Đề thi chọn học sinh giỏi môn Sinh học lớp 9 - Trường THCS Thành Công

phßng gi¸o dôc th¹ch thµnh
 Tr­êng THCS Thµnh C«ng
§Ò thi chän HSG m«n sinh häc líp 9
N¨m häc: 2012-2013
Thêi gian lµm bµi: 150’
I. §Ò bµi
C©u 1:(2.0®iÓm: ThÕ nµo lµ biÕn dÞ tæ hîp? T¹i sao c¸c loµi giao phèi (Sinh s¶n h÷u tÝnh) l¹i t¹o ra nhiÒu biÕn dÞ tæ hîp h¬n so víi c¸c loµi sinh s¶n v« tÝnh?
C©u 2:(3.0®iÓm) 
a. Trong hình vẽ một tế bào có 28 nhiễm sắc thể đơn đang phân li về 2 cực. Hãy cho biết: 
- Hình vẽ muốn mô tả tế bào đang ở kì nào của hình thức phân bào nào? 
- Bộ nhiễm sắc thể 2n của loài có tế bào mô tả trong hình vẽ nói trên là bao nhiêu?
b. Taïi sao noùi: “trong gi¶m ph©n th× gi¶m ph©n I míi thùc söï laø phaân boaø giaûm nhieãm coøn gi¶m ph©n II laø phaân baøo nguyeân nhieãm”
C©u 3: ( 4.0®iÓm) Ph©n biÖt hai hiÖn t­îng: ¦u thÕ lai vµ tho¸i ho¸ gièng.
Câu 4. (3.0®iÓm) Ở một bệnh nhân, người ta đếm thấy trong bộ nhiễm sắc thể có 45 chiếc, gồm 44 chiếc nhiễm sắc thể thường và 1 chiếc nhiễm sắc thể giới tính X.
Bệnh nhân là nam hay nữ ? Vì sao ? 
Đây là loại bệnh gì ? Biểu hiện bên ngoài và biểu hiện sinh lí ra sao ? 
Giải thích cơ chế sinh ra trẻ bị bệnh trên và lập sơ đồ minh họa ? 
C©u 5: (5.0®iÓm) Lai gi÷a hai dßng ruåi giÊm, ng­êi ta thu ®­îc kÕt qu¶ nh­ sau:
140 c¸ thÓ cã th©n x¸m, l«ng ng¾n.
142 c¸ thÓ cã th©n x¸m, l«ng dµi.
138 c¸ thÓ cã th©n ®en, l«ng ng¾n.
139 c¸ thÓ cã th©n ®en, l«ng dµi.
 BiÕt mçi tÝnh tr¹ng do 1 gen n»m trªn 1NST th­êng kh¸c nhau quy ®Þnh; th©n x¸m vµ l«ng ng¾n lµ hai tÝnh tr¹ng tréi. Gi¶i thÝch kÕt qu¶ vµ lËp s¬ ®å lai.
Câu 6. (3.0®iÓm) Một đoạn mạch gen có cấu trúc như sau :
 Mạch 1 : - A - T - G - X - T - X - X - A - X - G - A - G- 
 Mạch 2 : - T - A - X - G - A - G - G - T - G - X - T - X - 
a, Xác định trình tự các nuclêotít của đoạn mARN được tổng hợp từ đoạn gen trên ?
b, Sự tổng hợp ARN từ gen được thực hiện theo nguyên tắc nào ?
c, Nêu bản chất mối quan hệ giữa gen và ARN ?
 HÕt
II. h­íng dÉn chÊm vµ biÓu ®iÓm:
C©u
Néi dung
§iÓm
C©u 1 (2.0 ®iÓm)
- BiÕn dÞ tæ hîp: Lµ sù s¾p xÕp l¹i c¸c ®Æc ®iÓm di truyÒn cña bè mÑ trong qu¸ tr×nh sinh s¶n, dÉn ®Õn c¸c thÕ hÖ con, ch¸u xuÊt hiÖn kiÓu h×nh kh¸c víi bè mÑ.
 	- BDTH lµ rÊt phong phó ë c¸c loµi giao phèi v×: trong c¬ thÓ cña sinh vËt sè l­îng gen lµ rÊt nhiÒu, vµ phÇn lín c¸c gen tån t¹i ë tr¹ng th¸i dÞ hîp do ®ã trong qu¸ tr×nh ph¸t sinh giao tö ®· t¹o ra v« sè c¸c lo¹i giao tö ( nÕu cã n cÆp gen dÞ hîp ph©n li ®éc lËp sÏ cho ra 2n lo¹i giao tö ) , vµ trong qu¸ tr×nh thô tinh c¸c lo¹i giao tö ®ã l¹i tæ hîp tù do ngÉu nhiªn víi nhau do ®ã ®· t¹o ra v« sè c¸c biÕn dÞ tæ hîp, t¹o nªn sù ®a d¹ng vÒ KG, phong phó vÒ KH ë c¸c loµi giao phèi.
	- ë c¸c loµi SS sinh d­ìng th× lín lªn vµ ph¸t triÓn chñ yÕu b»ng h×nh thøc nguyªn ph©n kh«ng cã sù kÕt hîp cña giao tö ®ùc vµ giao tö c¸i do ®ã thÕ hÖ con c¸i sinh ra lµ gièng víi c¬ thÓ bè mÑ ban ®Çu. VD: hiÖn t­îng gÆp phæ biÕn tron tù nhiªn lµ h×nh thøc gi©m, chiÕt, ghÐp c©y.
0.5®
1®
0.5®
C©u 2 (3.0 ®iÓm)
a.
- Trường hợp 1:
 + Hình vẽ mô tả tế bào đang ở kì sau của quá trình nguyên phân. 
 + Bộ nhiễm sắc thể 2n của loài: Ở kì sau của quá trình nguyên phân trong mỗi tế bào có 4n nhiễm sắc thể đơn đang phân li nên 2n = 28 : 2 = 14 (NST)
- Trường hợp 2: 
+ Hình vẽ mô tả tế bào đang ở kì sau II của giảm phân.
+ Bộ nhiễm sắc thể 2n của loài: Ở kì sau II của giảm phân, trong mỗi tế bào có 2n nhiễm sắc thể đơn đang phân li nên 2n = 28 (NST).
b. Ta noùi GP 1 môùi thöïc söï laø phaân baøo giaûm nhieãm vì : khi keát thuùc GP 1 boä NST trong TB giaûm ñi moät nöûa veà nguoàn goác NST so vôùi TB ban ñaàu
GP 2 laø phaân baøo nguyeân nhieãm vì :ôû laàn phaân baøo naøy chæ xaûy ra söï phaân chia caùc cromatit trong caùc NST ñôn boäi keùp ñi veà 2 cöïc TB. Nguoàn goác NST trong caùc TB con khoâng thay ñoåi vaãn gioáng nhö khi keát thuùc GP 1 -> GP 2 laø phaân baøo nguyeân nhieãm
0.5®
0.5®
0.5®
0.5®
0.5®
0.5®
C©u 3: (3®iÓm)
¦u thÓ lai
Tho¸i ho¸ gièng
BiÓu hiÖn
Con lai cã søc sèng cao h¬n h¼n bè mÑ : Sinh tr­ëng nhanh, ph¸t triÓn m¹nh, kh¶ n¨ng chèng chÞu tèt víi c¸c ®iÒu kiÖn m«i tr­êng, n¨ng suÊt cao 0,5®
Con lai cã søc sèng kÐm h¬n bè mÑ : Sinh tr­ëng chËm, kÐm ph¸t triÓn, kh¶ n¨ng chèng chÞu kÐm víi c¸c ®iÒu kiÖn m«i tr­êng n¨ng suÊt thÊp, xuÊt hiÖn nhiÒu tÝnh tr¹ng cã h¹i 0,5®
C¬ chÕ
Con lai ë tr¹ng th¸i dÞ hîp, nªn c¸c gen lÆn ( th­êng lµ cã h¹i) kh«ng ®­îc biÓu hiÖn v× bÞ gen tréi lÊn ¸t 0,5®
Con lai ë tr¹ng th¸i ®ång hîp vµ thÓ ®ång hîp lÆn biÓu hiÖn thµnh kiÓu h×nh xÊu, g©y h¹i 0,5®
Nguyªn nh©n
XuÊt hiÖn do lai kh¸c dßng vµ biÓu hiÖn râ nhÊt ë thÕ hÖ F1 0,5®
XuÊt hiÖn do tù thô phÊn b¾t buéc ë thùc vËt hoÆc giao phèi cËn huyÕt ë ®éng vËt 0,5®
øng dông
Con lai F1 ®­îc sö dông lµm s¶n phÈm ®Ó tËn dông lµm ­u thÕ lai, kh«ng dïng lµm gièng 0.5® 
§Ó cñng cè mét tÝnh tr¹ng nµo ®ã mµ con ng­êi mong muèn hoÆc t¹o ra dßng thuÇn ®Ó t¹o ra ­u thÕ lai 0,5®
1®
1®
1®
1®
C©u 4: (3.0 ®iÓm)
a. Bệnh nhân là nữ. Vì: cặp thứ 23 là cặp NST giới tính chỉ mang 1 NST X 
b. Đây là bệnh Tớcnơ (OX), bệnh nhân chỉ có 1 NST giới tính và đó là NST X
- Biểu hiện bề ngoài: Lùn, cổ ngắn, tuyến vú không phát triển - Biểu hiện sinh lí: Không có kinh nguyệt, tử cung nhỏ, thường mất trí nhớ và không có con
c. Trong giảm phân do các tác nhân gây đột biến dẫn đến cặp NST giới tính của tế bào tạo giao tử của bố hoặc mẹ không phân li, tạo ra 2 loại giao tử: Giao tử chứa cả cặp NST giới tính (n+1) và giao tử không chứa NST giới tính (n-1) . Trong thụ tinh, giao tử không chứa NST giới tính (n-1) kết hợp với giao tử bình thường mang NST giới tính X tạo hợp tử XO (2n-1), phát triển thành bệnh Tớcnơ.
S§L kiÓm chøng : 
P. 2n (MÑ hoÆc bè) x 2n (Bè hoÆc mÑ)
G. n (n+1) ; (n- 1)
F. (2n+1) ; (2n- 1)
 Thể XO (2n-1)
 Bệnh Tớcnơ. 
0.5
0.5
0.5
1.0
0.5®
C©u 5: (5.0 ®iÓm)
F2 cã tØ lÖ: 	140 : 142 : 138 : 139 xÊp xØ 1 : 1 : 1 :1
 * Theo bµi ra ta quy ­íc gen:
VÒ mµu th©n: Gen A: th©n x¸m; gen a : th©n ®en.
VÒ ®é dµi l«ng: Gen B: l«ng ng¾n; gen b: l«ng dµi.
 * Ph©n tÝch tÝnh tr¹ng cña con lai F1.
VÒ mµu th©n:
 §©y lµ tû lÖ cña phÐp lai ph©n tÝch. Suy ra cã 1 c¬ thÓ ®em lai mang tÝnh lÆn th©n ®en (aa) vµ c¬ thÓ cßn l¹i mang kiÓu gen dÞ hîp Aa (th©n x¸m).
	=> P:	Aa (x¸m)	X	aa (®en)
VÒ ®é dµi l«ng.
Lµ tØ lÖ cña lai ph©n tÝch. Suy ra cã 1 c¬ thÓ ®em lai mang tÝnh lÆn l«ng dµi (bb) vµ c¬ tÓ cßn l¹i mang kiÓu gen dÞ hîp (Bb) co l«ng ng¾n.
	=> P: 	Bb (l«ng ng¾n)	X	bb (l«ng dµi)
* V× mçi tÝnh tr¹ng do 1 gen n»m trªn 1 NST th­êng kh¸c nhau quy ®Þnh nªn tæ hîp 2 tÝnh, suy ra cã 1 trong 2 s¬ ®å lai sau:
 	P: AaBb (th©n x¸m, l«ng ng¾n)	X	aabb(th©n ®en, l«ng dµi)
 HoÆc P: Aabb(th©n x¸m, l«ng dµi)	X	aaBb(th©n ®en, l«ng ng¾n)
* S¬ ®å lai:
 S¬ ®å 1:
	P: AaBb (th©n x¸m, l«ng ng¾n)	X	aabb(th©n ®en, l«ng dµi)
	GP:	AB; Ab; aB; ab
	F1:	1AaBb; 1 Aabb; 1 aaBb; 1 aabb
 KiÓu h×nh:
th©n x¸m, l«ng ng¾n
 1 th©n x¸m, l«ng dµi.
1 th©n ®en, l«ng ng¾n
1 th©n ®en, l«ng dµi
 S¬ ®å 2:
P: Aabb(th©n x¸m, l«ng dµi)	X	aaBb(th©n ®en, l«ng ng¾n)
	GP:	Ab; ab; 	aB; ab
	F1:	1AbBb; 1 Aabb; 1 aaBb; 1 aabb
 KiÓu h×nh:
th©n x¸m, l«ng ng¾n
1 th©n x¸m, l«ng dµi.
1 th©n ®en, l«ng ng¾n
 1 th©n ®en, l«ng dµi
0.5®
0.5®
0.5®
0.5®
0.5®
0.25®
0.25®
1®
1®
C©u 6: (3.0 ®iÓm)
a. Trình tự các nuclêôtit trên ARN:
+ Nếu mạch 1 là mạch khuôn :
- U – A – X – G – X – A – G – U – G – X – U – X – 
	 + Nếu mạch 2 là mạch khuôn :	
- A – U – G – X – G – U – X – A – X – G – A – G -
 	b. Sự tổng hợp ARN từ gen đợc tổng hợp theo nguyên tắc :
- Nguyên tắc khuôn mẫu : Quá trình tổng hợp ARN dựa trên một mạch đơn của gen (Gọi là mạch khuôn ).
- Nguyên tắc bổ sung :Các nuclêôtit trên mạch khuôn của gen liên kết với các nuclêôtit ở môi trờng nội bào theo nguyên tắc bổ sung : A liên kết với U, T liên kết với A, G liên kết với X, X liên kết với G.	
c. Bản chất mối quan hệ giữa gen và ARN: Trình tự các các nuclêôtit trên mạch khuôn của gen quy định trình tự các nuclêôtit trên mạch ARN
0.5®
0.5®
0.5
0.5®
1®
 Thµnh c«ng, ngµy 6 th¸ng 10 n¨m 2012
 Ng­êi ra ®Ò
 Hoµng ThÞ Hång