Đề thi học sinh giỏi Tiếng việt Lớp 5 - Năm học 2012-2013 - Phòng GD&ĐT Nông Cống

phßng gi¸o dôc vµ ®µo t¹o n«ng cèng
bµi thi giao l­u häc sinh giái líp 5
M«n thi: TiÕng viÖt
(Thêi gian lµm bµi 60 phót kh«ng kÓ thêi gian giao ®Ò)
Câu 1. (5,0 điểm) 
a. Tìm từ lạc trong những dãy từ sau và đặt tên cho nhóm từ còn lại.
 1. nhà bằng, nhà lầu, nhà nông, nhà tranh, nhà Rông,
 2. nho nhỏ, nhỏ nhắn, nhỏ nhen, nhỏ bé.
 3. nông gia, nhà nông, nông dân, nông giang, nông tri điền.
 4. nước ao, nước ngät, nước non, nước suối, nước ®¸.
b. Tìm một thành ngữ có từ "ăn" tương ứng với mỗi ý nghĩa sau:
 1. Chỉ sự giàu sang sung sướng; 2. Chỉ sự xảo quyệt lừa lọc.
 3. Chỉ sự rạch ròi; 4. Chỉ sự bền lâu.
Câu 2. (5,0 điểm)
a. Nêu sự biểu thị ý nghĩa trong mối quan hệ của các vế câu trong câu: Tuy rét vẫn kéo dài, mùa xuân đã đến bên bờ sông.
 (Nguyễn Đình Thi)
b. Khi viết văn miêu tả, người viết thường sử dụng cách nói nhân hóa. Em hãy sử dụng cách nói nhân hóa để diễn đạt lại ý dưới đây cho sinh động, gợi cảm (bằng một câu hoặc một số câu): Con sông mùa lũ chảy nhanh ra biển. 
c. Xác định bộ phận trạng ngữ, chủ ngữ, vị ngữ trong các câu sau:
 1. Bên bờ nông giang vắt qua cánh đồng, giữa những tốp trẻ con, bay lên những ngọn khói xanh biếc.
 2. Từ xa vọng lại, tiếng mưa rơi lộp độp, tiếng mọi người gọi nhau í ới.
 3. Sở dĩ Nguyễn Đình Thi nhận ra cái chớm lạnh của một buổi sớm mùa thu là vì ông có sự nhạy cảm tinh tế của một nhà thơ tài hoa.
 4. Mặt hồ xanh thẳm, thấp thoáng ngoài xa mấy cánh buồm trắng.
Câu 3. (4,0 điểm)
b. Xác định danh từ, động từ, tính từ trong dãy từ sau:
 niềm vui, vui tươi, sự đau khổ, đẹp đẽ, yêu thương, cái đẹp, cuộc sống, khuyên răn, băn khoăn, khéo léo.
Câu 4. (15,0 điểm)
 Hôm nay sáng mồng hai tháng chín
 Thủ đô hoa vàng nắng Ba Đình
 Muôn triệu tim chờ, chim cũng nín
 Bỗng vang lên tiếng hát ân tình
 Hồ Chí Minh, Hồ Chí Minh!
 Người đứng trên đài lặng phút giây
 Trông đàn con đó vẫy hai tay
 Cao cao vầng trán ngời đôi mắt
 Độc lập bây giờ mới thấy đây.
 (Tố Hữu)
 Dựa vào nội dung đoạn thơ trên, bằng trí tưởng tượng phong phú, vốn hiểu biết và sự sáng tạo của mình, em hãy tả lại Bác Hồ kính yêu trong buổi lễ Tuyên ngôn Độc lập tại Quảng trường Ba Đình lịch sử.
phßng gi¸o dôc vµ ®µo t¹o n«ng cèng
h­íng dÉn chÊm
bµi thi giao l­u häc sinh giái líp 5- m«n: tiÕng viÖt
Câu 1. (5 điểm) 
a. (3 điểm)Tìm từ lạc trong những dãy từ sau và đặt tên cho nhóm từ còn lại. Ở mỗi dãy từ, tìm đúng từ lạc cho 0,25 điểm, đặt tên đúng cho nhóm từ còn lại cho 0,5 điểm.
1. Từ lạc: nhà nông 	- Những từ còn lại là từ dùng để chỉ tên c¸c loại nhà.
2. Từ lạc: nhỏ nhen 	- Những từ còn lại dùng để tả ngoại hình.
3. Từ lạc: nông giang 	- Những từ còn lại dùng chỉ người làm nghề nông nghiệp.
4. Tõ l¹c: n­íc non - Những từ còn lại dùng chỉ c¸c lo¹i n­íc
b. (2,0 điểm )Tìm một thành ngữ có từ "ăn" tương ứng với mỗi ý nghĩa sau .Tìm đúng 1 thành ngữ cho 0,5 điểm:
 1. Chỉ sự giàu sang sung sướng: Ăn sung mặc sướng, ăn trắng mặc trơn...
 2. Chỉ sự xảo quyệt lừa lọc: Ăn gian nói dối, ăn không nói có, ăn hớt nói thừa...
 3. Chỉ sự rạch ròi: Ăn ngay ở thẳng...
 4. Chỉ sự bền lâu: Ăn đời ở kiếp...
 (HS có thể tìm thành ngữ khác đúng với mỗi ý nghĩa trên ®Òu cho 0,5 ®iÓm)
Câu 2. (5,0 điểm)	
a. (1,0 điểm) Khoanh vào chữ số trước sự biểu thị ý nghĩa trong mối quan hệ của các vế câu trong câu: Tuy rét vẫn kéo dài, mùa xuân đã đến bên bờ sông.
 ( Nguyễn Đình Thi)
 HS khoanh vào ý 2. Tương phản, cho 1,0 điểm. 
 b. (1,0 điểm) HS viÕt ®óng theo yªu cÇu diÔn ®¹t ®­îc theo ý ®· cho b»ng h×nh ¶nh nh©n ho¸ lµm cho c©u v¨n thªm sinh ®éng, gîi c¶m ®­îc 1,0 ®iểm, nÕu kh«ng cã h×nh ¶nh nh©n hãa th× kh«ng cho ®iÓm. Ví dụ:
	Gặp những ngày mưa lũ, con sông mang dòng nước đỏ màu phù sa và ngầu bọt, réo sôi, vội vã lao đi như muốn đưa nhanh sức mạnh thừa thãi đổ ra biển. 
c. (3,0 điểm) Xác định ®óng bộ phận trạng ngữ, chủ ngữ, vị ngữ cña mçi câu cho 0,75 ®iÓm, ®óng 1 bé phËn cho 0,15 ®iÓm, sai hoÆc thiÕu1 bé phËn trõ 0,15 ®iÓm:
Câu
Trạng ngữ
Chủ ngữ
Vị ngữ
Điểm
1
Bên bờ nông giang vắt qua cánh đồng, giữa những tốp trẻ con
những ngọn khói xanh biếc
bay lên
0,75đ
2
Từ xa vọng lại
tiếng mưa rơi, tiếng mọi người gọi nhau
lộp độp, í ới
0,75đ
3
Nguyễn Đình Thi, ông
nhận ra cái chớm lạnh của một buổi sớm mùa thu, có sự nhạy cảm tinh tế của một nhà thơ tài hoa
0,75đ
4
ngoài xa
Mặt hồ, mấy cánh buồm trắng
xanh thẳm, thấp thoáng
0,75đ
Câu 3. (5,0 điểm)
a. (3,0 điểm) Gạch dưới những từ ngữ dùng sai trong các câu sau và chọn từ ngữ thích hợp thay thế (ghi vào chỗ chấm trong dấu ngoặc đơn sau mỗi câu). HS tìm đúng từ ngữ sai ở mỗi câu cho 0,25 điểm, tìm được từ thích hợp thay thế ở mỗi câu cho 0,5 điểm:
 1. Ngoài việc dạy bảo chăm sóc của mẹ, chị là người đỡ đần em bước đi trên con đường học tập. (dìu dắt)
 2. Bạn đừng giữ cái thái độ lạnh lẽo ấy thì mọi người sẽ gần gũi bạn hơn. (lạnh nhạt, lạnh lùng)
 3. Trong cuộc kháng chiến chống Pháp, ông nội em bị hai vết thương: một vết thương ở chân phải, một vết thương ở Điện Biên Phủ. (tay, đầu, bụng v.v...)
 4. ¤ng Nóp trong kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p lµ mét trang anh hïng m·nh liÖt cña T©y Nguyªn. (oanh liÖt, næi tiÕng)
b. (2,0 điểm) Xác định danh từ, động từ, tính từ trong dãy từ sau và ghi kết quả vào dòng tương ứng. HS xác định đúng 1 từ cho 0,2 điểm, sai 1 từ trừ 0,2 điểm.
 niềm vui, vui tươi, sự đau khổ, đẹp đẽ, yêu thương, cái đẹp, cuộc sống, khuyên răn, băn khoăn, khéo léo.
 - Danh từ: niềm vui, sự đau khổ, cái đẹp, cuộc sống.
 - Động từ: yêu thương, khuyên răn, băn khoăn.
 - Tính từ: vui tươi, đẹp đẽ, khéo léo.
C©u 4: (15 ®iÓm)
 Häc sinh biÕt dùa vµo néi dung ®o¹n th¬ ®· cho kÕt hîp quan s¸t ch©n dung B¸c Hå, nhí l¹i nh÷ng bµi h¸t vÒ B¸c dµnh cho ThiÕu niªn Nhi ®ång, nh÷ng bµi häc cña m«n TiÕng ViÖt, m«n LÞch sö g¾n liÒn víi sù kiÖn lÞch sö träng ®¹i (Tuyªn ng«n §éc lËp: 2/9/1945) vµ nh÷ng ®iÒu c¸c em biÕt vÒ B¸c víi trÝ t­ëng t­îng phong phó, ãc s¸ng t¹o ®Ó lµm bµi ®¶m b¶o nh÷ng yªu cÇu sau:
 - Bè côc ®Çy ®ñ, râ rµng (2,0 ®iÓm).
 - Néi dung phong phó lµm nổi bËt h×nh ¶nh B¸c Hå kÝnh yªu khi ®ang ®äc b¶n Tuyªn ng«n §éc lËp t¹i Qu¶ng tr­êng Ba §×nh lÞch sö víi nh÷ng nÐt tiªu biÓu vÒ h×nh d¸ng: d¸ng ng­êi, vÇng tr¸n, m¸i tãc, chßm r©u, ¸nh m¾t... trang phôc cña B¸c. Trong tõng chi tiÕt khi miªu t¶ g¾n liÒn víi nh÷ng ho¹t ®éng vµ lêi nãi cña B¸c vµ nh÷ng liªn t­ëng cña c¸c em vÒ sù hi sinh lín lao cña B¸c víi d©n téc ViÖt Nam (6,0 ®iÓm).
 - KÕt hîp khi miªu t¶ B¸c cÇn miªu t¶ ®ång bµo cã mÆt trong buæi lÔ, c¶nh vËt kh«ng khÝ chung t¹i Qu¶ng tr­êng trong giê phót thiªng liªng ®ã (3,0 ®iÓm).
 -ThÓ hiÖn râ ph­¬ng ph¸p viÕt v¨n t¶ ng­êi đang hoạt động xen t¶ c¶nh vµ lång c¶m xóc. BiÕt chän läc vµ kh¾c ho¹ nh÷ng nÐt tiªu biÓu nhÊt vÒ B¸c. DiÔn ®¹t trong s¸ng l­u lo¸t ®óng ng÷ ph¸p (3,0 ®iÓm). 
 - ViÕt ®óng chÝnh t¶, ch÷ viÕt ®Ñp, râ rµng dÔ xem (1,0 ®iÓm).
 Tïy møc ®é bµi lµm cña häc sinh ®Ó cho ®iÓm hay trõ ®iÓm cho phï hîp.