Giải các đề văn Lớp 10

	 GIAÛI CAÙC ÑEÀ VAÊN

Ñeà : Phaân tích 8 khoå thô ñaàu trong baøi “ Caùc vò La Haùn chuøa Taây Phöông ” .
Môû baøi :
 Chuùng ta ñaõ gaëp Huy Caän ôû nhöõng baøi thô ñöôïc saùng taùc bôûi caûm höùng laõng maïn chuû nghóa coù u saàu , coù buoàn man maùc nhöng cuõng laø caùi buoàn trong saùng laønh maïnh , Traøng Giang laø baøi thô tieâu bieåu cho loaïi thô ñoù .
Ta laïi gaëp Huy Caän khaùc , cuõng buoàn nhöng giaøu suy tö traên trôû , luoân baên khoaên , coá gaéng tìm nhöõng caâu traû lôøi moät Huy Caän trong “ Caùc vò La Haùn chuøa Taây Phöông ” maø tieâu bieåu laø 8 khoå thô ñaàu cuûa baøi thô maø ta seõ phaân tích sau ñaây :
Thaân baøi : 
 “ Caùc vò La Haùn chuøa Taây Phöông
 Toâi ñeán thaêm veà loøng vaán vöông 
 Haù chaúng phaûi ñaây laø xöù Phaät 
 Maø sao ai naáy maët ñau thöông ? ” 
Maët ñau thöông :
	Khi thaêm chuøa trôû veà taùc giaû bò vöông vaán bôûi nhöõng neùt maët ñau thöông cuûa nhaø Phaät , laø xöù Phaät , laø Phaät , taát laø ñaõ giaûi thoaùt , ñaõ tìm thaáy haïnh phuùc nhöng nhöõng böùc töôïng aáy laïi toaùt leân moät veû khaùc , veû ñau thöông , khoå sôû , chua chaùt :
 “ Ñaây vò xöông traàn chaân vôùi tay .
	Coù chi thieâu ñoát taám thaân gaày
	Traàm ngaâm ñau khoå saâu voøm maét 
	Töï maáy ngoài y cho ñeán nay ”
	Huy Caän ñaõ veõ ñöôïc ngoaïi hình vaø theå hieän ñöôïc noäi taâm caùc nhaân vaät cuûa caùc vò La Haùn , vôùi beà ngoaøi gaày guoäc , heùo hon , caùc vò La Haùn coøn phaûng phaát moät noãi buoàn chöùng toû moät taâm hoàn traên trôû suy nghó : 
 “ Coù vò maét giöông maøy nhíu xeäch 
 Traùn nhö noåi soùng bieån luaân hoài 
 Moâi cong chua chaùt taâm hoàn heùo 
 Gaân vaën baøn tay maïch maùu soâi ”
	Maët con ngöôøi :
	Nhaø Phaät quan nieäm “ ñôøi laø beå khoå ” vaø chính Phaät cuõng töø vöïc thaúm ñôøi nhaân loaïi maø ra cho neân taùc giaû nhìn thaáy treân nhöõng khuoân maët aáy hình boùng cuûa con ngöôøi : 
 “ Moãi ngöôøi moät veû , maët con ngöôøi 
 Cuoàn cuoän ñau thöông chaûy döôùi trôøi 
 Cuoäc hoïp laï luøng traêm vaät vaõ 
 Töôïng khoâng khoùc cuõng ñoå moà hoâi ”
	Ñaây chính laø choã saâu saéc nhaát aùm aûnh nhaø thô , khoâng coù böùc töôïng naøo gioáng böùc töôïng naøo cho neân noùi “ moãi ngöôøi moät veû ” . Caùc nhaø ñieâu khaéc laøm cho moãi böùc töôïng mang veû ñoäc ñaùo rieâng cuûa chính noù ; nhöng nhöõng böùc töôïng aáy cuõng coù caùi chung cuûa noù “ maët con ngöôøi ”, nhöõng con ngöôøi vaät vaõ quaèn quaïi , ñau thöông . Nhaø thô ñaõ taùi hieän moät chi tieát ñaëc saéc “ töôïng khoâng khoùc cuõng ñoã moà hoâi ”.
	Nhöõng khuoân maët baát löïc : 
 “ Maët cuùi , maët nghieâng , maët ngoaûnh sau 
 Quay theo taùm höôùng hoûi trôøi saâu 
 Moät caâu hoûi lôùn khoâng lôøi ñaùp 
 Cho ñeán baây giôø maët vaãn chau ” . 
Laäp laïi töø ngöõ “ maët ” nhöng coù nhöõng neùt raát khaùc : cuùi , nghieâng , ngoaûnh sau , veû nhöõng neùt suy nghó cuûa nhöõng böùc töôïng “ quay theo taùm höôùng ” taû söï tìm kieám naêng noå , heát mình , heát loøng . Chöõ “ saâu ” gôïi caùi saâu thaúm , voâ haïn , luoân luoân coøn bí aån . “ Baây giôø maët vaãn chau ” suy nghó chìm ñaém trong suy tö cho thaáy söï baát löïc cuûa caùc vò La Haùn . Taùc giaû cho thaáy thôøi ñaïi xa xöa vaãn coøn laø thôøi ñaïi cuûa caâu hoûi vaø ñöùng tröôùc caùnh cöûa ñoùng kín cuûa cuoäc ñôøi nhö Cheá Lan Vieân töøng vieát 
“ Cha oâng xöa töøng ñaám naùt tay tröôùc cöûa cuoäc ñôøi 
 Cöûa vaãn ñoùng maø ñôøi im æm khoùa . ”
Nhöõng pho töôïng chuøa Taây Phöông khoâng bieát caùch traû lôøi . Huy Caän oâng vieát ôû möùc ñoä cao vaø saâu saéc hôn :
“Coù thöïc treân ñöôøng tu ñeán Phaät 
Traàn gian tìm côûi aùo traàm luaân 
Baáy nhieâu quaèn quaïi run laàn choùt 
Caùc vò ñau theo loøng chuùng nhaân ? ” 
Phaûi chaêng nhöõng neùt ñau khoå haèn treân khuoân maët cuûa caùc böùc töôïng La Haùn laø söï ñaáu tranh veà noåi khoå cuûa chuùng nhaân ? nghóa laø noåi khoå treân khuoân maët cuûa nhaø Phaät , chính laø noåi khoå cuûa chuùng sinh : “ caùc vò ñau theo loøng chuùng nhaân ” .
Keát luaän :	
Töø Traøng Giang ñeán caùc vò La Haùn chuøa Taây Phöông vaãn laø moät maïch tieáp noái cuûa taâm hoàn , tö töôûng vaø phong caùch Huy Caän .
	Nhöõng suy ngaãm veà quaù khöù , veà daân toäc , veà oâng cha ta trong nhöõng giai ñoaïn khaùc nhau cuûa lòch söû daân toäc luoân laø nhöõng suy ngaãm caàn thieát vaø coù ích . Ñuùng nhö nhaø vaên Seâ Khoâp ñaõ nhaän ñònh “ ngheä thuaät sôû dó ñaùng quí vaø thuyeát phuïc ñöôïc moïi ngöôøi chính laø ôû choã khoâng theå noùi doái ñöôïc ôû ñoù ”.
	
	
 Ñeà : Anh (chò) haõy phaân tích vaø ñaùnh giaù ngheä thuaät chaâm bieám ñaày saùng taïo ñoäc ñaùo trong truyeän ngaén Vi haønh cuûa Nguyeãn AÙi Quoác .
	 Môû baøi : 
“ Vi haønh ” laø moät truyeän ngaén ra ñôøi taïi Phaùp 1923 mang moät noäi dung chính trò roõ reät : toá caùo Khaûi Ñònh sang Phaùp döï hoäi chôï ôû Macxaây 1922 ñeå taùn döông “ Maãu quoác ” vaø laøm nhieàu ñieàu xaáu xa , aùm muoäi khaùc . 
“ Vi haønh ” ñaõ theå hieän moät ngheä thuaät chaâm bieám ñaáy saùng taïo vaø ñoäc ñaùo , moät muõi teân nhaém vaøo hai keû thuø phong kieán vaø thöïc daân . 	
	 Thaân baøi : 
 Nhan ñeà taùc phaåm Vi haønh :
 “ Vi haønh ” voán chæ nhöõng cuoäc ñi thaàm kín nhöng coù ñoäng cô chaân chính cuûa caùc ñaáng minh quaân ngaøy xöa.
“ Vi haønh ” trong taùc phaåm naøy chæ cuoäc ñi leùn luùt cuûa vua Khaûi Ñònh vôùi nhöõng muïc ñích aùm muoäi , xaáu xa.
 Döôùi teân truyeän taùc giaû ghi “ trích nhöõng böùc thö göûi coâ em hoï ” do taùc giaû “ dòch töø tieáng Nam ” . Töø moät caâu chuyeän ñaïi söï quoác gia bieán thaønh moät caâu chuyeän rieâng tö gôïi söï toø moø cho ngöôøi ñoïc .
 Taïo tình huoáng nhaàm laãn : 
Ñoâi thanh nieân nam nöõ treân xe ñieän ngaàm laàm taùc giaû laø Khaûi Ñònh , nhaân daân Phaùp laàm nhöõng ngöôøi da vaøng naøo treân ñaát Phaùp ñeàu laø Khaûi Ñònh , chính quyeàn Phaùp laàm taùc giaû vaø nhöõng ngöôøi Vieät treân ñaát Phaùp ñeàu laø hoaøng ñeá An Nam .
Taïo nhöõng tình huoáng nhaàm laãn naøy taùc giaû ñaït ñöôïc hieäu quaû chaâm bieám saâu saéc coù söùc thuyeát phuïc ñoái vôùi ngöôøi ñoïc . Vì ñaây laø söï ñaùnh giaù cuûa nhaân daân Phaùp ñoái vôùi Khaûi Ñònh chöù khoâng phaûi laø taùc giaû .
 Hình aûnh vua Khaûi Ñònh: 
Möôïn lôøi bình phaåm cuûa ñoâi thanh nieân nam nöõ ngöôøi Phaùp veà Khaûi Ñònh , taùc giaû chaâm bieán Khaûi Ñònh aên maëc loá laêng , laøm troø cöôøi cho moïi ngöôøi : ñaàu thì ñoäi chuïp , caùc ngoùn tay ñeo ñaày nhöõng nhaãn ( “ ñeo leân ngöôøi haén ñuû caû boä luïa laø , haït cöôøm ” )
Khaûi Ñònh laø vua An Nam buø nhìn , moät con roái do thöïc daân Phaùp döïng leân ñeå daät daây , “ oâng baàu nhaø haùt muùa roái coù yù ñònh kí giao keøo thueâ ñaáy ” .
Khaûi Ñònh chæ bieát aên chôi khoâng nghó gì ñeán noãi khoå cuûa nhaân daân , coù maët ôû
 “ tröôøng ñua ” , nhö moät loaïi “ coâng töû beù ” göûi ôû tieäm caàm ñoà ...
Khaûi Ñònh coù hình daùng xaáu xí : muõi teït , maét xeách , maët buûng nhö voû chanh , cöû chæ thì nhuùt nhaùt , luùng ta luùng tuùng .
Truyeän ngaén vieát döôùi daïng böùc thö :
Saùng taùc vaên chöông döôùi hình thöùc vieát thö phuø hôïp vôùi thoùi quen cuûa ngöôøi Phaùp .
Gioïng vaên döôùi daïng böùc thö töï do , phoùng tuùng , chóa ngoøi buùt vaøo nhieàu ñoái töôïng töø chaâm bieám Khaûi Ñònh ñeán ñaû kích thöïc daân Phaùp , töø chuyeän ôû Pari ñeán chuyeän ôû queâ nhaø , töø chuyeän vua Thuaán ñeán chuyeän hoaøng ñeá Pie .
Keát luaän :
 Vi Haønh laø moät saùng taïo coù söï keát hôïp giöõa yeáu toá chính trò vaø yeáu toá ngheä thuaät.
Truyeän ngaén naøy tieâu bieåu cho phong caùch vieát truyeän kí cuûa Baùc : nhieàu yeáu toá saùng taïo , lôøi ít yù nhieàu , giaøu chaát trí tueä , keát hôïp ngheä thuaät traøo phuùng vôùi ngheä thuaät chaâm bieám traøo loäng .

Ñeà phaân tích ñoaïn thô sau ñaây trong baøi Taây Tieán cuûa Quang Duõng (14 caâu)
 “ Soâng Maõ xa roài Taây Tieán ôi !
 Nhôù veà röøng nuùi nhôù chôi vôi 
 …….Mai Chaâu muøa em thôm neáp xoâi ”
Môû baøi :
Taây Tieán laø baøi thô noåi tieáng ñöôïc Quang Duõng saùng taùc vaøo naêm 1948 , sau khi taùc giaû nhôù veà kyû nieäm gaén boù moät thôøi vôùi ñoaøn binh Taây Tieán .
Moät trong nhöõng noãi nieàm nhôù thöông ñoù laø kyû nieäm khoù queân veà nhöõng chuoãi ngaøy haønh quaân gian khoå trong röøng nuùi mieàn Taây Baéc Boä ñöôïc khaéc hoïa ñaäm neùt qua ñoaïn thô : 
 Soâng Maõ xa roài Taây Tieán ôi !
 Nhôù veà röøng nuùi nhôù chôi vôi …
 ...Mai Chaâu muøa em thôm neáp xoâi

Thaân baøi :
Môû ñaàu laø noãi nhôù da dieát cuûa nhaø thô ñoái vôùi ñoàng ñoäi mình treân nhöõng con ñöôøng haønh quaân gian khoå giöõa nuùi röøng :
 Soâng Maõ xa roài Taây Tieán ôi 
 Nhôù veà röøng nuùi nhôù chôi vôi 
“ nhôù chôi vôi ” laø noãi nhôù nhö boàng beành trong khoâng gian , moät noãi nhôù daâng traøo . Ñoù chính laø saùng taïo ñoäc ñaùo cuûa Quang Duõng.
Khi noùi ñeán Taây Tieán laø phaûi noùi ñeán soâng Maõ, con soâng huøng vó ñaõ chöùng kieán nhöõng vui buoàn cuûa cuoäc ñôøi ngöôøi chieán binh , laø phaûi noùi ñeán nuùi röøng vôùi nhöõng chaën ñöôøng haønh quaân cheo leo , beân nuùi cao vöïc thaúm , söông muø , hoa cuûa nuùi röøng …
Nhöõng ñòa danh Saøi Khao , Möôøng Laùt gôïi bao caûm xuùc môùi laï . Röøng Taây Baéc ñeïp huøng vó , döõ doäi . Ngöôøi chieán só Taây Tieán phaûi vöôït qua bao nhieâu gian khoå treân con ñöôøng haønh quaân hoang daõ :
“ Doác leân khuùc khuyûu doác thaêm thaúm
 Heo huùt ngaøn maây suùng ngöûi trôøi ”
“ doác leân ….thaêm thaúm ” phaùc hoïa caûnh doác nuùi vöøa cao , uoán löôïn , gaäp gheành , vöøa thaêm thaúm khoù vöôït qua . Ñieäp töø “ doác ” vôùi nhöõng töø laùy “ khuùc khuyûu ” , “ thaêm thaúm ” dieãn taû sinh ñoäng con ñöôøng chuyeån quaân thaät gieo neo , hieåm nguy vaø voâ cuøng vaát vaû .
“ Heo huùt coàn maây , suùng ngöûi trôøi ” toâ ñaäm aán töôïng veà ñoä cao cuûa nuùi ñeøo . Nuùi cao ñeán noãi nhö ngöôøi coù caûm giaùc mình ngöï trò treân maây . Nuùi cao cho neân muõi suùng cuûa ngöôøi lính nhö chaïm tôùi trôøi ( ñaàu suùng traêng treo ) ngheä thuaät nhaân hoùa “ suùng ngöûi trôøi ” laø caùch noùi thuù vò , caùch ño chieàu cao rieâng cuûa nhöõng ngöôøi lính . Ñöùng treân ñænh doác nuùi cao , hoï nhìn xuoáng con ñöôøng hieåm trôû vöøa vöôït qua vaø con ñöôøng gaáp khuùc seõ ñi xuoáng . Caâu thô nhö moät ñöôøng thaúng bò beû gaáp laïi : “ Ngaøn thöôùc leân cao ngaøn thöôùc xuoáng ” .
Töø nuùi cao choùt voùt môø aûo trong maây traéng , ngöôøi lính taïm döøng nghæ chaân khoan khoaùi ngaém nhìn ñaát trôøi . Xa xa laãn trong maøn möa nuùi söông röøng môø aûo thaáp thoaùng luùc aån luùc hieän:
 “ Nhaø ai Pha Luoâng möa xa khôi ”
Caâu thô toaøn vaàn baèng dieãn taû caùi thanh thaûn cuøa nhöõng chaøng trai vöøa vöôït qua chaëng ñöôøng meät nhoïc .
Qua nhöõng chaëng ñöôøng haønh quaân , vöôït qua nhöõng ñeøo cao vöïc saâu , ngöôøi lính traùnh sao khoûi nhöõng giaây phuùt meät moûi . Quang Duõng khoâng neù traùnh thöïc teá khaéc nghieät ñoù :
“ Anh baïn daõi daàu khoâng böôùc nöõa
 Guïc leân suùng muõ boû queân ñôøi ” 
Moät phuùt “ queân ñôøi ” nhö vaäy cho ta thaám thía theâm nhöõng noãi gian lao vaát vaû hy sinh cuûa ngöôøi lính Taây Tieán . Nhaø thô mieâu taû thieân nhieân thay ñoåi theo saéc maøu cuûa thôøi gian caûnh chieàu huyeàn bí , caûnh ñeâm nuùi röøng hoang vu vôùi bao hieåm nguy ñang ñe doïa tính maïng cuûa ngöôøi lính vôùi nhöõng aâm thanh ruøng rôïn “ ñeâm ñeäm Möôøng Hòch coïp treâu ngöôøi ” . Moâi tröôøng hoaït ñoäng cuûa ngöôøi lính caøng trôû neân hoaønh traùng roài taát caû laïi trôû veà eâm dòu vôùi nhöõng con ngöôøi vaø baûn laøng thaân thöông .
 “ Nhôù oâi Taây Tieán côm leân khoùi 
 Mai Chaâu muøa em thôm neáp xoâi ”
Nhöõng kyû nieäm tuy nhoû , ñôn sô nhöng thaät aám loøng ngöôøi xa nhaø . Höông thôm khoâng chæ laø thôm neáp xoâi maø coøn laø muøi thôm toûa ra töø baøn tay coâ gaùi Mai Chaâu xinh ñeïp.
Keát luaän : 
Vôùi buùt phaùp vöøa hieän thöïc vöøa laõng maïn , Quang Duõng dieãn ñaït taøi tình noãi gian khoå treân nhöõng con ñöôøng haønh quaân cuûa binh ñoaøn Taây Tieán . Tuy ñoaïn thô coù noùi ñeán nhöõng caûnh vaát vaû hieåm nguy nhöng chuû yeáu toaùt leân neùt ñeïp haøo huøng laõng maïn cuûa ngöôøi chieán só trong thôøi kì khaùng chieán choáng Phaùp oai huøng .

ÑEÀ : Phaân tích ñoaïn thô sau trong baøi thô Taây Tieán cuûa Quang Duõng:
Taây Tieán ñoaøn binh khoâng moïc toùc
Quaân xanh maøu laù döõ oai huøm….
…..soâng Maõ gaàm leân khuùc ñoäc haønh .
Môû baøi : 
Taây Tieán laø moät baøi thô noåi tieáng ñöôïc Quang Duõng saùng taùc 1948 sau khi taùc giaû rôøi ñôn vò chuyeån sang ñôn vò khaùc .
Sau ñaây laø ñoaïn thô hoài töôûngï veà nhöõng gian khoå, hi sinh vaø khoâng thieáu nhöõng giaác mô laõng maïn cuûa ñoaøn quaân Taây Tieán : (trích ñoaïn thô ) .
Thaân baøi :
Hình aûnh ñoaøn quaân Taây Tieán hieän leân qua hoài töôûngï cuûa nhaø thô thaät ñoäc ñaùo 
“ Taây Tieán ñoaøn binh khoâng moïc toùc
 Quaân xanh maøu laù döõ oai huøm ”
“ Ñoaøn binh khoâng moïc toùc ” quaû laø kì dò . Thôøi ñoù ñoaøn quaân Taây Tieán hoaït ñoäng trong röøng nuùi phía taây , beänh soát reùt hoaønh haønh . Toùc ruïng khoâng moïc leân ñöôïc . Da xanh nhö maøu laù röøng . Tuy vaäy ñoäi quaân vaãn ñaày duõng khí “ döõ oai huøm ”. Taùc giaû mieâu taû baèng caùch ñoái laäp giöõa caùi beân ngoaøi vaø beân trong Khí phaùch cuûa ngöôøi lính Taây Tieán ñaõ laán aùt caû beänh taät oám yeáu .
“ Maét tröøng göûi moäng qua bieân giôùi
 Ñeâm mô Haø Noäi daùng kieàu thôm” 
Hình aûnh “ maét tröøng ” theå hieän yù chí quyeát taâm cuûa ngöôøi lính Taây Tieán thaät maõnh lieät . Maõnh lieät caû trong “ moäng ” laãn trong “ mô ” . Tình caûm , taâm töôûng cuûa ngöôøi lính höôùng veà Haø Noäi , nôi queâ höông cuûa ho ï. Haø Noäi ñeïp nhaát laø Hoà Taây vaø thieáu nöõ . Nhöõng chaøng trai Haø Noäi ra ñi chinh chieán laøm sao khoâng mang theo trong haønh trang cuûa mình hình boùng cuûa ngöôøi thieáu nöõ Haø Noäi , hình boùng cuûa ngöôøi thaân yeâu .
	Hình aûnh hy sinh cao quyù cuûa ngöôøi lính Taây Tieán . Töø tinh thaàn laõng maïn chuyeån sang khoâng khí bi traùng “ Raûi raùc bieân cöông moà vieãn xöù …… khuùc ñoäc haønh ” Quang Duõng khoâng neù traùnh nhöõng cheát choùc bi thöông . Töø “ raûi raùc ” laø thuaàn vieät bieân cöông vieãn xöù laø töø Haùn Vieät gôïi khoâng khí thieâng lieâng ñöôïm chuùt ngaäm nguøi . “ Chieán tröôøng ñi chaúng tieác ñôøi xanh ” .“ Ñôøi xanh ” , ñeïp bieát bao ! Coøn gì cao quí baèng tuoåi treû vaäy maø ngöôøi lính Taây Tieán chaúng tieác nghóa laø hoï chaáp nhaän taát caû , quyeát töû cho Toå quoác quyeát sinh , hoï laø nhöõng “ hieäp só caùch maïng ” , laø nhöõng ñoàng chí trong thô cuûa Chính Höõu vaø Hoàng Nguyeân “ aùo baøo thay chieáu anh veà ñaát ” .
	Ngöôøi lính Taây Tieán hoài ñoù heát söùc thieáu thoán . Ñoàng baøo thaáy caùc chieán só Taây Tieán reùt ñaõ cho chieáu khoaùc thay aùo – khi cheát ñoàng ñoäi duøng chieáu ñoù boù laïi ñeå lieäm vì khoâng coù quan taøi . 
	Anh veà ñaát laø veà vôùi non soâng ñaát nöôùc , veà vôùi söï tröôøng toàn , vónh haèng . AÂm nhaïc cuûa thieân nhieân , non nöôùc taáu leân ñöa anh veà nôi an nghæ cuoái cuøng .“ Soâng Maõ gaàm leân khuùc ñoäc haønh ” . Caùi cheát cuûa nhöõng ngöôøi chieán só nôi bieân cöông chaúng nhöõng laøm xuùc ñoäng loøng ngöôøi maø coøn laøm xuùc ñoäng caû loøng trôøi ñaát .
Keát luaän :
	 Vôùi buùt phaùp vöøa hieän thöïc vöøa laõng maïn , Quang Duõng ñaõ dieãn ñaït taøi tình veà söï hy sinh thieâng lieâng cao quí cuûa ngöôøi lính Taây Tieán.
	 Tuy ñoaïn thô coù noùi ñeán söï gian khoå , hy sinh , maát maùt nhöng nhaø thô ñaõ khaéc hoïa ñöôïc chaân dung cuûa hoï , hình haøi thì kyø dò ñoäc ñaùo nhöng tinh thaàn hy sinh thì cao quí vónh haèng .
	
Ñeà : Haõy phaân tích chaát taøi hoa taøi töû cuûa vaên chöông Nguyeãn Tuaân qua tuøy buùt “ Ngöôøi laùi ñoø soâng Ñaø ” . 
Môû baøi : 
Soâng Ñaø laø moät baøi tuøy buùt mang ñaäm daáu aán phong caùch ngheä thuaät cuûa Nguyeãn Tuaân .
Nguyeãn Tuaân ñaõ coù yù thöùc theå hieän caùi taøi hoa - taøi töû vaø caùi uyeân baùc cuûa mình treân trang vieát maø tieâu bieåu qua tuøy buùt Ngöôøi laùi ñoø soâng Ñaø .
Thaân baøi : 
 Nhöõng ñaëc ñieåm veà phong caùch ngheä thuaät tuøy buùt cuûa Nguyeãn Tuaân :
Nhöõng trang vieát cuûa Nguyeãn Tuaân thöôøng raát taøi hoa vaø uyeân baùc , chaát taøi hoa, taøi töû theå hieän ôû vieát tæ mæ kyõ caøng , coù ngoïn ngaønh , thoâng kim baùc coå . Nhöõng baøi tuøy buùt cuûa Nguyeãn Tuaân ñöa laïi cho ngöôøi ñoïc nhieàu kieán thöùc veà vaên hoùa , vaên minh cuûa daân toäc vaø nhaân loaïi . OÂng coù voán töø vöïng phong phuù , coù taøi söû duïng ngoân ngöõ moät caùch bieán hoùa .
 Chaát taøi hoa – taøi töû cuûa Nguyeãn Tuaân qua tuøy buùt Ngöôøi laùi ñoø soâng Ñaø :
Chaát taøi hoa ngheä só cuûa oâng laùi ñoø : am hieåu doøng soâng Ñaø vaø giaøu kinh nghieäm laùi ñoø treân doøng soâng Ñaø hung döõ , tö theá cuûa moät vò töôùng soaùi anh huøng . OÂng thuoäc loøng “ taát caû nhöõng luoàng nöôùc cuûa taát caû nhöõng con thaùc hieåm trôû ” . OÂng laø ngöôøi taøi hoa , lao ñoäng cheøo ñoø ñaõ ñöôïc naâng leân thaønh ngheä thuaät vöôït ñoø qua thaùc döõ . Nguyeãn Tuaân muoán ñeà cao nhöõng ngöôøi lao ñoäng bình thöôøng nhöng raát taøi hoa ñang haèng ngaøy haèng giôø lao ñoäng xaây döïng ñaát nöôùc khi ngöôïc soâng Ñaø “ ngöôøi ñöùng muõi phaûi laùi baèng saøo , laùi ñaàu thuyeàn ra höôùng soâng ” coøn khi xuoâi soâng Ñaø thì “ cöù ñi ñuùng vaøo chính giöõa caùi luoàng töông ñoái ñaàm dòu aáy thì thuyeàn ta cöù muoân ñôøi maø eâm ” .
	 Phong thaùi cuûa ngöôøi laùi ñoø taøi hoa ngheä só . Treân thaùc hieân ngang moät ngöôøi laùi ñoø coù töï do , vì ngöôøi laùi ñoø aáy ñaõ naém ñöôïc qui luaät taát yeáu cuûa doøng nöôùc soâng Ñaø “ cuoäc soáng cuûa hoï laø ngaøy naøo cuõng chieán ñaáu vôùi soâng Ñaø döõ doäi , ngaøy naøo cuõng giaønh laáy caùi soáng töø tay nhöõng caùi thaùc neân noù cuõng khoâng coù gì laø hoài hoäp ñaùng nhôù ” .
 Doøng soâng Ñaø : 
Soâng Ñaø laø moät doøng soâng hung döõ :
Tieáng nöôùc reùo gaàm “ nhö tieáng moät ngaøn con traâu moäng ñang loàng loän giöõa röøng vaàu , röøng tre nöùa noå löûa ” .
Ñaù ngaàm ôû caùc doøng thaùc “ töø ngaøn naêm vaãn mai phuïc heát trong loøng soâng vaø baøy thaïch traän treân soâng ” .
 	Soâng Ñaø : moät doøng soâng tröõ tình , gôïi caûm:
 	Con soâng Ñaø tuoân daøi nhö moät aùng toùc tröõ tình 
 	Coù nhieàu caâu thô caûm höùng töø soâng Ñaø : 
“ Daûi soâng Ñaø boït nöôùc leânh beânh
 Bao nhieâu caûnh baáy nhieâu tình ” ( Taûn Ñaø)
Nhìn doøng soâng Ñaø nhö moät coá nhaân . Moät doøng soâng ngaøy caøng gaén vôùi cuoäc soáng con ngöôøi , phuïc vuï con ngöôøi : 
	Nguyeãn Tuaân ñaõ nhìn thieân nhieân vaø con ngöôøi trong hoøan caûnh khaéc nghieät ñoàng thôøi caûm nhaän thieân nhieân vaø con ngöôøi ôû caû phöông dieän thaåm myõ , taøi hoa .
	 Tình caûm cuûa Nguyeãn Tuaân thieát tha “ ñaõ coù laàn toâi nhìn soâng Ñaø nhö moät coá nhaân ” , taâm hoàn lai laùng “ muoán ñeà thô vaøo soâng nöôùc ” .
	 Soâng Ñaø laø aùng thô tröõ tình baèng vaên xuoâi , ca ngôïi Toå quoác giaøu ñeïp , khaúng ñònh nieàm tin yeâu vaøo cuoäc soáng môùi . 
Keát luaän :
	 Taùc phaåm “ Ngöôøi laùi ñoø soâng Ñaø ” nhö laø moät coâng trình ngheä thuaät . Noù ñaõ cung caáp cho chuùng ta nhöõng hieåu bieát veà kieán thöùc , tri thöùc , vaên hoùa , lòch söû , ñòa lyù daân toäc .
	 Nguyeãn Tuaân ñaõ coù yù thöùc theå hieän caùi toâi taøi hoa vaø uyeân baùc cuûa mình treân trang vieát vaø chính taùc phaåm “ Ngöôøi laùi ñoø soâng Ñaø ” laø nôi taïo ñaát cho nhaø vaên duïng voõ . 
	
Ñeà : Phaân tích ñoaïn trích “ Ñaát nöôùc ” cuûa Nguyeãn Khoa Ñieàm ( Trích Tröôøng ca maët ñöôøng khaùt voïng )

Môû baøi :
	Caûm höùng veà chuû nghóa yeâu nöôùc laø moät trong nhöõng caûm höùng lôùn cuûa vaên hoïc Vieät nam trong suoát caùc giai ñoïan chieán tranh giöõ nöôùc .	 
Maët ñöôøng khaùt voïng laø moät trong nhöõng taùc phaåm coù giaù trò veà chuû ñeà naøy trong vaên hoïc choáng Myõ .
Thaân baøi :
Ñaát nöôùc vôùi caùch caûm nhaän cuûa Nguyeãn Khoa Ñieàm laø nhöõng gì gaén boù gaàn guõi bình dò vôùi moãi con ngöôøi , moãi gia ñình , tuy tröøu töôïng maø laïi raát cuï theå : “ cha meï thöông nhau baèng göøng cay muoái maën … xay giaõ giaàn saøng ” .
Tieáp ñoù laø söï caûm nhaän ñaát nöôùc töø caùc phöông dieän ñòa lyù , lòch söû . Ñaát nöôùc ñöôïc caûm nhaän theo thôøi gian vaø khoâng gian : “ thôøi gian ñaèng ñaúng , khoâng gian meânh moâng ” . Ñoù laø chieàu daøi vaø chieàu saâu cuûa lòch söû , töø nhöõng Laïc Long Quaân vaø Baø AÂu Cô vôùi huyeàn thoaïi traêm tröùng traêm con , ñeán truyeàn thuyeát Huøng Vöông vaø ngaøy gioã toå . Ñoù laø khoâng gian roäng vôùi röøng , bieån , nuùi soâng : “ con chim phöôïng hoaøng bay veà hoøn nuùi baïc , con caù ngö oâng moùng nöôùc bieån khôi ” ñeán khoâng gian gaàn guõi vôùi cuoäc soáng cuûa töøng con ngöôøi : 
“ Ñaát laø nôi anh ñeán tröôøng
 Nöôùc laø nôi em taém ” 
Ñoù cuõng chính laø nôi coäng ñoàng daân toäc toàn taïi traûi qua nhieàu theá heä : 
“ Nhöõng ai ñaõ khuaát 
 Nhöõng ai baây giôø 
 Yeâu nhau vaø sinh con ñeû caùi 
 Gaùnh vaùc phaàn ngöôøi ñi tröôùc ñeå laïi 
 Daën doø con chaùu chuyeän mai sau ” .
Ñaát nöôùc bao haøm moïi caù nhaân nhöng trong moãi con ngöôøi cuõng coù moät phaàn ñaát nöôùc ñoù laø yù töôûng môùi meû trong caùch caûm nhaän cuûa Nguyeãn Khoa Ñieàm :
“ Trong anh vaø em hoâm nay
Ñeàu coù moät phaàn ñaát nöôùc ” 
Keát thuùc phaàn moät laø lôøi nhaén nhuû vôùi theá heä treû veàø traùch nhieäm cuûa mình ñoái vôùi ñaát nöôùc . Ñaát nöôùc laø muoân maøu , muoân veû , sinh ñoäng laï thöôøng traûi daøi trong khoâng gian , thôøi gian vaø ñoïng saâu trong tö duy , tieàm thöùc cuûa moãi ngöôøi . Tö töôûng aáy ñöôïc theå hieän vôùi gioïng ñieäu thô chaân thaønh tha thieát : 
“ Mai naøy con ta lôùn leân 
 Con seõ mang ñaát nöôùc ñi xa
…. laøm neân Ñaát Nöôùc muoân ñôøi ” . Nhaø thô keát hôïp gioïng thô tröõ tình vaø chính luaän raát roõ neùt . Ñaát nöôùc laø gaàn guõi , cuï theå ( laø maùu xöông ) neân moãi con ngöôøi treân ñaát nöôùc naøy phaûi coù boån phaän vaø traùch nhieäm ñoùng goùp ñeå Ñaát nöôùc ñöôïc “ veïn toaøn to lôùn” . Ñeå Ñaát nöôùc ñöôïc : muoân ñôøi raïng rôõ . 
ÔÛ ñoaïn thô thöù hai , töø caâu “ nhöõng ngöôøi vôï nhôù choàng coøn goùp cho Ñaát nöôùc nhöõng nuùi Voïng Phu ” …. Ñeán caâu “ nhöõng cuoäc ñôøi ñaõ hoùa nuùi soâng ta ” . Tö töôûng cô baûn cuûa phaàn naøy laø tö töôûng Ñaát nöôùc cuûa nhaân daân.
Ñaát nöôùc ñöôïc quy tuï baèng moät loaït nhöõng hình aûnh , nhöõng hieän töôïng , nhöõng ñòa danh , nhöõng danh nhaân… maø baát cöù con ngöôøi Vieät Nam naøo cuõng khoâng theå khoâng nhaän thaáy : nhöõng Hoøn Troáng Maùi hay nuùi Voïng Phu , nhöõng voi Huøng Vöông vaø ngöïa Thaùnh Gioùng , nhöõng nuùi Buùt non Nghieân hay Vònh Haï Long , nhöõng oâng Ñoác , oâng Trang , baø Ñen , baø Ñieåm … ñeå taäp trung laïi thaønh : 
“ Ñaát nöôùc sau boán nghìn naêm ñi ñaâu ta cuõng thaáy 
 Nhöõng cuoäc ñôøi ñaõ hoùa nuùi soâng ta ” 
Keát luaän :
	Tö töôûng coát loõi veà ñaát nöôùc qua caûm nhaän cuûa Nguyeãn Khoa Ñieàm laø tö töôûng ñaát nöôùc cuûa nhaân daân . Noù quy tuï moïi caùch nhìn veà ñiaï lyù , lòch söû , vaên hoùa , truyeàn thoáng , tinh thaàn daân toäc , veà moái quan heä giöõa caù theå vaø coäng ñoàng , veà quyeàn haïn vaø traùch nhieäm .
	 Neùt noåi baät veà ngheä thuaät trong ñoaïn thô laø söï vaän duïng nhöõng yeáu toá vaên hoùa , vaên hoïc daân gian , hoøa nhaäp theo loái dieãn ñaït hieän ñaïi . Bôûi vaäy baøi thô ñem ñeán cho ngöôøi ñoïc caûm giaùc vöøa quen thuoäc laïi vöøa môùi meû.


Ñeà : Phaân tích hình töôïng nhaân vaät Tnuù trong truyeän ngaén Röøng xaø nu cuûa Nguyeãn Trung Thaønh ( nhöõng neùt tính caùch noåi baät , caâu truyeän bi traùng veà cuoäc ñôøi rieâng , yù nghóa ñieån hình cho soá phaän vaø con ñöôøng ñi cuûa daân laøng Xoâman) .
 Môû baøi : 
 Möôøi naêm sau tieåu thuyeát “ Ñaát nöôùc ñöùng leân ” , Nguyeân Ngoïc ( döôùi buùt danh Nguyeãn Trung Thaønh) ñaõ goùp phaàn vaøo neân vaên hoïc choáng Myõ cöùu nöôùc moät truyeän ngaén heát söùc coù giaù trò : Röøng xaø nu.
 Nhaân vaät trung taâm cuûa truyeän Röøng xaø nu , ngöôøi con cuûa daân laøng Xoâman – Tnuù coù nhöõng neùt tính caùch heát söùc noåi baät , tieâu bieåu cho caû coäng ñoàng cuûa mình.
Thaân baøi : 
Caâu chuyeän bi traùng , nhöõng neùt tính caùch noåi baät cuûa nhaân vaät Tnuù :
Moät con ngöôøi coù tính kyû luaät cao . Tuy nhôù nhaø , nhôù queâ höông nhöng phaûi ñöôïc pheùp môùi veà thaêm nhaø vaø trôû veà ñôn vò ñuùng quy ñònh . Ba naêm ñi chieán ñaáu xa baûn laøng , xin caáp treân chæ veà moät ñeâm ñeå ñôõ nhôù , khi veà trình giaáy cho Dít , coâ bí thö chi boä kieâm chính trò vieân xaõ ñoäi . 
Moät con ngöôøi giaøu tình yeâu thöông ñoái vôùi con ngöôøi : “ anh tha thieát yeâu baûn laøng , gaén boù thaân thieát vôùi caûnh vaø ngöôøi ôû queâ höông mình ” .
Khi ñi boä ñoäi veà thaêm laøng anh nhôù roõ töøng haøng caây , con ñöôøng , doøng suoái , nhôù nhaát laø tieáng giaõ gaïo cuûa daân laøng : “ tieáng chaøy chuyeân caàn roän raõ cuûa nhöõng ngöôøi ñaøn baø vaø nhöõng coâ gaùi Straù, cuûa meï anh ngaøy xöa ”
Anh yeâu thöông vôï con tha thieát . Chính vì yeâu thöông neân caêm thuø saâu saéc boïn giaëc ñaõ duøng caây saét ñaùnh cheát vôï con anh .
Moät con ngöôøi gaé