Tập Huấn Chương IV: Phát Triển Các Kỹ Năng Trí Tuệ Cảm Xúc Cho Học Sinh THCS

Chương IV: PHÁT TRIỂN CÁC KỸ NĂNG TRÍ TUỆ CẢM XÚC CHO HỌC SINH THCS
Gồm 6 nội dung cơ bản:
Các thành phần của trí tuệ cảm xúc.
Kĩ năng giảm nhanh sự căng thẳng.
Kĩ năng nhận biết và quản lý cảm xúc.
Kĩ năng kết nối với những người khác bằng sử dụng giao tiếp không lời.
5. Sử dụng hài hước và sự vụ đùa để xây dụng mối 
 quan hệ.
 6. Kĩ năng giải quyết xung đột 
CÁC THÀNH PHẦN CỦA TRÍ TUỆ CẢM XÚC
Khái niệm trí tuệ cảm xúc (Trí thông minh cảm xúc):
Là năng lực nhận biết và bày tỏ xúc cảm, hoà xúc cảm vào suy nghĩ, để hiểu, suy luận về xúc cảm và để điều khiển, kiểm soát xúc cảm của mình và của người khác.
EQ là chỉ số trí tuệ cảm xúc (EQ - viết tắt của cụm từ "Emotional Quotient" 
Chỉ số cảm xúc của trẻ gồm 4 cấp độ:
1.Nhận biết cảm xúc: Nhận biết đúng cảm xúc của bản thân mình và cảm xúc của những người xung quanh.
2.Hiểu được cảm xúc: Khả năng hiểu và thấu cảm được các loại cảm xúc, đồng thời biết nguyên nhân và hậu quả của các loại cảm xúc ấy.
3.Tạo ra cảm xúc: Khả năng diễn tả và đáp lại các cảm xúc của người khác. Thông qua đó, biết lắng nghe, thông cảm và chia sẻ với người khác.
4.Quản lý cảm xúc: Khả năng tự quản lý được cảm xúc của mình, cư xử hợp lý để dễ dàng hòa đồng với tập thể.
Tầm quan trọng của chỉ số EQ đối với trẻ:
Chỉ số EQ cao sẽ giúp trẻ phát triển tốt khả năng giao tiếp, diễn đạt, hòa đồng với bạn bè, giúp trẻ thích ứng nhanh với cuộc sống. Điều này sẽ tạo cho trẻ một nền tảng tốt về nhân cách cũng như những kỹ năng cần thiết trong cuộc sống để giúp trẻ có thể thành công vững chắc trong tương lai
Những ảnh hưởng của trí tuệ cảm xúc:
Hiệu suất làm việc và học tập: Điều hướng các mối quan hệ xã hội phức tạp.
Sức khỏe thể chất: Không quản lý được mức độ căng thẳng, sẽ làm tăng huyết áp, ức chế hệ thống miễn dịch, tăng nguy cơ đau tim và đột quỵ, góp phần vô sinh, đẩy nhanh lão hóa.
Sức khỏe tâm thần: Gây lo lắng và trầm cảm. Thấy cô đơn và bị cô lập.
Mối quan hệ: Thể hiện cảm xúc như thế nào và hiểu được cảm xúc người khác.
Phát triển trí tuệ cảm xúc thông qua năm kỹ năng quan trọng
	- Kĩ năng giảm căng thẳng.
	- Nhận biết và quản lý cảm xúc
	- Kết nối mọi người và sử dụng giao tiếp không lời.
	- Sử dụng hài hước và trò đùa để đối phó những thách thức.
	- Giải quyết xung đột một cách tích cực và tự tin
KỸ NĂNG GIẢM NHANH SỰ CĂNG THẲNG
1. Nhận diện trạng thái căng thẳng và bình yên.
Những nguyên nhân thường dẫn đến sự căng thẳng của học sinh ?
- Áp lực học tập và thi cử.
- Cãi nhau với bạn
- Chuyển trường, đổi lớp.
- Chia tay với bạn.
- Tham gia quá nhiều hoạt động hoặc kỳ vọng cao.
- Thay đổi cơ thể.
- Môi trường sống không an toàn
- Cha mẹ li hôn.
- Cãi nhau với cha mẹ hoặc anh chị em.
- Thành viên gia đình bị ốm hoặc qua đời.
- Kinh tế gia đình bị suy sụp 
2. Phân tích biểu hiện cơ thể với căng thẳng
* Phán đoán trạng thái căng thẳng thông qua:
- Quan sát cơ bắp và bên trong cơ thể.
- Quan sát hơi thở.
* Bạn hành động như thế nào khi căng thẳng:
	- Phản ứng quá kích động với căng thẳng.
	- Phản ứng thụ động với căng thẳng.
	- Phản ứng đóng băng với căng thẳng.
3. Những điều cơ bản để giảm stress nhanh chóng: 
 Cách nhanh nhất để dập tắt căng thẳng là sử dụng một hoặc nhiều giác quan của bạn:Cảm giác,thị giác,âm thanh,mùi, vị, xúc giác hoặc vận động sẽ giúp nhanh chóng bình tĩnh và tiếp thêm sinh lực
	* Nhìn
Nhìn vào một bức ảnh hoặc một vật lưu niệm yêu thích.
Mang thế giới tự nhiên vào ngôi nhà của bạn để làm sinh động không gian của bạn.
Thưởng thức vẻ đẹp của thiên nhiên-một khu vườn, bãi biển, công viên, hoặc sân sau của riêng bạn.
Đắm mình với màu sắc để nó nâng cao tinh thần của bạn.
Nhắm mắt lại và hình dung một tình huống hoặc một nơi nào đó mà bạn cảm thấy yên bình và sự trẻ trung của bạn.
* Nghe:
Hát hay ngâm nga một giai điệu yêu thích. Nghe bản nhạc yêu đời.
Mở nhạc nền của thiên nhiên với tiếng sóng, gió xào xạc của cây, tiếng chim hót....
Với một đài phun nước nhỏ, bạn có thể thưởng thức âm thanh nhẹ nhàng của nước chảy trong nhà hoặc văn phòng của bạn.
Treo chuông gió ở gần cửa sổ mở.
 * Ngửi:
Ánh sáng một cây nến thơm hoặc đốt một số hương mà bạn thích.
Mùi hoa hồng hoặc một loại hoa.
Hãy tận hưởng, không khí trong lành ngoài trời.
Xịt nước hoa yêu thích của bạn. 
* Xúc giác:
 Quấn mình trong một tấm chăn ấm áp.
Vuốt ve nuôi một con chó hoặc mèo.
Giữ một vật có thể an ủi mình (một thú nhồi bông, một vật lưu niệm yêu thích).
Ngâm trong bồn tắm nước nóng.
Hãy xoa bóp, massage.
Mặc quần áo mà bạn cảm thấy mềm mại trên da của bạn.
* Vị giác:
Nhai một miếng kẹo cao su không đường.
Thưởng thức một mảnh nhỏ của sô cô la đen.
Nhâm nhi một tách cà phê hoặc trà hoặc một thức uống lạnh.
Ăn một miếng trái cây hoàn toàn chín.
Thưởng thức những loại snack bổ dưỡng
* Vận động
Chạy tại chỗ hoặc nhảy lên nhảy xuống.
Khiêu vũ.
Căng hoặc cuộn đầu của bạn trong vòng tròn.
Đi dạo ngắn.
Lấy một quả bóng cao su và bóp tay
NHẬN BIẾT VÀ QUẢN LÝ CẢM XÚC
Nhận biết cảm xúc sẽ giúp bạn:
- Nhận biết mình là ai.
- Hiểu và thông cảm người khác.
- Giao tiếp rõ ràng và hiệu quả.
- Đưa ra quyết định sáng suốt trên những gì là quan trọng nhất đối với ta.
- Có động cơ và thúc đẩy đạt mục tiêu
- Xây dựng mối quan hệ
Các cách phổ biến để kiểm soát hoặc tránh những cảm xúc khó chịu 
- Đánh lạc hướng bản thân với những suy nghĩ ám ảnh, tưởng tượng, giải trí vô bổ, hành vi gây nghiện.
- Liên hệ với 1 phản ứng hoặc cảm xúc mà bạn thấy thoải mái. VD: 
- Tắt hoặc ngắt cảm xúc mãnh liệt
Ưu điểm của cảm xúc khó chịu 
- Giận dữ có thể mang lại sự hồi sinh
- Tức giận cũng có thể bảo vệ cuộc sống của chúng ta và tạo động lực.
- Nỗi buồn có thể làm lành vết thương tinh thần.
- Sợ hãi báo hiệu nguy hiểm và tạo ra các hành vi tự vệ
Hậu quả của việc tránh những cảm xúc của bạn 
- Không biết chính mình.
- Mất đi cảm xúc tốt.
- Tạo sự mệt mõi.
- Tổn hại mối quan hệ
Né tránh những cảm xúc chúng ta không thích, chúng ta sẽ xa lìa những cảm xúc thú vị.
Kết nối với những cảm xúc của bản thân:
Kết nối với những cảm xúc sợ hãi, buồn bã, tức giận. ghê tởm, ngạc nhiên, niềm vui 
Khi bắt đầu quá trình này, giữ cho các sự kiện sau đây trong tâm trí:
- Cảm xúc đến và đi trong nhanh chóng nếu bạn muốn thế.
- Cơ thể có thể gợi ý cho các cảm xúc của bạn
- Không cần phải lựa chọn giữa suy nghĩ và cảm nhận.
- Nhận thức cảm xúc là 1 kỹ năng có thể học.
KỸ NĂNG KẾT NỐI VỚI NHỮNG NGƯỜI KHÁC BẰNG SỬ DỤNG GIAO TIẾP KHÔNG LỜI
Ngôn ngữ cơ thể và giao tiếp phi ngôn ngữ
Tín hiệu giao tiếp phi ngôn ngữ có thể đóng năm vai trò:
- Lặp lại
- tạo mâu thuẩn.
- Thay thế
- Bổ sung
- Nhấn mạnh.
Các loại truyền thông không lời:
- Nét mặt.
- Chuyển động cơ thể và tư thế.
- Cử chỉ.
- Giao tiếp bằng mắt.
- Xúc giác.
- Không gian
- Giọng nói.
Nâng cao hiệu quả giao tiếp không lời.
SỬ DỤNG SỰ HÀI HƯỚC VÀ SỰ VUI ĐÙA ĐỂ XÂY DỰNG MỐI QUAN HỆ
Hài hước sẽ giúp bạn:
- Kết nối với những người khác.
- Chấp nhận sự khác biệt.
- Thư giản và lấy lại sinh lực
- Vượt qua khó khăn và phục hồi
- Nhìn mọi việc với triển vọng tích cực.
- Sáng tạo hơn
Những lợi ích sức khỏe của tiếng cười
- tăng cường tâm trạng.
- Giảm kích thích căng thẳng.
- Cải thiện lưu lượng oxi não.
- Giảm đau thể chất.
- Hạ huyết áp.
- Tăng cường hệ thống miễn dịch.
- bảo vệ tim
Một số lưu ý khi sử dụng sự hài hước
- Hãy chắc chắn rằng cả hai người đều hiểu là đang đùa.
- Sử dụng hài hước để xoa diệu xung đột.
- Không sử dụng hài hước để che đậy cảm xúc.
- Tự hỏi mình những câu hỏi
KỸ NĂNG GIẢI QUYẾT XUNG ĐỘT
Các nguyên nhân xảy ra xung đột thường là:
- Khác nhau về suy nghĩ, quan niệm.
- Khác nhau về nhu cầu, lợi ích cá nhân.
- Không biết thừa nhậ, tôn trọng suy nghĩ, quan điểm, ý kiến người khác.
- Tính cách hây hấn, hiếu chiến. Thích người khác phải phục tùng. Sự kèn cựa, muốn hơn người.
- Sự định kiến, phân biệt đối xử.
- Sự bảo thủ cố chấp, nói không đúng về nhau.
- Và một số nguyên nhân khác.
Các mức độ xung đột: 
- Không thoải mái. 
- Sự việc xảy ra
- Hiểu lầm
- Căng thẳng.
- Khủng hoảng
Hãy nhớ rằng xung đột không biến mất. Chúng càng xấu hơn nếu ta phớt lờ chúng. Cách hay nhất là đối mặt với xung đột và giải quyết chúng ngay khi có thể.
Các bước để giải quyết xung đột:
- Các bên đồng ý gặp gỡ, thảo luận để đưa ra nguyên tắc làm việc.
- Thu thập thông tin và nhu cầu 2 bên.
- xác định chính xác nội dung của xung đột.
- Đưa ra những dự kiến về giải pháp.
- Chọn lấy 1 p.án tối ưu.
- Đạt được sự đồng ý của hai bên.
Sử dụng người hòa giải
Người hòa giải:
- Đảm bảo cả hai bên đều có thời gian trình bày như nhau
- Tóm lược các ý chính cả hai bên đưa ra.
- Hỗ trợ các bên tìm kiếm sự thỏa hiệp.
- Không có quan hệ tình cảm chênh lệch với 1 bên