Đề thi số 03 - Năm 2013 môn thi: ngữ văn thời gian làm bài: 180 phút

ĐỀ THI SỐ 03 - NĂM 2013 
MÔN: NGỮ VĂN
Thời gian làm bài: 180 phút

PHẦN CHUNG CHO TẤT CẢ THÍ SINH (5,0 điểm)
Câu I (2,0 điểm)
Nhan đề của bài bút kí Ai đã đặt tên cho dòng sông ? của Hoàng Phủ Ngọc Tường là một cái tên rất giàu sức gợi. Theo anh/ chị cần trả lời câu hỏi trên như thế nào cho thỏa đáng nhất?
Câu II (3,0 điểm)
 “Con người không cảm nhận được bóng tối sẽ không bao giờ tìm thấy ánh sáng”(Bokle)
 Anh/chị hãy viết một bài văn ngắn (khoảng 600 từ) trình bày suy nghĩ của mình về ý kiến trên.
PHẦN RIÊNG (5,0 điểm) 
 Thí sinh chỉ được làm một trong hai câu (câu III.a hoặc III.b)
Câu III.a. Theo chương trình Chuẩn (5,0 điểm)
Cảm nhận của anh, chị về hai đoạn thơ sau:
 - Mau đi thôi ! Mùa chưa ngả chiều hôm.
Ta muốn ôm
Cả sự sống mới bắt đầu mơn mởn
Ta muốn riết mây đưa và gió lượn 
Ta muốn say cánh bướm với tình yêu
Ta muốn thâu trong một cái hôn nhiều
Và non nước, và cây, và cỏ rạng
Cho chếnh choáng mùi thơm, cho đã đầy ánh sáng
Cho no nê thanh sắc của thời tươi;
Hỡi xuân hồng, ta muốn cắn vào ngươi!
 (Vội vàng - Xuân Diệu, Ngữ văn 11, tập một, NXB GD)
 	Trong anh và em hôm nay
Đều có một phần Đất Nước
Khi hai đứa cầm tay 
Đất Nước trong chúng ta hài hòa nồng thắm
Khi chúng ta cầm tay mọi người
Đất Nước vẹn tròn to lớn
Mai này con ta lớn lên
Con sẽ mang Đất Nước đi xa
Đến những tháng ngày mơ mộng
Em ơi em Đất Nước là máu xương của mình
Phải biết gắn bó và san sẻ
Phải biết hóa thân cho dáng hình xứ sở
Làm nên Đất Nước muôn đời...
 ( Đất Nước- Nguyễn Khoa Điềm, Ngữ văn 12, tập 1, NXB GD 2008)
Câu III.b. Theo chương trình Nâng cao (5,0 điểm)
 Cảm nhận của anh/chị về hình tượng người phụ nữ qua hai tác phẩm “Một người Hà Nội” của Nguyễn Khải và “Chiếc thuyền ngoài xa” của Nguyễn Minh Châu. --- Hết---
HƯỚNG DẪN CHẤM ĐỀ SỐ 03 - NĂM 2013
 MÔN: NGỮ VĂN
PHẦN CHUNG CHO TẤT CẢ THÍ SINH (5,0 điểm)
Câu I (2,0 điểm)
 a) Yêu cầu về kiến thức: 
 Học sinh có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau nhưng cần làm rõ những ý chính sau:
Ai đã đặt tên cho dòng sông? là câu hỏi tu từ mà nội dung bài kí là câu trả lời hoàn chỉnh. Vẻ đẹp và chất thơ của áng văn xuôi nghệ thuật có nhiều ý nghĩa.
Nhan đề độc đáo, ấn tượng và hấp dẫn. Nỗi niềm băn khoăn thành cái cớ nhà văn miêu tả và ca ngợi dòng sông Hương, ca ngợi và tự hào về vẻ đẹp cố đô Huế.
Tên tác phẩm gợi nhắc đến chủ đề của tác phẩm: ngợi ca và kiêu hãnh tự hào từ đó muốn bày tỏ lòng biết ơn cha ông đã khai phá và kiến tạo vùng đất lịch sử này.
Tên tác phẩm còn tạo sự chú ý, khơi lên cảm hứng muốn tìm hiểu nhằm khám phá sự kì bí , huyền ảo của sông Hương. Tên gọi dòng sông liên tưởng đến tên một cô gái dịu dàng, dễ thương được lí giải làm người đọc thêm yêu mến và gắn bó với dòng Hương.
 Cảm hứng chủ đạo là ca ngợi, tự hào và biết ơn. "Vì sông Hương là hóa thân của huyền thoại nên câu hỏi bâng khuâng ở cuối bài vẫn là câu hỏi lửng lơ chưa có lời giải đáp. Câu hỏi thành tên cho một thiên bút kí tuyệt vời," (Lê Uyển Văn)
 b) Cách cho điểm: 
 - Điểm 2: Đáp ứng được đầy đủ các yêu cầu trên, không mắc lỗi về diễn đạt, dùng từ.
 - Điểm 1: Trình bày được một nửa các yêu cầu trên, còn mắc một số lỗi về diễn đạt, dùng từ. 
 - Điểm 0: Hoàn toàn lạc đề.
Câu II (3,0 điểm)
a) Yêu cầu về kĩ năng: 
- Biết cách làm bài nghị luận xã hội , bố cục chặt chẽ , không mắc lỗi chính tả, dùng từ và ngữ pháp.
b) Yêu cầu về kiến thức: Thí sinh nhận thức được vấn đề và có thể trình bày theo cách hiểu riêng của mình.
- Giải thích ý kiến của Bokle: Nhận thức được mặt trái của vấn đề trong cuộc sống là động lực giúp con người sống và hành động theo chiều hướng tích cực, tốt đẹp hơn.
- Bình luận (Một vài gợi ý):
+ Có trong tận cùng đau khổ mới thấy hết ý nghĩa của hạnh phúc.
+ Có cảm nhận được những cay đắng của sự thất bại mới có ý chí vươn lên để đạt tới thành công.
+ Thấy được sự bảo thủ, trì trệ, lạc hậu mới làm cho con người có quyết tâm vươn tới tiến bộ, văn minh.
+ Có căm ghét tột cùng cái ác mới biết nâng niu, trân trọng cái thiện.
- Rút ra bài học về nhận thức và hành động cho bản thân.
 c) Cách cho điểm:
- Điểm 3: Đáp ứng được các yêu cầu trên, có thể còn mắc một số lỗi nhỏ về diễn đạt.
- Điểm 2: Trình bày được nửa các yêu cầu trên, còn mắc một số lỗi về diễn đạt.
- Điểm 1: Nội dung sơ sài, diễn đạt yếu.
- Điểm 0: Hoàn toàn lạc đề.
PHẦN RIÊNG (5,0 điểm)
Thí sinh chỉ được làm một trong hai câu (câu III.a hoặc III.b)
Câu III.a. Theo chương trình Chuẩn (5,0 điểm)
A. Yêu cầu về kĩ năng: Biết cách làm bài văn nghị luận về một bài thơ,đoạn thơ. Bài viết có kết cấu chặt chẽ, bố cục rõ ràng, diễn đạt tốt. Không mắc lỗi chính tả, lỗi dùng từ và ngữ pháp. 
B . Yêu cầu về kiến thức:
Thí sinh có thể triển khai theo nhiều hướng khác nhau nhưng cần nêu được các những nội dung cơ bản sau:
 1. Giới thiệu khái quát về hai tác giả Xuân Diệu, Nguyễn Khoa Điềm; về hai bài thơ Vội vàng, Đất Nước và hai đoạn thơ được yêu cầu cảm nhận.
 2. Cảm nhận về hai đoạn thơ :
 a. Đoạn thơ trong bài Vội vàng của Xuân Diệu:
- Đoạn thơ thể hiện một “cái tôi” ham sống cảm nhận được cái hữu hạn của cuộc đời nên muốn tận hưởng hêt những gì tươi đẹp nhất của cuộc sống.
- Các yếu tố nghệ thuật như điệp từ, điệp cấu trúc câu, động từ mạnh.. góp phần thể hiện cái hối hả, gấp gáp, cuống quýt của tâm trạng, khiến nhịp điệu đoạn thơ sôi nổi, cuồng nhiệt.
 b. Đoạn thơ trong bài Đất Nước của Nguyễn Khoa Điềm:
- Ý khái quát của đoạn thơ: Đất nước là sự thống nhất giữa riêng và chung, giữa cá nhân và cộng đồng, giữa thế hệ này với thế hệ khác. Vì vậy, trách nhiệm của mỗi người là gìn giữ và bảo vệ đất nước cho muôn đời.
- Biểu hiện cụ thể:
+ Cảm nhận mới mẻ về đất nước:
 Đất nước gần gũi thân thiết ở ngay trong mỗi con người chúng ta
Đất nước là sự thống nhất hài hoà giữa tình yêu đôi lứa với tình yêu Tổ quốc, giữa cá nhân với cộng đồng. Đất nước là kết tinh của tinh thần đoàn kết dân tộc và tình yêu thương.
Niềm tin mãnh liệt vào tương lai tươi sáng của đất nước.
+ Trách nhiệm với đất nước.
- Đoạn thơ kết hợp hài hoà giữa chất trữ tình và chính luận, giọng thơ tha thiết, ngọt ngào; ngôn từ hình ảnh đẹp, cách sử dụng các kiểu câu cấu tạo theo hai cặp đối xứng...
 3. Đánh giá chung:
 - Điểm tương đồng: Hai đoạn thơ đều bộc lộ quan niệm sống tích cực, tiến bộ; có sự kết hợp giữa cảm xúc và triết lí. Đều sử dụng thể thơ tự do. 
 - Điểm khác biệt: 
 + Đoạn thơ trong bài Vội vàng: Quan niệm sống vội vàng, gấp gáp để tận hưởng những phút giây tươi đẹp của tuổi xuân. Giọng thơ sôi nổi, cuồng nhiệt.. 
 + Đoạn thơ trong bài Đất Nước: Thể hiện mối quan hệ hài hoà giữa cá nhân với cộng đồng; từ đó nêu cao trách nhiệm của mỗi người đối với nhân dân và đất nước. Giọng thơ tha thiết, ngọt ngào và đậm chất suy tư.
C. Cách cho điểm :
 - Điểm 5: Đáp ứng được yêu cầu trên, diễn đạt tốt, văn viết có cảm xúc.
 - Điểm 3: Trình bày được khoảng nửa số ý của yêu cầu trên, còn mắc một số lỗi dùng từ, ngữ pháp.
 - Điểm 1: Trình bày thiếu ý hoặc sơ sài, mắc nhiều lỗi chính tả, lỗi dùng từ hoặc ngữ pháp.
 - Điểm 0: Hoàn toàn lạc đề.

Câu III.b. Theo chương trình Nâng cao (5,0 điểm)
a) Yêu cầu về kĩ năng: Biết cách làm bài nghị luận văn học, vận dụng khả năng đọc hiểu để trình bày suy nghĩ về một nhân vật văn học. Bài viết có kết cấu chặt chẽ, bố cục rõ ràng, diễn đạt tốt. Không mắc lỗi chính tả, lỗi dùng từ và ngữ pháp. 
b) Yêu cầu về kiến thức:
 	Trên cơ sở hiểu biết về hai nhà văn Nguyễn Khải và Nguyễn Minh Châu cùng hai tác phẩm “ Một người Hà Nội” và “Chiếc thuyền ngoài xa”, thí sinh nêu những cảm nhận của mình về hình tượng người phụ nữ qua hai tác phẩm này. Việc trình bày có thể theo nhiều cách khác nhau nhưng cần hợp lí và nêu bật được các nội dung cơ bản sau:
1. Cảm nhận về nhân vật bà Hiền trong tác phẩm “ Một người Hà Nội”:
- Trân trọng cốt cách của người Hà Nội qua nhân vật bà Hiền: Một người thẳng thắn, thực tế giàu lòng tự trọng, có ý thức dạy dỗ con cháu cách sống có văn hoá, thanh lịch.
- Cảm phục cách suy nghĩ thấu tình, đạt lí của bà Hiền trước những chặng đường lịch sử của đất nước và niềm tin của bà về Hà Nội.
- Nêu cảm nghĩ: Bà Hiền là hạt bụi vàng lấp lánh của đất kinh kì, góp phần làm đẹp thêm bản sắc văn hoá chung của cộng đồng. Đồng thời qua đó, nhận biết được những sáng tạo nghệ thuật của nhà văn về giọng điệu trần thuật và xây dựng hình tượng nhân vật.
 
 2. Cảm nhận về nhân vật người đàn bà hàng chài trong tác phẩm“Chiếc thuyền ngoài xa”:
- Cảnh đời bất hạnh, khổ đau cả thể xác lẫn tinh thần của người đàn bà .
- Tình mẫu tử và những niềm vui, hạnh phúc mà người đàn bà hàng chài chắt lọc từ trong đau khổ triền miên.
- Cảm thông cho cuộc đời của bà hoặc không đồng tình với thái độ cam chịu của nhân vật này trước cảnh bạo lực trong gia đình. 
- Nêu cảm nghĩ: Hình tượng người đàn bà đã thể hiện cái nhìn thấu hiểu và tấm lòng trĩu nặng tình thương, nỗi lo âu cho con người của nhà văn Nguyễn Minh Châu; đồng thời tác giả cũng cho thấy không thể có cái nhìn sơ lược và giản đơn về cuộc sống của con người
 3. Đánh giá chung.
 Hình tượng người phụ nữ qua hai tác phẩm “Một người Hà Nội và “Chiếc thuyền ngoài xa” là hiện thân cho vẻ đẹp của người phụ nữ Việt Nam: Hiểu đời, giàu lòng tự trọng, yêu thương gia đình, nhân hậu, bao dung… 
c) Cách cho điểm: 
- Điểm 5: Đáp ứng được yêu cầu trên, diễn đạt tốt, văn viết có cảm xúc.
- Điểm 3: Trình bày được khoảng nửa số ý của yêu cầu trên, còn mắc một số lỗi dùng từ, ngữ pháp.
- Điểm 1: Trình bày thiếu ý hoặc sơ sài, mắc nhiều lỗi chính tả, lỗi dùng từ hoặc ngữ pháp.
 - Điểm 0: Hoàn toàn lạc đề.