Giáo án Vật lý 8 - Chủ đề tự chọn

 Tieát 1 + 2
 Chuû ñeà: CHUYEÅN ÑOÄNG –- VAÄN TOÁC.
 A-Muïc tieâu:
-Heä thoáng hoaù caùc kieán thöùc cô baûn cuûa phaàn chuyeån ñoäng vaø vaän toác. 
-Reøn kyõ naêng giaûi baøi taäp tính vaän toác, thôøi gian, quaõng ñöôøng trong chuyeån ñoäng ñeàu vaø khoâng ñeàu. Bieát ñoåi ñôn vò cho phuø hôïp .
-Phaùt trieån cho HS tính tö duy loâgic, bieát nhaän ñònh baøi toaùn vaø phaân tích töø ñoù ñeà ra phöông phaùp giaûi phuø hôïp.
 B-Taøi lieäu tham khaûo:- Saùch giaùo khoa vaø saùch baøi taäp vaät lyù lôùp 8.
 -Saùch phöông phaùp giaûi baøi taäp vaät lyù lôùp 8.
 -Saùch baøi taäp naâng cao vaät lyù 8.
 C-Noäi dung:
I-Nhaéc laïi kieán thöùc:
1/Chuyeån ñoäng: - Chuyeån ñoäng cô hoïc laø söï thay ñoåi vò trí cuûa moät vaät theo thôøi gian so vôùi vaät khaùc ñöôïc choïn laøm vaät moác.
-Chuyeån ñoäng vaø ñöùng yeân coù tính töông ñoái, tuyø thuoäc vaøo vaät ñöôïc choïn laøm moác.
-Chuyeån ñoäng ñeàu laø chuyeån ñoäng maø vaän toác coù ñoä lôùn khoâng thay ñoåi theo thôøi gian.
-Chuyeån ñoäng khoâng ñeàu laø chuyeån ñoäng maø vaän toác coù ñoä lôùn thay ñoåi theo thôøi gian.
2/Coâng thöùc tính vaän toác trong chuyeån ñoäng ñeàu vaø khoâng ñeàu:
 - Ñoái vôùi chuyeån ñoäng ñeàu: v= 
 -Ñoái vôùi chuyeån ñoäng khoâng ñeàu: vtb = 
*Ñôn vò vaän toác phuï thuoäc vaøo ñôn vò chieàu daøi quaõng ñöôøng vaø ñôn vò thôøi gian.
 Ñôn vò hôïp phaùp cuûa vaän toác laø m/s ( meùt treân giaây) vaø km/h ( kiloâmeùt treân giôø).
*Chuù yù:-khi noùi ñeán vaän toác trung bình phaûi noùi roõ vaän toác trung bình treân quaõng ñöôøng naøo.
-Vaän toác trung bình khaùc vôùi trung bình coäng caùc vaän toác. 
 - 1km/h = m/s 1m/s = 3,6km/h.
II-Phöông phaùp giaûi:
a)So saùnh chuyeån ñoäng nhanh hay chaäm:
Caên cöù vaøo vaän toác; Vaät naøo coù vaän toác lôùn hôn thì chuyeån ñoäng nhanh hôn.
b)Tính vaän toác, quaõng ñöôøng, thôøi gian chuyeån ñoäng: 
Aùp duïng caùc coâng thöùc v= ; s = v.t ; t = 
c)Baøi toaùn hai vaät gaëp nhau: 
-Neáu hai vaät chuyeån ñoäng ngöôïc chieàu: khi gaëp nhau thì toång quaõng ñöôøng caùc vaät ñaõ ñi baèng khoaûng caùch ban ñaàu giöõa 2 vaät.
-Neâu 2 vaät chuyeån ñoäng cuøng chieàu: khi gaëp nhau thì hieäu quaõng ñöôøng caùc vaät ñaõ ñi baèng khoaûng caùch ban ñaàu giöõa 2 vaät.
III-Baøi taäp aùp duïng:
Baøi 1: Moät oâtoâ chôû khaùch ñang chaïy treân ñöôøng. Haõy gheùp vaät laøm moác ôû coät beân phaûi vôùi caùc keát luaän beân traùi cho phuø hôïp.
 A. OÂtoâ ñang chuyeån ñoäng (so vôùi) 1. Taøi xeá.
 B. OÂtoâ ñang ñöng yeân ( so vôùi ) 2. Ñöôøng
 C. Haønh khaùch ñang chuyeån ñoäng (so vôùi)
 D. Haønh khaùch ñang ñöùng yeân ( so vôùi)
 HD: ( A – 2; B – 1; C – 2; D – 1)
Baøi 2: Moät hoïc sinh ñi töø nhaø ñeán tröôøng maát 10 phuùt. Ñoaïn ñöôøng töø nhaø ñeán tröôøng daøi 1,5km. 
Coù theå noùi hoïc sinh ñoù chuyeån ñoäng ñeàu ñöôïc khoâng ?
Tính vaän toác chuyeån ñoäng , vaän toác naøy goïi laø vaän toác gì ?
HD: a)Khoâng theâû keát luaän hoïc sinh ñoù chuyeån ñoäng ñeàu ñöôïc vì chöa bieát trong thôøi gian chuyeån ñoäng vaän toác coù thay ñoåi khoâng.
b)s = 1,5km; t = 20 phuùt = giôø. v= = = 4,5km/h. Ñoù laø vaän toác trung bình. 
Baøi 3: Moät ñoaøn taøu chuyeån ñoäng trong thôøi gian 1,5h ñi ñöôïc quaõng ñöôøng daøi 81km. Tính vaän toác cuûa taøu ra km/h vaø m/s.
HD: t = 1,5h= 5400s s = 81km = 81000m.
 v= = = 54km/h v= = = 15m/s
 ( Coù theå töø keát quaû 54km/h tính ra ñôn vò m/s)
Baøi 4:Hai oâtoâ chuyeån ñoäng ñeàu. OÂtoâ thöù nhaát coù vaän toác 36km/h, oâtoâ thöù hai coù vaän toác 5m/s. Hoûi oâtoâ naøo chaïy nhanh hôn ?
HD: Ñoåi ñôn vò vaän toác oâtoâ thöù nhaát ra m/s: v1 = 36km/h = 10m/s
 Vì v1 = 10m/s > v2 = 5m/s neân oâtoâ thöù nhaát chaïy hôn oâtoâ thöù hai.
Baøi 5: Moät oâtoâ chaïy trong 20 phuùt vôùi vaän toác trung bình laø 45km/h. Tính quaõng ñöôøng oâtoâ ñi ñöôïc.
HD: t = 20 phuùt = h S = vtb .t = 45. = 15km
Baøi 6: Caàn bao nhieâu thôøi gian ñeå moät maùy bay bay töø Haø Noäi tôùi TP Hoà Chí Minh. Bieát ñöôøng bay daøi 1200km; vaän toác trung bình treân ñoaïn ñöôøng ñoù laø 600km/h.
HD: t = = = 2h
Baøi 7: Moät ngöôøi ñi xe ñaïp xuoáng moät caùi doác daøi 100m. Ngöôøi ñoù ñi 25m ñaàu heát 10s; 75m sau heát 15s. Tính vaän toác trung bình öùng vôùi töøng ñoaïn doác vaø caû doác. 
HD: s1 = 25m t1 =10s vtb1= = = 2,5m/s
 s2 = 75m t2 = 15s vtb2 = = = 5m/s
 s = s1 + s2 = 100m t = t1 + t2 = 10 + 15 = 25s vtb = = = 4m/s 
Baøi 8: Moät vaät xuaát phaùt töø A chuyeån ñoäng ñeàu veà B caùch A moät ñoaïn 240m vôùi vaän toác 10m/s. Cuøng luùc ñoù, moät vaät khaùc chuyeån ñoäng ñeàu töø B veà A. Sau 15s hai vaät gaëp nhau. Tính vaän toác cuûa vaät thöù hai vaø vò trí hai vaät gaëp nhau.
HD: Vaät 1 choã gaëp vaät 2
 A C B
 Goïi s1; s2 laø quaõng ñöôøng ñi ñöôïc trong 15s cuûa caùc vaät ; C laø vò trí gaëp nhau cuûa 2 vaät.
 v1; v2 laàn löôït laø vaän toác cuûa vaät chuyeån ñoäng töø A vaø töø B.
 Ta coù : s1 =v1.t ; s2 = v2.t
 Khi 2 vaät gaëp nhau : s1 + s2 = AB = 240 = ( v1 + v2 )t 
 v1 + v2 = = 16m/s
 Vaän toác vaät thöù hai: v2 = 16 – v1 = 16 – 10 = 6m/s
 Vò trí 2 vaät gaëp nhau caùch A moät ñoaïn : AC = v1.t = 10.15 = 150m.
 Chuû ñeà : AÙP SUAÁT – AÙP SUAÁT CHAÁT LOÛNG , BÌNH THOÂNG NHAU
 AÙP SUAÁT KHÍ QUYEÅN
 I/ Muïc tieâu :
Phaùt bieåu ñöôïc ñònh nghóa aùp löïc vaø aùp suaát .
Vieát ñöôïc coâng thöùc tính aùp suaát , neâu ñöôïc teân ñôn vò cuûa caùc ñaïi löôïng trong coâng thöùc .
Vaän duïng ñöôïc coâng thöùc tính aùp suaát ñeå giaûi caùc baøi taäp ñôn giaûn .
Neâu ñöôïc caùc caùch laøm taêng , giaûm aùp suaát trong ñôøi soáng vaø duøng noù ñeå giaûi thích 1 soá h/töôïng
Moâ taû ñöôïc TN chöùng toû söï toàn taïi cuûa aùp suaát trong loøng chaát loûng.
Vieát ñöôïc coâng thöùc tính aùp suaát ch/loûng,neâu ñöôïc teân vaø ñôn vò cuûa caùc ñaïilöôïng trong c/thöùc
Vaän duïng ñöôïc coâng thöùc tính aùp suaát chaát loûng ñeå giaûi caùc baøi taäp ñôn giaûn.
Neâu ñöôïc nguyeân taéc bình thoâng nhau duøng noù giaûi thích 1 soá hieän töôïng .
Giaûi thích ñöôïc söï toàn taïi cuûa lôùp khí quyeån , aùp suaát khí quyeån .
Giaûi thích ñöôïc TN Toâ ri xe li vaø 1 soá hieän töôïng ñôn giaûn thöôøng gaëp .
Hieåu ñöôïc vì sao ñoä lôùn cuûa aùp suaát khí quyeån thöôøng ñöôïc tính theo ñoä cao cuûa coät thuyû ngaân vaø bieát caùch ñoåi töø ñôn vò mmHg sang N/m2 .
II/ Noäi dung :
 1/ Aùp löïc laø löïc eùp coù phöông vuoâng goùc vôùi maët bò eùp .
 Aùp suaát laø ñoä lôùn cuûa aùp löïc treân 1 ñôn vò dieän tích bò eùp .
 p = , trong ñoù : s : laø dieän tích bò eùp ( m2 ) 
 F : laø aùp löïc taùc duïng leân maët dieän tích bò eùp ( Niu tôn , N )
 p : laø aùp suaát ( N/m2 ) 
 ( Chuù yù : Paxcan , kyù hieäu : Pa ; 1Pa = 1N/m2 )
 Ñôn vò cuûa aùp suaát laø Paxcan (Pa) : 1Pa = 1 N/m2
2/ Chaát loûng gaây aùp suaát theo moïi phöông leân ñaùy bình,thaønh bình vaø caùc vaät ôû trong loøng noù.
Coâng thöùc : p = d. h trong ñoù : h laø ñoä saâu tính töø ñieåm tính aùp suaát tôùi maët chaát loûng ( m). d laø troïng löôïng rieâng cuûa chaát loûng ( N/m3 ).
Trong bình thoâng nhau chöùa cuøng 1 chaát loûng ñöùng yeân,caùc maët thoaùng cuûa chaát loûng ôû caùc nhaùnh khaùc nhau ñeàu ôû cuøng 1 ñoä cao .
 F = p.S = suy ra = 
3/ Traùi ñaát vaø moïi vaät treân traùi ñaát ñeàu chòu taùc duïng cuûa aùp suaát khí quyeån theo moïi höôùng .AÙp suaát khí quyeån baèng aùp suaát cuûa coät thuyû ngaân trong oáng Toâ-ri-xe-li , do ñoù ngöôøi ta thöôøng duøng mmHg laøm ñôn vò ño aùp suaát khí quyeån .
( chuù yù : caøng leân cao khoâng khí caøng loaõng neân aùp suaát khí quyeån caøng giaûm ).
 III/ Baøi taäp :
 Baøi 1 : Muoán taêng , giaûm aùp suaát thì phaûi laøm theá naøo ? Trong caùc caùch naøo sau ñaây, caùch naøo laø 
 khoâng ñuùng ?
 	A/ Muoán taêng aùp suaát thì taêng aùp löïc , giaûm dieän tích bò eùp .
	B/ Muoán taêng aùp suaát thì giaûm aùp löïc , taêng dieän tích bò eùp .
	C/ Muoán giaûm aùp suaát thì phaûi giaûm aùp löïc , giöõ nguyeân dieän tích bò eùp .
	D/ Muoán giaûm aùp suaát thì phaûi giöõ nguyeân aùp löïc , taêng dieän tích bò eùp .
 Baøi 2 : Ñaët 1 bao gaïo 60 kg leân 1 caùi gheá boán chaân coù khoái löôïng 4kg . Dieän tích tieáp xuùc vôùi maët ñaát cuûa moãi chaân gheá laø 8cm2. Tính aùp suaát caùc chaân gheá taùc duïng leân maët ñaát .
	(HD)
	mgaïo = 60kg à Pgaïo = 600N ; mgheá = 4kg à Pgheá = 40N ; Ptoång = Pgao + Pgheá = 640N
	Dieän tích tieáp xuùc cuûa boán chaân gheá : S = 4.0.0008 = 0,0032m2
	p = = = 200000N/m2
Vaäy aùp suaát cuûa caùc chaân gheá taùc duïng leân maët ñaát laø : 200000N/2 A Baøi 3 : Hai bình A,B thoâng nhau .Bình A ñöïng daàu ,bình B ñöïng nöôùc ----------- ----
 tôùi cuøng 1 ñoä cao.Khi môû khoaù K ,nöôùc vaø daàu coù chaûy töø bình noï sang - - - - - -
 bình khi hay khoâng ? - - - - - - -
	A/ Khoâng,vì ñoä cao cuûa coät chaát loûng ôû 2 bình baèng nhau. - - - - - - K - 
	B/ Daàu chaûy sang nöôùc vì löôïng daàu nhieàu hôn . - - - - - - -
	C/ Daàu chaûy sang nöôùc vì daàu nheïhôn .
	D/ Nöôùc chaûy sang daàu vì aùp suaát coät nöôùc lôùn hôn aùp suaát coät daàu do troïng löôïng rieâng cuûa nöôùc lôùn hôn cuûa daàu .
 Baøi 4:1taøu ngaàm ñang di chuyeån ôû döôùi bieån.Aùp keá ñaët ôû ngoaøi voû taøu chæ aùp suaát 2,02.106N/m2.
 Moät luùc sau aùp keá chæ 0,86.106N/m2.
	A/ Taøu ñaõ noåi leân hay laën xuoáng? Vì sau khaúng ñònh nhö vaäy ?
	B/ Tính ñoä saâu cuûa taøu ngaàm ôû 2 thôøi ñieåm treân. Cho bieát troïng löôïng rieâng cuûa nöôùc bieån baèng 10.300N/m2.
	(HD)
	a/ Aùp suaát taùc duïng leân voû taøu ngaàm giaûm,töùc laø coät nöôùc ôû phía treân taøu ngaàm giaûm.Vaäy taøu ngaàm noåi leân .
	b/ Ta coù coâng thöùc : p = d.h => h = 
	Ñoä saâu cuûa taøu ngaàm ôû thôøi ñieåm tröôùc : h1 = = = 196m
	Ñoä saâu cuûa taøu ngaàm ôû thôøi ñieåm sau laø: h2 = = = 83,5m
 Baøi 5 : Caøng leân cao aùp suaát khí quyeån :
A/ Caøng taêng b/ Caøng giaûm c/ Khoâng thay ñoåi d/ Coù theå taêng vaø coù theå giaûm
	( caâu ñuùng laø caâu b )
 Baøi 6 : Hieän töôïng naøo sau ñaây do aùp suaát khí quyeån gaây ra ?
	A/ Quaû boùng baøn bò beïp thaû vaøo trong nöôùc noùng seõ phoøng leân nhö cuõ.
	B/ Saêm xe ñaïp bôm caêng ñeå ngoaøi naéng coù theå bò noå.
	C/ Duøng 1 oáng nhöïa nhoû coù theå huùt nöôùc töø coác vaøo mieäng.
	D/ Thoåi hôi vaøo quaû boùng bay,quaû boùng bay seõ phoøng leân
	( caâu ñuùng laø caâu c )
 Baøi 7 : Trong TN Toâ-ri-xe-li ,giaû söû ngöôøi takhoâng duøng thuyû ngaân maø duøng nöôùc thì coät nöôùc trong oáng cao bao nhieâu ? OÁng Toâ-ri-xe-li phaûi daøi ít nhaát laø bao nhieâu ?
	( HD ) 
	Trong Tn Toâ-ri-xe-li , giaû söû khoâng duøng thuyû ngaâm maø duøng nöôùc thì chieàu cao cuûa coät nöôùc ñöôïc tính nhö sau :
	P = h.d => h = = = 10,336 m 
	P laø aùp suaát khí quyeån tính ra N/m2 ; d laø troïng löôïng rieâng cuûa nöôùc ( N/m3)
	Nhö vaäy oáng Toâ-ri-xe-ri ít nhaát daøi hôn 10,336 m .
 Baøi 8 : Noùi aùp suaát khí quyeån baèng 76cmHg coù nghóa laø theá naøo ? Tính aùp suaát naøy ra N/m2
	(HD)
	Noùi aùp suaát khí quyeån baêng 76cmHg coù nghóa laø khoâng khí gaây ra 1 aùp suaát baèng aùp suaát ôû ñaùy cuûa coät thuyû ngaân cao 76 cm.
	P = h.d = 0,76. 136000 = 103360N/m2
 Chuû ñeà	 COÂNG – COÂNG SUAÁT
	A/ Muïc tieâu : 
Heä thoáng hoaù caùc kieán thöùc cô baûn cuûa phaàn coâng vaø coâng suaát
Reøn luyeän kyû naêng giaûi baøi taäp tính coâng vaø coâng suaát,hieäu suaát.Bieát ñoåi ñôïn vò phuø kôïp khi tính toaùn.
Phaùt trieån cho hoïc sinh tính tö duy logic,bieát nhaän ñònh baøi toaùn vaø phaân tích töø ñoù ñeà ra phöông phaùp giaûi cho phuø hôïp .
B/ Taøi lieäu tham khaûo :
Saùch giaùo khoa vaø saùch baøi taäp vaät lyù 8
Saùch phöông phaùp giaûi baøi taäp vaät lyù 8
Saùch hoïc toát vaät lyù 8
C/ Noäi dung
I/ Nhaéc laïi kieán thöùc :
1/ Coâng cô hoïc :
Coâng cô hoïc duøng vôùi tröôøng hôïp coù löïc taùc duïng vaøo vaät vaø laøm cho vaät chuyeån dôøi theo phöông cuûa löïc .
Coâng thöùc : A = F.s , Trong ñoù: F laø löïc taùc duïng leân vaät (N)
 s laø quaûng ñöôøng dòch chuyeån cuûa vaät (m)
Ñô n vò hôïp phaùp cuûa coâng cô hoïc laø Jun (J) , 1J = 1N.m
2/ Ñònh luaät veà coâng :
Khoâng moät maùy cô ñôn giaûn naøo cho lôïi veà coâng , ñöôïc lôïi bao nhieâu laàn veà löïc thì thieät baáy nhieâu laàn veà ñöôøng ñi vaø ngöôïc laïi.
3/ Hieäu suaát cuûa maùy :
 H =100% A1 : coâng coù ích ; A : coâng toaøn phaàn 
4/ Coâng suaát:
-Coâng suaát ñöôïc xaùc ñònh baèng coâng thöïc hieän ñöôïc trong moät giaây.
Coâng thöùc: 
Ñôn vò coâng suaát laø oaùt (W) ; 1W = 1J/s
II/ Phöông phaùp giaûi: 
1/ Caùch tính coâng cuûa löïc:
AÙp duïng coâng thöùc: A = F.s
*/ Chuù yù: Khi phöông cuûa löïc vuoâng goùc vôùi phöông chuyeån ñoäng thì A = 0
2/ AÙp duïng ñònh luaät veà coâng cho caùc maùy cô ñôn giaûn 
a/ Roøng roïc coá ñònh : Chæ coù taùc duïng ñoåi höôùng cuûa löïc , khoâng lôïi veà löïc cuõng khoâng lôïi veà ñöôøng ñi , töùc khoâng lôïi veàcoâng.
b/ Roøng roïc ñoäng: Lôïi hai laàn veà löïc , thieät hai laàn veà ñöôøng ñi , khoâng lôïi veà coâng.
c/ Maët phaúng nghieâng : Lôïi veà löïc, thieät veà ñöôøng ñi, khoâng cho lôïi veà coâng.
d/ Ñoøn baåy: Lôïi veà löïc, thieät veà ñöôøng ñi hoaëc ngöôïc laïi, khoâng cho lôïi veà coâng.
3/ Caùch tính hieäu suaát cuûa maùy:
AÙp duïng coâng thöùc: H =100% A1 : coâng coù ích ; A : coâng toaøn phaàn
4/ Caùch tính coâng suaát
AÙp duïng coâng thöùc: 
III/ Baøi taäp aùp duïng
Baøi 1: Moät ñaàu taøu hoaû keùo caùc toa xe vôùi löïc F = 6000 N laøm caùc toa xe ñi ñöôïc 4km . Tính coâng cuûa löïc keùo cuûa ñaàu taøu?
HD: s = 4km = 4000m, F= 6000N
Coâng cuûa löïc keùo cuûa ñaàu taøu laø: A = F.s = 6000N. 4000m = 24000000J = 24000kJ
	Baøi 2: Moät vaät coù khoái löôïng 4kg rôi töø ñoä cao 3m xuoáng ñaát .
	Tính coâng cuûa löïc trong tröôøng hôïp naøy. Boû qua söùc caûn cuûa khoâng khí 
HD: m = 4kg => P = 40N	Coâng cuûa troïng löïc:
 h = 3m A = P.h = 40N. 3m = 120J
Baøi 3: Moät ngöôøi coâng nhaân duøng roøng roïc ñoäng ñeå naâng moät vaät leân cao 7m vôùi löïc 	keùo ñaàu daây töï do laø 160N . Ngöôøi coâng nhaân ñoù ñaõ thöïc hieän moät coâng baèng bao 	nhieâu?
HD: Vaät ñöôïc naâng leân cao 7m thì ñaàu daây töï do phaûi keùo ñi moät ñoaïn s = 2h = 14m
Coâng do ngöôøi coâng nhaân thöïc hieän : A = F.s = 160N. 14m = 2240J
Baøi 4: Ngöôøi ta phaûi duøng moät löïc F = 350N môùi keùo ñöôïc moät vaät naëng 80kg leân moät 	maët phaúng nghieâng coù chieàu daøi 4m vaø ñoä cao 1m . Tính hieäu suaát cuûa maët phaúng 	nghieâng?
HD: P = 800N; h = 1m Coâng coù ich: A1 = P.h = 800N. 1m = 800J
 l = 4m ; F = 350N Coâng toaøn phaàn: A = F.l = 350N. 4m = 1400J
 Hieäu suaát MPN: H = 
Baøi 5: Moät ngöôøi keùo moät vaät töø gieáng saâu 12m leân ñeàu trong 24 giaây. Ngöôøi aáy phaûi duøng moät löïc 
F = 150N . Tính coâng vaø coâng suaát cuûa ngöôøi keùo?
HD: s = 12m Coâng maø ngöôøi ñoù thöïc hieän:
 F = 150N A = F.s = 150N. 12m = 1800J
 t = 24s Coâng suaát: P = 
Baøi 6: Moät con ngöïa keùo moät caùi xe vôùi moät löïc khoâng ñoåi baèng 80N vaø ñi ñöôïc 4,5km trong nöûa giôø . Tính coâng suaát cuûa ngöïa?
HD: F = 80N Coâng cuûa ngöïa: A = F.s = 80N.4500m = 360000J
s = 4,5km = 4500m Coâng suaát cuûa ngöïa: P = 
t = 
------------˜1™-------------