Vật lý 11 - Bài 37: Xác định thành phần nằm ngang của từ trường trái đất

Bài 37 : ( Sách nâng cao Vật lý 11) 
 THỰC HÀNH : XÁC ĐỊNH THÀNH PHẦN NẰM NGANG CỦA TỪ TRƯỜNG TRÁI ĐẤT 
I. Mục tiêu : 
 - Tìm hiểu cấu tạo và hoạt động của la bàn tang ( điện kế tang ) 
 - Sử dụng la bàn tang và máy đo điện đa năng hiện số để xác định thành phần nằm ngang của cảm ứng từ của từ trường Trái đất .
 - Rèn luyện kỹ năng sử dụng máy đo điện đa năng hiện số . 
II. Chuẩn bị : 
 Học sinh 
 Giáo viên 
- Nghiên cứu nội dung bài thực hành để hiểu rõ cơ sở lý thuyết của các thí nghiệm và biết cách sử dụng la bàn tang 
- Oân tập các đặc điểm ( phương , chiều và độ lớn ) của vectơ cảm ứng từ do dòng điện tròn gây ra tại tâm của nó .
- Chuẩn bị sẵn bản báo cáo thí nghiệm theo mẫu sách giáo khoa .
- Chuẩn bị các dụng cụ theo nội dung thí nghiệm trong bài thực hành .
- Kiểm tra chất lượng từng dụng cụ , nhất là la bàn tang .
- Tiến hành các thí nghiệm nêu trong bài thực hành .
III. Tổ chức hoạt động dạy học : 
HOẠT ĐỘNG 1 ( 7 phút ) Tạo tình huống học tập 
 Học sinh 
 Giáo viên 
1. Kết hợp phần chuẩn bị ở nhà với việc xem lại bài 37. SGK Vật Lí 11 .
2. Nghe giới thiệu bộ thí nghiệm được giao để làm thí nghiệm .
3. Nhóm trưởng điều hành nhóm :
-Tìm hiểu cách sử dụng bộ thiết bị thí nghiệm được giao quản lí , đặc biệt là cách sửi dụng đồng hồ đo điện đa năng hiện số .
- Trả lời các câu hỏi của giáo viên .Cần nêu rõ chức năng của các dụng cụ thí nghiệm .
- Phân công các bạn trong nhóm tiến hành thí nghiệm 
1. Giới thiệu nội dung cần thực trong tiết học , giơí thiệu các dụng cụ thí nghiệm .
2. Yêu cầu các em học sinh kiểm tra lại các dụng cụ thí nghiệm trong bài thí nghiệm cần phải có .
3. Chia lớp thành 6 nhóm ,phân công công việc cụ thể cho từng nhóm .
4. Nêu các đặc điểm cần lưu ý khi sử dụng máy đo điện đa năng hiện số :
 + Đặt núm xoay X của máy đo ở vị trí tương ứng với chức năng của máy đo và thang đo thích hợp .Ở các thí nghiệm trong bài thực hành , phải vặn núm X của maý đo đến vị trí DCA 200 mA 
( thang đo cường độ dòng điện một chiều có giới hạn đo Imax = 200 mA ) 
+ Nối đúng các cực của máy đo vào mạch điện cần đo .
+ Không chuyển đổi thang đo khi đang có điện vào máy đo .
+ Khi thực hiện xong phép đo , phải bấm nút > để ngắt điện vào máy đo .
+ Khi trên màn hình hiển thị tín hiệu thông báo pin đã bị sụp áp , thì phải thay pin 9V lắp bên trong máy đo .
HOẠT ĐỘNG 2 ( 25 phút ) Tiến hành thí nghiệm 
 Học sinh 
 Giáo viên 
- Điều chỉnh la bàn tang sao cho mặt thước đo góc thật sự nằm ngang , kim nam châm nằm trong mặt phẳng cuộn dây ( khi chưa có dòng điện ) ,khi đó kim chỉ thị chỉ số 00 ) .Giữ nguyên vị trí la bàn trong suốt quá trình thí nghiệm .
- Mắc nối tiếp cuộn dây N12 = 200 vòng của la bàn tang với ampe kế , rồi nối vào nguồn điện như hình 37.3 .
- Tăng dần U cho tới khi kim chỉ thị của la bàn chỉ thì ghi giá trị của 
I/ .Sau đó giảm u về giá trị 0 .
- Đổi chiều dòng điện qua cuộn dây của la bàn tang , lặp lại như trên và ghi giá trị của I/ .
- Lặp lại các bước thí nghiệm lần lượt với các cuộn dây N23 = 100 vòng và 
N13 =300 vòng của la bàn tang .
1.Theo dõi ,kiểm tra ,hướng dẫn cách tiến hành TN0 của các nhóm HS để các nhóm này có thể thu được kết quả tốt khi tiến hành các phép đo theo trình tự nêu trong bài thí nghiệm .
2. Hướng dẫn phép tính toán , cách ghi kết quả của các phép đo thep mẫu báo cáo thí nghiệm ở cuối bài 37.SGK 11(NC).
3. Nhắc nhở và đôn đốc các nhóm học sinh tắt điện và sắp xếp lại các dụng cụ trong bộ thiết bị TN0 được giao .
HOẠT ĐỘNG 3 ( 8 phút ) báo cáo kết quả 
 Học sinh 
 Giáo viên 
- Nhóm trưởng điều hành nhóm tính toán và viết kết quả của các phép đo theo mẫu báo cáo thí nghiệm ở cuối bài 37. SGK 11(NC) 
- Nhóm trưởng kiểm tra các dụng cụ thí nghiệm ,sắp xếp cẩn thận và bàn giao lại cho giáo viên 
- Hướng dẫn cách tính toán :
-Xác định , kiểm tra kết quả các phép đo của mỗi nhóm HS thực hiện 
- Nhận lại các bộ dụng cụ thí nghiệm và lập biên bản các trường hợp bị mất hoặc làm hỏng dụng cụ thí nghiệm (nếu có) của các nhóm học sinh .
HOẠT ĐỘNG 4 ( 5 phút ) thảo luận đánh giá kết quả thực hành 
 Học sinh 
 Giáo viên 
- Nêu các câu hỏi thắc mắc liên quan đến nội dung của bài thực hành .
- Phát biểu ý kiến thảo luận đề tự giải đáp các câu hỏi thắc mắc .
- Phát biểu ý kiến tranh luận đánh giá kết quả thực hành .
- Yêu cầu học sinh nêu các câu hỏi thắc mắc liên quan đến nội dung của bài thực hành như : phương pháp và kỹ thuật đo , sử dụng thiết bị thí nghiệm ,tính toán và viết kết quả đo ,
-Hướng dẫn học sinh phát biểu ý kiến thảo luận và có thể gợi ý để học sinh tự giải đáp các câu hỏi thắc mắc .
- Hướng dẫn học sinh phát biểu ý kiến tranh luận đánh giá kết quả thực hành .
- Giao và phân công nhiệm vụ về nhà cho học sinh làm báo cáo thực hành 
( nếu ở lớp chưa hoàn thành )