Kĩ năng vẽ, phân tích biểu đồ và bảng số liệu

KÓ NAÊNG VEÕ, PHAÂN TÍCH
BIEÅU ÑOÀ VAØ BAÛNG SOÁ LIEÄU
I/ Lí Do :
 Hieän nay vieäc giaûng daïy theo phöông phaùp môùi thay saùch giaùo khoa ôû baác THCS . Taát caû caùc moân hoïc noùi chung ñeàu coù söï thieát keá treân cô sôû khoa hoïc phuø hôïp vôùi taâm lyù löa tuoâæ cuûa hoïc sinh – baäc hoïc - nhaèm phaùt huy tính tích cöïc cuûa hoïc sinh – hoïc sinh phaûi ñoäc laäp nhaän thöùc - Tö duy - Thöïc haønh .
 Trong boâï moân ñòa lyù vieäc giaûng daïy thaønh coâng 1 tieát hoïc theo tinh thaàn thay saùch vaø ñoåi môùi phöông phaùp ,ñoøi hoûi ngöôøi daïy phaûi chuù yù söû duïng trieät ñeå caùc thao taùc kó naêng nghieäp vuï ñeå söû duïng löôïc ñoà , bieåu ñoà tranh aûnh . Ngöôøi thaày khoâng chæ duøng ôû ñaây maø phaûi coù phöông phaùp höôùng daãn hoïc sinh tìm hieåu khaùm phaù khoâng chæ ôû vieïc khai thaùc nhöõng löôïc ñoà vaø bieåu ñoà coù saün maø hoïc sinh phaûi töï thieát laäp ñöôïc moät löôïc ñoà , bieåu ñoà treân cô sôû coù baûng soá lieäu cho saün .Töø ñoù hoïc sinh töï nhaän xeùt ñaùnh giaù nhaän xeùt . Ñaây chính laø caùi ñích maø ñoøi hoûi saûn phaåm cuûa ngöôøi daïy boä moân ñòa lyù ccaàn ñaït ñeán . Tuy nhieân trong nhieàu naêm qua , boä moân ñòa lyù thöôøng ñöôïc coi laø moân phuï neân vieâïc phaân coâng chuyeân moân cuõng khoâng chuù troïng : Ai daïy cuõng ñöôïc töø ñoù nhöõng naêm qua hoïc sinh thieáu huït kó naêng veõ vaø phaân tích löôïc ñoà vaø bieåu ñoà maø theo phöông phaùp môøi laø moät ñoøi hoûi khoâng theå thieáu .
 Tröôùc thöïc traïng treân , Toâi xin giôùi thieäu moät kinh nghieäm veà : Kó naêng veõ vaø phaân tích bieåu ñoà vaø baûng soá lieäu ñòa lyù vaø mong raèng coù theå goùp phaàn vaøo söï thaønh coâng cuûa vieäc ñoåi môùi phöông phaùp daïy hoïc ôû baäc THCS hieän nay .
II/ Noäi dung :
 1/ Xaây döïng kyõ naêng cô baûn :
Kó naêng ñòng daïng bieåu ñoà thích hôïp
Kó naêng tính toaùn xöû lyù caùc soá lieäu .
Tính tyû leä giaù trò cô caáu 
Tính chæ soá phaùt trieån.
Quy ñoåi tyû leä % ra goùc ñoä troøn
Tính baùn kính ñöôøng troøn cuûa caùc ñaïi löôïng coù giaù trò tuyeät ñoái khaùc nhau 
Kyõ naêng veõ bieåu ñoà nhanh ñeïp , chính xaùc ñaày ñöt theo yeâu caàu 
 2/Caùc böôùc thöïc hieän 
	Yeâu caàu cuûa ñeà :
Döïa vaøo baûng soá lieäu döôùi ñaây :
Naêm
1976
1980
1985
1990
1995
Soá daân( trieäu ngöôøi ) 
47,6
53,7
59,9
66,2
77,9
Dieän tích röøng caû nöôùc (trieäu ha )
11,2
10,6
9,9
9,2
10,5
	a/ Haõy tính dieän tích röøng bình quaân theo ñaàu ngöôøi cuûa caùc naêm ( ha / ngöôøi )
	b/ Haõy veõ treân cöøng moät heä toaï ñoä 3 ñöôøng bieåu dieãn veà söï gia taêng daân soá , söï suy giaûm dieän tích röøng bình quaân theo ñaàu ngöôøi cuûa nöùoc ta trong thôøi gian töø 1976 deán 1999 laáy goác =100%
	Caùc böôùc tieán haønh :
	Böôùc 1 : Xaùc ñònh daïng bieàu ñoà ( Troøn , Vuoâng , Coät , ñöôøng bieåu dieãn )
	 Döï a vaøo lôøi daãn ( Ñaït vaán ñeà )
	 Lôøi daãn cuûa chuû ñeà : “ Döïa vaøo baûng soá lieäu döôùi ñaây “ laø moät daïng lôøi daãn kín khoâng ñöa ra moät gôïi yù naøo ? Vì theáâ ta chuyeån sang nghieân cöùu phaàn sau cuûa ñeà .
	 Döïa vaøo ñaëc ñieåm cuûa baûng soá lieäu ñeå choïn loaïi bieåu ñoà .
	 Baûng soá lieäu cuûa ñeà laø baûng soá lieäu tuyeät ñoái thoáng keâ theo moät chuoãi thôøi gian . Ñieàu ñoù cho pheùp ta coù theå xaùc ñònh loaïi bieåu ñoà : Theå hieän tieán trình phaùt trieån cuûa caùc ñoái tuôïng theo chuoãi thôøi gian ( Ñöôøng bieåu dieãn ) .
	 Döïa vaøo yeâu caàu trong lôøi keát cuûa ñeà ta löïa choïn ñöôïc daïng bieåu ñoà thích hôïp nhaát .
 	 Lôøi keát cuûa ñeà khaúng ñònh loaïi bieåu ñoà : Ñöôøng bieåu dieãn ( ñoà thò ) ñoàng thoài gôïi môû cho ta thaáy :
	+Veõ treân cuøng heä truïc toaï ñoâï 3 ñöôøng bieåu dieãn cuûa 3 ñoái töôïng ñaïi löông khaùc nhau :
Laáy Naêm 1976 = 100% 
Vì vaäy ta khaúng ñònh daïnh bieåu ñoà thích hôïp nhaát caàn theå hieän laø daïng bieåu ñoà
bieåu dieãn chæ soá phaùt trieån .
	Böôùc 2 : Xöû lyù soá lieäu 
	Theo yeâu caàu trong lôøi keátcuûa ñeà ta phaûi tính dieän tích cuûa röøng bình quan theo ñaàu ngöôøi ha/ngöôøi )
Caùch tính : Dieän tích röøng bình quaân / ngöôøi = Dieän tích caû nöôùc 
 (Ñôn vò ngöôøi / ha ) Daân soá 
Laáy goác naêm 1976 = 100% tính ra chæ soá phaùt trieån nhö sau :
Naêm
1976
1980
1985
1990
1995
Soá daân 
100
111,2
125,3
138,3
162,9
Dieän tích röøng caû nöôùc 
100
94,6
94,6
88,8
83,6
Dieän tích röøng bình quaân ñaàu ngöôøi
100
84,3
84,3
70,6
51,0
	Böôùc 3 : Veõ Bieâuû ñoà 
	- Laäp heä truïc toaï ñoä 
	+ Ñaàu truïc coù ñaùnh daáu muõi teân bieåu hieän xu höôùng phaùt trieån 	+ truïc OX : naêm ( Ñôn Vò thôøi gian )
	+ Truïc OY : % ( Chæ soá phaùt trieån )
	+Chia vaø choïn tyû leä töông öùng thích hôïp ôû moãi truïc vaø ghi roõ caùc toaï ñoä ( O) treân truïc OX , OY . 
	- Xaùc ñònh caù ñieåm cuûa ñoái töôïng theo trình töï caùc naêm . Moãi ñaïi löôïng moät kieåu ñieåm : ( troøn , Vuoâng , thoi )
	- Ghi soá lieäu chæ soá phaùt trieån ôû caùc ñieåm xaùc ñònh cuûa ñaïi löôïng theo soá lieäu môùi laäp .
	- Noái caùc ñieåm xaùc ñònh baèng caùc ñoaïn baèng caùc ñoaïn thaúng ñeå tính hình thaønh caùc ñöôøng bieåuû dieãn cuûa caùc ñaïi löôïng .
	Böôùc 4 : Hoaøn thieän bieåu ñoà .
	- Ghi teân bieåu ñoà : Ñuû 3 thaønh phaàn . 
 * Chuù giaûi :
 Daân soá .
	 Dieän tích röøng caû 
	 Dieän tích röøng bình quaân theo ñaàu ngöôøi . 
 B / Kó naêng nhaän xeùt ,phaân tích bieåu ñoà vaø baûng soá lieäu .
 * Caàn chuù yù maáy ñieåm cô baûn :
	+ Cô sôû ñeå nhaän xeùt : baûng soá lieäu vaø bieåu ñoà .
	+ Cô sôû ñeå phaân tích : Ñaëc ñieåm soá lieäu cuûa töøng giai ñoaïn trong thôøi gian ghi trong baûng soá lieäu .
 * Caùch phaân tích :
	 + Ñoïc kyõ caâu hoûi ñeå naém ñöôïc yeâu caàu vaø phaïm vi caàn nhaän xeùt , phaân tích 
 	* Tröôùc tieân caàn nhaän xeùt vaø phaân tích moät caùch khaùt quaùt chung : Chuù yù soá lieäu cuûa naêm ñaàu vaø naêm cuoái , soá lieäu lôùn nhaát vaø nhoû nhaát . 
	* Sau ñoù nhaän xeùt vaø phaân tích caùc soá lieäu thaønh phaàn caû haøng ngang , haøng doïc . Töøng giai ñoaïn . Ñaëc bieät chuù yù ñeán nhöõng soá lieâïu hoaëc ñöôøng neùt , bieåu ñoà coù söï ñoät bieán ñeå tìm ra tính chaát hieän töôïng :
	+Moãi yùnhaän xeùt , hieän töôïng ñöôïc neâu ra phaûi coù soá löôïng chöùng minh : Nhieàu ít , taêng giaûm nhanh , chaäm cuï theå laø bao nhieâu ? .
	+ Tìm ra moái quan heä hay tính quy luaät naøo ñoù giöõa caùc soá lieäu cuûa moät ñaïi löôïng hoaëc caùc ñaïi löôïng ñeå so saùnh ruùt ra nhöõng nhaän xeùt veà nhöõng hieän töôïng noåi baät .
	+ Khi giaûi thích caùc hieän töôïng caàn vaän duïng nhöõng kieán thöùc ñaõ hoïc moät caùch phuø hôïp , ngaén goïn vaø saùt vôùi ñoái töôïng .
	+ Söû duïng nhöõng töø ngöõ phuø hôïp vôùi traïng thaùi bieán ñoåi , tính chaát cuûa hieän töôïng , söï phaùt trieån . Cuûa ñoåi töôïng ñöôïc bieåu hieän trong baûng soá lieäu vaø treân bieåu ñoà .
	III/ Keát luaän :
	Thöïc hieän ñöôïc caùc kyõ naêng veõ vaø phaân tích bieåu ñoà vaø baûng soá lieäu , trong vieäc giaûng daïy moân ñòa lyù trong nhaø tröôøng laø heátt söùc caàn thieát vaø quan troïng hôn laø ñònh höôùng chæ ñaïo thay ñoåi phöông phaùp haøn laâm baèng phöông phaùt huy tính tích cöïc cuûa hoïc sinh . Phaùt huy tính ñoäc laäp saùng taïo . Töø nhaän thöùc ñoù trong nhöõng naêm qua , toâi ñaõ ñuùc keát vaø aùp duïng thaønh coâng phöông phaùp theo ñeà taøi ñaõ choïn naøy ñeå giaûng daïy moân ñòa lyù taïi tröôøng THCS Vónh haäu . Vaän duïng phöông phaùp naøy toâi ñaõ thu ñöôïc keát quaû khaû quan trong 3 naêm qua keát quaû giaûng daïy cuûa toâi luoân ñaït 95 % hoïc sinh coù kyõ naêng ñoïc vaø phaân tích löôïc ñoà bieåu ñoà nhaän xeùt chính xaùc . Ñaëc bieät hôn laø haøng naêm toâi luoân coù hoïc sinh gioûi voøng huyeän vaø voøng tænh . Ñaây môùi chæ laø kinh nhieäm raát mong söï ñoùng goùp cuûa quyù ñoàng nghieäm vaø quyù thaày coâ ñeå kinh nghieäm coù tính khaû thi phuø hôïp roäng raõi hôn .
VI / Kieán Nghò :
Thieát keá giôø daïy thöïc haønh: veõ baûn ñoà vieät nam trong chöông trình.
Coù nhöõng baêng hình minh hoaï 
Duyeät Cuûa Hoäi ñoàng khoa hoïc Vónh Haäu Ngaøy 15 thaùng 10 naêm 2007 
 Hieäu tröôûng 	 Ngöôøi vieát	
PHOØNG GD - ÑT VÓNH LÔÏI
TRÖÔØNG THCS VÓNH HAÄU
KYÕ NAÊNG VEÕ , PHAÂN TÍCH 
BIEÅU ÑOÀ VAØ BAÛNG SOÁ LIEÄU

 Ngöôøi thöïc hieän : Ñaëng Theá Vónh 
 Ñôn vò : Tröôøng THCS Vónh Haäu
Vónh Lôïi 2005