Kỹ năng thực hành địa lí - Vẽ biểu đồ

KỸ NĂNG THỰC HÀNH ĐỊA LÍ
KÌ I: VẼ BIỂU ĐỒ
1. BIỂU ĐỒ CỘT
a. Biểu đồ cột đơn
Ý nghĩa: 
- So sánh các đại lượng
Ví dụ: So sánh thu nhập bình quân đầu người một số nước Đông Nam Á
	 - So sánh động thái theo thời gian của một đối tượng địa lí
	Ví dụ: Tình hình dân số qua một số năm
Cách vẽ:
- Trục ngang: Chỉ thời gian (cần chia đơn vị thời gian nếu có) hoặc biểu hiện các đối tượng
- Trục dọc: Chỉ số lượng (cần ghi chú đầu trục: biểu hiện đơn vị)
 - Chọn gốc toạ độ
	 - Vẽ các cột theo số liệu: Bề rộng các cột bằng nhau, giá trị ghi trên đầu cột, không nối đỉnh cột
Lưu ý:
	Các biểu đồ cột đơn biểu hiện các đối tượng khác nhau có thể vẽ cạnh nhau để dễ so sánh (cần làm kí hiệu khác nhau)
Ví dụ: So sánh diện tích cây công nghiệp và cây lương thực qua một số năm
b. Biểu đồ cột chồng
Ý nghĩa:
- Vẽ theo giá trị tuyệt đối: Thể hiện quy mô và các thành phần của tổng thể
- Vẽ theo giá trị tương đối: Thể hiện cơ cấu và sự thay đổi cơ cấu theo thời gian, không gian
Cách vẽ:
- Vẽ hệ thống trục: Như trường hợp biểu đồ cột đơn
- Vẽ chồng nối tiếp giá trị các thành phần của tổng thể trên một cột (theo thời gian, không gian)
	Ví dụ: Sản lượng tôm nuôi năm 1995 và 2002 phân theo vùng 
c. Biểu đồ thanh ngang
Ý nghĩa: 
Để so sánh các đại lượng
Cách vẽ: 
Đây là dạng biểu đồ cột được vẽ trên hệ thống trục ngược với biểu đồ cột đơn:
- Trục ngang: Biểu hiện giá trị
- Trục dọc: Biểu hiện các đối tượng vùng so sánh
	Ví dụ: Tỉ lệ thất nghiệp các vùng
2. BIỂU ĐỒ ĐƯỜNG (ĐỒ THỊ, ĐƯỜNG BIỂU DIỄN)
a. Biểu đồ đường
Ý nghĩa:
Cần trình bày sự thay đổi giá trị của một đại lượng theo thời gian hoặc thể hiện tốc độ tăng trưởng
Cách vẽ: 
- Vẽ hệ thống trục:
	+ Trục dọc: Chỉ số lượng (số liệu đơn vị cần chính xác)
	+ Trục ngang: Chỉ thời gian (cần chia đúng tỉ lệ thời gian)
- Xác định toạ độ từng điểm một - Nối các điểm lại
- Có thể vẽ nhiều đồ thị trên cùng một hệ thống trục:
	+ Nếu các đối tượng cùng đại lượng: Vẽ cùng đơn vị trên trục tung
	Ví dụ: Tình hình sản lượng lúa, ngô qua một số năm
	+ Nếu các đối tượng đo bằng các đại lượng khác nhau:
* Vẽ hai đồ thị: Dùng hai trục tung biểu hiện hai đơn vị khác nhau, mỗi đồ thị ứng một trục
* Vẽ nhiều đồ thị: Cần chuyển các đại lượng về giá trị tương đối. Lấy năm gốc bằng 100%, tìm chỉ số phát triển của các năm còn lại. Dựa vào số liệu vừa tìm được để vẽ
Lưu ý:
Ghi giá trị trên các điểm xác định
b. Biểu đồ kết hợp: cột và đường
Ý nghĩa:
Thể hiện hai đối tượng khác nhau
Ví dụ: Vẽ biểu đồ nhiệt độ và lượng mưa hoặc biến động diện tích và sản lượng của một số loại cây 
Cách vẽ: 
Kết hợp cách vẽ cột và đường
Lưu ý:
- Trên trục ngang độ dài các vạch chia phải tương ứng tỉ lệ với các khoảng cách thời gian. 
- Khi vẽ biểu đồ cột, điểm chia khoảng cách thời gian là ở giữa của cột
Ví dụ: Sản lượng than, dầu mỏ, điện nước ta và thu nhập du lịch
3. BIỂU ĐỒ TRÒN
Ý nghĩa: 
- So sánh các thành phần trong một cơ cấu (tính theo %)
- Hai hay nhiều biểu đồ tròn so sánh quy mô, sự thay đổi tỉ trọng các thành phần trong cơ cấu theo thời gian (hoặc không gian)
Ví dụ: Biểu đồ cơ cấu công nghiệp qua 2 năm 1989, 1993 hoặc biểu đồ cơ cấu giá trị sản xuất ngành trồng trọt
Cách vẽ: 
- Một vòng tròn biểu hiện 100%
- Bắt đầu vẽ đường bán kính thẳng đứng 
- Vẽ các thành phần theo đúng tỉ lệ (1% tương ứng 3.60) theo thứ tự đề bài và chiều kim đồng hồ
- Ghi chú: Giải thích các kí hiệu đã vẽ, ghi số liệu ngay trên hình vẽ
Lưu ý:
Khi vẽ từ 2 vòng tròn trở lên, cần chú ý vẽ độ lớn các vòng tròn theo giá trị so sánh (quy mô, cơ cấu)
4. BIỂU ĐỒ MIỀN
Ý nghĩa: 
Thể hiện cơ cấu và động thái diễn biến của đối tượng (thường 4 mốc thời gian trở lên)
Cách vẽ:
Ranh giới giữa các miền được vẽ bằng đường đồ thị
Ví dụ: Sự thay đổi cơ cấu giá trị xuất, nhập khẩu của nước ta (%)
Lưu ý:
Phải ghi tên biểu đồ, chú thích
 Người viết bài: Hồ Thị Minh Hà