Giáo án Ngữ Văn Tiết 28: Đặc điểm của ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết

Họ và Tên : Thân Thị Thu Hiến
Trường THPT Yên Dũng Số 2 Ngày Soạn:20/10/2010 
 Ngày giảng:25/10/2010
Tiết 28: Đặc điểm của ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết

Mục tiêu bài học:
 I. Kết quả cần đạt:

Nắm được những đặc điểm về tình huống giao tiếp, các phương tiện ngôn ngữ chủ yếu và các phương tiện hỗ trợ của ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết.
Có kỹ năng sử dụng thích hợp với dạng nói và dạng viết
II.Trọng tâm kiến thức kĩ năng:
Kiến thức: 
Đặc điểm của ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết xét theo các phương diện:
+ Phương tiện ngôn ngữ.
+ Tình huống giao tiếp.
+ Phương tiện hỗ trợ.
+ Từ, câu, văn bản...
Kĩ năng:
Kĩ năng hoạt động: Nói, nghe.
Kĩ năng hoạt động: Viết, đọc
B.Chuẩn bị của thầy, trò:
Thầy:
Phương pháp: phát vấn , trao đổi thảo luận.
Phương tiện: Giáo án, SGK, Tài liệu tham khảo...
Trò: Soạn bài.
C.Tiến trình lên lớp:
 Bước 1: Kiểm tra sĩ số
 Bước 2: Kiểm tra bài cũ ( 2’ )
 Bước 3: Bài mới: ( dẫn vào bài :1’)
Hoạt động của Thầy- Trò
Thời gian
 Nội dung 
GV đưa ra tình huống: Đối thoại giữa thầy và trò, văn bản ghi nhớ sgk(ca dao than thân, yêu thương tình nghĩa) 
? Ngôn ngữ nói là gì?
?Ngôn ngữ viết là gì?
GV dùng lời chuyển sang phần II
Gv chiếu hai ngữ liệu: bài tập số 1 skg

GV và HS phân tích ngữ liệu để so sánh đặc điểm của ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết



















GV phát phiếu học tập cho học sinh làm việc theo nhóm.
GV chiếu sơ đồ so sánh giữa ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết .


2’
















18’

I.Khái niệm

 1. Ngôn ngữ nói
 2. Ngôn ngữ viết
II. Đặc điểm của ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết
 1. Ngữ liệu


Kết luận
-Hoạt động giao tiếp bị chi phối bởi các yêu tố:
+Phương tiện ngôn ngữ. 
+ Tình huống giao tiếp: Hoàn cảnh giao tiếp, nhân vật giao tiếp, nội dung giao tiếp , tâm lý của người giao tiếp, mục đích giao tiếp, ...
+Phương tiện phụ trợ: Ngữ điệu , ánh mắt, nét mặt, cử chỉ, điệu bộ ...của người nói. ( VD giáo viên giảng bài cho học sinh , vừa nói , vừa thể hiện ngữ điệu , ánh mắt nhìn về học sinh...) / khi viết : Dùng hệ thống dấu câu: (Chấm, phảy,chấm hỏi, chấm cảm...), ảnh, sơ đồ... minh họa cho bài viết.
+ Đặc điểm ngôn ngữ: Khi nói: Dùng từ khẩu ngữ, tiếng lóng, thán từ ( ôi, hỡi...), các từ đưa đẩy , chêm xen...Câu tỉnh lược thành phần ( vì người nói người nghe đang giao tiếp trực tiếp, câu rườm rà, có yếu tố dư thừa, trùng lặp.Khi viết dùng từ chính xác, gọt giũa phù hợp với từng phong cách ( Sáu phong cách ngôn ngữ), câu kết cấu chặt chẽ về ngữ pháp, ngữ nghĩa, văn bản kết cấu mạch lạc. 
Tiêu chí so sánh
Đặc điểm ngôn ngữ nói

Điểm ngôn ngữ viết

Phương tiện 
ngôn ngữ 

Dùng ngôn ngữ âm thanh( lời nói)
Dùng chữ viết
Tình huống giao tiếp

- Người nói, người nghe giao tiếp trực tiếp, đổi vai 
,luân phiên. 
-Ngôn ngữ ít gọt giũa. 
-Người viết, người đọc giao tiếp gián tiếp.
-Có thời gian suy ngẫm, lựa chọn từ ngữ.
Phương tiện phụ trợ

Nét mặt, ánh mắt, cử chỉ, điệu bộ, giọng điệu... 
Hệ thống dấu câu, hình ảnh minh họa , sơ đồ, bảng biểu ...
Hệ thống các yếu tố ngôn ngữ

- Từ: khẩu ngữ , địa phương ...
-Câu:tỉnh lược, rườm rà...
- Văn bản: kết cấu không chặt chẽ không mạch lạc. 
- Từ: được gọt giũa, chính sác xác, phù hợp với từng phong cách.
-Câu: có kết cấu chặt chẽ.
- Văn bản: kết cấu mạch lạc.

Ngôn ngữ nói, ngôn ngữ viết có ưu điểm, nhược điểm nào? ( Gọi hai học sinh trả lời ) Giáo viên nhận xét đánh giá.

(Giao viên có thể đưa 2 tiêu chí nay thêm vào phần so sánh giữa ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết)









Khi nói , viết cần chú ý những gì?






Học sinh đọc nghi nhớ SGK, GV dùng ngôn ngữ nói diễn đạt lại.

GV cho học sinh luyện tập, goi học sinh đọc và xác định yêu cầu của bài ( làm theo gợi ý SGK) giáo viên chữa.
GV cho bài tập bổ sung
GV gợi ý từng bài cho học sinh làm(Bài học sinh viết chiếu lên , nhận xét , sửa chữa)


























20’
- Ngôn ngữ nói : 
+ Ưu điểm: Giao tiếp trực tiếp , người nghe có thể phản hồi để người nói điểu chỉnh sưa đổi. 
+ Nhược điểm: Ngôn ngữ nói diễn ra tức thời mau lệ nên người nói ít có điều kiện chọn lọc gọt giũa và người nghe lĩnh hội kịp thời , ít thời gian suy ngẫm.
- Ngôn ngữ viết:
+ Ưu điểm: Giao tiếp gián tiếp ( thông qua văn bản) người viết có điều kiện suy ngẫm, lưa chọn ngôn ngữ, diễn đạt mạch lạc sắp sếp kết cấu chăt chẽ theo từng đặc trưng ngôn ngữ.
+ Nhược điểm:không thấy được sự phản hòi của người đọc ngay tức khắc. 

* Chú ý:
- Phân biệt đọc và nói.
- Trong sử dụng ngôn ngữ:
+Ngôn ngữ nói được gi lại bằng chữ viết.
+ Ngôn ngữ viết trong văn bản được trình bày lại bằn lời nói miệng.
=> Tránh nói như viết, viết như nói. 
* Ghi nhớ

III. Luyện tập
Bài 2 , bài 3 ( sgk )



Bài tập bổ sung: 
 1. Em hãy dùng ngôn ngữ nói để diễn đạt suy nghĩ của mình về câu tục ngữ sau: 
“Có công mài sắt, có ngày lên kim.’’
2.Viết một đoạn văn ngắn từ năm đến 
bảy dòng về chủ đề:Thưc hiện an toàn giao thông của học sinh trường em. 
 
 

 

 Bước 4: Hướng dẫn về nhà: (2’)
1.Viết lại truyện cười: “ Tam đại con gà ” không sử dụng lời đối thoại.
2. Soạn bài: Tiết 29 – 30, “ Ca dao hài hước’’ và đọc thêm: “ Lời tiễn dặn”.