Đề thi chọn học sinh giỏi dự thi tỉnh năm học 2013 - 2014 môn: ngữ văn - lớp 11, vòng 2 Trường THPT Đông Hiếu

SỞ GD – ĐT NGHỆ AN
TRƯỜNG THPT ĐÔNG HIẾU
--------------------
ĐỀ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI DỰ THI TỈNH VÒNG 2
NĂM HỌC 2013 - 2014
Môn: NGỮ VĂN - LỚP 11
 Thời gian làm bài: 150 phút

Câu 1: (8 điểm)
Anh (chị) có suy nghĩ gì từ câu chuyện sau đây:

NHỮNG ĐIỀU VÔ GIÁ
Người mẹ đang bận rộn nấu bữa cơm tối dưới bếp, bất ngờ cậu con trai bé bỏng chạy ù vào, và đưa cho mẹ một mẩu giấy nhỏ. Sau khi lau tay, người mẹ mở tờ giấy ra và đọc:
- Cắt cỏ trong vườn: 5 đô la
- Dọn dẹp phòng của con: 1 đô la
- Đi chợ cùng với mẹ: 50 xu
- Trông em giúp mẹ: 25 xu
- Đổ rác: 1 đô la
- Kết quả học tập tốt: 5 đô la
- Quét dọn sân: 2 đô la
- Mẹ nợ con tổng cộng: 14,75 đô la
 Sau khi đọc xong, người mẹ nhìn con trai đang đứng chờ với vẻ mặt đầy hy vọng. Bà cầm bút lên, lật mặt sau của tờ giấy và viết:
- Chín tháng mười ngày con nằm trong bụng mẹ: Miễn phí.
- Những lúc mẹ bên cạnh chăm sóc, cầu nguyện mỗi khi con ốm đau: Miễn phí.
- Những giọt nước mắt con làm mẹ khóc trong những năm qua: Miễn phí.
- Tất cả những đồ chơi, thức ăn, quần áo mà mẹ đã nuôi con trong suốt mấy năm qua: Miễn phí.
Và đắt hơn cả chính là tình yêu của mẹ dành cho con: Cũng miễn phí luôn con trai ạ.
Khi đọc những dòng chữ của mẹ, cậu bé vô cùng xúc động, nước mắt lưng tròng. Cậu nhìn mẹ và nói: “Con yêu mẹ nhiều lắm!”. Sau đó, cậu đặt bút viết thêm vào tờ giấy dòng chữ thật lớn: “MẸ SẼ ĐƯỢC NHẬN LẠI TRỌN VẸN” 
 (Dẫn từ Báo Nông nghiệp Việt Nam)
 
Câu 2: (12 điểm)
Nhà thơ Lê Đạt viết trong bài Vân chữ:
 Mỗi công dân đều có một dạng vân tay, 
 Mỗi nhà thơ thứ thiệt có một dạng vân chữ.
	Theo anh (chị), thế nào là dạng vân chữ của nhà thơ thứ thiệt? Qua việc tìm hiểu bài thơ Cảnh ngày hè (Bảo kính cảnh giới, bài 43) của Nguyễn Trãi, hãy trình bày suy nghĩ của anh (chị).
CẢNH NGÀY HÈ
(Bảo kính cảnh giới, bài 43)
 Nguyễn Trãi
Rồi, hóng mát thuở ngày trường,
Hòe lục đùn đùn tán rợp giương.
 Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ,
 Hồng liên trì đã tiễn mùi hương.
 Lao xao chợ cá làng ngư phủ,
Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương.
 Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng,
 Dân giàu đủ, khắp đòi phương.


 ----------Hết---------

 HƯỚNG DẪN CHẤM
Câu 1
Yêu cầu kĩ năng
Đáp ứng được yêu cầu của một bài nghị luận xã hội, biết vận dụng kiến thức về đời sống xã hội để làm rõ ý nghĩa câu chuyện trên.
Bố cục hợp lý, lập luận chặt chẽ, chữ viết rõ ràng, không mắc lỗi diễn đạt, dùng từ, đặt câu.
Yêu cầu kiến thức
Học sinh có thể trình bày theo cách hiểu của mình, tuy nhiên cần đáp ứng được những ý chính sau đây:
Ý nghĩa câu chuyện
Tình cảm mẹ con là tình cảm thiêng liêng, cao quý. Biết đón nhận tình thương, sự quan tâm của mẹ thì phải biết ơn và cũng biết mang đến cho mẹ niềm vui, niềm hạnh phúc.
Câu chuyện mang đến một bài học về “cho” và “nhận” trong cuộc sống.
Suy nghĩ về vấn đề mà câu chuyện đặt ra
Phải biết “cho” mọi người những điều tốt đẹp thì sẽ nhận được những điều tốt đẹp.
Nhưng có những “cho – nhận” đáng ca ngợi, lại có những “cho – nhận” đáng lên án:
+ “Cho – nhận” sự quan tâm, lo lắng, tình cảm bao dung, nhân ái. Đó là hành động “cho – nhận” đáng ca ngợi, cần được nhân lên.
+ Kẻ “nhận” mà không “cho” là kẻ ích kỉ.
Xác đinh thái độ sống của bản thân.
Biểu điểm
Điểm 7-8: Đáp ứng tốt các yêu cầu trên, lập luận chặt chẽ, văn viết có cảm xúc, ý tưởng mới mẻ, sáng tạo.
Điểm 5-6: Đáp ứng khá tốt các yêu cầu của đề, bố cục rõ, lập luận chặt chẽ, bày tỏ được suy nghĩ riêng.
Điểm 3-4: Đáp ứng được ½ yêu cầu trên, viết còn sơ lược. Văn chưa lưu loát nhưng diễn đạt được ý.
Điểm 1-2: Nội dung sơ sài, còn lúng túng về phương pháp. Bố cục lộn xộn. Sai nhiều lỗi diễn đạt.
Điểm 0: Sai lạc cả nội dung và phương pháp. 
Câu 2:
Yêu cầu chung
Yêu cầu thí sinh trình bày suy nghĩ về những sáng tạo – dạng vân chữ trong bài Cảnh ngày hè.
	Trước hết thí sinh phải hiểu đúng ý nghĩa hai câu thơ của Lê Đạt: thực chất nhằm nhấn mạnh những sáng tạo, dấu ấn cá nhân – tiêu chí xác định một nhà thơ đích thực.
	Từ đó, thí sinh chứng minh được những sáng tạo nói trên trong bài thơ Cảnh ngày hè, đánh giá được những đóng góp của Nguyễn Trãi trong việc phát triển ngôn ngữ thơ ca tiếng Việt…
Yêu cầu cụ thể
Giải thích dạng vân chữ của nhà thơ thứ thiệt
Dạng vân chữ: hình thức sáng tạo ngôn từ độc đáo, hiểu rộng ra là nét riêng, là cá tính sáng tạo của tác giả.
Ý thơ của Lê Đạt: nhấn mạnh nét riêng, cá tính sáng tạo chính là tiêu chuẩn để xác định một nhà thơ thứ thiệt.
Chứng minh dạng vân chữ - nét riêng, cá tính sáng tạo qua bài Cảnh ngày hè.
Bức tranh mùa hè đầy sức sống, tình yêu thiên nhiên và khát vọng cao đẹp của nhà thơ được thể hiện bằng một hình thức nghệ thuật độc đáo. Mặc dù vẫn nằm trong khuôn khổ thi pháp văn học trung đại nhưng bài thơ cho thấy ý thức của Nguyễn Trãi trong việc tìm tòi, sáng tạo một thể thơ viết bằng tiếng Việt. Có thể thấy điều đó qua một số phương diện chính sau:
Sáng tạo về thể loại: Hình thức thơ thất ngôn xen lục ngôn.
Sáng tạo qua hệ thống từ ngữ, hình ảnh thơ:
+ Từ ngữ thuần Nôm – hệ thống tính từ, động từ, từ láy gợi tả (đùn, đùn, phun, tiễn, giương,…)
+ Hình ảnh thơ dân dã, khỏe khoắn, mới lạ, gây ấn tượng: hòe lục đùn đùn tán rợp giương; thạch lựu hiên còn phun thức đỏ…
Sáng tạo về cách ngắt nhịp: câu 1 (nhịp 1/2/3), câu 3,4 (nhịp ¾), câu 8 (nhịp 3/3) tạo ra một cấu trúc linh hoạt.
Sáng tạo qua việc tổ chức lời thơ: đảo ngữ (câu 5-6), những kết hợp từ lạ (thạch lựu hiên, hồng liên trì…)
Đánh giá chung
Dạng vân chữ trong bài thơ là biểu hiện trực tiếp của cá tính sáng tạo, làm nên dấu ấn riêng, thể hiện phong cách Nguyễn Trãi, cũng là những đóng góp của ông trong việc phát triển ngôn ngữ thơ ca tiếng Việt. Chính điều này tạo nên sức hấp dẫn, sức sống lâu bền cho tác phẩm.
Dạng vân chữ - sự sáng tạo độc đáo nói cho cùng có nguồn gốc từ tư tưởng tiến bộ (tư tưởng thân dân) của Nguyễn Trãi, một con người thiết tha yêu đời, hòa mình với cuộc sống nơi thôn dã và trăn trở với cuộc đời.
Ý thơ của Lê Đạt gợi ra quy luật muôn đời của sáng tạo thơ ca, đặt ra vấn đề ý thức sáng tạo của người cầm bút. 

Lưu ý về cách chấm
Dựa trên Hướng dẫn cụ thể, giám khảo đánh giá nội dung và kĩ năng nghị luận (NLXH và NLVH) của thí sinh.
Có thể cho trọn vẹn điểm nếu HS chỉ mắc một vài lỗi nhỏ về diễn đạt. Khuyến khích những bài viết sáng tạo. Tránh đếm ý cho điểm một cách máy móc.