Sinh 9 - Chuyên đề: Di truyền nhóm máu

CHUYÊN ĐỀ: DI TRUYỀN NHÓM MÁU
1/ Phương pháp: 
	Ở người, tính trạng nhóm máu do 1 gen quy định và biểu hiện bằng 4 kiểu hình có thể thấy là: máu A, máu B, máu AB và máu O.
	Cách giải tương tự như bài toán lai 1 cặp tính trạng.
Ví dụ: Ở người, biết rằng:
	Gen IA quy định nhóm máu A.
	Gen IB quy định nhóm máu B.
	Gen IO quy định nhóm máu O.
	Gen IA và IB trội hoàn toàn so với gen IO.
a/ Hãy viết kiểu gen quy định mỗi nhóm máu A, B, AB và O.
b/ Hãy xác định kiểu gen và kiểu hình của con cho mỗi gia đình sau:
	- GĐ 1: Bố máu A, mẹ máu B.
	- GĐ 2: Bố máu AB, mẹ máu O.
Giải:
a/ Kiểu gen quy định nhóm máu:
	- Máu A: kiểu gen IAIA hoặc IAIO.
	- Máu B: kiểu gen IBIB hoặc IBIO.
	- Máu AB: kiểu gen IAIB.
	- Máu O: kiểu gen IOIO.
b/ Xác định kiểu gen, kiểu hình của con:
	Gia đình 1: 
	- Bố máu A: kiểu gen IAIA hoặc IAIO.
	- Mẹ máu B: kiểu gen IBIB hoặc IBIO.
	Có 4 khả năng có thể xảy ra:
	P: IAIA x IBIB , IAIO x IBIB 
	P: IAIA x IBIO , IAIO x IBIO
Khả năng 1:
 	P: IAIA x IBIB 
	Gp: IA IB
	F1: 	KG: IAIB
	KH: 100% máu AB.
Khả năng 2: 
	P: IAIO x IBIB
	Gp: IA , IO IB
	F1: 	KG: IAIB : IBIO
	KH: 50% máu AB : 50% máu B
Khả năng 3: 
	P: IAIA x IBIO
	Gp: IA IB , IO
	F1: 	KG: IAIB : IAIO
	KH: 50% máu AB : 50% máu A
Khả năng 4: 
	P: IAIO x IBIO
	Gp: IA , IO IB , IO
	F1: 	KG: IAIB : IAIO : IBIO : IOIO
	KH: 25% máu AB : 25% máu A : 25% máu B : 25% máu O.
	Gia đình 2:
	- Bố máu AB: kiểu gen IAIB
	- Mẹ máu O: kiểu gen IOIO
	Sơ đồ lai:
	P: IAIB x IOIO
	Gp: IA , IB IO
	F1: 	KG: IAIO : IBIO
	KH: 50% máu A : 50% máu B.
2/ Bài tập:
Bài tập 1: Một người phụ nữ có máu O, muốn chắc chắn sinh được những đứa con đều có máu B thì kết hôn với người có kiểu gen, kiểu hình như thế nào ? Lập sơ đồ minh họa.
Bài tập 2: Mẹ có máu A sinh đứa con máu O. Hãy xác định kiểu gen của mẹ.
Bài tập 3: Ở người, tính trạng nhóm máu do 1 gen quy định. Lập sơ đồ lai trong các trường hợp sau:
	a/ Bố máu A, mẹ máu O.
	b/ Bố máu B, mẹ máu AB.
Bài tập 4: Mẹ có máu B sinh đứa con máu O. Hãy biện luận xác định kiểu gen của bố mẹ và con.
Bài tập 5: Trong một gia đình 4 đứa con mang nhóm máu khác nhau: Hãy biện luận xác định kiểu gen, kiểu hình của bố mẹ và lập sơ đồ lai.
Bài tập 6: Ở nhà hộ sinh, người ta nhầm lẫn hai đứa con trai; bố mẹ của 1 đứa có nhóm máu O và A, đứa còn lại bố mẹ có nhóm máu A và AB. Hai đứa trẻ có nhóm máu O và A. Hãy xác định đứa con trai nào là của cặp vợ chồng nào ?
Bài tập 7: Ở người, tính trạng nhóm máu do 1 gen quy định. 
	a/ Để sinh được con có máu O thì người mẹ phải có kiểu gen và kiểu hình như thế nào ? Vì sao ?
	b/ Để sinh được con có máu A thì người mẹ phải có kiểu gen và kiểu hình như thế nào ? Vì sao ?
	c/ Lập Sơ đồ lai nếu bố có máu AB và mẹ có máu O.
Bài tập 8: Trong 1 gia đình bố mẹ đều có nhóm máu B, con trai của họ lại có nhóm máu O. Xác định kiểu gen của bố mẹ và viết sơ đồ lai.
Bài tập 9: Trong 1 gia đình có hai anh em sinh đôi cùng trứng (có cùng kiểu gen). Vợ người anh có nhóm máu A, con gái họ có nhóm máu B. Vợ người em có nhóm máu O, con trai họ có nhóm máu A. Hãy xác định kiểu gen của các thành viên trong 2 gia đình nói trên. Viết sơ đồ lai.
Bài tập 10: Ở người có các KG qui định nhóm máu như sau:
IAIA, IAIO: A ;	 IBIB, IBIO: B ; 	IAIB: AB,	 IOIO: O.
Có hai anh em sinh đôi cùng trứng, người anh cưới vợ máu A sinh đứa con máu B, người em cưới vợ máu B sinh đứa con máu A. Xác định KG, KH của 2 anh em sinh đôi nói trên?
Bài tập 11: Ông An có máu A, vợ ông có máu B sinh ra 1 đứa con máu O, 1 đứa con có máu AB.
Ông An muốn biết các đứa con đó có phải của mình không? Giải thích?
Bài tập 12: Bé X có nhóm máu A. Bé Y có nhóm máu O. Bé Z có nhóm máu AB.
Biết chúng là con của 3 cặp vợ chồng:
- Cặp I: người vợ máu A, người chồng nhóm máu B.
- Cặp II: người vợ nhóm máu B, người chồng có nhóm máu AB.
- Cặp III: người vợ có nhóm máu O, người chồng có nhóm máu AB.
Bằng kiến thức di truyền hãy trả chúng về với cha mẹ
Bài tập 13: Tại 1 bệnh viện, 2 đứa trẻ trai vừa được sinh ra, song do sự sơ suất của y tá nên 2 bà mẹ chưa nhận chính xác được con của mình. Qua kiểm tra nhóm máu cho biết 1 đứa có nhóm máu A, 1 đứa có nhóm máu O. Bà mẹ I nhóm máu A liền nhận ngay đứa trẻ có nhóm máu A là con của mình. Bà mẹ II: có nhóm máu B đành nhận đứa còn lại có nhóm máu O, nhưng vẫn không yên tâm nên yêu cầu bệnh viện kiểm tra nhóm máu của cả 2 ông bố. Kết quả cho thấy, ông bố của gia đình I có nhóm máu O, ông bố của gia đình thứ II có nhóm máu A. Lúc này có hiện tượng tranh giành con ngược lại của 2 ông bố.
a/ Bằng cơ sở khoa học, em hãy phân giải cho 2 gia đình trên. Chỉ bằng kết quả về nhóm máu đã khẳng định được đứa trẻ nào là con của gia đình nào chưa?
b/ Em hãy giúp 2 gia đình trên nhận đúng con của mình ( đề xuất phương pháp)
Biết rằng sự di truyền nhóm máu A, B, AB, O ở người được kiểm soát bởi các gen IA, IB, IO ( IA, IB là trội so bới IO).
Bài tập 14: Có 2 anh em sinh đôi cùng trứng. Vợ người anh máu A, con của họ có máu A và AB. Vợ người em máu B, con của họ có máu A, B và AB.
a/ Xác định kiểu gen 2 anh em, vợ người anh, vợ người em.
b/ Xác định kiểu gen những người con có máu A.
c/ Những người con có máu B lấy vợ hoặc chồng có máu O thì con cái của họ có nhóm máu gì?
Bài tập 15: Sự di truyền nhóm máu A. B. AB và O do 3 gen chi phối IA;IB;IO. Nhóm máu được quy định bởi các kiểu gen tương ứng như sau:
Nhóm máu
Kiểu gen
A
IAIA hoặc IAIO
B
IBIB hoặc IBIO
AB
IAIB
O
IoIO
a. Lập SĐL và xác định KG,KH của các con trong các trường hợp sau:
+ Bố nhóm máu A, mẹ nhóm máu O
+ Bố nhóm máu AB, mẹ nhóm máu B dị hợp tử.	
b. Người có nhóm máu AB có thể sinh được con có nhóm máu O được không? Vì sao?
c. Bố có nhóm máu A (hoặc nhóm máu B) có thể sinh được con máu O được không ? Giải thích và nếu được thì KG, KH của mẹ phải như thế nào? 
Bài tập 16: Liên quan đến hệ thống nhóm máu A, B, O ở người có 4 KH: nhóm máu A, nhóm máu B, nhóm máu AB, nhóm máu O. Biết rằng: 
Nhóm máu A do gen IA quy định
Nhóm máu B do gen IB quy định
Nhóm máu O tương ứng với KG IOIO
Nhóm máu AB tương ứng với KG IAIB
Gen IA và gen IB là trội hoàn toàn so với IO 
Trong một quần thể người có bao nhiêu KG quy định về nhóm máu.
Trong một gia đình, chồng có nhóm máu AB, mẹ có nhóm máu O thì con có nhóm máu như thế nào? 
Trong một gia đình đông con có đủ 4 KH nhóm máu A,B,O,AB thì bố mẹ phải có KG, KH như thế nào
Có bao nhiêu KG đồng hợp, dị hợp về cả 3 tính trạng trên.
Có 2 anh em đồng sinh cùng trứng kết hôn với 2 chị em đồng sinh cùng trứng thì con của họ sinh ra có hoàn toàn giống nhau không? Vì sao?
Bài tập 17: Ở người, 3 gen IA, IB, IO là 3 alen quy định các nhóm máu A, B, O, AB. Gen IA, IB tương đương nhau và đều trội hoàn toàn so với IO. Ông Bảy có nhóm máu A, vợ ông có nhóm máu O. Họ có 4 người con, trong số này có một đứa con nuôi.
Bé Hai và bé Ba đều có nhóm máu A
Bé Tư có nhóm máu B, bé Năm có nhóm máu O.
Hãy xác định đứa nào là con nuôi, đứa nào là con đẻ. Xác định KG của ông bà Bảy và các con.
Bài tập 18: Sự di truyền cá nhóm máu A, B, O, AB do các gen IA, IB, IO chi phối. Có hai anh em sinh đôi cùng trứng (cùng kiểu di truyền) vợ người anh có nhóm máu A con cái của họ có nhóm máu A và AB. Vợ người em có nhóm máu B, con cái họ có nhóm máu A,B,AB.
a. Xác định KG cảu 2 anh em, vợ người anh và vợ người em.
b. Xác định KG của những người con có nhóm máu A
c. Những người con có nhóm máu B nếu lấy vợ hoặc chồng có nhóm máu O thì con họ có nhóm máu gì?
Bài tập 19: Trong nhà bảo sinh có một cặp vợ chồng có cùng nhóm máu A và một cặp vợ chồng khác có nhóm máu AB và O. Hai đứa trẻ của họ có đứa nhóm máu A và đứa nhóm máu O. Xác định bố mẹ và con của tường gia đình.
Bài tập 20: Một người đàn ông quả quyết đứa bé thứ ba có nhóm máu B không phải là con mình. Hai đứa con đầu của ông có nhóm máu O và AB. 
Cuộc thử nhóm máu MN cho biết ông ta thuộc nhóm máu M, vợ ông ta có nhóm máu MN và đứa trẻ thứ 3 nói trên có nhóm máu N. Hãy giải thích sự phủ nhận của ông ta đúng không?
Bài tập 21: Ở người hệ thống nhóm máu ABO do 3 alen IA = IB > IO còn hệ thống nhóm máu MN do 2 alen LM và LN quy định.(do đó: nhóm máu M có KG LMLM, nhóm máu N có KG LNLN, nhóm máu MN có KG LMLN)
Có hai cặp vợ chồng cùng tranh chấp một đứa con nhóm O và cho đó là con đẻ của mình. Biết cặp thứ nhất có nhóm máu O x O; cặp thứ 2 có nhóm máu O x A. Vậy phải giải quyết như thế nào?
Nấu theo nhóm máu MN, CẶp thứ nhất có nhóm M x MN, cặp thứ 2 có nhóm N x MN, còn đứa trẻ có nhóm N.