Tài liệu ôn thi hoc sinh giỏi
Bạn đang xem nội dung tài liệu Tài liệu ôn thi hoc sinh giỏi, để tải tài liệu về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
TÀI LIỆU ÔN THI HOC SINH GIỎI 1/ Haõy giaûi thích lôøi khuyeân cuûa Leâ-nin: “Hoïc, hoïc nöõa, hoïc maõi.” 2/ Phân tích nét độc đáo của biện pháp tu từ nghệ thuật trong hai câu thơ sau: “Người ngắm trăng soi ngoài cửa sổ Trăng nhòm khe cửa ngắm nhà thơ” ( trích “Ngắm trăng” - Hồ Chí Minh) (2đ) 3/ Trong lời di chúc, Bác Hồ viết: “ Tôi để lại muôn vàn tình thương yêu cho toàn dân, toàn Đảng, toàn thể bộ đội, cho các cháu thanh niên và nhi đồng” Dựa vào những tác phẩm đã học, cũng như những mẩu chuyện sinh động trong thực tế, em hãy chứng minh rằng Bác Hồ đã dành cho toàn dân ta, đặc biệt là thiếu niên, nhi đồng một tình yêu thương bao la sâu nặng. ( 8 đ ) 4/ Baèng lôøi vaên cuûa em . Haõy laøm saùng toû “ phaåm chaát – tính caùch cao ñeïp “ cuûa nhaân vaät Vuõ Nöông , trong taùc phaåm “ Chuyeän ngöôøi con gaùi Nam Xöông “ cuûa Nguyeãn Döõ (8ñ) 5/ Bác Hồ là vị lãnh tụ vĩ đại của nhân dân Việt Nam, anh hùng giải phóng dân tộc, danh nhân văn hóa thế giới. Hãy viết bài văn nêu suy nghĩ của em về Người. 6/ Trước thềm năm mới, em có suy nghĩ gì về nếp sống đẹp của nhân dân ta hiện nay là trồng cây để bảo vệ môi trường qua lời kêu gọi của Bác Hồ : “Mùa xuân là tết trồng cây Làm cho đất nước càng ngày càng xuân.” 7/ Từ bài ca dao sau, em hãy viết thành một văn bản tự sự có sử dụng yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm, nghị luận “ Con cò mà đi ăn đêm Đậu phải cành mềm lộn cổ xuống ao Ông ơi ông vớt tôi nao Tôi có lòng nào ông hãy xáo măng Có xáo thì xáo nước trong Đừng xáo nước đục đau lòng cò con” 8/ Phân tích hình ảnh người phụ nữ Việt Nam trong hai cuộc kháng chiến bảo vệ tổ quốc qua hai bài thơ “ Bếp lửa” và “ Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ” 9/ Moät trong nhöõng giaù trò lôùn nhaát cuûa “ Truyeän Kieàu” laø tinh thaàn nhaân ñaïo cao ñeïp .Em haõy phaân tích moät soá caâu thô –ñoaïn thô Kieàu ( ñaõ hoïc vaø ñoïc theâm) ñeå laøm saùng toû nhaän xeùt aáy . 10/ Hình ảnh người chiến sỹ trong bài thơ "Đồng chí" của Chính Hữu. Th¸i ®é vµ hµnh ®éng cña hai nh©n vËt anh thanh niªn lµm c«ng t¸c khÝ tîng thuû v¨n (LÆng lÏ SaPa- NguyÔn Thµnh Long) vµ anh chiÕn sÜ l¸i xe (Bµi th¬ vÒ tiÓu ®éi xe kh«ng kÝnh-Ph¹m TiÕn DuËt) gîi cho em suy nghÜ g× vÒ tuæi trÎ nh©n Th¸ng Thanh niªn 2007. 11/ Bài Qua đèo Ngang của Bà huyện Thanh Quan và bài Bạn đến chơi nhà của Nguyễn Khuyến đều kết thúc bằng ba tiếng ta với ta. Theo em, cách nói ta với ta ở hai bài thơ này có ý nghĩa giống nhau không ? Vì sao ? 12/ Phân tích vai trò của yếu tố miêu tả trong văn thuyết minh và văn nghị luận. 13/ Cảm nghĩ của em khi học truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa của Nguyễn Thành Long./. 14/ Một nhà văn đã viết: “Che giấu khuyết điểm của bản thân sẽ không làm ta trở nên tốt đẹp hơn. Uy tín của ta tăng thêm nếu ta chân thành công nhận khuyết điểm”.Em hãy trình bày ý kiến của mình đối với nhận xét trên bằng cách kể lại một câu chuyện của bản thân. 15/ Em hãy phát hiện và phân tích các biện pháp tu từ trong khổ thơ sau (chỉ cần nêu vắn tắt, không cần viết thành bài văn): “Bác sống như trời đất của ta Yêu từng ngọn lúa, mỗi cành hoa Tự do cho mỗi đời nô lệ Sữa để em thơ, lụa tặng già”. 16/ Haõy töôûng töôïng mình gaëp gôõ vaø troø chuyeän vôùi ngöôøi lính laùi xe trong taùc phaåm “Baøi thô veà tieåu ñoäi xe khoâng kính” cuûa Phaïm Tieán Duaät.Vieát baøi vaên keå laïi cuoäc gaëp gôõ vaø troø chuyeän ñoù . 17/ Nhận xét về đoạn trích “Kiều ở lầu Ngưng Bích” (“Truyện Kiều” - Nguyễn Du) có ý kiến cho rằng: “Ngòi bút của Nguyễn Du hết sức tinh tế khi tả cảnh cũng như khi ngụ tình. Cảnh không đơn thuần là bức tranh thiên nhiên mà còn là bức tranh tâm trạng. Mỗi biểu hiện của cảnh phù hợp với từng trạng thái của tình” Bằng tám câu thơ cuối của đoạn trích, em hãy làm sáng tỏ nhận xét trên. 18/ Khi ñoïc"Sang thu" cuûa Höõu Thænh coù ngöôøi cho raèng:"Chæ 12 caâu thô 5 chöõ maø anh ñaõ veõ leân moät böùc tranh sang thu vöøa ñuùng,vöøa ñeïp,laïi coù tình,coù chieàu saâu suy nghó"(Nguyeãn Xuaân Laïc,baùo Giaùo duïc thôøi ñaïi-soá 114,ngaøy 22-09-2005). Döïa vaøo yù kieán treân,haõy phaân tích baøi thô"Sang thu" ñeå laøm roõ caûm nhaän tinh teá cuûa nhaø thô trong khoaûnh khaéc giao muøa vaø nhöõng suy nghó saâu saéc maø taùc giaû ñaõ göûi gaém. 19/ Cã ngêi nhËn xÐt “LÆng lÏ Sa pa” lµ mét bµi th¬ b»ng v¨n xu«i ngîi ca vÎ ®Ñp trong sù lÆng lÏ táa hong cña thiªn nhiªn vµ con ngêi. Ph©n tÝch truyÖn ng¾n “ LÆng lÏ sa pa” cña NguyÔn Thµnh Long ®Ó lµm râ ý kiÕn trªn 20/ Ph©n tÝch bµi th¬ “§ång chÝ”, ®Ó chøng tá bµi th¬ ®· diÔn t¶ s©u s¾c t×nh ®ång chÝ cao quý cña c¸c anh bé ®éi thêi kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p 21/ C¶m nhËn cña em vÒ nh÷ng chiÕc xe kh«ng kÝnh vµ nh÷ng ngêi chiÕn sÜ l¸i xe Êy trªn ®êng Trêng S¬n n¨m xa, trong “Bài th¬ vÒ tiÓu ®éi xe kh«ng kÝnh” cña Ph¹m TiÕn DuËt. ĐÁP ÁN 1/ Haõy giaûi thích lôøi khuyeân cuûa Leâ-nin: “Hoïc, hoïc nöõa, hoïc maõi.” Thí sinh neâu ñöôïc nhöõng yù cô baûn sau: * Noäi dung: ( 8 ñieåm) Môû baøi: (1 ñieåm). Neâu ñöôïc yù: Taàm quan troïng cuûa vieäc hoïc taäp cuoäc soáng. Thaân baøi: Neâu ñöôïc caùc yù + Giaûi thích töø “hoïc” . Nhö theá naøo laø “Hoïc nöõa, Hoïc maõi” ?( 1 ñieåm) + Phaân tích maët lôïi cuûa vieäc “hoïc” (coù daãn chöùng, lieân heä thöïc teá) (2 ñieåm). + Phaân tích maët haïi cuûa vieäc khoâng thöôøng xuyeân “hoïc” (coù daãn chöùng, lieân heä thöïc teá) (2 ñieåm). + Ñaùnh giaù giaù trò cuûa caâu noùi : “Hoïc. Hoïc nöõa. Hoïc maõi.”( 1 ñieåm) Keát baøi (1 ñieåm). Neâu ñöôïc: Khaúng ñònh söï ñuùng ñaén cuûa caâu noùi treân vaø khuyeân moïi ngöôøi phaûi hoïc taäp khoâng ngöøng. * Hình thöùc – Dieãn ñaït: (4 ñieåm) + Boá cuïc ñaày ñuû, maïch laïc + Trình baøy khoa hoïc, roõ raøng, saïch ñeïp, ít sai chính taû (1 ñieåm) + Dieãn ñaït löu loaùt, ít sai veà loãi dieãn ñaït, loãi duøng töø ( 1ñieåm) + Duøng caùc pheùp tu töø töø vöïng, ngheä thuaät moät caùch hôïp lyù ( 1ñieåm). 2/ - Sử dụng biện pháp nghệ thuật nhân hoá (0,5đ). - Nhà thơ đã nhân hoá ánh trăng, biến trăng thành người bạn tri âm, tri kỉ (Trăng nhòm khe cửa ngắm nhà thơ). Nhờ phép nhân hoá mà thiên nhiên trong bài thơ trở nên sống động hơn, có hồn hơn và gắn bó với con người. Làm cho trăng trở nên gần gũi, chia sẽ với nỗi lòng người tù (1,5đ). 3/ * Mở bài: Giới thiệu về nội dung lời di chúc của Bác ( Bác Hồ dành tình yêu thương cho toàn dân, đặc biệt là thiếu niên, nhi đồng) ( 1 đ ) * Thân bài: - Tình yêu thương của Bác dành cho các anh bộ đội : có thể dẫn chứng qua bài thơ “ Đêm nay Bác không ngủ” ( Minh Huệ ) ( 1 đ ) - Tình yêu thương của Bác đối với đồng bào miền Nam, Bác đã dành một tình yêu thương đặc biệt: “ Miền Nam trong trái tim tôi”. Đối với Bác, khi đồng bào miền Nam còn chưa được giải phóng khỏi xích xiềng nô lệ thì Người còn đau xót: “ Đến ngày thống nhất nước nhà, Bắc Nam sum hợp thì ta vui lòng” ( 2 đ ) - Đặc biệt Bác đã dành một tình yêu thương cho thiếu niên, nhi đồng : Bác viết thư cho học sinh nhân ngày khai giảng năm học đầu tiên của nước Việt Nam Dân Chủ Cộng Hoà. Bác viết thư, làm thơ gửi nhi đồng nhân tết trung thu ( 2 đ ) - Dẫn chứng vài mẩu chuyện về tình thương yêu của Bác đối với nhi đồng ( 1đ ) * Kết bài: Khẳng định tình yêu thương của Bác đối với mọi người như thế nào, mặc dù Bác đã đi xa 4/ * Gôïi yù : thang ñieåm - Phaàn môû baøi : ( 2,5 ñ ) + Giôùi thieäu nhaân vaät Vuõ Nöông qua taùc phaåm + Nhaân vaät ñaïi dieän cho ngöôøi phuï nöõ Vieät Nam - Phaàn thaân baøi : ( 4ñ ) + Vuõ Nöông laø ngöôøi phuï nöõ ñeïp + Laø ngöôøi coù tö dung toát ñeïp + Laø ngöôøi vôï thuyû chung laø ngöôøi con hieáu thaûo + Bieát giöõ gìn khuoân pheùp – leã giaùo . + Vì xaõ hoäi phong kieán – gaùnh chòu oan khuaát . - Phaàn keát baøi : ( 1,5ñ ) Caûm nhaän veà ngöôøi phuï nöõ Vieät Nam , qua nhaân vaät Vuõ Nöông . 5/ a.Mở bài: -Giới thiệu vài nét về cuộc đời nhân cách của Bác (2 đ) b.Thân bài: -Là người hy sinh cả đời mình cho công cuộc giải phóng dân tộc, là người khai sáng Cách mạng Việt Nam. (4 điểm) -Là người có đạo đức cách mạng, cảm thương mọi giai cấp tầng lớp, là nhà chính trị, nhà thơ, nhà văn hóa lớn của thế giới (4 điểm) -Là người có một nhân cách đựơc mọi người yêu mến quý trọng với nét sống thanh cao giản dị, nhưng là người có nghị lực phi thường (1 điểm) c.Kết bài: -Đánh giá nhận xét chung về Bác Hồ (1 điểm) *.Lưu ý: Học sinh có ý kiến khác hay giáo viên chấm xem xét cho điểm tối đa 6/ Yêu cầu về hình thức và nội dung : 1/ HS lập luận đúng phương pháp : - Lập luận phân tích ( Diễn dịch, quy nạp ) - Lập luận tổng hợp. 2/ Các nội dung cần lập luận qua các luận điểm : a/ Việt Nam có nhiều phong tục trong đó có trồng cây ngày tết : - Thờ cúng tổ tiên ông bà - Các vị có công với đất nước - Trồng cây là ngày hội từ Bắc vào Nam b/ vì sao trồng cây ngày tết là phong tục ? - Bác là người khởi xướng … - Nay Bác đi xa như những cây Bác trồng … - Chúng ta trồng cây là để làm theo lời kêu gọi của Bác, vừa góp phần … cho đất nước… c/ Ý nghĩa của việc trồng cây đầu năm - Tạo sự gắn bó của con người với thiên nhiên … - Trồng cây còn làm đẹp cho đất nước * Dẫn chứng : Mọi người trồng một cây thì cây sẽ giúp con người lấy lại màu xanh cho … lá cây … thân cây … rễ cây … d/ Lợi ích của vịêc trồng cây và việc bảo vệ . - Ngày hè cây … - Cây cối còn là nơi chim … - Tết trồng cây là việc làm thiết thực chứng tỏ nhớ ơn Bác . Trồng cây còn làm cho đất nước ngày thêm xanh . * Cụ thể I/ Mở bài ( 1 điểm ) II/ Thân bài ( 8 điểm ) Trình bày 3 vấn đề : - Phong tục tết trồng cây - Ý nghĩa việc trồng cây - Lợi ích và việc bảo vệ cây trồng . III/ Kết bài ( 1 điểm ) Tóm lại vấn đề, rút ra bài học chung mọi người * (2 điểm) Viết đúng thể loại, dẫn chứng cụ thể, lập luận đúng phương pháp phân tích - tổng hợp. 7/ Yêu cầu cần đạt: viết được một văn bản tự sự mang triết lí sống cao đẹp thà chết trong hơn sống đục. - Mở bài: (1,5 điểm) - Thân bài: (11 điểm) + Nhân vật vật lộn với cuộc sống khó khăn, trong quá trình đó gặp tai nạn, kêu cứu – vừa thương tâm và cũng rất khẳng khái. (Học sinh có thể lựa chọn kết cục tốt đẹp hay bi thảm). (5 điểm) + Học sinh có thể lựa chọn ngôi kể (người viết, con cò). (2 điểm) + Phải dựng một câu chuyện và chú ý sử dụng các yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm, nghị luận (4 điểm) - Kết bài: (1,5 điểm) - Cách diễn đạt, hành văn cần trong sáng, giàu cảm xúc. (2 điểm) 8/ - Mở Bài : Giới thiệu hình ảnh người phụ nữ Việt Nam được thể hiện trong hai bài thơ “Bếp lửa ”và “Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ ” (1đ) - Thân Bài : Phân tích (10đ) + Người phụ nữ Việt Nam dù Kinh, dù Thượng cũng đều hiền hậu, dịu dàng, hết lòng thương chồng, thương con, thương cháu, chịu đựng hy sinh vì gia đình vì thắng lợi của cuộc kháng chiến của toàn dân .(2đ) + Người bà trong bài thơ:” Bếp lửa ” hiện lên qua những kỉ niệm của đứa cháu ở xa, ngày ngày lụi hụi “Nhóm bếp lửa ấp iu nồng đượm ” hết lòng chăm nom cháu, để bố mẹ nó yên tâm công tác. Trong tình cảm của đứa cháu, hình ảnh bà và bếp lửa đã trở thành kì diệu , thiêng liêng . (3đ) + Hình ảnh người mẹ trong bài “Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ” là hình ảnh nguời phụ nữ Tà-Ôi (miền tây thừa thiên huế ) chịu đựng gian khổ, nuôi con, góp phần đánh mĩ:” Tỉa bắp , giả gạo, địu con ” đi giành trận cuối “ Luôn mơ cho con ” những giấc mơ đẹp, trở thành chàng trai khỏe mạnh thành người tự do, thành người chiến sĩ trường sơn. Hình ảnh người mẹ hiện lên qua những lời ru của tác giả và những lời ru con của chính mẹ (3đ) Kết Bài : Khẳng định những phẩm chất cao đẹp của người phụ nữ việt nam qua các bài thơ, nêu cảm nhận của bản thân . (1đ) 9/ 1 / Môû baøi : (1ñ) - Giôùi thieäu sô löôïc veà taùc giaû Nguyeãn Du . - Khaúng ñònh vaø ca ngôïi giaù trò nhaân ñaïo cuûa kieät taùc Truyeän Kieàu ( Truyeän Kieàu daøo daït moät tình yeâu thöông meânh moâng cuûa Nguyeãn Du tröôùc nhöõng bi kòch cuoäc ñôøi ) 2 / Thaân baøi : ( 12ñ ) Hoïc sinh caàn laøm roõ noäi dung sau : A / Tinh thaàn nhaân ñaïo trong Truyeän Kieàu laø tieáng noùi ca ngôïi nhöõng giaù trò , nhaân phaåm toát ñeïp cuûa con ngöôøi . ( 3ñ) - Phaân tích ñöôïc veû veà ngoaïi hình vaø phaåm chaát taâm hoàn , taøi naêng cuûa chò em Kieàu , loøng hieáu thaûo . - Phaân tích nhaân vaät Kim Troïng , moät vaên nhaân taøi töû . - Phaân tích moái tình Kim – Kieàu . B / Leân aùn , toá caùo nhöõng theá löïc taøn baïo ñaõ chaø ñaïp leân quyeàn soáng vaø haïnh phuùc cuûa con ngöôøi . (3ñ) - Teân quan xöû aùn ñaõ ñaåy cuoäc ñôøi Kieàu vaøo 15 naêm löu laïc . - Teân quan Hoà Toân Hieán vôùi baûn chaát ñoäc aùc , ñeâ heøn . - Theá löïc ñoàng tieàn , boïn buoân ngöôøi : Maõ Giaùm Sinh , Sôû Khanh , Tuù baø …. C / Thöông caûm tröôùc nhöõng ñau khoå, bi kòch cuûa con ngöôøi.(3ñ) - Phaân tích ñöôïc taâm traïng Kieàu khi trôû thaønh moùn haøng mua baùn . - Taâm traïng ñau ñôùn , xoùt xa khi Kieàu bò giam loûng ôû laàu Ngöng Bích . - Nhaân vaät Ñaïm Tieân – ngöôøi kó nöõ , noåi danh taøi saéc moät thì nhöng meänh baïc , ñau ñôùn . D / Ñeà cao taám loøng bao dung , nhaân haäu vaø öôùc mô coâng lí , chính nghóa (3ñ). - Phaân tích nhaân vaät Töø Haûi laøm noåi baät öôùc mô coâng lí chính nghóa . - Phaân tích nhöõng chi tieát trong ñoaïn trích “ Thuùy Kieàu baùo aân ,baùo oaùn “ 3 / Keát baøi ( 1ñ) - Khaúng ñònh Nguyeãn Du laø nhaø thô thieân taøi cuûa daân toäc . - Khaúng ñònh tinh thaàn nhaân ñaïo cao caû laø noäi dung tö töôûng ñaëc saéc , taïo neân veû ñeïp nhaân vaên cuûa truyeän thô naøy . 10/ 1.Nội dung: a. Những cơ sở của tình đồng chí: - Chung nguồn gốc nông dân, cùng cảnh ngộ xuất thân... - Chung ý nghĩ, chung lý tưởng, chí hướng chiến đấu bảo vệ cho độc lập, tự do của Tổ Quốc... - Cùng chia sẻ khó khăn, gian khổ trong những ngày đầu kháng chiến... à Quá trình tạo nên tình đồng chí: Xa lạ - quen nhau – tri kỷ -đồng chí. Từ “đồng chí” được tách ra thành một câu thơ nhấn mạnh tình cảm thiêng liêng của những người cùng chí hướng, lí tưởng cao đẹp. b.Tình yêu quê hương đất nước của những người lính cách mạng: - Hình ảnh ruộng, nương, gian nhà, giếng nước, gốc đa... kết hợp với phép nhân hoá đã thể hiện tình yêu quê hương sâu nặng của người lính. - Từ “mặc kệ” tô đậm tư thế, ý chí quyết tâm ra đi chiến đấu bảo vệ đất nước, quê hương. c. Vẻ đẹp người lính trong gian lao, trong tình đồng đội: Tác giả liệt kê những chi tiết hiện thực thể hiện tinh thần lạc quan và tình đồng chí gắn bó. 2. Nghệ thuật: - Tác giả sử dụng nhiều chi tiết chân thực. Hình ảnh gợi cảm và cô đúc vừa cụ thể, vừa giàu ý nghĩa biểu tượng. - Lời thơ giản dị, tự nhiên, giọng điệu trang trọng, trữ tình. 11/ : A. Yªu cÇu 1) VÒ néi dung: Bµi lµm cã thÓ cã bè côc kh¸c nhau nhng ph¶i ®óng kiÓu v¨n b¶n nghÞ luËn; c¸c ý tr×nh bµy cã thÓ kh«ng gièng nhau nhng trªn c¬ së hiÓu v¨n b¶n LÆng lÏ Sa Pa vµ Bµi th¬ vÒ tiÓu ®éi xe kh«ng kÝnh, ®¹i thÓ cÇn nªu ®îc c¸c ý: a) Hai nh©n vËt anh thanh niªn (LLSP), anh chiÕn sÜ (BTVT§XKK) - Ngêi trÎ tuæi ë hai mÆt trËn kh¸c nhau: x©y dùng CNXH vµ chèng MÜ cøu níc. - NhiÖt t×nh, dòng c¶m thùc hiÖn nghÜa vô cña tuæi trÎ kh«ng vô lîi. - Víi ý chÝ vµ nghÞ lùc cña tuæi trÎ, víi tr¸ch nhiÖm vµ nghÜa vô ®èi víi ®Êt níc hä l¹c quan, yªu ®êi. b) Suy nghÜ cña b¶n th©n: - VÊn ®Ò cèng hiÕn cña tuæi trÎ. Hai nh©n vËt v¨n häc ®· cho thÊy sù cèng hiÕn cña hä trong qu¸ khø ®Ó lµm nªn ®Êt níc h«m nay. - ThÕ kû XXI cã nh÷ng yªu cÇu víi thÕ hÖ trÎ gièng h«m qua nhng còng cã nh÷ng yªu cÇu kh¸c (do bèi c¶nh lÞch sö, x· héi, thêi ®¹i...). - Dï ë hoµn c¶nh nµo tuæi trÎ h«m nay còng lu«n ph©n biÖt: cèng hiÕn vµ hëng thô mµ cèng hiÕn (trong mäi ®iÒu kiÖn vµ hoµn c¶nh) lµ môc ®Ých quan träng cña tuæi trÎ.NÐt ®Ñp cña hai nh©n vËt lµ hµnh trang vµo ®êi cña tuæi trÎ h«m nay. 2) VÒ h×nh thøc: - VËn dông nhuÇn nhuyÔn c¸c ph¬ng thøc biÓu ®¹t, c¸c phÐp lËp luËn ®· häc. V¨n viÕt m¹ch l¹c, trong s¸ng, cã c¶m xóc. Ýt m¾c c¸c lçi diÔn ®¹t. 12/ Trong văn thuyết minh và văn nghị luận thường có yếu tố miêu tả. Trong văn nghị luận : yếu tố miêu tả không nhiều song nó vẫn có tác dụng làm rõ sự vật, hiện tượng được đề cập đến giúp người nghe, người đọc hiểu rõ sự vật, hiện tượng hơn, do đó nội dung nghị luận (bàn về một vấn đề nào đó) thêm sáng tỏ, giàu sức thuyết phục. VD : Nghị luận về một vấn đề môi trường. Nếu có những đoạn miêu tả cảnh quan môi trường bị xâm hại thì bài nghị luận sẽ sinh động hơn, có sức thuyết phục hơn, không khô khan… Trong văn thuyết minh : yếu tố miêu tả đóng vai trò đặc biệt quan trọng (nhất là văn bản thuyết minh danh lam thắng cảnh). Yếu tố này có tác dụng làm sự vật sự việc hiện lên với các góc cạnh, đặc điểm, giá trị của nó, do đó, người đọc sẽ hiểu rõ về đối tượng được thuyết minh hơn. Nếu thiếu yếu tố miêu tả, đối tượng thuyết minh sẽ hiện ra mờ nhạt, thiếu sức hấp dẫn. VD: Thuyết minh một tân dược / một đồ dùng gia dụng / một danh thắng (địa đạo Long Phước chẳng hạn). 13/ Yêu cầu Bài viết cho thấy truyện ngắn nêu ra một bài học nhân sinh thiết thực, sâu sắc qua một câu chuyện sống động, không thuyết lí khôn khan, không hô hào kêu gọi. Đó là bài học về sự làm việc hết mình, tận tuỵ phục vụ sự nghiệp chung mà mỗi con người ở mảnh đất Sa Pa trong tác phẩm gợi ra. Học sinh cần trình bày cảm nghĩ của mình về truyện ngắn ở 2 phương diện nội dung tư tưởng và giá trị nghệ thuật, trong đó nội dung tư tưởng là chính yếu (2 phương diện này trình bày đan xen hoặc tách bạch). Cũng có thể chỉ nêu cảm nghĩ về những con người (đặc biệt là nhân vật anh thanh niên khí tượng kiêm vật lí địa cầu) hằng ngày hằng giờ âm thầm sống và làm việc hết mình cho nhân dân, cho tổ quốc “ở nơi mà khi nói tới, người ta thường chỉ nghĩ đến sự nghỉ ngơi và hưởng thụ”; từ đó, phát biểu tình cảm, bài học cho bản thân, cho cuộc sống… Học sinh có thể chỉ nêu cảm nghĩ về nghệ thuật dựng truyện, khắc họa nhân vật của tác giả. Tuy nhiên, những bài viết này chỉ cho tối đa điểm trung bình. Khi nêu cảm nghĩ, phải có sự phân tích dẫn chứng để bài viết sinh động, có sức thuyết phục, không chung chung mơ hồ. Dẫn chứng có thể nêu theo ý, không đòi hỏi phải trích dẫn chính xác từng từ ngữ, chi tiết. Văn viết trôi chảy, ít mắc lỗi dùng từ, đặt câu, bố cục 3 phần khoa học, lập luận chặt chẽ, tỏ ra có năng lực cảm thụ và phân tích văn chương. 15/ Về nội dung: Phát hiện và phân tích được các biện pháp tu từ sau: So saùnh: Cuoäc soáng cuûa Baùc ⇔ Trôøi ñaát cuûa ta Þ Ca ngôïi söï cao caû, vó ñaïi maø cuõng raát thaân thieát, gaàn guõi cuûa Baùc Hoà. Lieät keâ I: Ngoïn luùa, caønh hoa, ñôøi noâ leä, em thô, giaø Þ Nhöõng ñoái töôïng quan taâm ñaëc bieät cuûa Baùc (thieân nhieân, nhaân loaïi caàn lao, treû em, ngöôøi giaø). Lieät keâ II: Yeâu, töï do, söõa, luïa Þ Tình yeâu thöông cuûa Baùc gaén lieàn vôùi nhöõng haønh ñoäng thieát thöïc, ñaùp öùng nhu caàu, nguyeän voïng cuûa töøng ñoái töôïng cuï theå. Lieät keâ III: Cho, ñeå, taëng Þ Thaùi ñoä aân caàn, phuø hôïp vôùi töøng ñoái töôïng khaùc nhau // Ngheä thuaät choïn loïc töø ngöõ cuûa Toá Höõu . Ñaûo ngöõ: Töï do, söõa, luïa Þ Taùc duïng nhaán maïnh. Ñieäp töø: Moãi Þ Söï quan taâm chu ñaùo… 16/ A- MB:Xaây döïng tình huoáng ñeå caùc nhaân vaät gaëp gôõ: -Hoaëc ñeánthaêm gia ñình thöông binh , thaêm baûo taøng quaân ñoäi, thaêm nghóa trang lieät só… gaëp ñöôïc ngöôøi lính laùi xe treân ñöôøng Tröôøng Sôn naêm xöa hoaëc töôûng töôïng ñeán ñöôøng T.Sôn trong chieán tranh choáng Myõ vaø gaëp caùc chieán só laùi xe B- TB:Ngöôøi lính laùi xe giöõ vai troù keå chuyeän ( Chuù yù taû veû maët, gioïng noùi, ñieäu boä cuûa ngöôøi lính khi keå, nhaân vaät toâi giöõ vai troø gôïi chuyeän, ñaùnh giaù laøm roõ yù nghóa caâu chuyeän (chuù yù mieâu taû noäi taâm vaø keát hôïp nghò luaän) Caàn laøm roõ caùc yù sau: -Nhöõng gian khoå maø ngöôøi lính laùi xe phaûi chòu ñöïng: Söï khoác lieät cuûa chieán tranh, kính xe vôõ, xe bò taøn phaù naëng neà -Nhöõng phaåm chaát cao ñeïp cuûa ngöôøi lính: Tö theá ung dung, hieân ngang, tinh thaàn duõng caûm, baát chaáp khoù khaên, gian khoå, söï soâi noåi treû trung, ngang taøn ñaày chaát lính, t/caûm ñ/ñoäi vaø yù chí chieán ñaáu vì mieàn nam thaân yeâu -Söï khaâm phuïc yeâu meán kính troïng cuûa nhaân vaät toâi C-KB:Keát thuùc cuoäc noùi chuyeän -Chia tay ngöôøi lính laùi xe -Aán töôïng cuûa nhaân vaät toâi, suy nghó veà ngöôøi lính vaø theá heä cha anh (keát hôïp nghò luaän) ĐA 17* Yêu cầu: Vận dụng kiến thức đã học từ đoạn trích “Kiều ở lầu Ngưng Bích” và kiến thức nghị luận một tác phẩm tự sự kết hợp với trữ tình để làm rõ bút pháp tả cảnh ngụ tình tinh tế của Nguyễn Du trong tám câu thơ cuối của đoạn trích. a) Mở bài: (1 điểm) - Giới thiệu tác giả Nguyễn Du, “Truyện Kiều” và đoạn trích “Kiều ở lầu Ngưng Bích” - Trích dẫn nhận định. * Cách cho điểm: Đủ hai ý trên cho 1 điểm, thiếu ý nào trừ điểm ý đó. b) Thân bài: (10 điểm) + Khái quát (1 điểm) - Giải thích được nội dung nhận định. Đó là bút pháp tả cảnh, ngụ tình của tác giả Nguyễn Du. Giới thiệu đôi nét về nghệ thuật này trong “Truyện Kiều”. - Tám câu cuối: Qua bút pháp trên, tác giả làm nổi bật bức tranh tâm trạng của Thuý Kiều khi bị giam lỏng ở lầu Ngưng Bích. + Phân tích: (7 điểm) - Tóm tắt: Gia đình bị vu oan, bị lừa, bị làm nhục và bị đẩy vào lầu xanh, Kiều rút dao tự vẫn nhưng không chết. Tú Bà đưa Kiều ra giam lỏng ở lầu Ngưng Bích để thực hiện một âm mưu mới. Với tâm trạng bẽ bàng, Kiều nhớ tới người yêu, nhớ cha mẹ và quay lại tự đối thoại với lòng mình. Nguyễn Du đã chọn cách biểu hiện “tình trong cảnh ấy, cảnh trong tình này”. Mỗi cảnh vật đều làm rõ một nét tâm trạng của Kiều. - Một không gian mênh mông cửa bể chiều hôm gợi nỗi buồn mênh mông như trời biển. Hình ảnh con thuyền và cánh buồm thấp thoáng, biến mất trong hoàng hôn biển gợi nỗi cô đơn, lạc lõng bơ vơ, gợi hành trình lưu lạc. Cảnh tha hương gị nỗi nhớ gia đình, quê hương và khát khao sum họp đến nao lòng. - Nhìn cảnh hoa trôi man mác trên ngọn nước mới sa, Kiều buồn và liên tưởng tới thân phận mình cũng như cánh hoa lìa cội, lìa cành bị ném vào dòng đời đục ngầu thác lũ. Hình ảnh “hoa trôi” gợi kiếp người trôi nổi, bập bềnh, lênh đênh, vô định và một tâm trạng lo lắng sợ hãi cho tương lai vô định của mình. - Nhìn cảnh nội cỏ nhạt nhoà, mênh mông “rầu rầu”: màu của sự úa tàn, thê lương ảm đạm (giống màu cỏ ở nấm mộ Đạm Tiên, khác màu cỏ trong tiết thanh minh), Kiều có tâm trạng mệt mỏi chán chường, tuyệt vọng và cuộc sống vô vị, tẻ nhạt, cô quạnh với một tương lai mờ mịt, hãi hùng. - Khép lại đoạn thơ lã những âm thanh dữ dội “gió cuốn, sóng kêu” như báo trước những dông tố của cuộc đời sắp ập xuống cuộc đời Kiều. Nàng hốt hoảng, kinh hoàng - chới với như sắp bị rơi xuống vực thẳm sâu của định mệnh. + Đánh giá: (2 điểm) - Ngòi bút của Nguyễn Du hết sức tinh tế khi tả cảnh cũng như khi ngụ tình. Mỗi cảnh thiên nhiên trong đoạn đã diễn tả một sắc thái tình cảm khác nhau của Kiều. - Một loạt các từ láy, các hình ảnh ẩn dụ, các câu hỏi tu từ, điệp ngữ “buồn trông” đã góp phần thể hiện rõ tâm trạng Thuý Kiều. Cảnh và tình uốn lượng song song. Ngoịa cảnh cũng chính là tâm cảnh. - So sánh: Thiên nhiên trong “Truyện Kiều” với thiên nhiên trong thơ các nhà thơ khác (như Bà Huyện Thanh Quan, Nguyễn Khuyến). - Đằng sau sự thành công của bút pháp tả cảnh ngụ tình ấy là một trái tim yêu thương vô hạn với con người, là sự đồng cảm, sẻ chia xót thương cho một kiếp hồng nhan bạc mệnh và ngầm tố cáo xã hội bất công đã chà đạp lên quyền sống và nhân phẩm con người. * Cách cho điểm: - Điểm 9 đến 10: Khám phá đầy đủ, sâu sắc các ý trên. Văn viết trong sáng, giầu cảm xúc, không mắc lỗi diễn đạt, lập luận, trích dẫn, so sánh liên hệ tốt. - Điểm 7 đến 8: Khám phá, phân tích tương đối đầy đủ các ý trên, nhiều đoạn phân tích sâu sắc tinh tế. - Điểm 5 đến 6: Phân tích được những nét cơ bản của yêu cầu trên, văn viết còn khô cứng chưa hấp dẫn. - Điểm 3 đến 4: Phân tích được một số ý, văn viết lúng túng, thiếu cảm xúc. - Điểm 1 đến 2: Chạm được một vài ý, diễn đạt yếu. - Điểm 0: Thiếu hoặc sai hoàn toàn. c) Kết bài: (1 điểm) - Khái quát lại nhận định và khẳng định sự thành công của tác giả trong bút pháp tả cảnh, ngụ tình đặc biệt là tám câu cuối của đoạn “Kiều ở lầu Ngưng Bích”. - Suy nghĩ của bản thân … * Cách cho điểm: - Đủ hai ý, viết trong sáng, giàu cảm xúc, có sức khái quát: cho 1 điểm. - Thiếu ý nào trừ điểm ý đó. - Thiếu hoặc sai hoàn toàn: cho 0 điểm. * Lưu ý: + Bài viết phải luôn luôn bám vào nhận định. Nếu bài viết không bám vào nhận định, dù viết tốt cũng sẽ bị trừ điểm (ít nhất là 1 điểm) + Cách cho điểm toàn bài: - Cộng điểm toàn bài để nguyên số thập phân, không làm tròn. - Nếu bài viết mắc từ 3 đến 5 lỗi: trừ 0,5 điểm, mắc từ 6 lỗi trở lên trừ 1 điểm. Đ A 18:phaân tích baøi thô Sang thu: *Yeâu caàu: -Phaùt hieän,caûm nhaän ñöôïc nhöõng noäi dung cô baûn maø ñeà yeâu caàu qua caùc bieän phaùp ngheä thuaät ñaõ duøng trong baøi(nhaân hoaù,töø gôïi taû,aån duï,lieân töôûng). -Laøm roõ caûm nhaän tinh teá cuûa nhaø thô trong khoaûnh khaéc giao muøa vaø nhöõng su
File đính kèm:
De thi HSG NV9.doc
