Kì thi tuyển sinh Đại học, Cao đẳng năm 2002 đề chính thức Môn thi: Văn, Khối D (Thời gian làm bài: 180 phút)

 Bộ Giáo dục và Đào tạo Kì thi tuyển sinh Đại học, Cao đẳng năm 2002
 đề chính thức
 Môn thi: Văn, Khối D
 (Thời gian làm bài: 180 phút)
 ----------------------------------------------------------
 Câu 1 (ĐH : 2 điểm ; CĐ : 3 điểm):
 Anh, chị hãy nêu hoàn cảnh sáng tác và giới thiệu vắn tắt nội dung tập thơ
Nhật kí trong tù (Ngục trung nhật kí) của Chủ tịch Hồ Chí Minh (khoảng 30 dòng).
Câu 2 (ĐH : 5 điểm; CĐ : 7 điểm) :
 Phân tích vẻ đẹp của hình t−ợng nhân vật Huấn Cao trong truyện Chữ ng−ời
tử tù của Nguyễn Tuân.
 Câu 3 (ĐH : 3 điểm ). Thí sinh chỉ thi cao đẳng không làm câu này.
 Bình giảng đoạn thơ sau đây trong bài Đây mùa thu tới của Xuân Diệu:
 Hơn một loài hoa đã rụng cành,
Trong v−ờn sắc đỏ rủa (*) màu xanh;
Những luồng run rẩy rung rinh lá...
Đôi nhánh khô gầy x−ơng mỏng manh.
 (Văn học 11, t.1, Phần VHVN, Nxb GD, 2002, tr.131)
------------------------
 (*) Có bản in là rũa
 ----------------------Hết--------------------------
Cán bộ coi thi không giải thích gì thêm.
Họ và tên thí sinh : ................................................Số báo danh :........................
1 Bộ giáo dục và đào tạo Kỳ thi tuyển sinh đại học, cao đẳng năm 2002
 .............................
 Đáp án và thang điểm Đề chính thức
 Môn thi: văn, khối D
 .............................
Câu 1:
Anh, chị hãy nêu hoàn cảnh sáng tác và giới thiệu vắn tắt nội dung
tập thơ Nhật kí trong tù (Ngục trung nhật kí) của Chủ tịch Hồ Chí Minh
(khoảng 30 dòng).
 A. Yêu cầu:
- Nêu hoàn cảnh sáng tác và giới thiệu ngắn gọn nội dung tập thơ Nhật kí
trong tù
- Diễn đạt gãy gọn, văn phong trong sáng.
B. ý chính cần có:
 ý 1: Hoàn cảnh sáng tác:
 Tháng 8 năm 1942, với danh nghĩa là đại biểu của Việt Nam độc lập đồng
minh và Phân bộ quốc tế phản xâm l−ợc của Việt Nam, Nguyễn ái Quốc lấy tên
là Hồ Chí Minh lên đ−ờng sang Trung Quốc để tranh thủ sự viện trợ của thế giới.
Sau nửa tháng đi bộ, đến Túc Vinh, Quảng Tây, Ng−ời bị chính quyền T−ởng
Giới Thạch bắt giam vô cớ. Trong suốt 13 tháng ở tù (từ mùa thu 1942 đến mùa
thu 1943), tuy bị đày ải vô cùng cực khổ, Hồ Chí Minh vẫn làm thơ. Ng−ời đã
sáng tác 133 bài thơ bằng chữ Hán ghi trong một cuốn sổ tay mà Ng−ời đặt tên
là Ngục trung nhật kí (tức Nhật kí trong tù). Nh− vậy, Nhật kí trong tù là tập
nhật kí bằng thơ đ−ợc viết ở trong tù.
ý 2: Nội dung tập thơ Nhật kí trong tù:
a. Tập thơ phản ánh chân thực bộ mặt xấu xa, đen tối của chế độ nhà tù
cũng nh− của xã hội Trung Quốc thời T−ởng Giới Thạch.
 b. Tập thơ thể hiện tâm hồn phong phú, cao đẹp của ng−ời tù vĩ đại. Về
ph−ơng diện này, có thể xem Nhật kí trong tù nh− một bức chân dung tự hoạ con
ng−ời tinh thần của Chủ tịch Hồ Chí Minh:
- Chân dung Bác Hồ trong tập thơ là hình ảnh nhà ái quốc vĩ đại, lúc nào
cũng nóng lòng sốt ruột h−ớng về Tổ quốc, khát khao tự do, là chiến sĩ cộng sản
kiên c−ờng bất khuất. Bị đày đoạ trong lao tù, Ng−ời vẫn ung dung, tự tại, tràn
trề tinh thần lạc quan.
- Chân dung Bác Hồ còn là hình ảnh bậc đại nhân có tình th−ơng yêu bao
la, thấu hiểu cảnh ngộ của mọi kiếp ng−ời, nhạy cảm với niềm vui, nỗi đau của
con ng−ời.
- Tâm hồn Bác nhạy cảm với mọi biến thái của thiên nhiên. Tập Nhật kí...
bộc lộ cốt cách của một thi nhân, một nghệ sĩ lớn.
2 C. Thang điểm:
 Đại học Cao đẳng
 ý 1: 0,5 điểm ý 1: 1,0 điểm
 ý 2: 1,5 điểm ý 2: 2,0 điểm
 trong đó: a: 0,5 điểm trong đó: a: 0,5 điểm
 b: 1,0 điểm b: 1,5 điểm
Câu 2:
Phân tích vẻ đẹp của hình t−ợng nhân vật Huấn Cao trong truyện
Chữ ng−ời tử tù của Nguyễn Tuân.
A. Yêu cầu:
- Làm nổi rõ vẻ đẹp của hình t−ợng Huấn Cao, nghệ thuật xây dựng nhân
vật và ý nghĩa t− t−ởng của hình t−ợng ấy.
- Biết cách phân tích một nhân vật văn học. Bố cục mạch lạc, kết cấu chặt
chẽ, văn phong trong sáng.
B. ý chính cần có:
ý 1: Giới thiệu đôi nét về tác phẩm và hình t−ợng:
- Chữ ng−ời tử tù là truyện ngắn rút từ tập Vang bóng một thời của Nguyễn
Tuân(1940).
- Đây là truyện ngắn có nội dung t− t−ởng sâu sắc và có nhiều thành công
về ph−ơng diện nghệ thuật. Giá trị t− t−ởng và nghệ thuật của tác phẩm bộc lộ
tập trung trong hình t−ợng nhân vật Huấn Cao.
 ý 2: Vẻ đẹp của Huấn Cao tr−ớc hết là vẻ đẹp của con ng−ời nghệ sĩ tài
hoa.
- Huấn Cao có tài viết chữ . Chữ Huấn Cao viết là chữ Hán, loại văn tự
giàu tính tạo hình. Các nhà nho thuở x−a viết chữ để bộc lộ cái tâm, cái chí. Viết
chữ thành một môn nghệ thuật đ−ợc gọi là th− pháp. Có ng−ời viết chữ, thì có
ng−ời chơi chữ. Ng−ời ta treo chữ đẹp ở những nơi trang trọng trong nhà, xem đó
nh− một thú chơi tao nhã.
- Huấn Cao là nghệ sĩ trong nghệ thuật th− pháp. “Tài viết chữ rất nhanh
và rất đẹp” của ông nổi tiếng khắp một vùng tỉnh Sơn. Ngay cả viên quản ngục
của một huyện nhỏ vô danh cũng biết “chữ ông Huấn Cao đẹp lắm, vuông lắm
(...). Có đ−ợc chữ ông Huấn Cao mà treo là có một vật báu trên đời”. Cho nên,
“sở nguyện của viên quan coi ngục này là có một ngày kia treo ở nhà riêng mình
một câu đối do tay ông Huấn Cao viết”. Để có đ−ợc chữ ông Huấn Cao, viên
quản ngục không những phải dụng công, phải nhẫn nhục, mà còn phải liều
mạng. Bởi vì, biệt đãi Huấn Cao, một kẻ tử tù, là việc làm nguy hiểm, có khi phải
trả giá bằng tính mạng của mình
 ý 3: Huấn Cao mang vẻ đẹp của khí phách hiên ngang, bất khuất.
- Huấn Cao dám chống lại triều đình mà ông căm ghét, khinh bỉ.
3- Dù chí lớn không thành, t− thế của Huấn Cao bao giờ cũng hiên ngang,
bất khuất. Bị dẫn vào huyện ngục, ông không chút run sợ tr−ớc những kẻ đang
nắm giữ vận mệnh của mình (thái độ của Huấn Cao đối với quản ngục, chi tiết
nói về việc Huấn Cao thúc gông xuống nền nhà có thể xem là những dẫn chứng
cho ý này).
- Là tử tù chỉ đợi ngày ra pháp tr−ờng, vậy mà Huấn Cao vẫn giữ phong
thái ung dung, đ−ờng hoàng.
ý 4: Huấn Cao là ng−ời có “thiên l−ơng” trong sáng, cao đẹp.
- Trong truyện Chữ ng−ời tử tù, khái niệm “thiên l−ơng” đ−ợc Nguyễn
Tuân sử dụng với nhiều ý nghĩa khác nhau. Với quản ngục và thơ lại, thì “thiên
l−ơng” là tấm lòng yêu quý cái tài, cái đẹp rất chân thành của họ. Với Huấn Cao,
thì “thiên l−ơng” lại là ý thức của ông trong việc sử dụng cái tài của mình.
- Huấn Cao có tài viết chữ, nh−ng không phải ai ông cũng cho chữ. Ông
không bao giờ ép mình cho chữ vì vàng ngọc, hay quyền thế. Ông chỉ trân trọng
những ai biết yêu quý cái đẹp, cái tài.. Cho nên, suốt đời, Huấn Cao chỉ viết hai
bộ tứ bình và một bức trung đ−ờng cho ba ng−ời bạn thân. Ông tỏ thái độ khinh
bạc vì t−ởng quản ngục có âm m−u đen tối gì, khi thấy viên quan ấy biệt đãi
mình. Rồi ông “cảm cái tấm lòng biệt nhỡn liên tài’ của quản ngục và thơ lại, khi
biết họ thành tâm xin chữ. Ông quyết không phụ tấm lòng của họ, nên mới diễn
ra cảnh cho chữ trong tù, đ−ợc tác giả gọi là “một cảnh t−ợng x−a nay ch−a từng
có”.
ý 5: Sự thống nhất của cái tài, cái tâm và khí phách anh hùng ở hình
t−ợng Huấn Cao.
- Trong cảnh cho chữ ở cuối tác phẩm, Nguyễn Tuân đã để cho vẻ đẹp của
cái tâm, của “thiên l−ơng” chiếu rọi, làm cho vẻ đẹp của cái tài, của khí phách
anh hùng bừng sáng, tạo nên nhân cách chói lọi của Huấn Cao. Sự thống nhất
của cái tài, cái tâm và khí phách anh hùng là lí t−ởng thẩm mĩ của Nguyễn Tuân,
là chuẩn mực để ông đánh giá nhân cách của con ng−ời. Nguyễn Tuân đặt nhân
vật truyện d−ới ánh sáng của lí t−ởng ấy để các hình t−ợng bộc lộ vẻ đẹp với
những mức độ khác nhau. Trên cái nền đen tối của nhà tù, quản ngục và thơ lại
là hai điểm sáng, bên cạnh cái vầng sáng rực rỡ Huấn Cao. Cũng chính lí t−ởng
thẩm mĩ ấy đã chi phối mạch vận động của truyện, tạo thành cuộc đổi ngôi kì
diệu: kẻ tử tù trở thành ng−ời làm chủ tình huống, ban phát cái đẹp, dạy dỗ cách
sống, quan coi ngục thì khúm núm, sợ hãi. Hình t−ợng Huấn Cao vì thế trở thành
biểu t−ợng cho sự chiến thắng của ánh sáng đối với bóng tối, của cái đẹp, cái cao
cả đối với cái phàm tục, dơ bẩn, của khí phách ngang tàng đối với thói quen nô
lệ.
ý 6: Nghệ thuật xây dựng nhân vật Huấn Cao:
- Để làm nổi bật vẻ đẹp của Huấn Cao, Nguyễn Tuân đã đặt nhân vật vào
một tình huống truyện độc đáo: cuộc gặp gỡ giữa Huấn Cao với quản ngục và
thơ lại. Đó là cuộc gặp gỡ của tử tù với quan coi ngục, nh−ng cũng là cuộc hội
ngộ của những kẻ “liên tài tri kỉ”.
- Miêu tả Huấn Cao, để làm nổi bật sự chiến thắng của cái tài, cái đẹp, cái
tâm và khí phách ngang tàng, Nguyễn Tuân triệt để sử dụng sức mạnh của
nguyên tắc t−ơng phản, đối lập của bút pháp lãng mạn: đối lập giữa ánh sáng và
bóng tối, giữa cái đẹp, cái cao cả với cái phàm tục, dơ bẩn. Có sự t−ơng phản ở
4những chi tiết tạo hình đ−ợc sử dụng để miêu tả không khí của cảnh cho chữ
(bóng tối phòng giam, ánh sáng đỏ rực của bó đuốc, tấm lụa bạch còn nguyên
vẹn lần hồ...). Có sự đối lập t−ơng phản giữa việc cho chữ (công việc tạo ra cái
đẹp “nói lên hoài bão tung hoành của một đời con ng−ời”) với hoàn cảnh cho chữ
(nơi hôi hám, bẩn thỉu, nơi giam cầm cùm trói tự do). Có sự đối lập ở phong thái
của ng−ời cho chữ (đ−ờng hoàng) với t− thế của kẻ nhận chữ (khúm núm)...
- Ngôn ngữ miêu tả nhân vật của Nguyễn Tuân giàu chất tạo hình. Ông sử
dụng nhiều từ Hán-Việt, lời ăn tiếng nói mang khẩu khí của ng−ời x−a làm tăng
thêm vẻ đẹp của một “thời vang bóng” ở hình t−ợng Huấn Cao.
ý 7: Kết luận:
- Nhân vật Huấn Cao thể hiện tài năng nghệ thuật của Nguyễn Tuân. Đó là
biểu t−ợng cho sự chiến thắng của cái tài, cái đẹp, cái tâm tr−ớc cái phàm tục, dơ
bẩn, của khí phách ngang tàng đối với thói quen nô lệ. Đây là lí t−ởng thẩm mĩ
của nhà văn, là ý nghĩa t− t−ởng của hình t−ợng.
- Hình t−ợng Huấn Cao đ−ợc xây dựng trên cơ sở nguyên mẫu: Cao Bá
Quát, một nhà nho có tài văn thơ, viết chữ đẹp nổi tiếng một thời và cũng là
ng−ời từng tham gia lãnh đạo khởi nghĩa nông dân chống lại triều đình nhà
Nguyễn. Xây dựng nhân vật Huấn Cao, Nguyễn Tuân bộc lộ tình cảm yêu n−ớc
và tinh thần dân tộc thầm kín của mình.
C. Thang điểm
 Đại học Cao đẳng
 ý 1: 0,5 điểm ý 1 0,75 điểm
 ý 2: 0,75 điểm ý 2: 1,0 điểm
 ý 3: 0,75 điểm ý 3: 1,0 điểm
 ý 4: 0,75 điểm ý 4: 1,0 điểm
 ý 5: 1,0 điểm ý 5: 1,5 điểm
 ý 6: 0,75 điểm ý 6: 1,0 điểm
 ý 7: 0,5 điểm ý 7: 0,75 điểm
Câu 3:
 Bình giảng đoạn thơ sau đây trong bài Đây mùa thu tới của Xuân
Diệu:
 Hơn một loài hoa đã rụng cành,
 Trong v−ờn sắc đỏ rủa màu xanh;
 Những luồng run rẩy rung rinh lá...
 Đôi nhánh khô gầy x−ơng mỏng manh.
 A. Yêu cầu:
- Có thể bình giảng theo trật tự từng câu thơ, cũng có thể bổ dọc để bình
giảng theo những ý lớn của khổ thơ. Dù bình giảng theo cách nào thì thí sinh vẫn
phải làm nổi bật nội dung cảm xúc trữ tình, cách cảm nhận thiên nhiên tinh tế,
mới mẻ của Xuân Diệu và những nét đặc sắc về ph−ơng diện nghệ thuật của
đoạn thơ.
5- Nắm vững kĩ năng bình giảng một đoạn thơ, diễn đạt mạch lạc, văn viết
trong sáng.
B. ý chính cần có:
ý 1: Giới thiệu bài thơ và vị trí của đoạn thơ phải bình giảng:
- Đây mùa thu tới đ−ợc rút từ tập Thơ thơ, xuất bản năm 1938, tập thơ đầu
tay của Xuân Diệu.
- Bài thơ bộc lộ cảm xúc trữ tình của Xuân Diệu qua một bức tranh miêu
tả b−ớc đi của trời đất ở thời điểm chuyển mùa từ nóng qua lạnh, từ hạ sang thu.
Đây là một trong những tác phẩm thể hiện đầy đủ nhất cách cảm nhận thiên
nhiên tinh tế, mới mẻ và nghệ thuật thơ đầy tính cách tân của một tác giả đ−ợc
gọi là “nhà thơ mới nhất trong các nhà thơ mới”.
 - Bài thơ gồm 4 khổ. Đoạn thơ phải bình giảng là khổ thứ hai, có vị trí đặc
biệt trong mạch vận động của thi tứ.
ý 2: Tâm trạng trữ tình và cách cảm nhận thiên nhiên tinh tế của Xuân
Diệu
a. So với khổ thơ mở đầu, ở khổ thơ thứ hai, cảnh thu đ−ợc mở rộng.
Nh−ng b−ớc đi của thiên nhiên vẫn đ−ợc cảm nhận chủ yếu ở phía cận cảnh.
Trong v−ờn, hoa rụng, rồi cây cối đổi sắc, những luồng gió lạnh tràn về, lá “run
rẩy rung rinh”, tất cả nh− đang chia lìa, rời bỏ nhau, để cuối cùng chỉ còn trơ lại
“đôi nhánh khô gầy x−ơng mỏng manh”. Cảnh mở ra trong không gian mà nói
đ−ợc b−ớc đi của thời gian. Chi tiết nào cũng gợi buồn. Tất cả hợp lại thành một
bức tranh thiên nhiên thấm đẫm tâm trạng của cái tôi nhạy cảm với sự sống, khát
khao giao cảm với đời.
b. Hai câu tr−ớc của khổ thơ nói về những thay đổi của thiên nhiên đ−ợc
cảm nhận chủ yếu qua cái nhìn thị giác. Bằng mắt th−ờng, có thể nhìn thấy hoa
rụng. Cũng có thể quan sát bằng mắt th−ờng cảnh “trong v−ờn sắc đỏ rủa màu
xanh”. Chữ “rủa” có bản viết là “rũa”. Viết là “rủa”, câu thơ làm nổi bật sự t−ơng
phản, xung đột giữa “sắc đỏ” và “màu xanh”. Có ng−ời nói, Xuân Diệu đã m−ợn
cách diễn đạt của văn ch−ơng Pháp. Chữ “rũa” lại có nghĩa là bào mòn, mài mòn
dần. “Sắc đỏ” đang bào mòn, mài mòn dần “màu xanh”. Viết nh− thế, câu thơ
gợi tả đ−ợc sự thay đổi, sự ngả màu, có cả cái gì nh− là sự tan rã đang diễn ra âm
thầm, mà dữ dội trong thiên nhiên. Dù viết thế nào thì ý thơ vẫn nói về sự đổi
thay. Cảnh tàn mà vẫn t−ơi, vẫn trong sáng, vì “sắc đỏ” là màu rực rỡ, thuộc gam
nóng.
c. ở hai câu sau, sự thay đổi của thiên nhiên đ−ợc diễn tả bằng một chi tiết
tạo hình độc đáo giống nh− bức tranh vẽ bằng mực n−ớc theo kiểu hội hoạ
ph−ơng Đông. Trên cái nền t−ơng phản, xung đột giữa “sắc đỏ” và “màu xanh”,
nổi lên vài nhánh cây khô gầy guộc, mỏng manh, với mấy chiếc lá còn sót lại
đang run rẩy tr−ớc gió, chuẩn bị lìa cành. Đang có hai cách hiểu khác nhau về
câu thơ thứ ba. Cách hiểu thứ nhất: những luồng gió làm lá “run rẩy rung
rinh”.Vẫn là hình ảnh có thể nhìn thấy bằng mắt th−ờng, nh−ng cái nhìn thị giác
đang chuyển dần vào cái nhìn nội tâm. Bởi vì, lá “run rẩy rung rinh” là hình ảnh
nhân hoá, làm nổi bật cái lạnh đ−ợc cảm nhận bằng xúc giác. Cách hiểu thứ hai:
có “những luồng run rẩy”, luồng sống đang “rung rinh”trong gân lá, cuống lá.
Sự vận động này không nhìn thấy bằng mắt th−ờng, mà chỉ có thể cảm nhận
bằng da thịt. Hiểu theo cách nào, thì tr−ớc mắt ta vẫn là một hình ảnh thiên nhiên
6nói lên hồn thơ rất riêng của Xuân Diệu. Nhìn vào đâu, Xuân Diệu cũng thấy có
một sự sống đang phập phồng, run rẩy. Sự sống ấy đ−ợc nhà thơ cảm nhận tinh
tế bằng tất cả các giác quan, trong đó có cả xúc giác. Hai câu thơ, 14 tiếng, mà
đã có tới 10 tiếng diễn tả ấn t−ợng của xúc giác. ở câu trên, thì đó là 4 tiếng láy
phụ âm “run rẩy rung rinh”. 6 tiếng của câu d−ới nếu tách riêng, tiếng nào cũng
có khả năng gợi tả cái gầy để tăng c−ờng ấn t−ợng về cái lạnh đ−\ợc cảm nhận
bằng da thịt: nhánh - khô - gầy - x−ơng - mỏng manh.
ý 3: Tổ chức lời thơ của Xuân Diệu hết sức mới mẻ. Xuân Diệu đ−a vào
thơ lối nói rất “Tây”: “Hơn một loài hoa...”. Tổ chức lời thơ của ông th−ờng có
khuynh h−ớng xoá nhoà ý nghĩa biểu vật cụ thể, để diễn tả cái mong manh, mơ
hồ và làm tăng ý nghĩa biểu cảm: “Những luồng run rẩy rung rinh lá”. Xuân
Diệu sử dụng thành công kĩ thuật láy phụ âm mà ông học đ−ợc ở thơ ca Pháp:
“run rẩy rung rinh”.
ý 4: Kết luận: Có thể khẳng định, khổ thơ bình giảng là khổ thơ đặc sắc
nhất của tác phẩm.
C. Thang điểm
 ý 1: 0,25 điểm
ý 2: 2,0 điểm (trong đó, các ý: a: 0,5; b: 0,75; c: 0,75)
ý 3: 0,5 điểm
ý 4: 0,25 điểm