Kỳ thi chọn học sinh năng khiếu lớp 8 cấp huyện năm học 2012-2013 đề thi môn: ngữ văn

PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO CẨM KHÊ

KỲ THI CHỌN HỌC SINH NĂNG KHIẾU LỚP 8 CẤP HUYỆN

ĐỀ CHÍNH THỨC
NĂM HỌC 2012-2013
Đề thi môn: Ngữ văn

Thời gian làm bài: 120 phút (không kể thời gian giao đề)
Đề thi có 01 trang

Câu 1 (2,0 điểm):
	Phân tích tác dụng của phép tu từ chủ yếu trong đoạn thơ sau:
	Bàn tay con nắm tay cha
	Bàn tay Bác ấm vào da vào lòng
	Bác ngồi đó, lớn mênh mông
	Trời xanh biển rộng ruộng đồng nước non...
	( Trích Sáng tháng năm - Tố Hữu)

Câu 2 (6,0 điểm):
	Viết một đoạn văn khoảng mười câu, có dùng câu chủ đề, giải thích ý kiến: Đoạn trích "Nước Đại Việt ta" ( trích "Bình Ngô đại cáo" - Nguyễn Trãi) có ý nghĩa như bản tuyên ngôn độc lập. ( SGK Ngữ văn 8 - tập hai, tr. 69).

Câu 3 (12,0 điểm)
	Khát vọng tự do là một trong những tư tưởng phổ biến trong nhiều tác phẩm thơ ca Việt Nam hiện đại trước 1945. Hãy làm sáng tỏ điều đó qua hai đoạn thơ sau:
	Gậm một khối căm hờn trong cũi sắt,
	Ta nằm dài, trông ngày tháng dần qua,
	Khinh lũ người kia ngạo mạn, ngẩn ngơ,
	Giương mắt bé giễu oai linh rừng thẳm.
	Nay sa cơ, bị nhục nhằn tù hãm,
	Để làm trò lạ mắt, thứ đồ chơi,
	Chịu ngang bầy cùng bọn gấu dở hơi,
	Với cặp báo chuồng bên vô tư lự.
	(Trích Nhớ rừng - Thế Lữ)
và:
	Ta nghe hè dậy bên lòng
	Mà chân muốn đạp tan phòng, hè ôi !
	Ngột làm sao, chết uất thôi
	Con chim tu hú ngoài trời cứ kêu !
	( Trích Khi con tu hú - Tố Hữu)

HẾT
Họ và tên thí sinh:................................................................... Số BD:..................
Người coi thi không giải thích gì thêm
HƯỚNG DẪN CHẤM
KỲ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI LỚP 8 CẤP HUYỆN
NĂM HỌC 2012-2013
Môn Ngữ văn


CÂU
YÊU CẦU
ĐIỂM
1
(2đ)
I. Yêu cầu chung
- Học sinh trình bày sự phát hiện, phân tích các phép tu từ phổ biến trong một đoạn thơ.
- Có thể trình bày thành nhiều cách: viết đoạn văn, bài văn ngắn..., miễn là trình bày rõ, có chất văn, ít mắc lỗi diễn đạt.
II. Yêu cầu cụ thể
Phân tích được tác dụng của phép ẩn dụ:
- Ẩn dụ: con, cha ( Bàn tay con nắm ta cha) thể hiện tình cảm tác giả dành cho Bác như tình cảm một người con với cha, tình cảm Bác dành cho tác giả như tình cảm một người cha với con. Đó là những tình cảm gần gũi, thân mật, thiêng liêng, ấm áp như tình ruột thịt.
- Ẩn dụ: trời xanh biển rộng ruộng đồng nước non giúp tác giả thể hiện sự ngưỡng mộ, ca ngợi Bác: cuộc đời, tâm hồn, tình cảm, tư tưởng... của Bác vĩ đại, lớn lao, cao cả như bầu trời, biển cả, nước non mà gần gũi, bình dị như ruộng đồng quê hương đất nước.
- Phép ẩn dụ không chỉ giúp thể hiện tình cảm của tác giả mà cũng thể hiện tình cảm kính yêu, biết ơn, ngưỡng mộ và suy nghĩ chung của đồng bào ta, của nhân loại tiến bộ đối với Bác.







0,75




0,75




0,5
2
(6đ)
I. Yêu cầu chung
- Học sinh tạo lập một đoạn văn nghị luận hoàn chỉnh, sử dụng được phép lập luận giải thích là chính - giải thích một vấn về một đoạn trích đã học.
- Đoạn văn bắt buộc phải có câu chủ đề (vị trí câu chủ đề tùy theo cấu trúc); trình bày rõ ràng, ít mắc lỗi diễn đạt, chính tả...
II. Yêu cầu cụ thể
Giải thích vấn đề: Đoạn trích "Nước Đại Việt ta" ( trích "Bình Ngô đại cáo" - Nguyễn Trãi) có ý nghĩa như bản tuyên ngôn độc lập. bằng cách đưa ra các luận điểm, luận cứ cơ bản sau:
a. Viết đúng câu chủ đề để nêu được luận điểm: Đoạn trích "Nước Đại Việt ta" có ý nghĩa như bản tuyên ngôn độc lập. (Nếu chọn vị trí câu chủ đề ở cuối đoạn thì đó là luận điểm kết luận).
b. Nêu các luận cứ để giải thích:
- Giới thiệu sơ lược về Bình Ngô đại cáo; giới thiệu vị trí đoạn trích: là phần đầu của bài cáo.
- Giải thích tuyên ngôn độc lập: lời tuyên bố về độc lập, chủ quyền của một dân tộc, đất nước. Khẳng định ý kiến cho rằng đoạn trích "Nước Đại Việt ta" có ý nghĩa như bản tuyên ngôn độc lập là thỏa đáng, thể hiện được ý nghĩa to lớn của đoạn trích cũng như của tác phẩm đối với lịch sử dân tộc.
- Tính chất tuyên ngôn độc lập thể hiện ở sự khẳng định quốc hiệu Đại Việt, nền văn hiến lâu đời, địa phận lãnh thổ riêng, phong tục riêng, có lịch sử oai hùng, có nhân tài hào kiệt. Đó chính là sự tuyên bố, khẳng định độc lập, chủ quyền dân tộc.
(Lưu ý: Nếu học sinh viết không có câu chủ đề hoặc không đúng yêu cầu dung lượng thì không cho quá 3,0 điểm.)










0,5



0,5


1,0




4,0
3
(12đ)
I. Yêu cầu chung
- Học sinh tạo lập được một văn bản nghị luận văn học hoàn chỉnh, bàn, phân tích một nội dung liên quan đến hai tác phẩm đã học.
- Trình bày rõ ràng, ít mắc lỗi diễn đạt, chính tả, có cảm xúc khi viết.
II. Yêu cầu cụ thể
Học sinh trình bày được các nội dung chính sau:
1. Giới thiệu chung:
- Giới thiệu được hai tác phẩm, hai tác giả: Nhớ rừng của Thế Lữ là tác phẩm tiêu biểu của Thơ mới 1932 - 1945; Khi con tu hú là một trong nhiều sáng tác trong tù đặc sắc của Tố Hữu trong tập thơ Từ ấy, tiêu biểu cho thơ ca cách mạng trước 1945.
- Vị trí hai đoạn thơ: đoạn thơ trích trong Nhớ rừng là đoạn đầu của bài; đoạn thơ trích trong Khi con tu hú là phần cuối của bài.
2. Phân tích, chứng minh:
a. Tổng quát:
- Giải thích khát vọng (khao khát, khát khao) tự do là khao khát, ước muốn có tự do, thoát khỏi tình cảnh tù túng, mất tự do, mong muốn được sống đúng với lý tưởng, hoài bão, giá trị bản thân, không bị trói buộc bởi ngoại cảnh. Khát vọng tự do là tư tưởng chủ yếu được thể hiện trong hai bài thơ.
- Khái quát về đặc điểm Thơ mới (Văn học lãng mạn) và thơ ca cách mạng trước 1945: Thơ mới là một bộ phận của Văn học lãng mạn trước 1945, xu hướng đổi mới thơ ca về hình thức nghệ thuật và nhất là nội dung tư tưởng; Thơ mới chủ yếu hướng đến giải phóng cái Tôi cá nhân, đề cao bản ngã, tự do cá nhân. Thơ ca cách mạng trước 1945 lại là xu hướng thơ thể hiện tiếng nói đấu tranh cách mạng theo khuynh hướng vô sản, có nội dung tư tưởng tiến bộ, là vũ khí đấu tranh cách mạng của các chiến sỹ cộng sản, thể hiện khát vọng tự do cao cả. Hai đoạn thơ đại diện cho hai khuynh hướng thơ ca Việt Nam trước 1945.
b. Phân tích hai đoạn thơ để chứng minh:
* Điểm tương đồng: Khát vọng tự do đều thể hiện ở chỗ:
- Hai đoạn thơ đều thể hiện tâm trạng bức bối, căm uất của những thân phận tù ngục, mất tự do trong cảnh nô lệ tăm tối của đất nước. (dẫn chứng và phân tích)
- Hai đoạn thơ đều hướng đến cuộc sống tự do bên ngoài, đấu tranh để thoát khỏi cảnh ngục tù, mất tự do.
* Điểm riêng độc đáo: Cách thể hiện khát vọng tự do, biểu hiện cụ thể của khát vọng này ở hai đoạn thơ khác nhau:
- Đoạn thơ trong Nhớ rừng của Thế Lữ: Là những vần thơ đậm chất lãng mạn, dạt dào cảm xúc, rất mới về ngôn từ. Khát vọng tự do thể hiện qua: tình cảnh tù ngục, mất tự do rất đỗi thê thảm của chúa sơn lâm; nỗi căm uất cho thân phận; thể hiện sự ý thức rõ về thân phận sa cơ, bị hạ thấp, bị biến thành trò mua vui cho người đời; tâm trạng tủi nhục vì thân phận mất tự do. (dẫn chứng và phân tích).
- Đoạn thơ trong Khi con tu hú của Tố Hữu thể hiện khát vọng tự do qua tâm trạng căm uất của một chiến sỹ cộng sản khi bị tù đày mà nghe hè về bên ngoài. Thể hiện khát vọng tự do qua cảm giác ngột ngạt, bức bối vì mất tự do. Đặc biệt, khát vọng ấy thể hiện qua khao khát tung phá, đập tan gông cùm, xiềng xích tù đày để đến với tự do. (dẫn chứng và phân tích).
- Đoạn thơ trong Nhớ rừng của Thế Lữ là những vần thơ lãng mạn, đại diện cho khát vọng tự do, tâm sự của cả một lớp trí thức bế tắc trước thời cuộc. Trong khi đó, đoạn thơ trong Khi con tu hú của Tố Hữu lại là những vẫn thơ cách mạng đầy nhiệt huyết tuổi trẻ, đại diện cho khát vọng tranh đấu vì độc lập tự do của dân tộc - một lý tưởng cao cả của thời đại, là tiếng nói đấu tranh của những chiến sỹ cộng sản kiên trung.
c. Đánh giá, mở rộng:
- Hai đoạn thơ tuy đại diện cho hai trào lưu khác nhau, cách thức thể hiện khác nhau, nhưng đều hướng đến mong muốn tự do, khao khát tự do cháy bỏng. Đây cũng chính là tâm sự chung, khát vọng chung của một dân tộc đang chìm trong đêm đen nô lệ.
- Có thể liên hệ đến các bài thơ khác thuộc Thơ mới và thơ ca yêu nước, cách mạng trước 1945.
3. Kết luận chung:
Khẳng định lại giá trị hai đoạn thơ, hai tác phẩm và bộc lộc suy nghĩ riêng.






1,0






(10,0)
1,0















2,0





6,0



















1,0







1,0

Lưu ý:
- Trên đây là những hướng dẫn cơ bản, giám khảo cần vận dụng linh hoạt, sáng tạo khi chấm bài, tránh đếm ý cho điểm.
- Khuyến khích, trân trọng những bài làm có chất văn, sáng tạo.