Sáng kiến kinh nghiệm Sử dụng linh hoạt các phương pháp và hình thức dạy tập đọc ở Tiểu học

Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
 ---------œẹề----------
 Sáng kiến: 
Sử dụng linh hoạt
các phương pháp và hình thức 
dạy Tập đọc ở tiểu học
1/ Đặt vấn đề
Trong những năm gần đây thực hiện chương trình đổi mới giáo dục ở phổ thông, việc đổi mới phương pháp giáo dục đã giúp giáo viên chủ động hơn, linh hoạt hơn trong việc tổ chức cho học sinh học tập. Tuy nhiên, các bước lên lớp cho một tiết học, một bài học vẫn còn phụ thuộc nhiều yếu tố bên ngoài làm hạn chế sự sáng tạo của giáo viên . Đó là:
a/ Sự phụ thuộc vào SGV:
Khi chuẩn bị bài lên lớp giáo viên thường dựa vào SGV coi đó là tài liệu không ai bắt bẻ được. Chúng ta chưa hiểu rằng SGV chỉ là một tài liệu tham khảo còn việc áp dụng như thế nào là phụ thuộc vào đối tượng học sinh, khả năng và trình độ giáo viên.
b/ Sự thụ động của giáo viên:
 Giáo viên chưa chủ động nghiên cứu nội dung bài dạy. Cùng là tiết tập đọc nhưng ngoài đặc trưng của phân môn thì mỗi bài có một cách dạy, một phương pháp dạy và cách tiến hành tổ chức các hoạt động học tập khác nhau.
Trong quá trình dạy học nhiều năm, khi nghiên cứu kĩ các bài dạy Tập đọc tôi đã rút ra được một số kinh nghiệm tiến hành các bước dạy với phương pháp và hình thức linh hoạt. Tôi xin được trình bày những kinh nghiệm của mình.
2/ Giải quyết vấn đề 
Để tiết dạy Tập đọc có hiệu quả đáp ứng được việc rèn các kĩ năng cho học sinh thì ngoài việc nắm vững quy trình giáo viên cần phải tự tin vào khả năng của mình và áp dụng phương pháp một cách sáng tạo trong từng bước dạy. Cụ thể là:
a/ Giới thiệu bài: 
Giáo viên có thể giới thiệu trực tiếp hoặc gián tiếp, có thể chuyển từ bài cũ, có thể dùng tranh ảnh gợi mở... Tuỳ theo nội dung bài dạy, tuỳ theo năng khiếu của giáo viên sao cho lời giới thiệu ngắn gọn mà vẫn có sức thuyết phục học sinh.
b/ Đọc mẫu:
Qua dự giờ đồng nghiệp tôi thấy sau khi giới thiệu bài xong giáo viên hoặc học sinh khá giỏi đọc mẫu luôn. Làm như vậy là chưa được. ở bước này giáo viên nên gợi ý, hướng dẫn cách đọc để học sinh có định hướng theo dõi những chỗ cần nhấn giọng, ngắt giọng... để khi đọc học sinh sử dụng ngữ điệu, giọng đọc, cường độ, tốc độ đọc phù hợp với nội dung bài đặc biệt là những bài có nhiều tuyến nhân vật, nhiều lời thoại.
c/ Đọc câu:
Thông thường chúng ta cho học sinh đọc nối tíêp sau đó tìm tiếng từ khó đọc, học sinh nêu giáo viên ghi bảng sau đó hướng dẫn cả lớp luyện đọc từ khó. Làm cách này giáo viên dễ bị động do học sinh có thể tìm “ loãng” tức là tìm những tiếng từ không thực sự khó làm mất thời gian. Theo tôi khi gọi học sinh đọc giáo viên chú ý lắng nghe để phát hiện tiếng từ đọc sai rồi chủ động ghi bảng và cho học sinh luyện đọc sau khi các em đọc xong.
d/ Đọc đoạn:
ở phần này giáo viên gọi học sinh đọc cá nhân mỗi em một đoạn rồi kết hợp giải nghĩa từ. Giáo viên cũng kết hợp hướng dẫn các em đọc các câu dài câu khó bằng cách chép trước các câu khó, đoạn khó vào bảng phụ. Giáo viên đọc mẫu và hướng dẫn cách đọc bằng cách gạch chéo/( ngắt giọng) // (nghỉ), và gạch chân những từ ngữ cần nhấn mạnh.
Bước tiếp theo trong phần này là cho học sinh luyện đọc theo nhóm có quy định thời gian, xong các nhóm đứng tại chỗ thi đọc, lớp nhận xét.
Chú ý: ở phần luyện đọc này chỉ mang tính chất luyện đọc diễn cảm một câu một đoạn chứ không phải luyện đọc chung cho cả bài. Tuy nhiên tuỳ theo bài dài hay ngắn mà giáo viên quyết định cho luyện đọc và thi đọc phù hợp. ỏ lớp 4, 5 vì bài dài, để đảm bảo thời gian giáo viên lựa chọn đưa ra những câu khó, đoạn khó điển hình để hướng dẫn luyện đọc đúng giúp các em đọc các đoạn còn lại tốt hơn. Khi cho học sinh thi đọc đoạn nhất thiết phải gọi đọc cá nhân và để cho học sinh đọc hết mới so sánh nhận xét chứ không nên đọc xong em nào nhận xét luôn em đó. Sau đó cho một học sinh đọc cả bài.
e/ Tìm hiều bài:
Thông thường có giáo viên cho học sinh đọc thầm từng đoạn theo nội dung tương ứng của từng câu hỏi ở SGK sau đó mới đọc câu hỏi và gợi ý trả lời. Làm như vậy là ngược quy trình. Việc đọc để tìm hiểu là đọc thầm có chủ định vậy ta nên cho học sinh đọc yêu cầu câu hỏi trước rồi mới đọc bài, suy nghĩ tìm những ý mà câu hỏi đưa ra để trả lời. Với những câu hỏi khó giáo viên cần chuẩn bị chu đáo những câu hỏi phụ để giúp học sinh trả lời.
Đặc biệt ở phần tìm hiểu bài này, đối với học sinh lớp 4, 5, trong quá trình giảng bài chúng ta không sa đà vào khai thác nội dung và nghệ thuật. nhưng với những bài tập đọc là văn bản nghệ thuật chúng ta nhất thiết phải chỉ ra cho học sinh những yếu tố nghệ thuật làm nên cái hay cái đẹp của bài học như cách lựa chọn từ ngữ, cách viết câu, cách liên kết câu, cách sử dụng những biện pháp tu từ, nghệ thuật gieo vần... Có như vậy mới giúp học sinh có cảm thụ văn học, giờ học sinh động hấp dẫn, học sinh vận dụng học tập viết văn miêu tả sâu sắc hơn có nghệ thuật hơn.
Phần rút ra nội dung bài( đại ý) là phần tương đối khó do tư duy của học sinh còn hạn chế. Bởi vậy giáo viên phải chuẩn bị một hệ thống câu hỏi gợi mở tốt, có thể từ những câu hỏi tìm hiểu ý giúp học sinh có thói quen quan sát phát hiện những câu hỏi trọng tâm trong hệ thống câu hỏi của bài bởi nhìn chung ở các bài tập đọc khi soạn câu hỏi các nhà biên soạn thường có một câu hỏi bao quát chung cho cả bài. Đó cũng chính là nội dung bài. 
g/ Luyện đọc lại
ở phần này chúng ta tuân thủ quy trình là hướng dẫn luyện đọc diễn cảm đói với những văn bản nghệ thuật, luyện đọc chính xác các văn bản khoa học. Sau đó cho học sinh đọc lại cả bài. đọc cả bài vào cả hai thời điểm giúp giáo viên có thể đánh giá mục tiêu bài học có đạt được hay không bằng cách so sánh hai thời điểm đọc. Nếu lúc này mà học sinh còn đọc sai tức là tiết học chưa đạt yêu cầu. Giáo viên phải điều chỉnh lại cho các tiết sau.
 3/ Kết luận
Theo yêu cầu đổi mới giáo dục ở phổ thông thì người giáo viên ngoài việc phải nắm vững chương trình, nội dung bài dạy thì trình độ vận dụng phương pháp, cách tiến hành, cách tổ chức hình thức học tập là hết sức quan trọng. Giáo viên dạy chương trình thay sách không nên e dè ngại khó, ngại đổi mới mà không biết vận dụng những phương pháp và cách tổ chức học tập tiên tiến. Giáo viên cũng không nên quá lạm dụng vào sách giáo viên mà phải biết lấy đó làm điểm tựa để lên kế hoạch giảng dạy phù hợp cho lớp mình, học sinh mình thậm chí cho vừa sức với khả năng của mình.
Mỗi bài dậy Tập đọc đều có một quy trình chung nhưng không nhất thiết phải giống nhau mà cách tổ chức học tập, sử dụng phương pháp có thể khác nhau tuỳ theo đối tượng học sinh.
Khi dự giờ đồng nghiệp chúng ta phải biết điều chỉnh tự đổi mới phương pháp đánh giá nhằm phát huy tính chủ động, sáng tạo của giáo viên. Có làm được như vậy thì: Đổi mới giáo dục phổ thông mới thực sự có hiệu quả.
Trên đây là một số kinh nghiệm của tôi trong quá trình sử dụng các phương pháp và hình thức tổ chức dạy học môn Tập đọc.Tôi mong được sự góp ý của lãnh đạo nhà trường và các bạn đồng nghiệp để tôi áp dụng vào giảng dạy tốt hơn.
xác nhận của bgh
Điệp Nông, ngày 01tháng 6 năm 2007
Người viết
Nguyễn Hồng Hà
Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam
 Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
 -------- œẹề ---------
Bản tóm tắt thành tích cá nhân
Họ và tên: Nguyễn Thị Hồng Hà
Năm sinh: 1968
Năm vào ngành:1991
Đơn vị công tác: Trường Tiểu học Điệp Nông
Nhiệm vụ được giao: Chủ nhiệm và giảng dạy lớp 5A
 Bồi dưỡng HSG môn Tiếng Việt lớp 5
Thành tích 4 năm học trước:
 - 1năm giáo viên giỏi cấp huyện (2005 – 2006)
 - 4 năm hoàn thành tốt nhiệm vụ
Thành tích năm học năm học 2006- 2007 của tôi như sau:
I/ Về nhận thức
Là giáo viên đã dạy học nhiều năm tôi luôn luôn giữ lập trường tư tương vững vàng, tin tưởng vào đường lối lãnh đạo của Đảng. Trước tình hình đổi mới của giáo dục hiện nay tôi luôn tự ý thức phải cố gắng rèn luyện giữ gìn phẩm chất nhà giáo, nâng cao hiểu biết chuyên môn để giảng dạy học sinh tốt hơn.
II/ Kết quả thực hịên nhiệm vụ được giao:
1/ Công tác chủ nhiệm
Năm học 2006- 2007 tôi được nhà trường phân công giảng dạy và chủ nhiệm lớp 5A. Lớp có đủ các đối tượng học sinh; có học sinh học quá yếu, có học sinh khuyết tật, có học sinh quá hiếu động và nhiều học sinh có hoàn cảnh đặc biệt như cha hoặc mẹ mất sớm, bố mẹ đi làm ăn xa...
Từ đầu năm tôi đã tìm hiểu nắm được hoàn cảnh từng em để có biện pháp giáo dục giúp đỡ. Vì thế lớp 5A của tôi chủ nhiệm đã đạt được những kết quả nhất định. Đó là:
- Sĩ số duy trì suốt năm học đầy đủ
- 100% học sinh tham gia cả hai loại hình bảo hiểm
+ Đặc biệt trong lớp có một em học sinh khuyết tật có bố bị chết do tai nạn, mẹ em không được khoẻ mạnh đó là em Nguyễn Thị Hương tôi đã thường xuyên quan tâm động viên giúp em đi học đầy đủ, kết quả cuối năm của em đều đạt điểm trung bình ở cả hai môn học Toán, Tiếng Việt.
2/ Công tác chuyên môn
a/ Hồ sơ, sổ sách:
 - Hồ sơ, sổ sách của tôi luôn giữ gìn sạch sẽ, thực hiện đầy đủ, khoa học các nội dung chỉ đạo của trường của ngành.
 - Soạn giảng đầy đủ theo phương pháp mới.
b/ Công tác giảng dạy
* Chất lượng cuối năm: 
+ Môn Tiếng Việt 100%
+ Môn Toán: 97%
+ Có một học sinh đạt HSG cấp huyện đó là em Trần Thị Ngọc ánh.
Trong quá trình giảng dạy tôi thường xuyên vận dụng phương pháp dạy học mới. Mục tiêu trong từng tiết hoc của tôi là bằng mọi cách giúp học sinh hiểu bài và có hứng thú học tập.
- Thường xuyên tìm tòi đọc tài liêụ tham khảo để phục cho việc giảng dạy đạt hiêu quả.
- Nghiên cứu bài soạn nghiêm túc trước khi lên lớp, sử dụng linh hoạt phương pháp, hình thức dạy học. Vì thế trong đợt kiêỉ tra của Sở giáo dục về thay sách giáo khoa lớp 5 tôi đã được cán bộ Sở dự giờ và xếp loại tiết dạy tốt.
c/ Công tác bôì dưỡng học sinh giỏi
Ngoài việc chủ nhiệm và giảng dạy lớp 5 tôi còn được ban giám hiệu nhà trường tin tưởng và giao nhiệm vụ bồi dưỡng môn Tiếng Việt cho học sinh lớp 5. Ngay từ đầu tôi xác định đây là một công việc khó vì là năm đầu của chương trình thay sách giáo khoa mới lớp 5, kiến thức có phần sửa đổi, bổ sung đòi hỏi giáo viên phải dành nhiều thời gian cần mẫn tìm tòi nghiên cứu tài liệu, tổng hợp nâng cao kiến thức nên tôi đã cố gắng hết sức mình và đã thu được những kết quả nhất định. Đội tuyển học sinh giỏi lớp 5 đi thi có 6 em thì cả 6 em đều đạt điểm trên 10 trở lên.
Trên đây là một số thành tích của tôi trong năm học vừa qua. Có được những thành tích đó là nhờ sự lãnh đạo chỉ đạo sát sao của BGH nhà trường, sự nỗ lực của bản thân và sự giúp đỡ của đồng nghiệp. Tôi mong BGH nhà trường, lãnh đạo Phòng giáo dục ghi nhận để tôi phấn đấu đạt kết quả tốt hơn trong năm học tới.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Xác nhận của BGH
 Điệp Nông, ngày 30 tháng 5 năm 2007
Người viết
Nguyễn Hồng Hà