Giáo án Sinh 12 - Trao đổi vật chất trong hệ sinh thái

Giáo án số: 46
Trao đổi vật chất trong Hệ sinh thái
Ngày soạn: / /
Ngày giảng: / /
A – Chuẩn bị bài giảng:
I – Mục tiêu bài học: Sau khi học xong bài, HS cần
1) Về kiến thức:
- Nêu được khái niệm chuỗi và lưới thức ăn, các bậc dinh dưỡng. Lấy được VD minh họa.
- Nêu được nguyên tắc thiết lập các bậc dinh dưỡng. Lấy ví dụ minh họa
2) Kỹ năng: 	
	- Phân tích, suy luận logic, tổng hợp, khái quát hoá, vận dụng kiến thức giải thích các vấn đề có liên quan trong sản xuất nông nghiệp và bảo vệ môi trường ở địa phương
3) Thái độ:
	- Nhận thức đúng đắn về môi trường sống và hệ sinh thái quanh ta	
- Khai thác hợp lý nguồn tài nguyên thiên nhiên và môi trường sống
II – Chuẩn bị của giáo viên
1– Tài liệu:
Sinh học 12 – sách giáo viên.
Giáo trình Sinh thái học – Vũ Trung Tạng
2– Thiết bị dạy học: 
- Giáo án điện tử, phòng máy chiếu (nếu có).
- Tranh phóng to hình SGK và các tài liệu liên quan
III – Trọng tâm bài học:
	- Khái niệm về chuỗi và lưới thức ăn. Phân biệt 2 loại chuỗi thức ăn
	- Khái niệm về bậc dinh dưỡng và tháp sinh thái
IV – Phương pháp:
	- Trực quan, phát vấn, thảo luận, gợi mở, hoạt động nhóm
B – Tiến trình bài giảng:
I – Mở đầu:
	1. ổn định tổ chức – Kiểm tra sỹ số lớp
2. Kiểm tra bài cũ: - Tại sao nói hệ sinh thái biểu hiện chức năng sống của 1 tổ chức sống
- So sánh hệ sinh thái tự nhiên và hệ sinh thái nhân tạo
II – Vào bài mới : GV đặt vấn đề “:”
Nội dung kiến thức
Hoạt động của thầy và trò
I – Trao đổi vật chất trong hệ sinh thái
1) Chuỗi thức ăn
VD: + Lúa à sâu ăn lá à NháI à rắn 
à Diều hâu
+ Chất mùn bã à giun đất à Gà à cáo
* Chuỗi TĂ: Nhiều loài SV có quan hệ dinh dưỡng, mỗi loài là 1 mắt xích sử dụng mắt xích phía trước làm TĂ và là TĂ cho mắt xích phía sau
- Các loại chuỗi thức ăn:
+ Chuỗi TĂ mở đầu bằng SVSX : SV tự dưỡng àĐV ăn SV tự dưỡng à ĐV ăn TV
+ Chuỗi thức ăn mở đầu bằng sinh vật phân giải: Sinh vật phân giải mùn bã hữu cơ đ ĐV ăn sinh vật phân giải đ ĐV ăn động vật.
2. Lưới thức ăn
- Lưới thức ăn gồm nhiều chuỗi thức ăn có các mắt xích chung.
- QXSV càng đa dạng về thành phần loài đ lưới thức ăn càng phức tạp.
3. Bậc dinh dưỡng
- Bậc dinh dưỡng: Tập hợp các loài sinh vật cú cùng mức dinh dưỡng trong lưới TĂ.
- Trong lưới thức ăn có nhiều bậc dinh dưỡng:
Cấp 1 (SVSX) đ cấp 2 (SV tiêu thụ bậc 1) đ cấp 3 (SV tiêu thụ bậc 2) đ ... đ cấp n. 
* Hoạt động 1: Tìm hiểu về trao đổi vật chất trong hệ sinh thái
* GV yêu cầu HS nghiên cứu sgk mục 
I & VD a,b – sgk
- Cho VD về chuỗi TĂ ở địa phương?
- Đặc điểm của mỗi loài trong chuỗi 
TĂ?
- Quan hệ giữa các loài SV trong 
chuỗi TĂ
à Chuỗi thức ăn?
* GV hướng dẫn HS cách lập sơ đồ 
chuỗi TĂ.
- Có mấy loại chuỗi TĂ?VD minh họa
- Thành phần loài trong mỗi loại chuỗi TĂ?
- Tại sao chuỗi TĂ không quá dài?
* GV yêu cầu HS nghiên cứu Mục I.2, hình 43.1 SGK
- Viết các chuỗi thức ăn có trong quần xã?
- Xác định các loài sinh vật có trong nhiều chuỗi TĂ? 
đ Kết luận về vị trí của loài sinh vật trong QXSV?
- Thế nào là lưới thức ăn?
đ Lập lưới TĂ của 1 ao cỏ?
* GV yêu cầu HS nghiên cứu Mục I.3, hình 43.1 và 43.2 SGK
- Thế nào là bậc dinh dưỡng?
- Phân biệt các bậc dinh dưỡng trong lưới TĂ? 
- Xác định tên sinh vật thuộc các bậc dinh dưỡng trong hình 43.1 SGK? 
- VD về tên các sinh vật trong mỗi bậc dinh dưỡng ở 1 QXSV địa phương?
- Ghi chú tên các bậc dinh dưỡng thay cho các chữ cái a, b, c  trong hình 43.2 SGK?
II – Tháp sinh thái
- Độ lớn các bậc dinh dưỡng không bằng nhau. Độ lớn của các bậc dinh dưỡng được xác định bằng số cá thể, sinh khối hoặc năng lượng.
- Tháp sinh thái: Nhiều hình chữ nhật xếp chồng lên nhau (mỗi hình là 1 bậc dinh dưỡng), các hình chữ nhật có chiều cao bằng nhau, chiều rộng khác nhau biểu thị độ lớn của mỗi bậc dinh dưỡng.
- Có ba loại tháp sinh thái: Tháp số lượng, sinh khối và năng lượng (SGK).
* Hoạt động 2: Tìm hiểu về tháp sinh 
thái
* GV yêu cầu HS nghiên cứu Mục II, hình 43.3 SGK đ Thảo luận
- So sánh độ lớn của các bậc dinh dưỡng? 
- Tại sao độ lớn các bậc dinh dưỡng lại không bằng nhau?
- Nguyên tắc và ý nghĩa của việc xây dựng các tháp sinh thái?
- Có mấy loại tháp sinh thái? Phân biệt các loại tháp sinh thái?
III. Củng cố:
- Nhắc lại kiến thức trọng tâm, cần nhớ của bài
- Đọc phần ghi nhớ.
- Trả lời câu hỏi:
1) Kể tên các loài sinh vật trên đồng ruộng? Thiết lập chuỗi, lưới thức ăn từ VD? 
2) Cho ví dụ về các bậc dinh dưỡng của 1 QX tự nhiên và 1 QX nhân tạo?
3) Câu hỏi 4 – sgk: đáp án C
IV. Dặn dò:
- Trả lời tiếp câu hỏi Trang 194 - SGK.
- Đọc trước bài “Chu trình sinh địa hoá và sinh quyển”
 Ngày tháng năm 200
 Ký duyệt của TTCM
V. Rút kinh nghiệm bài giảng:
....................
.....