ñaâu coâ aï! Chaùu sang nhaø baïn. Treân ñöôøng ñi, chaùu thaáy em ñang ngoài beân goác caây vaø khoùc. Chaùu hoûi nhöng em khoâng nhôù soá nhaø neân chaùu khoâng theå ñöa em veà nhaø ñöôïc. Chaùu quyeát ñònh ñöa em ñeán ñaây ñeå nhôø caùc chuù coâng an giuùp ñôõ.
Ngöôøi phuï nöõ noùi tieáp:
 - Chaùu ngoan quaù! Chaùu teân gì? Chaùu hoïc lôùp maáy?
Chò Lan chæ cöôøi, roài xin pheùp veà. Moïi ngöôøi nhìn chò Lan baèng aùnh maét trìu meán.
Rieâng toâi, toâi raát yeâu quyù chò Lan. Chò khoâng chæ giuùp ñôõ baø con, coâ baùc loái xoùm maø chò luoân saün saøng giuùp ñôõ taát caû moïi ngöôøi.
Ñeà: Em haõy keå moät caâu chuyeän em vaø caùc baïn giuùp ñôõ ngöôøi taøn taät.
BAØI LAØM
 Ôû khu phoá em, khoâng ai laïi khoâng bieát ñeán baø Naêm, moät baø giaø muø soáng ñôn ñoäc trong gian nhaø nhoû gaàn cuoái ngoõ xoùm.
Baø cuï tuoåi ñaõ cao, ngöôøi gaày goø, ñi lai chaäm chaïp moät phaàn vì löng ñaõ coøng, moät phaàn vì ñoâi maét khoâng coøn troâng thaáy ñöôïc gì. Theo lôøi nhieàu ngöôøi lôùn trong ngoõ keå laïi, baø bò muø caû hai maét do hoài nhoû baø bò côn soác thuoác. Ñeán nay baø vaãn soáng trong ngoâi nhaø cuõ cuûa cha meï ñeå laïi, khoâng choàng con, cuõng chaúng coù taøi saûn gì. Thu nhaäp ít oûi maø baø coù ñöôïc laø do coâng vieäc cheû taêm vaø ñuõa tre maø coâ nhaân ñaõ nhaän ôû hoäi ngöôøi muø veà giao cho baø laøm.
Bieát hoaøn caûnh khoù khaên cuûa baø naêm, moät hoâm Lieân vaø Haø ruû em ñeán giuùp ñôõ baø cuï. Gian nhaø tueành toaøng nhöng cuõng khaù saïch seõ do tính ngaên naép cuûa chuû nhaân. Chaéc haún moãi sôùm baø cuï ñeàu moø maãn queùt nhaø roài môùi aên uoáng vaø laøm vieäc. Lieân beøn baûo em vaø Haø:
- Chuùng mình coù chieàu thöù ba, chieàu thöù saùu vaø saùng chuûi nhaät laø ñöôïc roãi. Chuùng ta ñeán giuùp baø cuï queùt doïn nhaø cöûa, röûa li taùch, maâm baùt. Ñeå baø cuï ñôõ vaát vaû vì phaûi laáy nöôùc ôû nhaø beân, sau moãi buoåi ñeán chôi vaø laøm vieäc nhaø giuùp cuï, chuùng em xaùch nöôùc ñoå ñaày chum. Saün ñaùm ñaát boû khoâng sau nhaø, chuùng em laøm saïch coû, troàng vaøo ñaáy maáy daây khoai lang. Chæ töôùi nöôùc maáy hoâm vaø sau ñoù gaëp möa, nhöõng ñoït rau non ñaõ choaøi ra. Theá laø baø cuï coù rau aên roài!
Moãi laàn chuùng em ñeán, baø cuï raát vui. Baø ngöøng tay cheû taêm, mæm cöôøi: 
- Caùc chaùu ngoan vaø toát buïng quaù. Bieát laáy gì ñeå caûm ôn caùc chaùu baây giôø? Baø keå chuyeän coå tích caùc chaùu nghe nheù!
 Ba chuùng em ñeàu thích voã tay aàm leân. Vöøa nhaët rau, ñun löûa, chuùng em vöøa laéng nghe baø keå chuyeän. Gioïng baø chaäm raõi, ñoâi maét nhìn vaøo khoaûng khoâng tröôùc maét, tuy chaúng thaáy gì nhöng coù leõ baø ñang hình dung ñöôïc caû theá giôùi coå tích vôùi nhöõng baø tieân, oâng buït luoân hieän ra giuùp ñôõ ngöôøi hieàn laønh, khoán khoù.
 Nhöõng luùc aáy, troâng neùt maët baø cuï thaät töôi vui vaø haïnh phuùc.
 Chuùng em cuõng vaäy, nieàn vui maø chuùng em coù ñöôïc laø ñaõ laøm moät vieäc toát giuùp ñôõ ngöôøi taøn taät. Tuy vieäc nhoû nhöng cuõng xoa dòu phaàn naøo noãi coâ ñôn buoàn baõ cuûa baø cuï luùc tuoåi giaø, ñuùng nhö lôøi khuyeân cuûa caâu tuïc ngöõ: “ thöông ngöôøi nhö theå thöông thaân “.
 Ñeà: Keå caâu chuyeän ñaõ ñöôïc nghe, ñöôïc ñoïc veà tính trung thöïc.
BAØI LAØM
 Trong nhöõng vieäc toâi ñaõ ñoïc veà tính trung thöïc thì caâu chuyeän nhöõng haït thoùc gioáng ñeå laïi cho toâi nhieàu aán töôïng nhaát.
Thuôû xöa coù moät oâng vua cao tuoåi muoán tìm ngöôøi noái ngoâi. Vua ra leänh phaùt cho moãi ngöôøi daân moät thuùng thoùc veà gieo vaø giao heïn: ai thu ñöôïc nhieàu thoùc nhaát seõ ñöôïc truyeàn ngoâi vaø ai khoâng coù thoùc seõ bò tröøng phaït.
 Ôû laøng noï coù chuù beù teân laø Choâm moà coâi cha meï. Caäu cuõng ñi nhaän thoùc veà vaø coá chaêm soùc maø khoâng moät haït thoùc naøo naûy maàm. Ñeán vuï thu hoaïch, moïi ngöôøi chôû thoùc veà kinh ñoâ thu noäp cho nhaø vua. Choâm lo laéng, ñeán tröôùc vua quyø taâu:
- Taâu beä haï! Con khoâng laøm sao cho thoùc cuûa ngöôøi naûy maàm ñöôïc.
Moïi ngöôøi söõng sôø tröôùc lôøi thuù toäi cuûa Choâm. Nhöng nhaø vua ñaõ ñôõ chuù beù daäy, oân toàn noùi:
 - Tröôùc khi phaùt thoùc gioáng, ta ñaõ cho luoäc kó roài. Leõ naøo chuùng coøn naûy maàm ñöôïc. Nhöõng xe thoùc ñaày aép kia ñaâu phaûi thu ñöôïc töø thoùc gioáng cuûa ta.
Roài nhaø vua doõng daïc tuyeân boá:
 - Trung thöïc laø ñöùc tính quyù nhaát cuûa con ngöôøi. Ta seõ truyeàn ngoâi cho chuù beù trung thöïc vaø duõng caûm naøy.
 Choâm ñöôïc truyeàn ngoâi vaø trôû thaønh moät oâng vua ñöùc trí hieàn taøi.
Ñeà: Em haõy keå moät caâu chuyeän em ñaõ ñoïc ôû saùch baùo, ñaõ nghe keå laïi hoaëc chöùng kieán veà moät haønh ñoäng duõng caûm.
BAØI LAØM
 Maáy hoâm nay caùc baïn cöù baøn taùn veà haønh ñoäng duõng caûm cuûa baïn Taâm. Vì hai ñöùa laø baïn thaân neân em ñeà nghò Taâm keå laïi caâu chuyeän tham gia baét cöôùp cuûa taâm.
“ Môùi baûy giôø toái maø xoùm ngoõ ñaõ vaéng hoe vì nhaø ai cuõng ñang ngoài quaây quaàn xem ti vi. Hôn moät thaùng nay xoùm laøng ñaõ coù ñieän neân nhieàu nhaø saém ti vi.
Boãng coù tieáng hoâ: “ cöôùp, cöôùp, baø con ôi “ tieáp theo laø tieáng chaân ngöôøi chaïy thình thòch. Mình ra coång thì troâng thaáy moät ngöôøi maëc aùo ñen chaïy tröôùc, ñuoåi theo sau laø moät ngöôøi maëc ñoà boä ñoäi cuõ.
Ñeán ñoaïn ñöôøng cuït tröôùc cöûa nhaø mình, teân cöôùp quay laïi giô con dao nhoïn saùng loaùng vaø doïa:
- Ñöùa naøo ñeán ñaây oâng ñaâm cheát ngay.
Theá roài vôùi gioïng ngang taøng vaø con dao gaêm daøi, haén khoáng cheá laïi ngöôøi ñuoåi baét haén laø baéc Tö tröôûng thoân.
 Ngöôøi ta keùo ra raát ñoâng, ñeàu ñöùng ôû trong cöûa nhìn ra...
 Luùc ñoù mình ñöùng ôû trong coång chæ caùch teân cöôùp khoaûng 10 böôùc chaân. Mình thaáy noù giô dao leân cuõng sôï. Nhöng mình caêm gheùt boïn “ aên cöôùp taøn aùc, baát nhaân “ laáy cuûa caûi ngöôøi ta laøm ra töø moà hoâi nöôùc maét. Lôïi duïng teân cöôùp khoâng chuù yù ôû sau löng, baát thaàn mình nhaûy ra oâm chaët hai caùnh tay haén töø phía sau. Nhanh nhö chôùp baùc tö nhaûy ñeán töôùc con dao vaø vaät haén ngaõ xuoáng.
Baø con tuùm laïi troùi teân cöôùp laïi giaûi leân truï sôû uûy ban nhaân daân xaõ.
Luùc naøy baø Thôm môùi keå laïi caâu chuyeän raèng teân cöôùp vaøo nhaø duøng dao haêm doïa baét baø ñöa cho haén soá tieàn maø saùng nay ngöôøi ta ñaõ traû cho baø ñeå ñeàn buø ngoâi nhaø cuõ ñaõ laáy laøm ñöôøng. Baát ngôø baùc Tö tröôûng thoân ñi qua, bieát chuyeän lieàn ñuoåi theo teân cöôùp... 
Cuõng töø ñoù saân nhaø mình ñoâng nghòt ngöôøi ñeán chôi. Coù ngöôøi hoûi mình vì sao laïi gan nhö theá, mình khoâng bieát traû lôøi nhö theá naøo, chæ noùi:
- Luùc chaùu thaáy ñoù laø vieäc caàn phaûi laøm, chaùu khoâng nghó gì nhieàu.
Moïi ngöôøi cöôøi vui khen mình gan daï, duõng caûm “.
Ñeà: Em ñaõ töøng ñöôïc ñoïc hay ñöôïc bieát veà nhöõng ngöôøi coù nghò löïc, coù yù chí vöôït moïi khoù khaên ñeå vöôn leân trong cuoäc soáng, haõy keå veà ngöôøi aáy.
BAØI LAØM
 Em muoán keå caâu chuyeän veà baïn Hoaøi Nam – moät hoïc sinh ngheøo coù tinh thaàn vöôït khoù ham hoïc ôû tröôøng Ngoâ Gia Töï, tænh Baïc Lieâu.
 Hoaøn caûnh cuûa Nam thaät toäi nghieäp. Cha maát sôùm, meï beänh taät trieàn mieân, gia ñình laâm vaøo caûnh tuùng thieáu, nam laïi laø con trai lôùn. Sau Nam coøn moät em gaùi nöõa. Tuoåi coøn nhoû maø Nam ñaõ phaûi kieám tieàn ñeå phuï giuùp meï laø töï lo cho vieäc hoïc haønh. Ñieàu ngaïc nhieân ñoái vôùi chuùng toâi laø Nam hoïc raát gioûi, luoân luoân ñöùng ñaàu lôùp, thaày coâ yeâu meán, baïn beø neå troïng. Thôøi gian hoïc thì ít, cuoäc soáng laïi thieáu thoán moïi beà. Theá maø Nam khoâng bao giôø than vaõn vôùi ai moät lôøi, baïn beø luùc naøo cuõng thaáy Nam vui veû laïc quan.
 Saùng naøo cuõng vaäy, khi moïi ngöôøi ñi qua tieäm caø pheâ Haûi Chaâu seõ nghe lanh laûnh tieáng rao quen thuoäc cuûa Nam: “ Veù soá! Veù soá chieàu truùng ñaây! “ luùc naøo cuõng thaáy caäu maëc chieác quaàn ñuøi xanh ñaõ cuõ vaø chieác aùo sô mi coäc tay coù nhieàu choã vaù, ñoäi moät caùi muõ vaûi baïc maøu ñeå loä maùi toùc reã tre bôøm xôøm laâu ngaøy chöa caét. Khaùc vôùi thaân hình gaày nhom, khuoân maët cuûa caäu khaù troøn trónh vaø raát saùng suûa. Ñaëc bieät, ñoâi maét cuûa caäu aùnh leân veû thoâng minh, lanh lôïi neân bao giôø nam cuõng baùn heát veù soá tröôùc moïi ngöôøi. Nhôø vaäy maø caäu ñaõ tranh thuû ñöôïc thôøi gian hoïc baøi, ñoïc saùch vaø laøm baøi taäp taïi gheá ñaù ôû coâng vieân. Thôøi gian toái Nam tranh thuû baùn theâm veù soá ôû nhöõng quaùn caø pheâ ñoâng khaùch kieám theâm ít tieàn. Ngoaøi ra, Nam coøn laø moät ngöôøi heát mình vì baïn. Thöôøng ngaøy, vaøo nhöõng giôø giaûi lao, Nam thöôøng ngoài laïi höôùng daãn theâm cho nhöõng baïn tieáp thu coøn chaäm caùch laøm nhöõng baøi toaùn môùi hoïc. Caäu luoân coi vieäc giuùp ñôõ baïn laø moät nieàm vui cuûa mình.
 Hoaøi Nam xöùng ñaùng laø moät taám göông saùng, moät con ngoan troø gioûi ñöôïc Tænh ñoaøn trao taëng suaát hoïc boång “ hoïc sinh ngheøo vöôït khoù “ trong naêm qua.
Ñeà: haõy keå laïi moät caâu chuyeän veà loøng nhaân aùi hay hieáu thaûo maø em ñaõ chöùng kieán hoaëc tham gia.
BAØI LAØM
 Ba em laø moät thöông binh, laïi chòu noãi baát haïnh laø maù em laïi boû cha con laïi töø khi em môùi leân hai.
Hai cha con soáng vôùi nhau baèng ñoàng tieàn phuï caáp thöông binh loaïi hai. Keå ra cuoäc soáng vaät chaát tuy coù khoù khaên nhöng hai ba con vaãn vui veû.
Nhöng ñieàu laøm em thöông ba voâ cuøng laø moãi khi trôû trôøi, nhöõng veát thöông haønh haï, nhaát laø caùc maûnh ñaïn coøn ôû trong ñaàu, khi ôû traïi thöông binh maáy laàn ba em ñaõ leân baøn moå maø baùc só khoâng daùm moå vì sôï aûnh höôûng ñeán boä naõo!
Theá laø ñaønh soáng chung vôùi noù. Nhöng noù laø keû ñòch trong ñaàu cuûa ba em. Moät tuaàn vaøi laàn ba em naèm co ruùt ngöôøi laïi ñeå khoûi baät ra tieáng reân...
Maáy hoâm nay em chôït nhôù ra raèng khi coøn maù em, moãi khi veát thöông haønh haï thì maù em xoa voø nheï leân ñaàu cho ba em ñôõ caêng thaúng nhieàu laàn, nhôø theá maø ba em nguû ñöôïc.
Em noùi vôùi ba:
- Ba ôi, con xoa ñaàu cho ba nheù!
- Thoâi, con coøn baän hoïc vaø coøn laøm vieäc nhaø.
- Khoâng, con laøm ñöôïc maø!
Theá laø töø ñoù, moãi khi trôû trôøi em ñeàu xoa ñaàu nheø nheï cho ba em.
Nhöng roài coù moät laàn ñi lónh tieàn veà, ba em khoe vôùi em ñaõ bôùt tieàn traø ra mua caây laên gai ñeå maùt xa ñaàu, töø nay seõ khoâng phieàn em xoa ñaàu nöõa.
Nghe ba noùi, hai haøng nöôùc maét em öùa ra ñaàm ñìa.
Theá laø ba em chòu ñöôïc noãi ñau rieâng cuûa mình ñeå con gaùi ñôõ vaát vaû veà ba.
Chao oâi! Ngöôøi lôùn ñaõ laøm nhöõng vieäc maø khoâng bao giôø em queân ñöôïc.
Moät hoâm, thaáy ba vöøa naèm vöøa laáy caây laên gai töï maùt xa cho mình xem coù veû traèn troïc khoù nguû, em chaïy laïi ñôõ nheï caây laên roài duøng hai tay xoa nheï nhö khi tröôùc. Vaøi phuùt sau ba em nguû ngay. Töø ñoù, em khoâng bao giôø ñeå ba töï maùt xa laáy nöõa.
Ñeà: Haõy keå laïi moät caâu chuyeän theå hieän taám loøng nhaân aùi, yeâu thöông, ñuøm boïc laãn nhau giöõa con ngöôøi vôùi con ngöôøi trong cuoäc soáng.
BAØI LAØM
 Cuoái xoùm laø nhaø baø Saùu, haèng ngaøy cöù nhìn thaáy chò Lan thöôøng hay lui tôùi. Nhaø chò Lan caùch nhaø em hai caên. Hoâm nay, chuû nhaät em ñöôïc nghæ hoïc chò Lan ruû qua nhaø baø saùu chôi, thaáy vieäc laøm cuûa chò Lan ñoái vôùi baø Saùu em laïi caøng yeâu thöông vaø quyù troïng chò hôn.
Baø Saùu naêm nay ngoaøi baûy möôi tuoåi, söùc khoûe yeáu ñi nhieàu. Chò Lan keå: baø Saùu coù ba ngöôøi con ñeàu hy sinh trong cuoäc khaùng chieán choáng Mó. Vöøa qua, baø ñöôïc chính phuû phong taëng danh hieäu “ Baø Meï Vieät Nam Anh Huøng “. Moät mình neo ñôn soáng ôû tuoåi xeá chieàu maø khoâng coù con chaùu ñôõ ñaàn nhöõng luùc traùi gioù trôû trôøi neân chò Lan thöông baø laém. Thöôøng ngaøy chò Lan sang giuùp baø doïn deïp nhaø cöûa, naáu côm, giaët giuõ quaàn aùo, ... Khoâng ruoät raø maùu muû nhöng, khoâng hoï haøng thaân thích, vaäy maø chò yeâu baø saùu nhö baø ruoät cuûa mình.
 Hoâm hai chò em ñeán, thaáy nhaø cöûa im lìm, töôûng baø ñi ñaâu ñoù. Ñöùng ngoaøi saân goïi nhöng khoâng thaáy baø traû lôøi. Chò böôùc vaøo vaø ñaåy cöûa ra. Thaáy baø Saùu ñang naèm, chò voäi chaïy ñeán vaø lay goïi baø. Baø môùi trôû mình theàu thaøo noùi: “ Baø meät quaù, hai chaân baø teâ, khoâng daäy ñöôïc “.
Chò quay sang em vaø baûo em xoa daàu boùp chaân cho baø ñeå chò ñi mua caùi gì cho baø aên roài chò vaøo ngay.
 Em caûm ñoäng quaù thaáy trong loøng em daâng leân moät tình thöông vaø moät söï caûm phuïc chò voâ cuøng. Chò moà coâi meï töø beù, chò thieáu ñi tình thöông bao la cuûa ngöôøi meï, chò soáng vôùi ba. Ba chò ôû vaäy nuoâi chò cho ñeán baây giôø. Phaûi chaêng soáng trong hoaøn caûnh aáy chò môùi thaám thía caûnh coâ ñôn neân chò ñem tình thöông aáy söôûi aám baø Saùu. Caû xoùm ai cuõng khen chò, quyù chò.
Moät laùt sau chò quay laïi vôùi toâ chaùo treân tay, ñeán beân giöôøng vaø ñôõ baø Saùu daäy ñuùt töøng muoãng chaùo cho baø, em nhôù laïi hình aûnh tröôùc ñaây meï ñaõ chaêm soùc noäi nhö chò Lan baây giôø.
Thaät tuyeät vôøi chò Lan laø moät taám göông cuûa loøng nhaân aùi vaø ñöùc haïnh ñeå cho em vaø caùc baïn noi theo.
Ñeà: haõy keå laïi moät caâu chuyeän theå hieän tinh thaàn töï troïng maø em ñaõ chöùng kieán hoaëc tham gia.
BAØI LAØM 1
 Nhöõng haït möa to nhö maûng nöôùc vowxsxtuwf treân trôøi xuoáng. Treân hieân nhaø tröôøng chæ coù vaøi ñöùa khoâng coù aùo möa neân coøn truù laïi.
May quaù, baïn em coù meï mang ñeán moät caùi aùo möa cuûa ba baïn, raát cöùng, coù tuùi ñöïng ñoà, theá laø hai ñöùa truøm chung moät caùi aùo möa ra veà.
Nhaø baïn gaàn hôn, neân baïn giao laïi aùo cho em mang veà. Böôùc vaøo nhaø, em ruõ aùo cho bôùt nöôùc ñi thì trong tuùi aùo rôi ra moät goùi nhoû khaên muøi xoa. Toø moø em môû ra xem thì coù hôn moät trieäu ñoàng baïc môùi.
 Trôøi ôi, em möøng quaù, maáy hoâm nay ba oám khoâng chaïy xe oâm ñöôïc neân chöa coù tieàn ñoùng hoïc phí. Hôn nöõa em ñang khao khaùt coù tieàn ñeå mua moät caùi aùo ñi möa, thay caùi caëp ñöïng saùch ñaõ raùch, ñoâi uûng ñi ñaõ quaù moøn... Nhöng... khoâng bieát ba baïn coù ngôø em laáy goùi tieàn naøy khoâng? Em taëc löôõi noùi moät mình: cöù choái bieán ñi laø mình khoâng thaáy, khoâng laáy.
Nhöng roài em nghó laïi, coâ giaùo môùi giaûng theá naøo laø tính trung thöïc! Sao ta laïi tham lam theá?
Trôøi taïnh möa laø em ñem ngay caùi aùo möa vôùi goùi tieàn ñeán nhaø baïn.
Moïi ngöôøi ñang aên côm, rieâng ba baïn thì ngoài treân gheá, neùt maët buoàn raàu.
- chaùu chaøo baùc aï! Baùc chöa xôi côm aï!
- chöa, baùc vöøa ñaùnh maát moät soá tieàn lôùn, neân buoàn khoâng muoán aên côm.
Nghe ba baïn noùi, taâm hoàn cuûa em xoân xao khoù taû. Theá laø ba baïn khoâng nhôù raèng soá tieàn boû trong tuùi aùo ñi möa. Em nghó baây giôø mình coù laáy cuõng khoâng ai ngôø, em ñònh ñöùng leân ra veà, nhöng trong loøng vaãn thaáy baên khoaên.
Theá roài nhö caùi maùy khoâng chuû ñoäng ñöôïc mình, em böôùc ra heø caàm caùi aùo möa vaø boû laïi goùi tieàn trong tuùi. 
 Em laøm ra veû thaûn nhieân chaøo moïi ngöôøi roài ra veà.
Ra ñeán coång, em muoán quay laïi ñeå noùi vôùi ba cuûa baïn:
- thöa baùc, chaùu thaáy ôû trong aùo möa coù goùi tieàn!
Nhöng roài em nghó taïi sao ñaõ ngoài xuoáng gheá nghe ba baïn phaøn naøn maát tieàn moät luùc khaù laâu maø khoâng ñem traû laïi goùi tieàn! Baây giôø quay laïi maø noùi thì boäc loä roõ raøng laø moät keû coù loøng tham neân luùng tuùng.
 Cuoái cuøng veà ñeán nhaø em cuõng khoâng aên côm ñöôïc nöõa. Vaø ñeâm hoâm aáy em traèn troïc khoù nguû vì caâu hoûi “ taïi sao khoâng laáy goùi tieàn khi mình khi mình ñang caàm maø hoï khoâng nghi ngôø? Taïi sao khoâng traû laïi goùi tieàn moät caùch thaúng thaén ñaøng hoaøng maø phaûi xöû trí vuïng veà?
Roõ raøng trong loøng mình thieáu trong saùng vaø trung thöïc! “
BAØI LAØM 2
 Töø Haø Noäi em theo gia ñình vaøo thaønh phoá Hoà Chí Minh, vaø ñöôïc theo hoïc lôùp 4D ôû moät tröôøng PTCS.
 Coâ giaùo xeáp cho em ngoài cuøng baøn vôùi Thònh... theá laø töø ñoù em ñöôïc nghe caùc baïn xì xaøo baøn taùn:
- Bôûi vì chaúng ñöùa naøo muoán ngoài vôùi keû nònh bôï neân coâ giaùo môùi “ öu tieân “ cho daân Haø Noäi. 
Luùc ñaàu em cuõng khoù chòu, nhöng roõ raøng Thònh chaúng coù veû gì laø ngöôøi baïn xaáu. Thònh coøn giuùp em cheùp baøi, cho möôïn thöôùc keû, buùt chì khi bò queân ôû nhaø.
Hôn moät tuaàn sau, em ñaõ coù 2, 3 ngöôøi baïn môùi, em toø moø xem taïi sao caùc baïn laïi gheùp Thònh vaøo caùi toäi “ keû nònh bôï “ !
 Thì ra Thònh ñaõ laøm nhöõng vieäc maø döôùi con maét cuûa vaøi baïn “ ñaàu teâu “ trong lôùp goïi laø nònh bôï:
Coâ giaùo bò oám, thöông coâ con coøn nhoû, ngöôøi choàng laïi ñi coâng taùc xa, neân cöù hai ngaøy moät laàn Thònh ñeán thaêm, doïn deïp nhaø cöûa giuùp coâ.
 Moät hoâm, coâ giaùo leã meã oâm moät choàng vôû taäp laøm vaên ñaõ chaám xong ñöa vaøo tröôøng ñeå traû cho hoïc sinh, vöøa ñeán coång tröôøng thì choàng vôû bò rôi vaõi lung tung. Ñaùm hoïc sinh ñang chôi ñuøa raát ñoâng nhöng chaúng ai noùi gì, laøm gì. Boãng nhieân Thònh töø trong lôùp troâng thaáy chaïy ra, mieäng noùi: “ coâ ñeå em giuùp “ coøn hai tay thì nhaët goïn nhöõng quyeån vôû raát nhanh.
Nhieàu hoâm thaáy gieû lau baûng ñaày buïi phaán, laøm vöôùng leân ñaàu toùc coâ traéng xoùa, Thònh voäi ñem ra saân giuõ hay ñem giaët roài “ trònh troïng “ caàm hai tay trao laïi cho coâ.
 Trôøi ôi, nhöõng vieäc aáy maø laø “ nònh bô “ ö? Sao laïi coù caùi nhìn laï luøng nhö vaäy. Rieâng em, em nghó mình seõ coá gaéng laøm theo göông cuûa Thònh, ngöôøi ñöôïc goïi laø keû nònh bôï. Theo em Thònh laø hoïc sinh coù loøng nhaân aùi vaø loøng töï troïng cao bôûi khoâng bao giôø Thònh “ ñoâi co ” vôùi ai.
Ñeà: haõy keå laïi moät caâu chuyeän em ñöôïc nghe keå laïi, hoaëc ñöôïc ñoïc saùch baùo veà trí thoâng minh.
BAØI LAØM
 Thuôû aáy, coù moät chuyeán ñoø chôû khaùch sang ngang ôû soâng Ñuoáng. Con thuyeàn ñaày khaùch töø töø rôøi beán baéc sang beán nam.
Hoâm aáy, ñeïp trôøi, gioù laëng, nöôùc soâng trong vaét laëng lôø troâi.
Phía xa moät chieác thuyeàn cuûa ngö daân troâi tôùi. Treân maët soùng, nhaáp nhoâ, laäp lôø troâi moät chieác chaøy goã chaùy dôû. Chaéc laø cuûa moät ngö oâng naøo ñoù vöùt xuoáng.
Nhìn thaáy chieác chaøy troâi, moät oâng ngheø khoaûng ngoaøi boán möôi tuoåi lieàn töùc caûnh ñoïc moät veá caâu ñoái:
 Chaøy chaùy troâi soâng cuûa oâng ngö töôûng caù. Ñoù laø moät veá ñoái khaù hieåm hoùc, coù naêm töø noùi ñeán caù: caù chaøy, caù chaùy, caù troâi, ngö, caù.
Boãng nhieân coù moät chuù beù thöa vôùi oâng ngheø:
- thöa oâng, con xin ñoái.
Moïi ngöôøi quay laïi nhìn thaáy chuù beù khoaûng möôøi tuoåi, coù veû thoâng minh, laùu lænh.
Oâng ngheø nôû moät nuï cöôøi ñoân haäu nhöng vaãn coi thöôøng, oâng gaät ñaàu:
- Ñöôïc, chaùu cöù ñoái cho vui.
Chuù beù trònh troïng ñoïc:
 Hoâm mai vöôït beå ngöôøi tinh tuù ngôõ sao. Nghe xong, oâng ngheø thay ñoåi saéc maët. Veá ra naêm laàn noùi tôùi caù thì veá ñoái cuõng naêm laàn noùi tôùi sao. Sao hoâm, sao mai, sao vöôït, tinh tuù, sao. Oâng ngheø taám taéc khen chuù beù:
- Chaùu ñoái hay laém roài chaùu seõ hôn ta.
Vöøa luùc ñoù con ñoø tôùi beán. Moïi ngöôøi traû tieàn roài leân bôø. Rieâng chuù beù, oâng laùi ñoø phuïc taøi neân khoâng laáy tieàn.
Chuù beù leã pheùp chaøo vaø caûm ôn oâng laùi ñoø, raûo böôùc veà laøng xa.
Nhöõng ngöôøi treân ñoø khoâng ai bieát teân chuù beù. Chæ rieâng coù oâng laùi ñoø laø bieát teân chuù beù: Traàn Danh An queâ laøng Baûo Trieäu.
Sau naøy ñuùng nhö lôøi tieân ñoaùn cuûa oâng ngheø, Traàn Danh An thi ñoã Nhò giaùp Tieán só töùc Hoaøng Giaùp.
Ñeà: Em haõy keå chuyeän deá meøn beânh vöïc keû yeáu.
BAØI LAØM
 Moät hoâm, khi ñi qua moät vuøng coû xöôùc, Deá Meøn gaëp chò Nhaø Troø ñang ngoài khoùc tæ teâ beân taûng ñaù cuoäi. Troâng chò Nhaø Troø beù nhoû vaø gaày yeáu thaät toäi nghieäp. Chò nhaø troø vöøa khoùc vöøa keå chuyeän cho Deá Meøn nghe hoaøn caûnh cuûa chò:
- Tröôùc ñaây, gaëp luùc ñoùi keùm, meï em phaûi vay löông aên cuûa boïn nheän. Sau ñoù, meï em maát ñi. Do oám yeáu khoâng kieám ñuû aên, khoâng traû ñöôïc nôï, em bò boïn nheän ñaùnh ñaäp. Hoâm nay, boïn chuùng chaêng tô ngay ñöôøng ñi, ñe baét em vaø aên thòt em.
Sau khi nghe Nhaø Troø keå chuyeän, Deá Meøn toû loøng thoâng caûm, xoøe caû hai caøng ra baûo Nhaø Troø:
- Em ñöøng sôï, ñaõ coù toâi ñaây. Boïn nheän kia khoâng theå caäy khoûe hieáp yeáu ñöôïc.
Roài Deá Meøn daét Nhoø Troø ñi. Ñi ñöôïc moät quaõng, caû hai tôùi choã boïn nheän mai phuïc. Chuùng giaêng tô kín caû ñöôøng ñi. Moät anh Nheän goäc ñöùng chaën ngang ñöôøng, boïn nheän naáp ñaày caùc khe ñaù troâng raát hung döõ. Deá meøn ñoøi gaëp teân caàm ñaàu boïn nheän.
Ngay luùc ñoù, moät muï nheän caùi nhaûy ra, veû ñanh ñaù laém. Deá Meøn lieàn quay phaét löng, phoùng caøng ñaïp phanh phaùch ra oai khieán muï nheän hoaûng sôï co ruùm ngöôøi laïi ñaäp ñaàu xuoáng ñaát nhö caùi chaøy giaõ