Rèn luyện kỹ năng vẽ biểu đồ và phân tích số liệu

PHẦN III. RÈN LUYỆN KỸ NĂNG VẼ BIỂU ĐỒ & PHÂN TÍCH 
SỐ LIỆU
A.Vẽ biểu đồ:
-Biểu đồ là một hình vẽ cho phép một cách dễ dàng động thái phát triển của một hiện tượng, mối tương quan về độ lớn giữa các đối tượng, hoặc cơ cấu thành phần của một tổng thể
-Khi vẽ bất cứ loại biểu đồ nào, cũng phải đảm bảo được 3 yêu cầu:
	+Khoa học (chính xác)
	+Trực quan (rõ ràng, dễ đọc)
	+Thẩm mỹ (đẹp)
-Để đảm bảo tính trực quan và thẩm mỹ, khi vẽ biểu đồ người ta thường dùng ký hiệu để phân biệt các đối tượng trên biểu đồ. Các ký hiệu thường được biểu thị bằng các cách: gạch nền, dùng các ước hiệu tốn học...Khi chọn ký hiệu cần chú ý làm sao biểu đồ vừa dễ đọc, vừa đẹp.
*Các loại biểu đồ thường gặp: hình cột, tròn, đường biểu diễn, miền..
B.Các loại biểu đồ:
	1.Nhận dạng các loại biểu đồ:
1.1.Dạng biểu đồ thể hiện sự phát triển:
Thể hiện các hiện tượng, điều kiện KT-XH về phương diện động lực, quá trình phát triển, tình hình phát triểnà cột và đường
1.2.Dạng biểu đồ thể hiện cơ cấu:
Phản ánh cơ cấu các hiện tượng địa lý KT-XHà hình tròn
1.3.Dạng biến đổi:
	-Biểu đồ thể hiện sự chuyển dịch cơ cấu à biểu đồ miền
	Dấu hiệu câu hỏi: +Vẽ biểu đồ thể hiện sự chuyển dịch và thay đổi cơ cấu.
 +Bảng số liệu cho tương đối nhiều năm.
	-Biểu đồ kết hợp: cột và đường.
	2.Quy trình vẽ biểu đồ:
	Lựa chọn vẽ biểu đồ dựa vào câu hỏi và số liệu đã cho.
	-Căn cứ câu hỏi: đọc kỹ để xác định
	-Căn cứ bảng số liệu: không quan trọng nhưng đối với biểu đồ miền thể hiện rất cụ thể.
	-Xử lý số liệu:
	+Số liệu tuyệt đối thường yêu cầu thể hiện sự phát triển à cột, đường, cột kết hợp đường.
	+Số liệu tương đối thể hiện dạng cơ cấu và sự chuyển dịch à tròn, miền.
	-Vẽ biểu đồ: đúng, rõ ràng, thẩm mỹ.
	3.Một số biểu đồ thường gặp:
	3.1.Biểu đồ cột:
- Cột đơn: thể hiện sự khác biệt về quy mô số lượng của một đại lượng nào đó, thể hiện các đại lượng khác nhau có thể đặt cạnh nhau-biểu đồ đơn gộp nhóm.
- Cột chồng: chồng nối tiếp thể hiện tổng đại lượng nào đó.
-Thanh ngang cũng là dạng biểu đồ cột.
Ví dụ:
Diện tích cây công nghiệp nước ta (đơn vị: nghìn ha)
Năm 
1990
1995
2000
2004
Cây công nghiệp hàng năm
542
717
778
851
Cây công nghiệp lâu năm
657
902
1451
1536


3.2.Biểu đồ đường biểu diễn (đồ thị):
-Biểu diễn sự thay đổi một đại lượng theo thời gian.
-Nếu có 2 đại lượng khác nhau có thể vẽ 2 trục tung (số liệu tuyệt đối). Còn chuyển sang số liệu tương đối (%) có thể vẽ 1 trục tung.
-Chọn năm đầu tiên trong bảng số liệu trùng với gốc tọa độ.
Ví dụ:
	Sản lượng lương thực nước ta (đơn vị: nghìn tấn)
Năm
1980
1985
1990
1995
2000
Sản lượng lương thực
14406
18200
21489
27571
35463


3.3.Biểu đồ tròn:
Dùng thể hiện quy mô và cơ cấu hiện tượng cần trình bày.
*Chú ý: xử lý số liệu tuyệt đối sang tương đối và xác định bán kính vòng tròn khác nhau giữa các năm. Nếu cho số liệu tương đối có thể vẽ 2 vòng tròn bằng nhau.
*Biểu đồ nửa hình tròn: với nửa hình tròn là 100% à thường thể hiện cơ cấu xuất nhập khẩu.
	Ví dụ: Cơ cấu dân số nước ta năm 1999 (đơn vị: %)
Dưới tuổi lao động
33.1
Trong tuổi lao động
59.3
Ngoài tuổi lao động
7.6


3.4.Biểu đồ kết hợp cột và đường:
 - Thường dùng thể hiện 2 đối tượng khác nhau (2 trục đứng) àlưu ý chia thời gian đúng theo khoảng cách từ bảng số liệu.
 - Nó phản ánh 2 phương diện: thành phần và sự phát triển (bảng số liệu thường cho: chia ra, phân ra, trong đó…thể hiện thành phần).



Ví dụ: Số dự án và số vốn đăng ký đầu tư nước ngoài vào Việt Nam
Năm
1992
1994
1996
1998
2000
Số dự án
197
343
325
275
371
Tổng vốn đăng ký (triệu USD)
2165
3765
8497
3897
2012


3.5.Biểu đồ miền:
- Thường thể hiện cơ cấu và động thái phát triển các đối tượng.
 - Là trường hợp đặc biệt của biểu đồ cột và đường, có thể hiện chuỗi thời gian và cơ cấu.
 - Cần xử lý số liệu đã cho và đưa ra bảng số liệu đã xử lý.
Ví dụ:
 Tỷ trọng giá trị sản xuất công nghiệp theo 2 nhóm ngành A và B nước ta (đơn vị: %)
Năm
1980
1985
1990
1995
Nhóm A
37.8
32.7
34.9
44.7
Nhóm B
62.2
67.3
65.1
55.3



B. CÁC BÀI TẬP THỰC HÀNH RÈN LUYỆN KĨ NĂNG VẼ BIỀU ĐỒ
Bài Tập 1: 
Tỷ lệ tăng dân số nước ta thời kỳ 1960-2001 Đơn vị: %

1960
1965
1970
1979
1989
1999
2001
Tỷ lệ tăng dân số
3,4
3,1
2,8
2,5
2,3
1,6
1,4
Vẽ biểu đồ thể hiện tỷ lệ tăng dân số nước ta thời kỳ trên và rút ra nhận xét, giải thích.
Bài Tập 2:
Tình hình sản xuất thuỷ sản nước ta. Đơn vị: nghìn tấn
Sản lượng thuỷ sản
1990
1992
1994
1996
1998
2000
-Đánh bắt
-Nuôi trồng
728.5
162.5
843.1
172.9
1120.9
344.1
1278.0
423.0
1357.0
425.0
1660.0
589.0
	Vẽ biểu đồ thể hiện cơ cấu sản lượng thuỷ sản nước ta. Nhận xét và phân tích nguyên nhân sự phát triển.
Bài Tập 3: 

Cả nước
Đồng bằng
sông Hồng
Đồng bằng
sông Cửu Long
Tổng diện tích đất tự nhiên (nghìn ha)
-Đất nông nghiệp (nghìn ha)
-Số dân (nghìn người)
32924.1
9345.4
77685.5
1478.8
857.6
17017.7
3936.1
2970.2
16365.9
	
a.Vẽ biểu đồ thể hiện tổng diện tích đất tự nhiên, đất nông nghiệp, số dân của Đồng bằng sông Hồng, Đồng bằng sông Cửu Long, cả nước.
	b.Tính bình quân đất nông nghiệp, mật độ dân số Đồng bằng sông Hồng, Đồng bằng sông Cửu Long, cả nước.
	c.Nhận xét đặc điểm và ảnh hưởng của dân số đối với vấn đề phát triển kinh tế-xã hội Đồng bằng sông Hồng, Đồng bằng sông Cửu Long, cả nước.
Bài Tập 4: 
Tình trạng việc làm phân theo vùng nước ta năm 1996. Đơn vị: nghìn người
Vùng
Lực lượng lao động
Số người chưa có
việc làm thường xuyên
Cả nước
35886
965.5
-Trung du-miền núi phía Bắc
-Đồng bằng sông Hồng
-Bắc Trung Bộ
-Nam Trung Bộ
-Tây Nguyên
-Đông Nam Bộ
-Đồng bằng sông Cửu Long
6433
7383
4664
3805
1442
4391
7748
87.9
182.7
123.0
122.1
15.6
204.3
229.9
	Hãy vẽ biểu đồ thể hiện số người chưa có việc làm thường xuyên và rút ra nhận xét.
Bài Tập 5:
Tình hình xuất nhập khẩu nước ta. Đơn vị: triệu USD
Năm
1988
1989
1990
1992
1995
1999
Tổng giá trị xuất nhập khẩu
3795.1
4511.8
5156.4
5121.4
13604.3
23162.0
Cán cân xuất nhập khẩu
-1718.3
-619.8
-384.4
+40.0
-2706.5
-82.0
	a.Tính giá trị xuất khẩu và nhập khẩu.
	b.Vẽ biểu đồ thể hiện sự chuyển dịch cơ cấu xuất nhập khẩu. Rút ra nhận xét.
Bài Tập 6:
Sản lượng một số sản phẩm công nghiệp nước ta.
Năm
1995
1999
2000
2001
2002
Than (nghìn tấn)
8350
9629
11609
13397
15900
Dầu (nghìn tấn)
7620
15217
46219
16833
16600
Điện (triệu kwh)
14665
23599
26682
30673
35562
	Vẽ biểu đồ thể hiện sản lượng một số sản phẩm công nghiệp nước ta. Rút ra nhận xét.
	Bài Tập 7: 
Giá trị sản xuất công nghiệp phân theo thành phần kinh tế. Đơn vị: tỷ đồng
Thành phần kinh tế
1995
2002
-Quốc doanh
-Ngoài quốc doanh
-Khu vực có vốn đầu tư nước ngoài
51990.5
25451.0
25933.2
104348.2
63948.0
91906.1
	Vẽ biểu đồ thể hiện giá trị sản xuất công nghiệp phân theo thành phần kinh tế và nhận xét.
	Bài tập 8: Bình quân lương thực trên đầu người cả nước và các vùng. Đơn vị: kg/người
Năm
Cả nước
Đồng bằng sông Hồng
Đồng bằng sông Cửu Long
1989
331,0
315,7
631,2
1996
387,7
361,0
854,3
1999
448,0
414,0
1.012,3
	Hãy vẽ biểu đồ thể hiện bình quân lương thực trên đầu người cả nước, Đồng bằng sông Hồng, Đồng bằng sông Cửu Long và rút ra nhận xét.
Bài tập 9: Tình hình sản xuất lúa ở Đồng bằng sông Hồng.

1985
1995
1999
Diện tích cây lương thực (nghìn ha)
-Trong đó lúa
1.185,0
1.052,0
1.209,6
1.042,1
1.189,9
1.048,2
Sản lượng lương thực (nghìn tấn)
-Trong đó lúa
3.387,0
3.092,0
5.236,2
4.623,1
6.119,8
5.692,9
Hãy vẽ biểu đồ thể hiện diện tích lúa so với diện tích cây lương thực ở Đồng bằng sông Hồng qua các năm. Nhận xét vị trí ngành trồng lúa và giải thích.
Bài Tập 10: Lưu lượng nước sông Hồng các tháng ở Sơn Tây. Đơn vị: m3/s
Tháng
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Lưu lượng
1318
1100
914
1071
1893
4692
7986
9246
6690
4122
2813
1746
	Vẽ biểu đồ và rút ra nhận xét về chế độ nước sông Hồng.
 Bài Tập 11: 
Bảng thống kê chế độ nhiệt và mưa của trạm khí tượng thành phố Hồ Chí Minh.
Tháng
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Nhiệt độ TB ( 0C)
25.8
26.7
27.9
28.9
28.3
27.5
27.1
27.1
26.8
26.7
26.4
25.7
Lượng mưa TB (mm)
14
4
10
50
218
312
294
270
327
267
116
48
	a.Hãy vẽ biểu đồ thể hiện chế độ nhiệt và mưa ở khu vực thành phố Hồ Chí Minh.
	b.Nhận xét và giải thích. 





Bài Tập 12: Tình hình dân số và sản lượng lương thực nước ta.
Năm
1980
1985
1988
1990
1995
1997
2000
Dân số (nghìn người)
53.772
59.872
63.727
66.107
71.996
74.307
77.686
Sản lượng lương thực (nghìn tấn)
14.406
18.200
19.583
21.489
27.571
31.584
35.463
	a.Tính bình quân lương thực theo đầu người qua các năm.
	b.Vẽ biểu đồ thích hợp để so sánh tốc độ phát triển dân số, sản lượng lương thực và bình quân lương thực theo đầu người thời kỳ trên.
	c.Rút ra kết luận.
Bài Tập 13: Số dự án và số vốn đầu tư nước ngoài vào nước ta.
Năm
Số dự án
Tổng vốn đăng ký
( triệu USD)
Trong đó vốn pháp định
( triệu USD)
1988
37
371,8
288,4
1990
108
839,0
407,5
1996
325
8.497,3
2.940,8
2001
502
2.503,0
1.044,1
	a.Tính quy mô số vốn đăng ký trung bình cho mỗi dự án.
	b.Vẽ biểu đồ thích hợp thể hiện số dự án, tổng vốn đăng ký và vốn pháp định.
	c.Nhận xét và giải thích.





C.Phân tích số liệu:

	-Đọc kỹ câu hỏi để tìm ra yêu cầu và phạm vi phân tích.
	-Tìm mối liên hệ giữa các số liệu, không bỏ sót dữ liệu.
	-Tìm giá trị lớn nhất, nhỏ nhất, trung bình, chú ý đột biến tăng giảm.
	-Chuyển số liệu tuyệt đối sang tương đối để so sánh, phân tích.
	-Chú ý mối liên hệ giữa hàng ngang và hàng dọc.
*Nếu câu hỏi yêu cầu giải thích nguyên nhân, cần liên hệ kiến thức bài học để giải thích.

Bài Tập 1: Mật độ dân số các vùng ở nước ta. Đơn vị: người/km2

1989
1999
Cả nước
195
231
-Trung du-miền núi Bắc Bộ
-Đồng bằng sông Hồng
-Bắc Trung Bộ
-Nam Trung Bộ
-Tây Nguyên
-Đông Nam Bộ
-Đồng bằng sông Cửu Long
103
1030
170
167
41
219
364
110
1180
196
195
67
285
408
	a.Nhận xét tình hình phân bố dân cư nước ta.
	b.Giải thích tại sao có sự phân bố đó ?
	c.Phân tích ảnh hưởng của sự phân bố đó đến sự phát triển kinh tế-xã hội.
Bài Tập 2:
Địa phương
Nhiệt độ trung bình

Năm
Tháng nóng nhất
Tháng lạnh nhất
-Hà Nội
-Huế
-Thành phố Hồ Chí Minh
2309
2502
2706
2902
2903
2907
1702
2005
260
	Hãy trình bày và giải thích đặc điểm nhiệt độ nước ta.
Bài tập 3: 
Dựa vào bảng số liệu sau, rút ra nhận xét tình hình sản xuất nông nghiệp nước ta 1991-1996

1991
1992
1993
1994
1995
1996
-Tổng sản lượng lương thực (triệu tấn)
+ trong đó lúa (triệu tấn)
-Lương thực bình quân (kg/người)
-Gạo xuất khẩu (triệu tấn)
-Giá gạo xuất khẩu (USD/tấn)
-Tổng đàn lợn (triệu con)
21.9

19.6
324.9

1.0
187
12.1
24.2

21.5
348.9

1.9
200
13.8
25.5

22.8
359.0

1.7
250
14.8
26.1

23.5
360.9

1.9
280
15.5
27.1

24.9
372.5

2.1
320
16.3
29.0

26.3
386.6

3.0
330
16.8






Bài Tập 4:
Giá trị sản xuất công nghiệp phân theo khu vực kinh tế cả nước và Đông Nam Bộ. đơn vị: tỷ đồng

1995
2002
Cả nước


TỔNG SỐ
103.374
261.092
-CN quốc doanh
51.990
105.119
-CN ngoài quốc doanh
25.451
63.474
-K/v có vốn đầu tư nước ngoài
25.933
92.499
Đông Nam Bộ


TỔNG SỐ
50.508
125.684
- CN quốc doanh
19.607
35.616
- CN ngoài quốc doanh
9.942
27.816
-K/v có vốn đầu tư nước ngoài
20.959
62.252
	
a. Tính cơ cấu giá trị sản xuất công nghiệp phân theo khu vực kinh tế của cả nước và ĐNB năm 1995, 2002.
b.Tính tỷ trọng của vùng ĐNB trong công nghiệp cả nước và trong từng khu vực kinh tế năm 1995, 2002.
c.Nhận xét vị trí của ĐNB trong CN cả nước và đặc điểm cơ cấu CN trong vùng.
Bài tập 5: Tỷ trọng GDP phân theo các ngành kinh tế ở nước ta . Đơn vị: %

Ngành
1986
1991
1996
2000
2002
-Nông nghiệp
-Công nghiệp
-Dịch vụ
38,06
28,88
33,06
40,49
23,79
35,72
27,76
29,73
42,51
24,53
36,73
38,64
22,99
38,55
38,46
	Hãy nhận xét tỷ trọng GDP phân theo các ngành kinh tế ở nước ta từ năm 1986 đến 2002.


Phần IV: MỘT SỐ BÀI THỰC HÀNH TRONG CHƯƠNG TRÌNH ĐỊA LÍ 12.
 Baøi taäp 1: 
a. Tính toác ñoä taêng tröôûng giaù trò saûn xuaát ngaønh troàng troït theo töøng nhoùm caây töø 1990-2005
Laáy 1990=100%
Naêm
Toång
Soá
Löông
thöïc
Rau ñaäu
Caây 
CN
Caây aên quaû
Caây khaùc 
1990
100
100
100
100
100
100
1995
133,4
126,5
143,3
181,5
110,9
122,0
2000
183,2
165,7
182,1
325,5
121,4
132,1
2005
217,5
191,8
256,8
382,3
158,0
142,3

b. Veõ bieåu ñoà: Theå hieän toác ñoä taêng tröôûng giaù trò saûn xuaát ngaønh troàng troït theo töøng nhoùm caây troàng töø 1990-2005 (Gioáng bieåu ñoà SGV)


c. Nhaän xeùt: 
- Quan heä giöõa toác ñoä taêng tröôûng vaø söï thay ñoåI cô caáu giaù trò saûn xuaát ngaønh troàng troït:
+ Giaù trò saûn xuaát nhoùm caây coâng nghieäp taêng nhanh nhaát, caây rau ñaäu taêng nhì vaø cao hôn toác ñoä taêng tröôûng chung (nhoùm caây CN taêng 3,82 laàn; rau ñaäu 2,57 laàn; möùc taêng chung 2,17 laàn) à Tæ troïng giaù trò saûn xuaát cuõng taêng.
+ Ngöôïc laïi toác ñoä taêng cuûa caùc nhoùm caây coøn laïi chaäm hôn toác ñoä taêng chung vì vaäy tæ troïng cuûa caùc nhoùm caây naøy giaûm trong cô caáu troàng troït.
 Söï thay ñoåI treân phaûn aùnh:
+ Trong saûn xuaát caây LTTP ñaõ coù söï phaân hoaù vaø ña daïng, caây rau ñaäu ñöôïc ñaåy maïnh SX.
+ Caây coâng nghieäp taêng nhanh gaén vôùi söï môû roäng dieän tích vuøng chuyeân canh caây coâng nghieäp ñaëc bieät laø nhoùm caây coâng nghieäp nhieät ñôùi

Baøi Taäp 2:
Cô caáu dieän tích gieo troàng caây coâng nghieäp giai ñoaïn 1975-2005
a/ Tính tæ leä % ( Tæ troïng)
 Ñôn vò :%
Naêm
1975
1980
1985
1990
1995
2000
2005
caây haøng naêm
54,9
54,2
56,1
45,2
44,3
34,9
34,5
Caây laâu
 naêm
45,1
40,8
43,9
54,8
55,7
65,1
65,6

b/. Phaân tích xu höôùng:
- Töø 1975 – 2005 dieän tích caû 2 nhoùm caây coâng nghieäp ñeàu taêng nhöng caây coâng nghieäp laâu naêm taêng nhanh hôn.
- Caây coâng nghieäp haøng naêm: toác ñoä taêng 4,1 laàn vaø taêng khoâng ñeàu; tyû troïng cao, giaûm khaù nhanh
- Caây coâng nghieäp laâu naêm: toác ñoä taêng 9,4 laàn vaø taêng lieân tuïc; tyû troïng taêng nhanh.
b. Söï lieân quan: 
- Toác ñoä taêng vaø cô caáu dieän tích caây coâng nghieäp laâu naêm taêng nhanh daãn ñeán söï thay ñoåi phaân boá: hình thaønh vaø phaùt trieån caùc vuøng chuyeân canh, ñaëc bieät laø caùc caây coâng nghieäp chuû löïc (cao su, ca phê, cheø, hoà tieâu, ñieàu…)
+ Vôùi caùc vuøng chuyeân canh lôùn: Taây Nguyeân, Ñoâng Nam Boä… 
 
Bài tập 2:* Dựa vào bảng số liệu dưới đây:
 (Đơn vị: tỉ đồng) 
Các vùng
Giá trị sản lượng 
công nghiệp
Trung du miền núi phía Bắc
Đồng bằng sông Hồng
Bắc Trung Bộ
Duyên hải Nam Trung Bộ
Tây Nguyên
Đông Nam Bộ
Đồng bằng sông Cửu Long
1824,9
4077,8
1021,5
1478,8
354,3
12862,7
3.207,7
1. Hãy vẽ biểu đồ cơ cấu giá trị sản lượng toàn ngành công nghiệp phân theo các vùng ở nước ta năm 2004.
2. Từ biểu đồ đã vẽ, rút ra nhận xét về sự phân hoá giá trị sản lượng công nghiệp theo lãnh thổ và giải thích vì sao lại có sự phân hoá đó .
Hướng dẫn:
1. Vẽ biểu đồ:
a. Xử lí số liệu:
 (Đơn vị: %)
Các vùng
Cơ cấu giá trị sản lượng công nghiệp
Cả nước
Trung du miền núi phía Bắc
Đồng bằng sông Hồng
Bắc Trung Bộ
Duyên hải Nam Trung Bộ
Tây Nguyên
Đông Nam Bộ
Đồng bằng sông Cửu Long
100
7,4
16,4
4,1
6,0
1,4
51,8
12,9
b. Vẽ biểu đồ:
- Vẽ biểu đồ hình tròn.
- Hoàn thành các bước vẽ biểu đồ hình tròn.

2. Nhận xét và giải thích:
- Giá trị sản lượng công nghiệp giữa các vùng không đều. Có thể chia thành 4 mức độ khác nhau:
+ Vùng có giá trị sản lượng công nghiệp rất cao: Đông Nam Bộ.
+ Vùng có giá trị sản lượng công nghiệp cao: đồng bằng sông Hồng và đồng bằng sông Cửu Long.
+ Vùng có giá trị sản lượng công nghiệp trung bình: trung du và miền núi phía Bắc, Bắc Trung Bộ, duyên hải miền Trung.
+ Vùng có giá trị sản lượng công nghiệp thấp: Tây Nguyên.
- Có sự phân hóa giữa các vùng là do khác nhau về:
+ Vị trí địa lí, tài nguyên thiên nhiên.
+ Lực lượng lao động, nhất là lao động có tay nghề.
+ Cơ sở hạ tầng và cơ sở vật chất - kĩ thuật.
+ các lí do khác.
Bài tập 3: Veõ bieåu ñoà theå hieän qui moâ vaø cô caáu dieän tích caây coâng nghieäp laâu naêm cuûa caû nöôùc, trung du mieân nuùi Baêc Boä vaø Taây Nguyeân naêm 2005 .
Xöû lí soá lieäu: Laáy toång giaù trò cuûa caû nöôùc, trung du mieàn nuùi BB vaø Taây Nguyeân laø 100%, caùc loaïi caây tính cô caáu % theo toång dieän tích.
CÔ CAÁU DIEÄN TÍCH CAÂY COÂNG NGHIEÄP NAÊM 2005(Ñôn vò %)

Caû nöôùc
Trung du vaø mieàn nuùi BB
Taây Nguyeân
Caây coâng nghieäp laâu naêm
100
100
100
Caø pheâ
30.4
3.6
70.2
Cheø
7.5
87.9
4.3
Cao su
29.5
-
17.2
Caùc caây khaùc
32.6
8.5
8.3

Tính qui moâ: 
Laáy qui moâ baùn kính dieän tích caây coâng nghieäp cuûa Trung du mieàn nuùi phía Baéc laø 1 ñvbk thì qui moâ baùn kính dieän tích caây coâng nghieäp cuûa Taây Nguyeân vaø caû nöôùc laàn löôït laø:
Taây Nguyeân = 2,64 (ñvbk)
Caû nöôùc = 14,05 (ñvbk)
Veõ bieåu ñoà: 
Bieåu ñoà theå hieän qui moâ vaø cô caáu dieän tích caây coâng nghieäp laâu naêm cuûa caû nöôùc, trung du vaø mieàn nuùi BB, Taây Nguyeân






Taây Nguyeân
Caû nöôùc
Trung du mieàn nuùi phía Baéc



- Nhaâïn xeùt vaø giaûi thích veà nhöõng söï gioáng nhau vaø khaùc nhau trong saûn xuaát caây coâng nghieäp laâu naêm giữa trung du mieàn nuùi BB vôùi Taây Nguyeân:
	
Gioáng nhau:
Qui moâ:
Laø hai vuøng chuyeân canh caây coâng nghieäp lôùn cuûa caû nöôùc (veà dieän tích vaø saûn löôïng)
Möùc ñoä taäp trung hoùa ñaát ñai töông ñoái cao, caùc khu vöïc chuyeân canh caø pheâ, cheø… taäp trung treân qui moâ lôùn, thuaän lôïi cho vieäc taïo ra vuøng saûn xuaát haøng hoùa lôùn phuïc vuï nhu caàu trong nöôùc vaø xuaát khaåu
Veà höôùng chuyeân moân hoùa
Ñeàu taäp trung vaøo caây coâng nghieäp laâu naêm
Ñaït hieäu quaû kinh teá cao
Veà ñieàu kieän phaùt trieån
Ñieàu kieän töï nhieân: ñaát, nöôùc, khí haäu laø nhöõng theá maïnh chung
Daân cö coù kinh nghieäm trong vieäc troàng vaø cheá bieán saûn phaåm caây coâng nghieäp
Ñöôïïc söï quan taâm cuûa Nhaø nöôùc veà chính saùch, ñaàu tö.

Khaùc nhau:

Trung du vaø mieàn nuùi Baéc Boä
Taây Nguyeân
Veà vò trí vaø vai troø cuûa töøng vuøng
Laø vuøng chuyeân canh caây coâng nghieäp lôùn thöù 3 caû nöôùc
Laø vuøng chuyeân canh caây coâng nhieäp lôùn thöù 2 caû nöôùc
Veà höôùng chuyeân moân hoùa 
+ Quan Troïng nhaát laø Cheø, Sau đoù laø Queá, Sôn, Hoài.
+ Caùc caây coâng nghieäp ngaén ngaøy coù thuoác laù, ñaäu töông
+ Quan trong nhaát laø caø pheâ, sau ñoù laø cao su , cheø
+ moät soá caây coâng nghieäp ngaén ngaøy: daâu taèm, boâng vaûi
Veà ñieàu kieän phaùt trieån
Ñòa hình
Khí haäu
Ñaát ñai
KT-XH
+ Mieàn nuùi bò chia caét
+ Coù muøa ñoâng laïnh coäng vôùi ñoä cao ñòa hình neân coù ñieàu kieän phaùt trieån caây caän nhieät (cheø)
+ Ñaát feralit treân ñaù phieán, ña gôø nai vaø caùc laoij ñaù meï khaùc
Laø nôi cö truù cuûa nhieàu daân toäc ít ngöôøi
Cô sôû cheá bieán coøn haïn cheá
+ Cao nguyeân xeáp taàng vôùi nhöõng maët baèng töông ñoái baèng phaúng
+ Caän xích ñaïo vôùi muøa khoâ saâu saéc
+ Ñaát bazan maøu môõ, taâng phoâng hoùa saâu, phaân boá taäp trung
Vuøng nhaäp cö lôùn nhaát nöôùc ta
Cô sôû haï taàng coøn thieáu nhieàu
Giaûi thích: Nguyeân nhaân cuûa söï khaùc bieät veà höôùng chuyeân moân hoùa caây coâng nghieäp ôû 2 vuøng
Do söï khaùc nhau veà ñieàu kieän töï nhieân:
+ Trung du mieàn nuùi BB coù muøa ñoâng laïnh, ñaát feralit coù ñoä phì khoâng cao, ñòa hình nuùi bò caét xeû, ít maët baèng lôùn daãn ñeán qui moâ saûn xuaát nhoû.
+ Taây Nguyeân coù neàn nhieät cao, ñòa hình töông ñoái baèng phaúng, ñaát badan coù ñoï phì cao, thích hôïp vôùi qui hoaïch caùc vuøng chuyeân canh coù qui moâ lôùn vaø taäp trung
Coù söï khaùc nhau veà ñaëc ñieåm daân cö, ñaëc ñieåm khai thaùc laõnh thoå, taäp quaùn saûn xuaát
+ Trung du mieàn nuùi BB: daân cö coù kinh nghieäm trong troàng vaø cheá bieán cheø töø laâu ñôøi
+ Taây Nguyeân: daân cö coù kinh nghieäm trong troàng vaø cheá bieán caø pheâ



Bài tập 4:* Dựa vào bảng số liệu dưới đây:
DIỆN TÍCH VÀ SẢN LƯỢNG CÀ PHÊ (NHÂN)
Năm
Diện tích gieo trồng (nghìn ha)
Sản lượng cà phê (nghìn tấn)
1980
1985
1990
1995
1997
22,5
44,7
119,3
186,4
270,0

8,4
12,3
92,0
218
400,2
1. Hãy vẽ biểu đồ kết hợp (biểu đồ đường và biểu đồ cột) để thể hiện diễn biến về diện tích và sản lượng cà phê trong thời kì 1980 - 1997.
2. Hãy phân tích các nhân tố tạo ra sự phát triển mạnh sản xuất cà phê trong thời gian kể trên.
3. Phân tích mối quan hệ giữa diễn biến về diện tích và sản lượng cà phê qua các năm.
II. Vẽ biểu đồ và nhận xét
1. Vẽ biểu đồ:

2. Các nhân tố tạo ra sự phát triển của sản xuất cà phê
- Nước ta có tài nguyên dồi dào để phát triển cây cà phê (đất đỏ ba dan, khí hậu nhiệt đới gió mùa cận xích đạo)
- Chính sách đẩy mạnh sự phát triển cây công nghiệp chủ đạo cho xuất khẩu, trong đó có cây cà phê ở Tây Nguyên, Đông Nam bộ.
- Tác động của công nghiệp chế biến.
- Yếu tố thị trường, tác động của hoạt động ngoại thương.
3. Mối quan hệ giữa diện tích và sản lượng cà phê qua các năm
- Diện tích và sản lượng cà phê đều tăng.
- Giai đoạn đầu (1980-1985) diện tích gieo trồng tăng nhanh, sản lượng cà phê tăng chậm. Đó là vì tăng diện tích nhưng nhiều diện tích chưa cho thu hoạch. cà phê là cây công nghiệp lâu năm, phải mất một số năm từ khi gieo trồng mới cho sản phẩm.
- trong thời kì tiếp theo, sản lượng cà phê tăng nhanh hơn nhiều so với diện tích gieo trồng. Đó là vì diện tích cà phê gieo trồng ở giai đoạn trước đã cho năng suất cao và ổn định.