Kì thi học sinh giỏi cấp tỉnh năm học: 2012 - 2013 hướng dẫn chấm môn ngữ văn

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
KÌ THI HỌC SINH GIỎI CẤP TỈNH
THANH HÓA
Năm học: 2012 - 2013



HƯỚNG DẪN CHẤM MÔN NGỮ VĂN

(Đề dự bị)

Lớp 12 BT THPT

Ngày thi: 15 tháng 3 năm 2013
(Hướng dẫn chấm gồm 04 trang)

I. HƯỚNG DẪN CHUNG:
- Giám khảo chấm kĩ để đánh giá một cách đầy đủ, chính xác kiến thức xã hội, kiến thức văn học và kĩ năng diễn đạt, lập luận trong bài làm của học sinh, tránh đếm ý cho điểm.
- Hướng dẫn chấm chỉ nêu những nội dung cơ bản, có tính định hướng. Giám khảo cần vận dụng linh hoạt, sử dụng nhiều mức điểm một cách hợp lí. Đặc biệt khuyến khích những bài viết có ý tưởng sáng tạo.
- Bài viết cần có bố cục rõ ràng, lập luận chặt chẽ, dẫn chứng thuyết phục. Những bài mắc quá nhiều các loại lỗi dùng từ, chính tả, đặc biệt là văn viết tối nghĩa thì không cho quá nửa số điểm của mỗi câu.
- Chấm theo thang điểm 20 (câu I: 6 điểm; câu II: 6 điểm; câu III: 8 điểm), cho điểm lẻ đến 0,25.
II. HƯỚNG DẪN CỤ THỂ:
Câu
Nội dung cần đạt
Điểm
I
 























6,0

Yêu cầu về kĩ năng 
0,5

Đảm bảo một văn bản nghị luận xã hội có bố cục rõ ràng, hợp lí, tổ chức sắp xếp hệ thống các ý một cách lôgic, chặt chẽ, hành văn trôi chảy, mạch lạc, chữ viết rõ ràng, cẩn thận, không có quá 3 lỗi dùng từ, diễn đạt…


Yêu cầu về kiến thức 
5,5

Giới thiệu nội dung luận đề (0,5 điểm)


Giá trị con người không quyết định bởi công việc làm mà cái chính là ở thái độ làm việc cũng như hiệu quả của công việc ấy
0,5

Công việc làm không quyết định giá trị của con người (2,0 điểm)


- Công việc của người quét đường (lao động chân tay, đơn giản, thường bị coi thường) được so sánh với công việc vẽ tranh của Mi-ken-lăng-giơ, soạn nhạc của Bet-tô-ven, làm thơ của Sêch-xpia (lao động nghệ thuật đòi hỏi những sáng tạo cao). Điều này khẳng định mọi công việc đều bình đẳng, ngang hàng không có công việc nào là thấp hèn hay sang trọng.
1,5

- Bản thân công việc không quyết định giá trị con người.
0,5

Quyết định giá trị con người là ở thái độ, tinh thần làm việc và hiệu quả của công việc (2,0 điểm)


- Mi-ken-lăng-giơ, Bet-tô-ven, Sêch-xpia đã vẽ tranh, soạn nhạc, làm thơ bằng một tinh thần làm việc phi thường, sự sáng tạo tuyệt diệu nhất (hoạ sĩ đã treo người mình hàng năm trời để hoàn thành những bức tranh trên vòm trần nhà thờ, nhạc sĩ dù phải sống trong nghèo khổ, bị điếc vẫn sáng tác nên những bản giao hưởng bất hủ, nhà thơ xuất thân từ người gác chuồng ngựa, người kéo rèm, người nhắc vở đã phấn đấu để trở thành nhà thơ, nhà soạn kịch vĩ đại của mọi thời đại …), họ trở thành những vĩ nhân được cả thế giới ngưỡng mộ và họ đã đóng góp cho nhân loại những kiệt tác nghệ thuật vô giá.
1,0

- Người quét đường cần phải quét những con đường sạch đến độ ai cũng phải dừng lại thán phục như thế anh cũng sẽ trở thành người quét đường vĩ đại.
 Như vậy, những con người vĩ đại là những con người đã làm thật tốt công việc của chính mình.
1,0

Bài học nhận thức và phương hướng hành động của bản thân (1,0 điểm)


 Mọi công việc làm chân chính đều cao quý. Điều quan trọng không phải ở vị trí đứng của mỗi người, mà là ta đã làm được những gì ở vị trí ấy.
1,0
 II
 
6.0































Yêu cầu về kĩ năng trình bày: (0,5 điểm)
 Đảm bảo một văn bản nghị luận có bố cục rõ ràng, hợp lí; tổ chức sắp xếp ý một cách lôgic, chặt chẽ; diễn đạt trôi chảy, mạch lạc; chữ viết rõ ràng, cẩn thận; không quá ba lỗi chính tả, không mắc lỗi dùng từ cơ bản…

0,5


Yêu cầu về kiến thức: 
5,5

 1. Giới thiệu khái quát về tác giả, tác phẩm. (0,5 điểm)
- Xuân Diệu là nhà thơ “mới nhất trong những nhà thơ mới” (Hoài Thanh). Ông đã đem đến cho thơ ca đương thời một nguồn cảm xúc mới, thể hiện một quan niệm sống mới mẻ cùng với những cách tân nghệ thuật táo bạo.
- Vội vàng là bài thơ tiêu biểu nhất kết tinh phong cách thơ, đặc điểm hồn thơ Xuân Diệu trước cách mạng - một hồn thơ “tha thiết, rạo rực, băn khoăn”. Bài thơ bộc lộ niềm ham yêu, khát sống đến cuồng nhiệt, say mê. Đằng sau những tình cảm ấy còn là một quan niệm về nhân sinh rất mới mẻ, tích cực chưa từng có trong thơ ca truyền thống. 
- Xác định vị trí đoạn thơ trong bài thơ.
0,5

2. Hình ảnh thiên nhiên và cái tôi trữ tình (4,5 điểm)


- Bức tranh thiên nhiên: (2,75 điểm)


+ Bằng cách sử dụng một hệ thống điệp từ, điệp ngữ, hình ảnh thơ phong phú, sinh động, giàu gợi tả, gợi cảm, nhạc điệu tươi vui, rộn rã, lời thơ nồng nàn tha thiết như mời chào như hãnh diện"Bức tranh mùa xuân được khắc họa lên gồm đầy đủ, hoa, lá, yến anh, ong bướm và ánh bình minh rực rỡ. Tất cả đều hiện lên tươi non và căng tràn sự sống ở độ viên mãn nhất, đẹp nhất, có sức hút kì lạ làm say mê ngất ngây lòng người.
1,0


+ Bằng cặp mắt xanh non, biếc rờn của một tâm hồn mở rộng tinh tế, Xuân Diệu đã khám phá có một thiên đường ngay giữa cuộc sống trần thế với bao nhiêu hoa thơm trái ngọt, bao cảnh đẹp mê say. Nó sẵn sàng dâng hiến trao tặng cho con người qua một loạt những từ “này đây”.
0,75

=> Qua bức tranh mùa xuân tươi đẹp đầy sức sống Xuân Diệu muốn gửi tới người đọc: chúng ta phải biết yêu, biết gắn bó hết mình với cuộc sống trần thế bởi ngay giữa cuộc sống trần thế là một thiên đường rất đẹp. Nó có ngày trong tầm tay của mỗi người và hiện hữu ngày trong phút giây hiện tại này. Vậy nên ta không cần phải đi tìm cái đẹp ở chốn hão huyền nào (học sinh có thể liên hệ so sánh mở rộng với Huy Cận, Chế Lan Viên, Thế Lữ - không tìm thấy cái đẹp ở cuộc đời mà họ đi tìm nơi ẩn náu của tâm hồn trong thiên nhiên vũ trụ - cũng là trong cõi mộng ảo).
1,0

b, Cái tôi trữ tình: (1,75 điểm)


- Cái tôi trữ tình Xuân Diệu là cái tôi có ý thức cá nhân mạnh mẽ, đầy lòng ham sống:
+ Cách nhìn đời trẻ trung qua lăng kính tình yêu. Vẻ đẹp của con người được nhà thơ lấy làm chuẩn mực cho cái đẹp của tự nhiên.
+ Tình cảm vừa thiết tha, rạo rực, đắm say (bộc lộ ham muốn khác thường; cách giới thiệu say sưa, vồ vập; cảm nhận thế giới xung quanh bằng mọi
1,25

giác quan) vừa vội vàng quyến luyến do cảm nhận được bước đi nhanh chóng của thời gian.


- Cái tôi trữ tình được thể hiện bằng giọng điệu say mê, nhịp điệu gấp gáp; từ ngữ táo bạo.
0,5


3. Đánh giá chung: (0,5 điểm)
- Thiên nhiên hiện lên tràn đầy sức sống và xuân tình; lối thể hiện rất hiện đại.
- Cái tôi thiết tha gắn bó với trần thế và khát khao thụ hưởng những hưởng sắc trần gian; biểu hiện của một quan niệm sống tích cực.
0,5
III
 
8,0

Yêu cầu về kĩ năng trình bày
 §¶m b¶o mét bµi v¨n nghÞ luËn cã bè côc râ rµng, hîp lÝ, tæ chøc s¾p xÕp ý mét c¸ch l«gic, chÆt chÏ, hµnh v¨n tr«i ch¶y, m¹ch l¹c, ch÷ viÕt râ rµng, cÈn thËn, kh«ng qu¸ 3 lçi chÝnh t¶, dïng tõ, diÔn ®¹t... 
0,5

Yêu cầu về kiến thức 
7,5

1. Giới thiệu vài nét về tác giả, tác phẩm (0,5 điểm) 


 Hoµng Phñ Ngäc Têng (1937) lµ nhµ v¨n cã phong c¸ch ®éc ®¸o, chuyªn viÕt vÒ bót kÝ víi ng«n tõ nghÖ thuËt sang träng, ®Ëm chÊt tr÷ t×nh cña c¸i t«i uyªn b¸c, tµi hoa. Ai ®· ®Æt tªn cho dßng s«ng ? (1981) in trong tËp kÝ cïng tªn (1986). B»ng bót ph¸p kh¶o cøu giµu chÊt th¬, giµu h×nh ¶nh kÕt hîp c¸i t«i c¶m xóc tµi hoa, s«ng H¬ng hiÖn lªn víi vÎ ®Ñp trÇm tÝch nhiÒu chiÒu s©u v¨n hãa, lÞch sö. 
0.5 

2. C¸ch tiÕp cËn s«ng H¬ng cña Hoµng Phñ Ngäc Têng (6,5 điểm)


a. Kh¸i qu¸t chung c¸ch tiÕp cËn cña Hoµng Phñ Ngäc Têng (0,5 điểm)


C¸i t«i tµi hoa Hoµng Phñ Ngäc Têng ®· huy ®éng nhiÒu kiÕn thøc vÒ ®Þa lÝ, lÞch sö, v¨n hãa, nghÖ thuËt nh»m kh¸m ph¸ s«ng H¬ng qua nhiÒu gian tru©n, th¨ng trÇm ®Ó béc lé vÎ ®Ñp ®Çy c¸ tÝnh mµ giµu chÊt th¬, võa trÝ tuÖ võa dÞu dµng. S«ng H¬ng kh«ng chØ lµ t×nh nh©n mÆn mµ, chung thñy mµ cßn lµ chøng nh©n cña bao th¨ng trÇm lÞch sö, v¨n hãa. 
0,5 

b. BiÓu hiÖn trong c¸ch tiÕp cËn s«ng H¬ng (6,0 điểm) 


- VÎ ®Ñp tù nhiªn cña s«ng H¬ng (Hµnh tr×nh tõ miÒn hoang d¹i vÒ cè ®« ®æ ra biÕn ®«ng) 


 + VÎ ®Ñp tõ céi nguån hoang d¹i: Lµ B¶n trêng ca rõng giµ víi hai nÐt ®èi cùc: d÷ déi, hïng tr¸ng cïng giã ngµn vµ tr÷ t×nh dÞu dµng say ®¾m. 
S«ng H¬ng nh c« g¸i Di gan cã søc sèng m·nh liÖt ®Çy c¸ tÝnh, vµ lµ ®Êng s¸ng t¹o. 
1,0

 + VÎ ®Ñp cña thiªn tÝnh n÷ dÞu dµng khi trë vÒ thµnh phè: S«ng H¬ng nh ngêi g¸i ®Ñp ngñ m¬ mµng ®îc ngêi t×nh ®¸nh thøc ®Ó hoµ m×nh cïng HuÕ. Nã lu«n biÕt tù lµm míi m×nh, trang ®iÓm cho m×nh ®Ñp h¬n tríc khi gÆp ngêi t×nh mong ®îi. S«ng H¬ng nh kho¸c lªn m×nh tÊm ¸o trÇm mÆc mang c¸i triÕt lÝ cæ thi cña cæ nh©n. Thñy tr×nh s«ng H¬ng thµnh hµnh tr×nh cña ngêi con g¸i ®Ñp ®Õn víi ngêi yªu dÊu. 
1,0

 + VÎ ®Ñp S«ng H¬ng gi÷a lßng thµnh phè HuÕ: Víi nh÷ng nÐt v¨n hãa g¾n liÒn víi dßng s«ng th¬ méng: ®ªm héi hoa ®¨ng, ®ªm tr×nh diÔn ©m nh¹c cæ ®iÓn HuÕ trong gãc nh×n ©m nh¹c, S«ng H¬ng nh ngêi tµi n÷ ®¸nh ®µn lóc ®ªm khuya. S«ng H¬ng mang vÎ ®Ñp cña ngêi t×nh ®Õn víi t×nh yªu.
 1,0

 + VÎ ®Ñp s«ng H¬ng tríc khi ®æ ra biÓn §«ng: Hµnh tr×nh s«ng H¬ng nh nµng KiÒu trë l¹i t×m Kim Träng. S«ng H¬ng nh ngêi t×nh dÞu dµng vµ thñy chung
1,0

- S«ng H¬ng cßn héi tô nhiÒu vÎ ®Ñp kh¸c: dßng s«ng cña lÞch sö, cuéc ®êi vµ thi ca 


 + Dßng s«ng cña lÞch sö: S«ng H¬ng mang vÎ ®Ñp cña b¶n anh hïng ca ghi dÊu bao chiÕn c«ng oanh liÖt cña d©n téc.
0,75 

 + Dßng s«ng cña vÎ ®Ñp b×nh dÞ, ®êi thêng: S«ng H¬ng mang vÎ ®Ñp gi¶n dÞ cña mét ngêi con g¸i dÞu dµng. VÎ ®Ñp trong sù giÊu m×nh qua vÎ khiªm nhêng, trÇm mÆc mµ s©u l¾ng.
0,5 

 + Dßng s«ng cña v¨n hãa vµ th¬ ca: Dßng s«ng víi vÎ ®Ñp trÇm tÜnh, g¾n víi kinh thµh HuÕ, lµ c¸i n«i cña nÒn ©m nh¹c d©n gian, nh¹c cung ®×nh HuÕ. Dßng s«ng còng hiÖn ®ñ cung bËc, léng lÉy mµ diÔm ¶o trong th¬ T¶n §µ, Cao B¸ Qu¸t, Tè H÷u, Thu Bån, NguyÔn Träng T¹o...
0,75 

3. §¸nh gi¸ n©ng cao( 0.5 ®iÓm) 


 Hoµng Phñ Ngäc Têng ®· tiÕp cËn vµ miªu t¶ dßng s«ng ë nhiÒu kh«ng gian, thêi gian kh¸c nhau vµ c¶m nhËn ë nhiÒu gãc ®é: héi häa, ©m nh¹c, con m¾t ®¾m say cña mét tr¸i tim ®a t×nh nh×n s«ng H¬ng qua nhan s¾c, t©m hån cña giai nh©n. S«ng H¬ng hiÖn lªn víi hai vÎ ®Ñp: n÷ tÝnh vµ v¨n hãa; Dßng s«ng mang vÎ ®Ñp tinh tÕ, trÇm tÜnh cña thiªn nhiªn, ®¸nh thøc con ngêi t×nh yªu quª h¬ng, xø së. 
0.5
-------------------------HẾT-----------------------