Giáo án ôn Học sinh giỏi môn Sinh 9 - Trường THCS Dũng Tiến

ÑEØÂ CÖÔNG SINH 9
I / CAÙC QL DT MEN DEN
1/Trình baøy noäi dung cô baûn cuûa phöông phaùp phaân tích caùc theá heä lai cuûa men den ?
phöông phaùp goàm 2 noäi dung cô baûn:
Lai caùc caëp boá meï khaùc nhau veà moät hoaëc moät soá caëp tính traïng thuaàn chuûng töông phaûn , roài theo doõi söï di truyeàn rieâng reõ cuûa töøng caëp tính traïng ñoù treân con chaùu cuûa töøng caëp boá meï 
Duøng toaùn hoïc thoáng keâ ñeå phaân tích caùc soá lieäu thu ñöôïc . Töø ñoù ruùt ra qui luaät di truyeàn caùc tính traïng 
2 / Moät soá khaùi nieäm :
Tính traïng : Laø nhöõng ñaëc ñieåm veà hình thaùi, caáu taïo, sinh lí, sinh hoaù cuûa sinh vaät ñeå giuùp ta phaân bieät giöõa caù theå naøy vôùi caù theå khaùc . VD thaân cao , quaû luïc 
Caëp tính traïng töông phaûn: Laø hai traïng thaùi bieåu hieän traùi ngöôïc nhau cuûa cuøng moät loaïi tính traïng.VD haït trôn vaø haït nhaên 
Kieåu hình: Laø toå hôïp caùc tính traïng cuûa cô theå .
Kieåu gen: Laø toå hôïp toaøn boä caùc gen trong teá baøo cô theå.
Theå ñoàng hôïp: Kieåu gen chöùa caëp gen goàm 2 gen töông öùng gioáng nhau . VD AA , aa 
Theå dò hôïp : Kieåu gen chöùa caëp gen goàm 2 gen töông öùng khaùc nhau . VD Aa , Bb 
BDTH : Laø söï toå hôïp laïi caùc tính traïng cuûa boá, meï ( toå hôïp laïi vaät chaát di truyeàn voán coù ôû boá meï )
3 / Phaùt bieåu noäi dung qui luaät phaân li ? Men den giaûi thích qui luaät naøy nhö theá naøo ? Neâu yù nghóa cuûa qui luaät phaân li ?
 -Noäi dung : Trong quaù trình phaùt sinh giao töû , moãi nhaân toá di truyeàn trong caëp nhaân toá di truyeàn phaân liveà 1 giao töû vaø giöõ nguyeân baûn chaát nhö ôû cô theå thuaàn chuûng P .
-Men den giaûi thích : 
 + söï phaân li cuûa caëp nhaân toá di truyeàn qui ñònh caëp tính traïng trong quaù trình phaùt sinh giao töû vaø söï toå hôïp cuûa chuùng trong thuï tinh laø cô cheá di truyeàn caùc tính traïng
-YÙ nghóa cuûa ql phaân li :
 + xaùc ñònh töông quan troäi – laën ñeå taäp trung nhieàu gen troäi quí vaøo 1 kieåu gen taïo ra gioáng coù giaù trò kinh teá cao 
 + traùnh söï phaân li tính traïng trong ñoù laøm xuaát hieän tính traïng xaáu aûnh höôûng tôùi naêng suaát
4 / Theá naøo laø troäi khoâng hoaøn toaøn ? Cho ví duï veà lai moät caëp tính traïng trong tröôøng hôïp troäi hoaøn toaøn vaø troäi khoâng hoaøn toaøn . Vieát sô ñoà lai töø P ñeán F2 ñeå minh hoaï . Giaûi thích vì sao coù söï gioáng vaø khaùc nhau ñoù ?
* Troäi khoâng hoaøn toaøn : laø hieän töôïng di truyeàn trong ñoù F1 bieåu hieän tính traïng trung gian giöõa boá vaø meï , F2 coù tæ leä kieåu hình laø 1 :2 :1
* Ví duï :
Troäi hoaøn toaøn ( Ñaäu haø lan )
Troäi khoâng hoaøn toaøn ( Hoa phaán )
P : Haït vaøng x Haït xanh
F1: 100% haït vaøng
F1 x F1 :
F2 : 3/4 haït vaøng : 1/4 haït xanh
P : Hoa ñoû x Hoa traéng
F1: 100% hoa hoàng
F1 x F1 :
F2 : 1/4 hoa ñoû : 2/4 hoa hoàng : 1/4 hoa traéng
* Sô ñoà lai :
Troäi hoaøn toaøn ( Ñaäu haø lan )
Troäi khoâng hoaøn toaøn ( Hoa phaán )
P : Haït vaøng (AA) x Haït xanh (aa)
G : A a
F1: 100% Aa
F1 x F1 : Aa x Aa
G : A , a ; A , a
F2 : 1AA : 2Aa : 1aa 
 3/4 haït vaøng : 1/4 haït xanh
P : Hoa ñoû (BB) x Hoa traéng (bb) 
G : B b
F1: 100% (Bb)
F1 x F1 : Bb x Bb
G : B , b ; B , b
F2 : 1BB : 2Bb : 1bb
 1/4 hoa ñoû : 2/4 hoa hoàng : 1/4 hoa traéng
* Giaûi thích :
- P thuaàn chuûng (coù kieåu gen ñoàng hôïp) neân chæ cho moät loaïi giao töû , do ñoù F1 chæ coù 1 kieåu gen duy nhaát laø Aa hay Bb . Vì vaäy , F1 ñeàu ñoàng tính .
- F1 ñeàu coù kieåu gen dò hôïp neân khi giaûm phaân cho 2 loaïi giao töû A vaø a hay B vaø b . Treân soá löôïng lôùn , hai loaïi giao töû naøy coù soá löôïng ngang nhau neân trong thuï tinh , söï keát hôïp ngaãu nhieân ñeàu cho ra 4 kieåu toå hôïp hôïp töû vôùi 3 kieåu gen vôùi tæ leä 1AA : 2Aa : 1aa ( hay 1BB : 2Bb : 1bb ) .
- Vì A aùt hoaøn toaøn a neân F1 thu ñöôïc 100% Aa ñeàu haït vaøng , F2 coù 2 kieåu gen laø AA vaø Aa ñeàu cho kieåu hình haït vaøng , tæ leä kieåu hình ôû F2 laø 3 haït vaøng : 1 haït xanh .
- Vì B aùt khoâng hoaøn toaøn b neân F1 thu ñöôïc 100% Bb ñeàu hoa hoàng , ôû F2 kieåu gen BB cho hoa ñoû , Bb cho hoa hoàng bb cho hoa traéng neân tæ leä phaân li kieåu hình ôû F2 laø 1 hoa ñoû : 2 hoa hoàng : 1 hoa traéng .
5 / Trình baøy noäi dung , muïc ñích vaø yù nghóa cuûa pheùp lai phaân tích
- Noäi dung : pheùp lai phaân tích : laø pheùp lai giöõa caù theå mang tính traïng troäi caàn xaùc ñònh kieåu gen vôùi caù theå mang tính traïng laën. Neáu keát quaû pheùp lai laø ñoàng tính thì caù theå mang tính traïng troäi coù kieåu gen ñoàng hôïp , coøn keát quaû pheùp lai laø phaân tính thì caù theå ñoù coù kieåu gen dò hôïp. 
- Muïc ñích : xaùc ñònh kieåu gen cô theå mang tính traïng troäi
- YÙ nghóa : öùng duïng ñeå kieåm tra ñoä thuaàn chuûng cuûa gioáng .
6 / Neâu noäi dung qui luaät phaân li ñoäc laäp ? YÙù nghóa cuûa QLPLÑL ? Taïi sao ôû caùc loaøi sinh saûn giao phoái , bieán dò laïi phong phuù hôn nhieàu so vôùi loaøi sinh saûn voâ tính ?
-noäi dung : caùc caëp nhaân toá di truyeàn ñaõ phaân li ñoäc laäp trong quaù trình phaùt sinh giao töû.
-yù nghóa : + giaûi thích ñöôïc nguyeân nhaân xuaát hieän caùc BDTH , ñoù laø söï phaân li ñoäc laäp vaø toå hôïp töï do cuûa caùc caëp nhaân toá di truyeàn ( gen )
 +BDTH laø nguoàn nguyeân lieäu quan troïng trong tieán hoaù vaø choïn gioáng .
-ôû caùc loaøi sinh saûn giao phoái bieán dò phong phuù vì : coù söï phaân li ñoäc laäp cuûa caùc caëp nhaân toá di truyeàn 
( Gen ) trong quaù trình phaùt sinh giao töû neân ñaõ taïo ra nhieàu loaïi giao töû khaùc nhau , khi thuï tinh ñaõ taïo ra nhieàu kieåu toå hôïp hôïp töû (BDTH )
7 / So saùnh di truyeàn troäi hoaøn toaøn vaø troäi khoâng hoaøn toaøn ?
Ñaëc ñieåm
Troäi hoaøn toaøn
Troäi khoâng hoaøn toaøn
Kieåu hình F1(Aa)
Kieåu hình troäi
Kieåu hình trung gian
Tæ leä kieåu hình ôû F2 
3 troäi : 1 laën
1 troäi : 2 trung gian : 1 laën 
Pheùp lai phaân tích ñöôïc duøng trong tröôøng hôïp
Chæ bieát kieåu hình troäi caàn xaùc ñònh kieåu gen .
Khoâng caàn duøng pheùp lai phaân tích cuõng bieát kieåu gen .( kieåu hình troäi coù kieåu gen ñoàng hôïp troäi ; kieåu hình trung gian coù kieåu gen dò hôïp ; kieåu hình laën coù kieåu gen ñoàng hôïp laën )
 Caùc Böôùc Giaûi Baøi Taäp Töï Luaän :
Qui öôùc gen ,Xaùc ñònh kgen cuûa P , SÑL , Thoáng keâ tæ leä kgen – kieåu hình
VD1 : ôû luùa tính traïng chín sôùm laø troäi hoaøn toaøn so vôùi chín muoän .Cho luùa chín sôùm x luùa chín muoän => F1? 
- Goïi A :qui ñònh chín sôùm; a : qui ñònh chín muoän
- Vì ñeà baøi khoâng cho bieát luùa chín sôùm laø thuaàn chuûng hay khoâng , neân kieåu gen cuûa luùa chín sôùm laø AA hoaëc Aa ; luùa chín muoän laø tính traïng laën neân coù kieåu gen ñoàng hôïp laën aa => xaûy ra 2 tröôøng hôïp :
TH 1 : P : AA (chín sôùm) x aa (chín muoän )
 G: A , a
 F1: 100% Aa (chín sôùm)
TH 2 : P : Aa (chín sôùm) x aa (chín muoän )
 G: A , a ; a
 F1: - KG : 1 Aa : 1aa 
 - KH : 1 chín sôùm : 1 chín muoän
VD 2 : ôû boø loâng Ñen laø troäi hoaøn toaøn so vôùi loâng
Xaùm -> tìm kgen cuûa P vaø F1 trong caùc pheùp lai
sau :
a/ boá ñen X meï ? -> F1 : 1 ñen : 1 xaùm
b/ boá ? X meï xaùm-> F1 : toaøn boø ñen
c/ boá ? X meï ? -> F1 : 3 ñen : 1 xaùm 
- Goïi A :qui ñònh loâng ñen ; a : qui ñònh loâng xaùm
a/ F1 = 1 : 1 -> laø tæ leä cuûa lai phaân tích => boø loâng ñen coù kieåu gen dò hôïp vaø boø meï coù kieåu hình laën loâng xaùm . Ta coù SÑL :
 P : boá Aa (loâng ñen) x meï aa (loâng xaùm )
 G: A , a ; a
 F1: - KG : 1 Aa : 1aa 
 - KH : 1 loâng ñen : 1 loâng xaùm
b/ F1 ñoàng tính troäi => P thuaàn chuûng , boø boá kieåu 
gen ñoàng hôïp -> SÑL :
 P : boá AA (loâng ñen) x meï aa (loâng xaùm )
 G: A , a
 F1: 100% Aa (loâng ñen)
c/ F1 = 3 : 1 -> tæ leä qui luaät phaân li => P dò hôïp 1 caëp gen , moãi P cho 2 loaïi giao töû => SÑL :
P : boá Aa (loâng ñen) x meï Aa (loâng ñen )
G: A , a ; A , a
F1: - KG : 1AA : 2 Aa : 1aa 
 - KH : 3 loâng ñen : 1 loâng xaùm
VD 3 : ôû ngöôøi toùc xoaên( A) laø troäi so vôùi toùc thaúng
( a) , boá meï toùc xoaên sinh con coù ngöôøi toùc xoaên 
coù ngöôøi toùc thaúng -> xaùc ñònh kgen cuûa boá meï 
vaø caùc con ? 
- Con toùc thaúng (laën) coù kgen (aa) nhaän töø boá 1 a vaø töø meï 1 a => boá vaø meï ñeàu chöùa 1 a, nhöng caû boá , meï ñeàu toùc xoaên neân gen coøn laïi laø A .
- P : boá Aa (toùc xoaên ) x meï Aa (toùc xoaên )
 G: A , a ; A , a
 F1: - KG : 1AA : 2 Aa : 1aa 
 - KH : 3 toùc xoaên : 1 toùc thaúng
b./ Lai 2 caëp tính traïng :
* Daïng baøi toaùn thuaän : 
* Daïng baøi toaùn nghòch : 
a/ Lai 1 caëp tính traïng :
* Daïng baøi toaùn thuaän : bieát P , tìm F1 , F2 ?
+ P khoâng bieát thuaàn chuûng hay khoâng => 2 TH xaåy ra : 
 P : AA X aa
 P : Aa X aa
* Daïng baøi toaùn nghòch :cho bieát ñôøi con => xaùc ñònh kgen , kieåu hình cuûa P.
- Caùch giaûi :
* TH1 : F1 ñoàng tính :
+ Neáu 1P troäi , 1Plaën => P thuaàn chuûng
 P : AA X aa -> F1 : Aa
+ Neáu caû 2P troäi => kgen cuûa P coù theå laø :
 P : AA X AA -> F1 : AA
 P : AA X Aa -> F1 : AA , Aa
* TH2 : F1 phaân tính :
+ Neáu F1 = 1 : 1 -> laø tæ leä cuûa lai phaân tích => 
P : Aa X aa
+ Neáu F1 = 3 : 1 -> tæ leä qui luaät phaân li => P dò hôïp 1 caëp gen , moãi P cho 2 loaïi giao töû => 
P : Aa x Aa
+ Neáu F1 = 1 : 2 : 1 -> töông töï nhö treân nhöng coù hieän töôïng DT trung gian 
+ Neáu khoâng cho bieát tæ leä phaân tính => ta caên cöù 
vaøo caù theå mang tính laën ñeå suy luaän : 
Con toùc thaúng (laën) coù kgen (aa) nhaän töø boá 1 a vaø töø meï 1 a -> boá vaø meï ñeàu chöùa 1 a, nhöng caû boá , meï ñeàu toùc xoaên neân gen coøn laïi laø A .
=> P : Aa X Aa
- HS laøm töông töï nhö lai 1 caëp tính traïng
- HS ghi nhôù caùc coâng thöùc tæ leä : 
+ Neáu F1 : 9 : 3 : 3 :1 = 16 hôïp töû -> moãi P cho 4 loaïi giao töû , P dò hôïp 2 caëp gen ( AaBb) 
+ Neáu F1 : 3 : 3 : 1 :1 = 8 hôïp töû -> 1P cho 4 loaïi giao töû , 1P cho 2 loaïi giao töû :trong ñoù moãi P ñeàu phaûi cho 1 giao töû ab.
( P:AaBb x Aabb hoaëc P:AaBb x aaBb )
+ Neáu F1 : 1 : 1 : 1 :1 = 4 hôïp töû -> 1P cho 4 loaïi giao töû , P coøn laïi cho 1 loaïi giao töû : moãi P ñeàu phaûi cho 1 giao töû ab .
(P:AaBb x aabb = lai phaân tích .) Hoaëc moãi Pcho 2loaïi giao töû :( P:Aabb x aaBb )
 MOÄT SOÁ BAØI TAÄP CHÖÔNG I :	
A /Lai moät caëp tính traïng :
1/ ÔÛû boø tính traïng khoâng söøng laø troäi so vôùi coù söøng .
a/ Seõ nhaän ñöôïc keát quaû gì ôû F2 ? neáu cho boø ñöïc coù söøng lai vôiù boø caùi khoâng söøng thuaàn chuûng.
b./ Seõ nhaän ñöôïc keát quaû gì neáu cho boø ñöïc khoâng söøng ñôøi F2 lai vôùi boø caùi ñôøi F1 ?
 Giaûi.
Qui öôùc gen : A qui ñònh tính traïng khoâng söøng ; gen a qui ñònh tính traïng coù söøng.
a./ boø khoâng söøng thuaàn chuûng coù kieåu gen laø: AA
 boø coù söøng coù kieåu gen laø : aa
P : ♂(coù söøng) aa x AA ♀(khoâng söøng)
G : a , A
F1: 100 % Aa.
F1 x F1: Aa X Aa
GF1 : A,a ; A , a
F2 : - kieåu gen : 1 AA : 2Aa : 1aa
 - kieåu hình: 3 khoâng söøng : 1 coù söøng.
 b./ Boø ñöïc khoâng söøng ñôøi F1 coù kieåu gen AA vaø Aa neân coù 2 tröôøng hôïp xaåy ra :
 TH1: P : AA X Aa 
 G: A ; A , a F1: - kieåu gen : 1AA : 1Aa
 - kieåu hình: 100% khoâng söøng
 TH2: P: Aa X Aa
 G: A,a ; A,a
 F1: - kieåu gen: 1AA : 2Aa : 1aa
 - kieåu hình: 75% khoâng söøng : 25% coù söøng.
 2./ ÔÛ caø chua quaû ñoû laø tính trang troäi so vôùi quaû vaøng 
a./ Kieåu gen vaø kieåu hình cuûa caây boá,meï phaûi nhö theá naøo ®Ó F1 coù söï phaân tính theo tæ leä 1 :1 ? Laäp sô ñoà kieåm chöùng.
b./ Neáu caây lai F1 coù söï phaân tính theo tæ leä 3 : 1 thì kieãu gen vaø kieãu hình cuøa boá meï laø gì ? laäp sô ñoà kieåm chöùng .
c./ Neáu cho 2 caây caø chua quaûûø ñoû thuï phaán vôùi nhau F1 ñöôïc 100% caø chua quaû ñoû thì ñaõ keát luaän 2 caây ñôøi P thuaàn chuûng ñöôïc chöa? Kieåm tra baèng caùch naøo ?
 Giaûi
qui öôùc :gen A quaû ñoû ; gen a quaû vaøng
a./ Tæ leä 1 : 1 laø tæ leä lai phaân tích => moät caù theå dò hôïp töû caëp gen lai vôùi caù theå ñoàng hôïp töû laën . suy ra kieåu gen vaø kieåu hình cuûa P laø Aa(ñoû) x aa ( vaøng )
- sô ñoà : P : Aa(ñoû) x aa(vaøng)
 G : A, a ; a
 F1: 1 Aa (ñoû) : 1 aa (vaøng)
b./ Tæ leä 3 : 1 laø tæ leä tuaân theo qui luaät phaân li => caùc caây caø chua ñôøi P coù kieåu gen dò hôïp Aa
sô ñoà :P : Aa(ñoû) x Aa(ñoû)
 G : A,a ; A,a
 F1 : - kieåu gen : 1AA :2Aa :1aa
 - kieåu hình : 3 ñoû : 1 vaøng
c./ Chöa theå keát luaän ñöôïc, vì chæ caàn 1 trong 2 caây ñôøi P ñoû thuaàn chuûng laø thoaû maõn ñeà baøi .
coù theå kieåm tra baèng pheùp lai phaân tích hoaëc cho caùc caây F1 töï thuï phaán .
 3 / Söï di truyeàn nhoùm maùu ôû ngöôøi ñöôïc qui ñònh bôûi 3 gen : IA qui ñònh nhoùm maùu A , IB qui ñònh nhoùm maùu B , IO qui ñònh nhoùm maùu O . Gen IA vaø IB troäi töông ñöông nhau coøn gen IO laën .
a/ Cho bieát kieåu gen cuûa nhoùm maùu A , B , AB vaø O ?
b/ Neáu boá thuoäc nhoùm maùu O meï thuoäc nhoùm maùu A thì con coù nhoùm maùu gì ?
c/ Neáu caùc con coù ñuû 4 nhoùm maùu : A , B , AB , O thì boá meï coù kieåu gen nhö theá naøo ? 
Giaûi
a/ 	Nhoùm maùu A coù kieåu gen laø IA IA hoaëc IA IO
 	Nhoùm maùu B coù kieåu gen laø IB IB hoaëc IB IO
	Nhoùm maùu AB coù kieåu gen laø IA IB 
	Nhoùm maùu O coù kieåu gen laø IO IO 
b/ Boá nhoùm maùu O coù kieåu gen laø IO IO , Meï thuoäc nhoùm maùu A coù kieåu gen laø IA IA hoaëc IA IO => coù hai tröôøng hôïp xaåy ra :
TH1 : P : IA IA X IO IO TH2 : P : IA I0 X IO IO 
 G: IA , IO G: IA , IO ; IO
 F1: IA IO ( 100% nhoùm maùu A) F1: IA IO : IO IO 
 1 nhoùm maùu A :1 nhoùm maùu O
c/ con nhoùm maùu O coù kieåu gen laø IO IO chöùng toû boá meï moãi beân phaûi coù 1 gen IO . Con nhoùm maùu AB coù kieåu gen laø IA IB chöùng toû boá meï moät beân phaûi coù 1 gen IA coøn 1 beân phaûi coù kieåu gen IB => Kieåu gen cuûa Boá Meï laø IA IO hoaëc IB IO .
SÑL : P : IA IO X IB IO F1: IA IO : IA IB : IB IO : IO IO 
 G: IA , IO ; IB , IO 1 A :1 AB : 1 B : 1 O 
4/ ÔÛ hoa daï lan maøu ñoû laø troäi so vôùi maøu traéng . Cho lai 2 caây coù maøu khaùc nhau , F1 thu ñöôïc ñoàng loaït gioáng nhau . Cho F1 töï thuï phaán thì F2 thu ñöôïc 121 caây hoa ñoû , 239 caây hoa hoàng , vaø 118 caây hoa traéng 
a/ Vieát sô ñoà lai töø P – F2 
b/ Coù caàn kieåm tra tính thuaàn chuûng cuûa caây hoa ñoû baèng pheùp lai phaân tích khoâng ? vì sao ?
Giaûi
a/ F2 121 caây hoa ñoû : 239 caây hoa hoàng :118 caây hoa traéng . Tæ leä xaáp xæ 1 : 2 : 1 vaø xuaát hieän hoa hoàng laø tính traïng trung gian giöõa hoa ñoû vaø hoa traéng . Vaäy pheùp lai tuaân thuû qui luaät di truyeàn trung gian , chöùng toû F1 ñoàng tính trung gian , P thuaàn chuûng .
- qui öôùc : Gen A : hoa ñoû . gen a : hoa traéng . Do A khoâng aùt hoaøn toaøn a neân kieåu gen A cho hoa ñoû ,Aa cho hoa hoàng , aa cho hoa traéng
P thuaàn chuûng hoa ñoû coù kieåu gen vaø hoa traéng coù kieåu gen aa
- sô ñoà lai : P : AA (ñoû) x aa (traéng) F1 x F1 : Aa x Aa 
 G : A , a G : A , a ; A,a
 F1: - kieåu gen : Aa F2 : - kieåu gen : 1AA :2 Aa : 1aa
 - kieåu hình : ñeàu hoa hoàng - kieåu gen : 1 ñoû : 2 trung gian : 1traéng 
b/ Khoâng caàn kieåm tra , vì trong di truyeàn trung gian caây mang tính traïng troäi luoân coù kieåu gen ñoàng hôïp troäi ( luoân thuaàn chuûng )
B/ Lai hai caëp tính traïng .
1/ Ôû ñaäu haø lan gen A qui ñònh quaûvaøng troäiû , gen B qui ñònh quaû trôn troäi , gen a qui ñònh quaû xanh , gen b qui ñònh quaû nhaên .Caùc gen naøy phaân li ñoäc laäp nhau . 
a/Ñem lai caây caø chua quaû vaøng , trôn vôùi xanh , trôn . Ñöôïc F1 3 vaøng , trôn : 3xanh , trôn : 1vaøng , nhaên : 1 xanh , nhaên . Xaùc ñònh kieåu gen cuûa P vaø F1 . 
b/Ñem lai caây caø chua quaû vaøng , trôn vôùi vaøng , nhaên . Ñöôïc F1 3 vaøng , trôn : 3vaøng , nhaên : 1 xanh , trôn : 1 xanh , nhaên . Xaùc ñònh kieåu gen cuûa P vaø F1 .
Giaûi
F1 : 3 : 3 : 1 :1 = 8 hôïp töû -> 1P cho 4 loaïi giao töû , 1P cho 2 loaïi giao töû :trong ñoù moãi P ñeàu phaûi cho 1 giao töû ab.
a/ P : AaBb (vaøng , trôn) x aaBb (xanh , trôn)
 G : AB , Ab , aB , ab ; aB , ab
 F1: - Kieåu gen : 1AaBB : 2 AaBb : 1aaBB : 2 aaBb : 1 Aabb : 1 aabb
 - Kieåu hình : 3 vaøng , trôn : 3xanh , trôn : 1vaøng , nhaên : 1 xanh , nhaên . . 
b/ P : AaBb (vaøng , trôn) x Aabb (vaøng , nhaên)
 G : AB , Ab , aB , ab ; Ab , ab
 F1: - Kieåu gen : 1AABb : 2 AaBb : 1AAbb : 2 Aabb : 1 aaBb : 1 aabb
 - Kieåu hình : 3 vaøng , trôn : 3vaøng , nhaên : 1 xanh , trôn : 1 xanh , nhaên . 
2 / ÔÛ ûcaø chua gen A qui ñònh quaû ñoû troäi hoaøn toaøn, gen a qui ñònh quaû vaøng, genB qui ñònh quaû troøn troäi hoaøn toaøn,gen b qui ñònh quaû baàu duïc. Caùc gen naøy phaân ly ñoäc laäp nhau .
a/xaùc ñònh söï phaân tính ôû F1 khi lai 2 caây caø chua AaBb x aaBb ?
b/ choïn boá meï nhö theá naøo ñeå con sinh ra coù kieåu hình vaøng ,baàu duïc 25%
Giaûi
a / P : AaBb (ñoû , troøn) x aaBb (vaøng , troøn)
 G: AB, Ab , aB, ab ; aB , ab
 F1: - kieåu gen: 1 AaBB : 2 AaBb : 1 aaBB : 2 aaBb : 1Aabb :1 aabb.
 - kieåu hình: 3 ñoû,troøn : 3 vaøng,troøn : 1ñoû,baàu duïc : 1 vaøng,baàu duïc.
b/- con coù kieåu hình vaøng , baàu duïc aabb = 25% = 1/4 => 1P cho 4 loaïi giao töû vaø 1P cho 1 loaïi giao töû Hoaëc moãi P cho 2 loaïi giao töû :trong ñoù moãi P ñeàu phaûi cho 1 giao töû ab
 Vaäy 2 tröôøng hôïp xaåy ra :
 TH1 : P : AaBb ( ñoû,troøn ) x aabb ( vaøng,baàu duïc)
 G : AB , Ab , aB , ab. ; ab
 F1 : - kieåu gen : 1 AaBb : 1 Aabb : 1 aaBb : 1 aabb.
 - kieåu hình : 25% ñoûtroøn : 25% ñoûbaàu duïc : 25% vaøng,troøn : 25% vaøng , baàu duïc.
 TH2 :P : Aabb (ñoû , baàu duïc) x aaBb (vaøng , troøn)
 G : Ab , ab ; aB , ab 
 F1:	- Kieåu gen : 1AaBb : 1Aabb : 1aaBb : 1aabb
	 - Kieåu hình : 25% ñoûtroøn : 25% ñoûbaàu duïc : 25% vaøng,troøn : 25% vaøng , baàu duïc. 
II/ NST – BAØI TAÄP NST.
1/ Caáu truùc vaø chöùc naêng cuûa NST ?
-Caáu truùc ñieån hình cuûa NST quan saùt roõ nhaát ôû kì giöõa cuûa quaù trình phaân baøo.Goàm hai croâmatít gaén vôùi nhau ôû taâm ñoäng .Moãi croâmatít goàm 1 phaân töû ADN vaø proâteâin loaïi histon .
-Chöùc naêng: + NST laø caáu truùc mang gen qui ñònh tính traïng . Do ñoù nhöõng bieán ñoåi veà caáu truùc vaø soá löôïng NST seõ gaây rabieán ñoåi caùc tính traïng di truyeàn. 
 + NST coù ñaëc tính töï nhaân ñoâi( nhôø ADN töï sao) do ñoù caùc tính traïng di truyeàn ñöôïc sao cheùp qua caùc theá heä tb vaø cô theå. 
2/ Moät soá khaùi nieäm :
-Caëp NST töông ñoàng : laø caëp NST gioáng nhau veà hình thaùi, kích thöôùc .
-Boä NST löôõng boäi: laø boä NST chöùa caùc caëp NST töông ñoàng
-Boä NST ñôn boäi: laø boä NST chöùa moät NST cuûa moãi caëp töông ñoàng.
-Theå ñoàng giao töû : laø nhöõng caù theà mang caëp NST giôùi tính XX. Khi giaûm phaân chæ cho ra 1 loaïi giao töû mang X.
-Theå dò giao töû : laø nhöõng caù theå mang caëp NST giôùi tính XY. Khi giaûm phaân cho ra hai loaïi giao tö û:1 loaïi mang X vaø 1 loaïi mang Y . 
- Chu kì teá baøo : laø khoaûng thôøi gian giöõa 2 laàn phaân baøo . 1 chu kì teá baøo goàm kì trung gian vaø nguyeân phaân 
- Nguyeân phaân : laø hình thöùc phaân chia teá baøo coù thoi phaân baøo (xaûy ra ôû teá baøo sinh döôõng ) , töø 1 teá baøo meï taïo ra 2 teá baøo con coù boä NST vaãn giöõ nguyeân nhö teá baøo meï ban ñaàu 
- Giaûm phaân : cuõng laø hình thöùc phaân chia teá baøo coù thoi phaân baøo (xaûy ra ôû teá baøo sinh duïc ), goàm 2 laàn phaân chia lieân tieáp nhöng chæ coù 1 laàn nhaân ñoâi NST , keát quaû töø 1 teá baøo meï taïo ra 4 teá baøo con coù boä NST giaûm ñi 1 nöûa .
3/ Trình baøy vaø veõ hình söï bieán ñoåi hình thaùi NST trong chu kì teá baøo ?
Ôû kì trung gian NST daïng sôïi maûnh, cuoái kì trung gian NST nhaân ñoâi thaønh NST keùp , kì ñaàu NST keùp baét ñaàu ñoùng xoaén , kì giöõa NST keùpø ñoùng xoaén cöïc ñaïi vaø taäp trung giöõa maët phaúng cuûa thoi phaân baøo, kì sau NST keùp taùch nhau ôû taâm ñoäng thaønh NST ñôn vaø phaân li veà 2 cöïc teá baøo , kì cuoái NST ñôn duoãi xoaén trôû veà daïng sôïi maûnh .
Veõ hình :9.2 ( trang 27)
4/ Nhöõng dieãn bieán cô baûn cuûa NST trong giaûm phaân :
Caùc kì
Laàn phaân baøo 1 ( giaûm phaân I )
Laàn phaân baøo 2 ( giaûm phaân II )
Kì trung gian :
NST daïng sôïi , cuoái kì NST nhaân ñoâi taïo thaønh NST keùp
NST khoâng nhaân ñoâi nöõa
Kì ñaàu :
Caùc NST keùp ñoùng xoaén , co ngaén , tieáp hôïp vaø trao ñoåi cheùo giöõa caùc caëp NST töông ñoàng sau ñoù taùch nhau ra
NST keùp co ngaén cho thaáy roõ soá löôïng n NST keùp trong boä ñôn boäi
Kì giöõa :
Caùc caëp NST keùp töông ñoàng taäp trung giöõa mp xích ñaïo cuûa thoi phaân baøo song song thaønh 2 haøng
NST keùp xeáp 1 haøng giöõa mp xích ñaïo cuûa thoi phaân baøo
Kì sau :
Caùc caëp NST keùp töông ñoàng phaân li ñoäc laäp toå hôïp töï do veà 2 cöïc teá baøo
Töøng NST keùp taùch nhau ôû taâm ñoäng thaønh 2 NST ñôn phaân li veà 2 cöïc tb
Kì cuoái :
Caùc NST keùp naèm goïn trong 2 tb môùi vôùi soá löôïng laø ñôn boäi keùp (n NST keùp )
Caùc NST ñôn naèm goïn trong 2 tb môùi vôùi soá löôïng laø ñôn boäi (n NST ñôn )
5/ So saùnh söï khaùc nhau cô baûn giöõa nguyeân phaân vaø giaûm phaân?
 Nguyeân phaân
 Giaûm phaân
xaûy ra ôû teá baøo sinh döôõng ( trong suoát ñôøi soáng caù theå )
goàm 1 laàn phaân baøo
taïo ra 2 teá baøo con
soá NST (2n) baèng teá baøo meï
xaûy ra ôû teá baøo sinh saûn ( chuû yeáu vaøo giai ñoaïn tröôûng thaønh )
goàm 2 laàn phaân baøo
taïo ra 4 teá baøo con
soá NST (n) baèng ½ teá baøo meï
 6/ YÙù nghóa cuûa quaù trình nguyeân phaân, giaûm phaân, vaø thuï tinh?
- y ùnghóa cuûa nguyeân phaân:
 + laø hình thöùc sinh saûn cuûa tb , giuùp cô theå lôùn leân , taùi taïo laïi caùc moâ vaø cô quan bò toån thöông
 + duy trì oån ñònh boä NST ñaëc tröng cuûa loaøi qua caùc theá heä tb vaø qua caùc theá heä cô theå ñoái vôùi sinh vaät sinh saûn voâ tính .
- yù nghóa cuûa giaûm phaân :
 taïo ra caùc tb con coù boä NST ñôn boäi vaø khaùc nhau veà nguoàn goác
 - yù nghóa cuûa thuï tinh : khoâi phuïc boä NST ñaëc tröng cuûa loaøi qua caùc theá heä cô theå, laøm xuaát hieän caùc BDTH 
 * söï keát hôïp 3 quaù trình nguyeân phaân giaûm phaân vaø thuï tinh ñaõ duy trì boä NST ñaëc tröng cuûa loaøi giao phoái qua caùc theá heä cô theå, ñoàng thôøi taïo ra nguoàn bieán dò toå hôïp phong phuù cho tieán hoaù vaø choïn gioáng.
7/ Moät teá baøo sinh duïc ñöïc cuûa ruoài giaám 2n = 8 nguyeân phaân 3 ñôït ôû vuøng sinh saûn , roài chuyeån qua vuøng sinh tröôûng vaø böôùc vaøo vuøng chín ñeå taïo thaønh caùc tinh truøng .
a. Moâi tröôøng teá baøo ñaõ cung caáp nguyeân lieäu töông ñöông vôùi bao nhieâu NST ñôn cho quaù trình nguyeân phaân vaø giaûm phaân cuûa tb sinh duïc treân.
b . Soá löôïng tinh truøng coù theå taïo ñöôïc . 
Giaûi
Coâng thöùc : goïi k laø soá laàn phaân baøo thì toång soá teá baøo con sinh ra sau k laàn phaân baøo laø : 2k ; soá NST ñôn maø moâi tröôøng noäi baøo cung caáp sau k laàn phaân baøo laø : 2n ( 2k – 1) . ( ôû ñaây k = 3 , 2n = 8 ) 
a./ Nguyeân phaân 3 laàn taïo ñöôïc 8 teá baøo . 
Soá NST ñôn maø moâi tröôøng cung caáp laø : 2n ( 2k – 1) = 8 ( 2k – 1) = 56 .
8 teá baøo con naøy (coù 64 NST) böôùc vaøo giaûm phaân , NST nhaân ñoâi moät laàn ñoøi hoûi moâi tröôøng teá baøo cung caáp 64 NST ñôn nöõa . Vaäy moâi tröôøng teá baøo ñaõ cung caáp nguyeân lieäu töông ñöông vôùi 64 + 56 = 120 NST ñôn cho quaù trình nguyeân phaân vaø giaûm phaân cuûa tb sinh duïc treân.
b./ Moãi teá baøo sinh duïc ñöïc giaûm phaân taïo ñöôïc 4 tinh truøng . Vaäy 8 teá baøo giaûm phaân seõ taïo ñöôïc 32 tinh truøng .
8 / Trong 1 caây luùa ngöôøi ta thaáy teá baøo A naèm ôû reã nguyeân phaân 3 laàn , teá baøo B naèm ôû laù nguyeân phaân 4 laàn . Toång soá NST ñôn trong caùc teá baøo do teá baøo A sinh ra keùm toång soá NST ñôn trong caùc teá baøo do teá baøo B sinhh ra laø 192 . haõy xaùc ñònh :
	a. Boä NST löôõng boäi cuûa luùa laø bao nhieâu ?
	b. Khi giaûm phaân , caây luùa coù theå hình thaønh ít nhaát bao nhieâu loaïi giao töû vaø khi thuï tinh coù bao nhieâu kieåu hôïp töû ?
Giaûi
Teá baøo A vaø teá baøo B ñeàu laø teá baøo sinh döôõng chöùa 2n NST . Soá teá baøo con do teá baøo B sinh ra nhieàu hôn soá teá baøo con do teá baøo A sinh ra laø : 24 – 23 = 8 teá baøo
a/ Boä NST löôõng boäi cuûa luùa laø : 2n = 192 : 8 = 24 
b/ Soá loaïi giao töû ít nhaát laø : 2 n = 212 ; Soá kieåu hôïp töû laø : 2 n x 2 n = 22n = 224 .
9 / Ñaäu Haø Lan coù 2n = 14 , moät teá baøo sinh döôõng sau moät soá laàn phaân chia ñaõ ñoøi hoûi moâi tröôøng noäi baøo cung caáp soá nguyeân lieäu ñuû xaây döïng 210 NST ñôn môùi . Haõy xaùc ñònh :
	a. Toång soá teá baøo con taïo thaønh sau phaân baøo ?
	b. Soá laàn phaân baøo laø bao nhieâu ?
Giaûi
Coâng thöùc : goïi k laø soá laàn phaân baøo thì toång soá teá baøo con sinh ra sau k laàn phaân baøo laø : 2k ; soá NST ñôn maø moâi tröôøng noäi baøo cung caáp sau k laàn phaân baøo laø : 2n ( 2k – 1) .
Theo baøi ra : 14 (2k – 1) = 210 => (2k – 1) = 15 => 2k = 16
a/ Toång soá teá baøo con taïo thaønh sau phaân baøo laø : 2k = 16 teá baøo
b/ Soá laàn phaân baøo laø : 2k = 16 => k = 4 . ( 4 laàn phaân baøo )
10 / NST giôùi tính laø gì ? So saùnh söï khaùc nhau giöõa NST thöôøng vôùi NST giôùi tính ?
 * NST giôù